ende schakels Recr aanleggen Knelpun tsteigers aanlegge aartnet eleidsvisie verbeteren en ecreatietoervaart van de knelpunte aliteit ederland van het toer gehinderd RTN 2008-2013 recratief
2 Beleidsvisie BRTN 2008-2013
Beleidsvisie Recreatietoervaart Nederland BRTN 2008-2013 Ligplaatsen Wachtsteigers aanleggen Oplossen van knelpunten Ongehinderd recreatief varen Ontbrekende schakels Toervaartnet verbeteren Diepgang Beleidsvisie BRTN 2008-2013 3
Colofon Stichting Recreatietoervaart Nederland Postbus 102 3970 AC Driebergen Tel: 0343 524757 E-mail: srn@srn.nl Website: www.srn.nl Eindredactie BCP, Amsterdam Kaarten Provincie Drenthe, Assen Foto s Stichting Recreatietoervaart Nederland Vormgeving Studio Guido van der Velden, Blaricum Druk: Drukkerij Libertas, Bunnik 4 Beleidsvisie BRTN 2008-2013
Inhoudsopgave Voorwoord 7 Samenvating 9 Deel 1 1 1.1 Toervaart in een breder verband 11 1.2 Doelstelling BRTN 12 1.3 Economische betekenis watersport 12 1.4 Watersport nu en in de toekomst 13 Deel 2 2.1 Het toervaartnet 15 2.2 Landelijke Routenetwerk Varen / ILG-programma 2007-20013 17 2.3 Groningen 19 2.4 Fryslân 23 2.5 Drenthe 27 2.6 Overijssel 31 2.7 Gelderland 35 2.8 Utrecht 39 2.9 Noord-Holland 43 2.10 Zuid-Holland 47 2.11 Zeeland 51 2.12 Noord-Brabant 55 2.13 Limburg 59 2.14 Flevoland 63 Deel 3 3.1 PKB kaart LR-varen 67 3.2 Vaarwegen en kunstwerken 67 3.3 Veiligheid 71 3.4 Milieu 73 3.5 Informatievoorziening en communicatie 75 3.6 Andere gebruikers van het toervaartnet 76 1 2 3 4 Deel 4 4.1 Organisatie en uitvoering 79 Bijlagen 1 Verklarende woordenlijst 81 2 Overzicht BRTN-projecten 1993-2006 83 Beleidsvisie BRTN 2008-2013 5
6 Beleidsvisie BRTN 2008-2013
Voorwoord Het netwerk van waterwegen en meren is van oudsher bepalend voor het landschap in Nederland. Met technische hulpmiddelen en landschappelijke ingrepen zijn bijzondere waterstructuren ontwikkeld. Dit heeft ertoe geleid dat Nederland ook vaarwegen heeft in het deel dat onder de zeespiegel ligt. Nederland neemt een unieke plaats in als het gaat om het gebruik van vaarwegen voor het vervoer van goederen en voor waterrecreatie. De Stichting Recreatietoervaart Nederland (SRN) heeft de taak ervoor te zorgen dat Nederland een aaneengesloten, knelpuntvrij en aantrekkelijk netwerk van recreatievaarwegen heeft. SRN is per 2007 adviseur van provincies bij de uitvoering van de kerntaak: het opheffen van fysieke knelpunten op het basistoervaartnet. De door SRN opgebouwde deskundigheid over recreatieve vaarwegen zal in de komende periode optimaal worden ingezet. De vorige Beleidsvisie Recreatie Toervaart Nederland, de BRTN 2000, biedt een ontwikkelingsperspectief voor vaarwegen in samenhang met de omgeving en draagt bij aan de versterking van de identiteit van Nederland als Waterland. Het al langer bestaande beleidsthema Nederland Waterland heeft zijn actualiteit behouden. Vanaf 2007 zijn de regie en het budget voor de uitvoering van de BRTN in handen gelegd van de provincies. Dat was een belangrijke reden om de BRTN 2000 te actualiseren en een BRTN 2008-2013 op te stellen. De ministeries van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en Verkeer en Waterstaat hebben aan de twaalf provincies 30 miljoen euro beschikbaar gesteld in het kader van het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG). De rijksbijdrage moet ertoe leiden dat de fysieke knelpunten in het basistoervaartnet in de periode 2007-2013 worden opgelost. Er wordt van uitgegaan dat ook provincies een eigen bijdrage zullen leveren. Dat houdt tevens in dat een belangrijk deel van de investering voor de toervaart op een andere manier gefinancierd zal moeten worden. Naast bijdragen van gemeenten, waterschappen, recreatieschappen en het bedrijfsleven kan in enkele gevallen een beroep worden gedaan op een Europese subsidiebijdrage. Een werkgroep onderzoekt of de watersporter ook kan bijdragen aan de nautische voorzieningen die specifiek voor de watersport worden aangelegd. De BRTN 2008-2013 is een basis voor de taak van de provincies om een knelpuntvrij toervaartnet te maken. Naast de provincies, die zijn belast met de uitvoering van deze kerntaak, vraag ik ook de medewerking van andere overheden en de watersportsector om dit ambitieuze programma in de komende periode te realiseren. Marja van der Tas, voorzitter SRN Beleidsvisie BRTN 2008-2013 7
8 Beleidsvisie BRTN 2008-2013
Samenvatting Deel 1 bevat een toelichting op de doelstelling van de BRTN: een aantrekkelijk, gedifferentieerd en samenhangend recreatietoervaartnet. Hierin komen het beleid voor de uitvoering van de BRTN, de economische betekenis en de ontwikkelingen in de watersport aan de orde. Deel 2 behandelt de kern van de beleidsvisie. Wat is het basistoervaartnet in vaargebieden, wat is de lengte en wat houdt de staandemastroute in? Het basistoervaartnet wordt geclassificeerd in zes categorieën op grond van de doorvaartmaten, diepgang (bootmaat) en mast-/opbouwhoogte (bootmaat). Knelpunten zijn die gedeelten van het basistoervaartnet die niet aan de doorvaartmaten voldoen. Ook gaat deel 2 in op de ontbrekende schakels en de kansrijke verbindingen. In het actieplan staan de landelijke knelpunten. Per provincie wordt het basistoervaartnet aangegeven, evenals de vaarwegcategorieën en de knelpunten op het basistoervaartnet. De knelpunten zijn de fysiek nautische knelpunten die moeten worden opgelost in het kader van het doel Landelijk Routenetwerk Varen in het ILG-programma. SRN heeft de provincies gevraagd in te stemmen met de route en de classificatie van het basistoervaartnet en het overzicht van knelpunten. Deel 2 laat per provincie het resultaat van deze provinciale ronde zien. De knelpuntenoverzichten zijn de basis voor de uitvoering van de BRTN in de periode 2008-2013. Deel 3 staat stil bij de planologische verankering van het basistoervaartnet en de kwaliteitsaspecten van vaarwegen: bebakening, bedieningstijden, brug- en sluisgelden, capaciteit en veiligheid, en vaste en tijdelijke ligplaatsen. Verkeersveiligheid, milieu en informatievoorziening zijn bepalend voor de kwaliteit van de toervaart en de kwaliteit van de omgeving waarin wordt gevaren. De slotparagraaf andere gebruikers van het toervaartnet benadrukt de multifunctionaliteit van vaarwater. Organisatie en financiering komen in deel 4 aan de orde. Onder verschillende voorwaarden wordt ingestemd met het bevorderen van de invoering van een watersportbijdrage, een doelheffing voor de versterking van het toervaartnet, naast ILG en Europese programma s. Om een indruk te krijgen van wat de uitvoering van de BRTN inhoudt, geeft bijlage 2 een overzicht van de uitgevoerde BRTN-projecten in de periode 1993-2006. Beleidsvisie BRTN 2008-2013 9
10 Beleidsvisie BRTN 2008-2013
1.1 Toervaart in een breder verband In 1985 is voor de eerste keer het landelijk toervaartbeleid geformuleerd in de Beleidsvisie Recreatietoervaart Nederland 1985 (BRTN 1985). De partners in dit samenwerkingsproject waren ministeries, de provinciale besturen, de ANWB en de grote watersportorganisaties Watersportverbond en HISWA Vereniging. De opgestelde normering voor doorvaartmaten en brug- en sluisbediening werd gewaardeerd. In de BRTN 1990 werd geconstateerd dat de afname van de bevaarbaarheid van vaarwegen een halt was toegeroepen. De resterende knelpunten op het toervaartnet waren gespecificeerd. In 1992 zijn rijk en provincies, in samenspraak met de watersportorganisaties, in een convenant overeengekomen een twintig jaar durend samenwerkingsproject te starten, voor het oplossen van deze knelpunten. Op 30 december 1994 is de oprichtingsakte getekend van SRN, een samenwerkingsproject van ANWB, Watersportverbond, HISWA Vereniging, Unie van Waterschappen, VNG, rijk en provincies. Het basistoervaartnet de belangrijkste verbindings- en ontsluitingswateren voor de toervaart is circa 4400 km lang. De vaargeulen in open water en buitengaats zijn niet meegerekend bij deze raming. Van 1995 tot en met 2006 betaalde SRN mee aan 231 projecten die bedoeld waren het basistoervaartnet te verbeteren (sinds 1 januari 2007 betalen de provincies zelf). De bijdrage van SRN voor de 231 projecten, bedraagt ruim 52 miljoen euro (zie diagram). 1 Totale investering, inclusief bijdragen van SRN voor 231 projecten van 1993 t/m 2006. Totaal 769.388.669 BRTN-projectinvestering 445.640.358 Bijdrage SRN 52.324.788 Niet-BRTN-investering 271.423.523 Het taartdiagram brengt het gunstige multiplier-effect van de bijdrage van SRN in beeld. De BRTN-projectinvesteringen zijn opgebracht door rijk, provincies, gemeenten, water- en recreatieschappen en Europese subsidies. In een willekeurig gekozen uitvoeringsjaar blijken gemiddeld negen financiers aan een BRTN-project bij te dragen. Naast de overheid als financier moet ook het bedrijfsleven, vooral de watersportsector, worden genoemd. Met de term niet-brtn-investering wordt de investering in de landschappelijke aankleding van de nautische voorzieningen bedoeld. In 2006 onderzocht SRN hoeveel knelpunten het basistoervaartnet nog kent; de zogenaamde nulmeting. Knelpunten zijn vaarwegkenmerken die niet aan de BRTN-normen voldoen. Zoals diepgang, doorvaarthoogte, bediening, veiligheid, capaciteit en ontbrekende schakels. De feitelijke vaarwegsituatie is getoetst aan de vaarwegclassificaties en -normen uit de BRTN 2000. In het onderzoek is geschat dat het aantal kilometer vaarweg met knelpunten 1794 km bedraagt. Uitgaande van het basistoervaartnet van 4400 km en twaalf jaar uitvoering BRTN kan bij benadering worden gesteld dat SRN op schema ligt. Hierbij moet wel worden opgemerkt dat, op de ontbrekende schakels na, de knelpunten sterk van elkaar verschillen. Het gaat om punten op de vaarweg als hoogspanningskabels, bruggen en sluizen. De kosten voor het oplossen van knelpunten kunnen per project sterk uiteenlopen. Beleidsvisie BRTN 2008-2013 11
Diepgang, doorvaarthoogte, bediening en wachtsteigers bij kunstwerken zijn de belangrijkste criteria bij het vaststellen van de vaarwegknelpunten. Voor het aantal kilometer vaarweg dat niet knelpuntvrij is, is een normbedrag per kilometer vastgesteld. Het normbedrag varen bedraagt 16.591 euro per km (Agenda voor een Vitaal Platteland, MJP, april 2006). Het ILG-bedrag van het rijk is circa 30 miljoen euro; het aantal kilometers vaarweg met knelpunten maal het normbedrag varen. Deze BRTN stelt vast welke vaarwegen knelpunten hebben en wat de aard van de knelpunten is. De visie gaat niet alleen in op de nautische aspecten, maar behandelt ook thema s als veiligheid, milieu en kennisoverdracht tussen instanties en gebruikers van water. 1.2 Doelstellingen van de BRTN De hoofddoelstelling van de BRTN is het net van bevaarbare wateren in Nederland behouden en verder ontwikkelen als één aantrekkelijk, gedifferentieerd en samenhangend recreatietoervaartnet. Op basis van deze hoofddoelstelling zijn de volgende doelen van de BRTN 2008 geformuleerd: Wegwerken van knelpunten in het basistoervaartnet (een knelpuntvrij landelijk routenetwerk varen). Bijdragen aan de internationale positionering van het Nederlandse toervaartaanbod. Het via het water openleggen van de Nederlandse verscheidenheid aan landschappen, steden en dorpen. Integratie van toervaartontwikkelingen met toerisme en recreatie, cultuurhistorie, natuur en milieu, beroepsvaarten dergelijke (bevorderen van afstemming en samenhang). 1.3 Economische betekenis van de toervaart De economische betekenis van de watersport wordt duidelijk aan de hand van de gegevens 2007: er werken 30.000 medewerkers in sector (bron: HISWA Vereniging) de omzet in de watersportsector bedraagt 2.3 miljard euro (bron: HISWA Vereniging) de watersport draagt 3.9 miljard euro bij aan de Nederlandse economie (bron: ministerie van V en W) Veel jachten worden in opdracht van buitenlanders gebouwd: bijna alle jachten langer dan 24 meter worden geëxporteerd. De jachtbouw is een gespecialiseerde bedrijfstak met zeer geavanceerde technische toepassingen. Deze hightech toepassingen zijn vaak afgeleid van de zeescheepvaart. Wanneer de economische betekenis van de recreatievaart wordt gezien in relatie met de beroepsvaart, dan mag worden gesteld, dat sprake is van bedrijfstakken van vergelijkbare omvang wat betreft arbeidsvolume, productiewaarde en toegevoegde waarde. Het aantal recreatievaartuigen is echter circa 45 maal groter dan het aantal beroepsvaartuigen. Een nadere verkenning van het kabinet, verwoord in de Watervisie van september 2007, bevestigt dat het maatschappelijke en economische belang van waterrecreatie dat van de beroepsvaart inmiddels evenaart. Wagenings onderzoek heeft aangetoond dat woningen in het groen 15 tot 20 procent meer waard zijn dan vergelijkbare woningen zonder openbare groenvoorzieningen. 12 Beleidsvisie BRTN 2008-2013
Voor huizen gelegen aan bevaarbaar water is de meerwaarde zelfs 30 procent. Mogelijkheden voor uitwisseling tussen land- en watergebonden recreatievormen verhogen de diversiteit van het aanbod. Het gebruik van aanlegplaatsen in cultuurhistorische havens en in het landelijke gebied draagt bij aan de stedelijke en regionale economie. De aanwezigheid van watersporters helpt in sommige gebieden zelfs het winkelbestand in de winter op peil te houden. 1.4 Watersport nu en in de toekomst Kengetallen (2007): 1.5 miljoen watersporters 400.000 pleziervaartuigen Toekomst: kortere vaartochten en langer verblijf op de wal groei 1.5% per jaar verschuiving naar meer motorboten grotere en comfortabeler motorjachten meer zeiljachten geschikt voor groot open water sloepen in eigen woonomgeving meer uitrusting aan boord in hoogseizoen meer spreiding over Nederland aantal watersporters vaart het hele jaar door overdekte winterstallingen meer grensoverschrijdend vaarverkeer door opheffen ontbrekende schakels meer veiligheid op het water door campagnes als Varen doe je samen en door mogelijkheden van communicatie en routeplanners betere sluis- en brugbediening door toenemende bediening op afstand uitbreiding basistoervaartnet 1 Trends: De afmetingen van schepen nemen nog steeds toe en dat maakt het mogelijk boten luxer en comfortabeler uit te rusten. Met meer hightech apparatuur aan boord is het voor de toervaarder makkelijker uitgebreidere tochten in binnen- en buitenland te maken. Door de verdere ontwikkeling van sloepen (open motorboten) groeit het aantal dagtochten, vooral in de stedelijke omgeving, nog altijd. Een laatste trend is de toename van het aanbod van tochten op groot water, terwijl ook de belangstelling voor cultuurhistorisch en landschappelijk aantrekkelijke vaartochten in eigen land blijft groeien. De watersporter vraagt een gedifferentieerd aanbod. Vooral rust en stilte in de natuur, sport en avontuur op groot open water en plezier en ontspanning langs boulevards, op strandjes en in uitgaanscentra worden veel genoemd als reden om eropuit te gaan. Beleidsvisie BRTN 2008-2013 13
14 Beleidsvisie BRTN 2008-2013
2.1 Het toervaartnet Het basistoervaartnet omvat circa 4400 kilometer aan vaarten, kanalen, vaargeulen en rivieren en is in ieder geval bevaarbaar met boten van 2.40 meter hoog en met 1.10 meter diepgang. Dit houdt in dat het merendeel van de motorboten het basistoervaartnet kan bevaren. Voor zeilboten met een vaste mast van maximaal 30 meter hoog is circa 1500 km beschikbaar. Ook de beroepsvaart gebruikt het basistoervaartnet, althans delen ervan. Ongeveer 1850 kilometer van het toervaartnet is tevens hoofdvaarweg en daardoor bij Rijkswaterstaat in beheer. Los van het basistoervaartnet is er nog veel water dat kleinere boten kunnen bevaren. Soms is dit water door dammen of lage bruggen van het basistoervaartnet gescheiden. Er zijn dus nog veel mogelijkheden om het basistoervaartnet te verbinden met andere vaarwegen, om zo de aantrekkelijkheid van het toervaartnet te vergroten. Vaargebieden en hoofdassen Primair ontsluit het basistoervaartnet Nederland in zijn toeristische, landschappelijke en culturele verscheidenheid en verbindt het alle belangrijke vaargebieden met elkaar. Nederland is hiertoe opgedeeld in recreatief-toeristische vaargebieden die groot, divers en attractief genoeg zijn om er ten minste circa één week vaarvakantie te houden. De volgende zeven grote vaargebieden zijn te onderscheiden: Noordzeekust Waddenzee, inclusief Eems en Dollard Fryslân en Noordwest-Overijssel IJsselmeer, Markermeer, IJmeer en Randmeren het Groene Hart (onder meer het Hollands en Utrechts Plassengebied) rivierengebied van Midden-Nederland Deltagebied, inclusief Biesbosch en Zuid-Hollandse eilanden 2 Staandemastroute Van Delfzijl naar Vlissingen loopt een hoofdroute voor zeil- en motorboten, dus een route met een grote doorvaarthoogte (ten minste 30 m). Daarom wordt deze hoofdas ook aangeduid als de staandemastroute. Deze route is een (veilig) alternatief voor de kustvaart, vooral bij harde wind. In verband met de doorvaarthoogte zijn routes die parallel lopen aan drukke vaarwegen voor de beroepsvaart, moeilijk tot stand te brengen. Toch is dit voor een deel gelukt. Zo is er in Fryslân, van Leeuwarden naar Lemmer, een staandemastroute parallel aan het Prinses Margrietkanaal. In Noord- en Zuid-Holland zijn voor de staandemastroute twee trajecten. Voorlopig loopt de hoofdroute voor de recreatievaart via Amsterdam; de (langere) route via Haarlem wordt beschouwd als de parallelroute. Dat kan echter veranderen, bijvoorbeeld als de knelpunten in de route via Haarlem snel worden weggewerkt, en die in Amsterdam (vooral de beperkte bediening van bruggen) blijven bestaan. Op de overige trajecten van de staandemastroute (onder andere het IJsselmeer en Noordwest-Overijssel) zijn geen hoofd- en parallelroute aangegeven. Er zijn geen realistische mogelijkheden deze op korte termijn te verwezenlijken. Afgezien van de recreatieve waarde van de staandemastroute als verbinding van de Noordzee met de binnenlandse vaarwegen, heeft hij ook een economische waarde. Langs de route ontstaan mogelijkheden voor onderhoud, reparatie en winterstalling van recreatievaartuigen, maar ook voor de chartervloot en de beroepsvaart. De functie van de staandemastroute voor het bijzonder transport moet zeker worden genoemd. Beleidsvisie BRTN 2008-2013 15
Classificatie basistoervaartnet In 1985 en 1990 is voor het principe gekozen, dat de grootte van de boten de maten van het basistoervaartnet volgt. Het is een goed principe, dat ook in de BRTN 2008-2013 wordt gehandhaafd. Of met andere woorden: de kopers van deze grotere boten moeten accepteren, dat zij slechts een deel van het basistoervaartnet kunnen bevaren. Toch kan er voor een deel aan de wensen voor grotere (vooral hogere) boten tegemoet worden gekomen, zonder dat het gehanteerde principe geweld wordt aangedaan. Er zijn in Nederland namelijk nog veel AM- en BM-wateren (zie verklarende woordenlijst) die nu al voldoende basisprofiel hebben om met grotere (hogere) boten te bevaren. Voor deze wateren geldt niet de minimum BRTN-doorvaarthoogte en doorvaartdiepte, maar het principe houden wat je hebt. Daarmee kunnen vaarroutes worden behouden voor de grotere boten zonder dat er sprake is van ingrepen in de doorvaarthoogte. Het is overigens wel zaak voor deze routes duidelijke minimum-doorvaartmaten te handhaven. Dus doorvaarthoogten die niet lager mogen worden, wil de vaarweg zijn functie in de toekomst niet verliezen. De beheerders van de vaarwegen hebben zo steeds de vrijheid én de verantwoordelijkheid om naar boven van de minimumnorm af te wijken. Van de beheerders wordt daarbij gevraagd steeds een vaarweg of vaarroute als één geheel te beschouwen en voor een vaarroute in een vaargebied één normering te hanteren. In dit verband past een verwijzing naar de internationalisering (harmonisering op Europees niveau) van de toervaart. Hierbij wordt onder andere gesproken over een minimum strijkhoogte (zie verklarende woordenlijst) van 3,75 meter voor AM-routes. Er mag nadrukkelijk op worden gewezen dat het bij de normering van de doorvaartbreedte (bij vernieuwing van bruggen en sluizen) om de brugmaat gaat, terwijl bij de doorvaarthoogte en doorvaartdiepte de bootmaat als uitgangspunt is genomen. SRN handhaaft de normen voor de doorvaartmaten (hoogte, diepte, breedte) mede op basis van de Richtlijn vaarwegen RVW 2005. De verschillende vaarwegen van het basistoervaartnet worden op basis van de vaarwegnormen geclassificeerd. SRN gebruikt de BRTN-doorvaartmaten als criterium bij het vaststellen van de fysiek nautische knelpunten op het landelijke routenetwerk varen. Actieplan De BRTN 2000 bevat een actieplan dat belangrijke vaarwegknelpunten noemt op het gebied van hoogte, diepte, ontbrekende schakels, kansrijke verbindingen en voldoende capaciteit van tunnels en aquaducten. Het actieplan is geactualiseerd aan de hand van een nulmeting. In deze BRTN 2008 worden de vaarwegknelpunten per provincie genoemd. Enkele vaarwegknelpunten liggen tussen vaargebieden en overschrijden provinciegrenzen. De knelpunten die van landelijke betekenis zijn, hebben een eigen prioriteit en kunnen worden opgelost door de inzet van meerdere beleidsprogramma s. Hierna volgt een overzicht van landelijke vaarwegknelpunten: IJssel - Maas (AM) Deze noord-zuidroute loopt via de Waal van Weurt naar het Pannerdens kanaal. De zeer drukke beroepsvaart op deze hoofdtransportas maakt de verbinding onveilig voor de toervaart. Een alternatief is er niet. Een nevengeul in het kader van Ruimte voor de Rivieren zou een oplossing zijn voor dit knelpunt. Erica - Ter Apel (BM) Het weer bevaarbaar maken van deze ontbrekende schakel geeft een betere verbinding van het Drents met het Gronings vaargebied. Een weer bevaarbare route Oost-Groningen-Ems (Bellingwolde-Rhede) en Almelo-Noordhorn verbindt het 16 Beleidsvisie BRTN 2008-2013
Noord-Nederlands vaargebied met het Duitse vaargebied. Deze route kan enkele decennia een impuls geven aan de regionale economie. Nu de vaarverbinding Erica- Ter Apel wordt uitgevoerd, verdient de haalbaarheid van de overige ontbrekende schakels alle aandacht. Staandemastroute (AZM) Druk van weg- en spoorverkeer kan leiden tot verdere beperking van openingstijden van bruggen en sluizen in de staandemastroute. Het vaartraject Ringvaart Haarlemmermeerpolder, de route Amsterdam en het Van Starkenborghkanaal (plan voor hoge vaste bruggen) zijn belangrijke aandachtspunten. SRN heeft het plan om in 2009 de economische waarde van de staandemastroute te berekenen. Apeldoorns kanaal (BM) De economische en cultuurlandschappelijke meerwaarde van het weer bevaarbaar maken van dit kanaal rechtvaardigen de kosten. Ten dele worden deze toch al gemaakt voor beheer en onderhoud, en voor de waterhuishouding. Steden versterken hun centrumfunctie en op lange termijn ontstaat een alternatief voor de IJssel waarvan de transportfunctie toeneemt. Vooral in droogteperiodes veroorzaakt laag water in de IJssel een veiligheidsprobleem voor de vaarweggebruiker. Amsterdam-Rijnkanaal/Vecht (BM/AM) Toekomstige beperkingen van de openingsmogelijkheden van de spoorbrug over de Vecht bij Weesp (Hanzelijn) kunnen nieuwe belemmeringen opleveren. Veilige vaarwegkruisingen van het Amsterdam-Rijnkanaal met de vaarwegen in de noordvleugel van de Randstad helpen de toervaarder om van het ene vaargebied naar het andere te gaan. 2 Bernisse (BZM) Een doorvaart via de Bernisse schept een belangrijke verbinding voor de toervaart tussen het Zuid-Hollands vaarweggebied en de Zeeuwse wateren. Hierdoor kan de toervaart het Spui en de Oude Maas met zijn intensieve beroepsvaart, zoveel mogelijk vermijden. 2.2 Landelijk Routenetwerk Varen / ILG-programma 2007-2013 De volgende pagina s geven per provincie de stand van zaken weer. De paragraaf Algemene karakteristiek geeft in kort bestek de kenmerken en kwaliteiten van de verschillende vaargebieden en noemt mogelijkheden voor verbetering van de bevaarbaarheid en aantrekkelijkheid van die gebieden. De taak ILG / LR-varen wordt kort toegelicht, evenals de uitvoering van de BRTN. Aanbevelingen voor nadere verbetering zijn als aandachtspunten opgenomen. Het ILG-programma 2007-2013 is gevat in het kaartbeeld van het basistoervaartnet in de provincie. Een ILG-projectenlijst geeft per categorie vaarweg de fysieke nautische knelpunten. De provincies krijgen het uitvoeringsprogramma ter goedkeuring voorgelegd. Het uiteindelijke doel van dit programma is: een knelpuntvrij landelijk routenetwerk varen in 2013. Beleidsvisie BRTN 2008-2013 17
SCHIERMONNIKOOG Schiermonnikoog ROTTUMERPLAAT WADDENZEE Lauwersoog Uithuizen Lauwersmeer Zoutkamp Reitdiep Middelstum Winsum diep Delfzijl Bedum DOLLARD Lauwer s Hoendiep VAN STARKENBORGH KANAAL Zuidhorn Boterdiep Damster GRONINGEN EEMSKANAAL Schildmeer Winschoterdiep Scheemda Leek Noord Willemskanaal Zuidlaardermeer Hoogezand Veendam Winschoten Stadskanaal Vlagtwedde Stadskanaal Musselkanaal Ter Apel 18 Beleidsvisie BRTN 2008-2013
2.3 Groningen Algemene karakteristiek In Groningen zijn rustige vaargebieden in een open landschap, met doorvaart door dorpen en de stad Groningen. Open water is vanuit Groningen goed bereikbaar via het Lauwersmeer (AZM), het Damsterdiep (DM) en het Eemskanaal (AZM). Stand van zaken uitvoering BRTN De doorvaart van een aantal oude, historische kanalen is voor de toervaart verbeterd. In het noordelijk deel van Groningen is een aantal sluizen en bruggen geautomatiseerd. Het Reitdiep en aangrenzend water zijn voor de toervaart beter bevaarbaar gemaakt. Het Groninger Marengebied is hiermee, ook toeristisch gezien, veel aantrekkelijker geworden. In een aantal gemeenten zijn passantenplaatsen en -havens aangelegd, zoals in Groningen en Ter Apel. Hierdoor is de trek van de toervaart naar de stad Groningen en het zuidelijk deel van Groningen en Noord-Drenthe vergroot. Tevens verblijven de toervaarders langer in de noordelijke provincies. ILG / LR-varen 2007-2013 In de toekomst moet het mogelijk zijn om vanuit de stad Groningen varend via het Zuidlaardermeer Veendam, Stadskanaal en Ter Apel te bereiken. De vaarverbinding Stadskanaal-Ter Apel-Erica biedt een nieuw perspectief voor het noordelijke vaargebied in Nederland. Ontwikkeling van goede, aansluitende vaarverbinding(en), onder andere naar het Termunterzijldiep vanuit en naar de Blauwestad opent nieuwe perspectieven. Aanleg van de nu nog ontbrekende schakel Oost-Groningen - Ems (Dld) stimuleert de uitwisseling van scheepvaart tussen Nederland en Duitsland. Uitbreiding van veilige wachtvoorzieningen in het Lauwersmeergebied nabij de Robbengatsluis is noodzakelijk. 2 Aandachtspunten Doorvaart door de stad Groningen via het Hoendiep (alternatieve staandemastroute) verdient aandacht. Aansluitende vaarwegen op de Blauwestad kunnen verder worden ontwikkeld. De ontsluiting van het zuidelijk deel van de provincie via het basistoervaartnet is beperkt. Het ontbreekt in veel gevallen aan wachtsteigers bij bruggen en sluizen. Uit oogpunt van veiligheid moet hier zorg voor zijn. De bediening van de brug in de rijksweg A7 en de sluis in de Westerwoldse Aa bij Klein Ulsda ervaart de toervaart als knelpunt. Extra aandacht is nodig voor aanvullende voorzieningen in het meanderende Reitdiep, zonder dat natuur en landschap worden aangetast. Er is behoefte aan peilschalen bij bruggen in het Termunterzijldiep. De mogelijkheden die het Waddenzeegebied in potentie voor de recreatievaart heeft, moeten verder worden ontwikkeld. ILG-programma 2007-2013 Algemene informatie Totaal aantal kilometer vaarweg Knelpuntvrije kilometers Knelpuntkilometers ILG / LR-varen budget 2007-2013 466.9 km 131.27 km 171.15 km 2.84 miljoen Overzicht doorlopende verplichtingen Het volgende overzicht geeft een project in de provincie Groningen weer, waarvoor in 2006 of eerder door SRN een bijdrage is toegezegd. Omdat de uitvoering van het project in tijd is gespreid, is de planning voor uitbetaling daarop afgestemd. Betalingen die in 2007 en daarna zijn gepland, vallen in de ILG-periode en moeten uit het ILGbudget, LR-varen worden gefinancierd. Beleidsvisie BRTN 2008-2013 19
Projectnr. Projectnaam Totale BRTN investering 2006.18 Passantenhaven Ter Apel ILG- aandeel 10.000 Toezegging SRN Uitgaven SRN tot 2007 Planning uitgaven ILG vanaf 2007 289.400 72.500 62.500 10.000 Projectenlijst Groningen BRTN LR-varen in het kader van ILG 2008-2013 In het Meerjarenprogramma 2007-2013 van de Agenda voor een Vitaal Platteland wordt de te leveren prestatie voor het landelijke routenetwerk varen vastgesteld op 171,15 km. Het rijksbudget 2007-2013 bedraagt 2.84 miljoen euro. Brug in de vaarroute richting Veendam 20 Beleidsvisie BRTN 2008-2013
Overzicht fysieke nautische knelpunten LR-varen, provincie Groningen, ILG / LR-varen 2008-2013 op basis van de nulmeting door SRN: Categorie vaarweg Nr. vaarweg Vaarweg Project AZM 405a Robbengat BM 020 Noord Willemskanaal BM n.v.t. Ontbrekende schakel CM n.v.t. Ontbrekende schakel CM 008 Winsumerdiep DM 017 Ruiten Aa kanaal DM 007 Hunsingokanaal DM 007 Hunsingokanaal DM 014 Termunterzijldiep Robbengatsluis: capaciteitsverbetering Julianabrug in A7 (stad Groningen): hoogte handhaven Noordelijke ontsluiting Oldambtmeer (Blauwe Stad) richting Termunterzijldiep Verbinding Oost-Groningen-Ems (Dld.) Bediening Zijlvesterbrug en bruggen aansluitende routes Verhogen Noabers Badde (=Mercedesbrug) Onvoldoende werking H.D. Louwessluis (bouwen nieuwe schutsluis i.p.v. keersluis) Verhogen 3 bruggen gemeente Marne (Zoutkamp) Opwaarderen naar AM. Dit is gekoppeld aan mogelijkheden van de Blauwe Stad 2 Beleidsvisie BRTN 2008-2013 21
NOORDZEE Nes Schiermonnikoog TERSCHELLING AMELAND VLIELAND Oost-Vlieland West-Terschelling Dokkumer Ee Dokkum Oostmahorn Dokkumer Grootdiep Lauwersmeer Dokkumer Nieuwezijlen Kollum Lauwers LEEUWARDEN WADDENZEE Hindeloopen Stavoren Harlingen Harlingervaart Kornwerderzand Makkum Workum Franeker VAN HARINXMAKANAAL Trekvaart Fluessen Bolswarder Trekvaart Bolsward Bolswarder- vaart Heeg Balk Sneek IJlst Sloten Zwette KANAAL Grouw Joure Scharsterbrug Akkrum Tjeukemeer Bergum Heerenveen PR. MARGRIET- Slotermeer Sneekermeer Prinsenhof Bergumermeer Drachten Opsterlandse Tjongerkanaal Oldeberkoop Oosterwolde Compagnonsvaart Appelscha IJSSELMEER Lemmer Wolvega 22 Beleidsvisie BRTN 2008-2013
2.4 Fryslân Algemene karakteristiek Fryslân heeft een grootschalig en gevarieerd vaargebied met afwisselend vaarten en meren in open weidelandschap met aantrekkelijke dorpen en steden. Het Friese merengebied is een uniek gebied met een verscheidenheid aan kwaliteiten. De toervaarder kan gebruikmaken van een vaargebied van 130 vierkante kilometer. Het merengebied kan in samenhang worden gezien met het IJsselmeer en de Waddenzee. Watersportvoorzieningen in beheer bij het recreatieschap De Marrekrite oogsten veel lof van gebruikers. Omdat de marktpositie en betekenis van het merengebied onder druk staat, heeft de provincie zich de afgelopen jaren stevig ingezet voor het behoud en de verdere ontwikkeling van het Friese merengebied als dé watersportregio van Nederland met Europese allure. Stand van zaken uitvoering BRTN In Fryslân zijn oude verbindingen weer bevaarbaar gemaakt en meren beter ontsloten. Naast de co-financiering van de aquaducten Jeltesloot, Galamadammen en Woudsend, heeft SRN meebetaald aan het verhogen van een aantal bruggen, zoals bij de Zwemmer en de Middelseerûte. Bij de meeste sluizen en bruggen zijn wachtsteigers geplaatst. De volgende projecten zijn in Friesland gerealiseerd: De Kromme Ee en de vaargeul Opeinde-Rottevale zijn uitgediept om te kunnen voldoen aan de BRTN-normering. De Middelseerûte en de staandemastroute Grou - Leeuwarden zijn met cofinanciering van SRN kwalitatief verbeterd. Langs doorgaande vaarroutes en in watersportgebieden zijn veel passantensteigers geplaatst. Bovendien is rekening gehouden met aansluiting van passantenplaatsen met bestaande fiets- en wandelroutes. Er is gebaggerd om aanlegplaatsen goed bereikbaar te maken. Ook op eilanden in het merengebied zijn voorzieningen voor de toervaart aangelegd. 2 ILG / LR-varen 2007-2013 Fryslân heeft een alternatieve staandemastroute gemaakt tussen Grou en Leeuwarden. De provincie maakt oude verbindingen, zoals het Polder Hoofdkanaal, weer bevaarbaar en verbetert de staandemastroute, onder andere door Leeuwarden. Het Friese Merenproject krijgt met de tweede fase een vervolg. Het opnieuw graven van de Drachtervaart maakt het centrum van Drachten weer per boot bereikbaar. De provincie werkt verder aan het optimaliseren en harmoniseren van de brug- en sluisbediening. De capaciteitsuitbreiding van de sluizen in Stavoren, Workum en Makkum wordt aangepakt. Veilige oversteekplaatsen op het Prinses Margrietkanaal en voldoende wachtsteigers bij sluizen en bruggen moeten hoge prioriteit krijgen. In oostelijk Fryslân worden DM-routes naar Groningen en Drenthe wenselijk geacht, evenals verdere opwaardering van de Turfroute. In het westen worden de noordelijke en zuidelijke Elfstedenroute voor de toervaart ontwikkeld. Aandachtspunten Bij de aanleg van nieuwe verbindingen en verbetering van de doorvaart door Leeuwarden en het Friese Merengebied verdienen kwalitatief hoogwaardige verblijfsaccommodaties veel aandacht. De verbindingen van het buitenwater met het Friese Merengebied en het toervaartnet kunnen op het gebied van veiligheid en vlotheid nog worden verbeterd. Daartoe zullen de toegangspoorten voor de watersport van Friesland worden versterkt. Ontbrekende schakel in het toervaartnet is de doorvaartmogelijkheid van de Bangavaart / t Zwin. In de toekomst kan een nieuwe rechtstreekse vaarverbinding tussen het Slotermeer (vanaf ingang Luts) en De Fluessen (ten zuiden van Elahuizen) worden aangelegd. Ook de vaarverbinding Drachten-Groningen is een grote wens van de toervaart. Beleidsvisie BRTN 2008-2013 23
ILG-programma 2007-2013 Algemene informatie Totaal aantal kilometer vaarweg Knelpuntvrije kilometers Knelpuntkilometers ILG / LR-varen budget 709.4 km 329.93 km 239.32 km 3.97 miljoen Overzicht doorlopende verplichtingen Het volgende overzicht geeft projecten in de provincie Fryslân weer waarvoor in 2006 of eerder door SRN een bijdrage is toegezegd. Omdat de uitvoering van de projecten in tijd is gespreid, is de planning voor uitbetaling daarop afgestemd. Betalingen die in 2007 en daarna zijn gepland, vallen in de ILG-periode en worden uit het ILG-budget, LR-varen gefinancierd. Wachtsteigers bij de Johan Frisosluis in Stavoren 24 Beleidsvisie BRTN 2008-2013
Projectnr. Projectnaam Totale BRTN investering Toezegging SRN Uitgaven SRN tot 2007 Planning uitgaven ILG vanaf 2007 2005.23 Johan Frisosluis 10.250.000 600.000 200.000 400.000 2005.24 2005.26 2006.7 2006.9 Polder Hoofdkanaal Ophogen brug Irnsumerzijl Aanlegplaatsen Middelseerûte Wachtplaatsen Akkrum 8.650.000 1.200.000 400.000 800.000 1.420.000 500.000 300.000 200.000 468.745 113.403 100.000 13.403 960.000 300.000 50.000 250.000 Totaal 2.713.403 1.050.000 1.663.403 ILG-aandeel 1.663.403 Projectenlijst Fryslân BRTN LR-varen in het kader van ILG 2008-2013 In het Meerjarenprogramma 2007-2013 van de Agenda voor een Vitaal Platteland wordt de te leveren prestatie voor het landelijke routenetwerk varen vastgesteld op 239.32 km. Het rijksbudget 2007-2013 bedraagt 3.97 miljoen euro. Overzicht fysieke nautische knelpunten LR-varen, provincie Fryslân, ILG 2008-2013 op basis van de nulmeting door SRN: 2 Categorie vaarweg Nr. vaarweg Vaarweg Project AZM 021 Johan Frisokanaal Capaciteit sluis Stavoren AZM 021 Prinses Margrietkanaal Veilige oversteken BM 067 Makkumervaart Capaciteit sluis Makkum BM 054 Lange Vliet Workum Capaciteit sluis Workum BM diverse Bolsward-Makkum- Workum Wachtsteigers uitvoering 2010 CM 020 Ouddeel Verhogen spoorbrug Leeuwarden CM 050 Morra Zuidelijke Elfstedenvaarroute DM n.v.t. Vaarverbinding Drachten-Groningen/ Assen Ontbrekende schakel. Opnemen in de BRTN. Uitvoering 2013 DM onbekend Zwin Ontbrekende schakel. Middelséroute en het Friese merengebied DM onbekend Bozumersyl Verhogen brug DM n.v.t. Polderhoofd Kanaal Ontbrekende schakel. Opnemen in de BRTN. DM diverse Noordelijke Elfsteden-vaarroute fase I Uitvoering 2009/2010 DM 064 Bozumertrekvaart Verbreden spoorbrug DM 022d Harlingervaart Bochtverruiming Witmarsum Uitvoering 2013 DM onbekend Bangavaart (zijtak PM-kanaal) Ontbrekende schakel opnemen BRTN DM diverse Turfroute Opwaarderen DM 044 Schoterzijl Wachtsteigers Beleidsvisie BRTN 2008-2013 25
Leekstermeer Vries Noord Willemskanaal Zuidlaardermeer Zuidlaren ASSEN Compagnonsvaart Hoofdvaart Dwingeloo Havelte Drentse Emmen Hoogeveen Verl. Hoogeveense vaart Klazienaveen Meppel Hoogeveense Vaart Stieltjeskanaal Coevorden 26 Beleidsvisie BRTN 2008-2013
2.5 Drenthe Algemene karakteristiek Een afwisselend landschap met cultuurhistorie en rustige kanalen kenmerkt Drenthe. De historie van de turfvaart kan in Drenthe goed naar voren worden gebracht in combinatie met de toervaart en nieuwe kansen voor het goederenvervoer. Konvooivaren komt op een aantal kanalen voor en voldoet in de praktijk goed. Voor Drenthe geldt een ligplaatsenverordening waarmee kan worden opgetreden tegen liggen waar het niet gewenst is. Het afmeren van de toervaart op een aantal aantrekkelijke plaatsen is wel mogelijk gemaakt. Stand van zaken uitvoering BRTN In Drenthe is een aantal projecten voltooid. De bereikbaarheid van Meppel en Coevorden per boot is hersteld. In het kader van de Turfroute zijn op verschillende plaatsen bruggen op de juiste doorvaarthoogte gebracht en worden sluizen bediend volgens een vast patroon. Voor een gunstige ontwikkeling van de Turfroute zijn op diverse plaatsen langs de route passantenvoorzieningen gemaakt. Ook in Meppel en Coevorden zijn in de stedelijke omgeving en de stadshavens passantensteigers aangelegd. ILG / LR-varen 2007-2013 Twee jaar geleden begon, mede met een financiële bijdrage van SRN, een voorstudie naar het weer bevaarbaar maken van de ontbrekende schakel tussen Erica en Ter Apel. Betrokken partijen is nu gevraagd de financiering van het project mogelijk te maken. Als dit project klaar is, ontstaan drie rondgaande routes met een totale lengte van 300 kilometer en een goede verbinding met Duitsland. Met het eerste traject van het totale tracé van 32 kilometer is een start gemaakt. Aan een goede bereikbaarheid voor de toervaart van het centrum van Assen vanaf de Drentse Hoofdvaart wordt gewerkt. 2 Aandachtspunten Het Hunzegebied en de Veenkoloniën zijn oude vaargebieden. Het Oranjekanaal en het kanaal Buinen-Schoonoord bieden mogelijkheden om het centrale deel van Drenthe voor de toervaart te ontsluiten. Ook de vaarverbinding Voorste Diep (kanaal Buinen-Schoonoord) zou kunnen worden hersteld. Zo ontstaan veel kansen voor ontwikkeling van vaarwegen met natuur en landschap. De koppeling van vaar-, fiets- en wandelroutes ligt dan voor de hand. ILG-programma 2007-2013 Algemene informatie Totaal aantal kilometer vaarweg Knelpuntvrije kilometers Knelpuntkilometers (extra km Erica-Ter Apel 191.42 km) ILG / LR-varen budget (inclusief extra budget Erica-Ter Apel 3.18 miljoen) 150.8 km 49.8 km 292.42 km 4.85 miljoen Overzicht doorlopende verplichtingen Het volgende overzicht geeft projecten in de provincie Drenthe weer waarvoor in 2006 of eerder door SRN een bijdrage is toegezegd. Omdat de uitvoering van de projecten in tijd is gespreid, is de planning voor uitbetaling daarop afgestemd. Betalingen die in 2007 en daarna zijn gepland, vallen in de ILG-periode en moeten uit het ILG-budget, LR-varen worden gefinancierd. Beleidsvisie BRTN 2008-2013 27
De Vaart in Assen 28 Beleidsvisie BRTN 2008-2013
Projectnr. Projectnaam Totale BRTN investering 2005.22 Verbinding Erica- Ter Apel Toezegging SRN Uitgaven SRN tot 2007 Planning uitgaven ILG vanaf 2007 32.000.000 4.800.000 400.000 4.400.000 2005.25 Blauwe As te Assen 11.764.00 850.000 200.000 450.000 Totaal 5.650.000 600.000 4.850.000 ILG-aandeel 4.850.000 Projectenlijst Drenthe BRTN LR-varen in het kader van ILG 2008-2013 In het Meerjarenprogramma 2007-2013 van de Agenda voor een Vitaal Platteland wordt de te leveren prestatie voor het landelijke routenetwerk varen vastgesteld. Het rijksbudget 2007-2013 bedraagt 4.85 miljoen euro. Overzicht fysieke nautische knelpunten LR-varen, provincie Drenthe, ILG 2008-2013 op basis van de nulmeting door SRN: Categorie vaarweg Nr. vaarweg Vaarweg Project BM (019-076) Erica-Ter Apel Kansrijke verbinding BM 020 Noord-Willemskanaal Verbinding Vaart - Assen (centrum) 2 Beleidsvisie BRTN 2008-2013 29
K an aal S teen Ossenzijl Kuinre wi jk -Oss Steenwijk e nz ijl Giethoorn Blokzijl Beulaker- en Vollenhove Belterwijde Zwa ee rte M r Zwartsluis Hasselt IJS Kampen Ommen SE Roggebotsluis L Dalfsen Mariënberg Overijsselse Vecht ZWOLLE lm Kanaal A el o - De Ha r ik and Wijhe Wierden ALMELO Olst IJSS EL DEVENTER Delden HENGELO Goor Tw 30 Beleidsvisie BRTN 2008-2013 e e nt ka na al ENSCHEDE
2.6 Overijssel Algemene karakteristiek Overijssel heeft een afwisselend vaargebied. Zo is er de druk bevaren IJssel met uiterwaarden, zijn er aantrekkelijke Hanzesteden en kanalen met beroepsvaart. In het noordwesten van Overijssel ligt een fijnmazig vaargebied, dat zeer aantrekkelijk is voor de toervaart vanwege de aanwezige natuur, cultuurhistorie en landschappelijke waarde. Stand van zaken uitvoering BRTN De volgende projecten zijn in Overijssel uitgevoerd. In de Kop van Overijssel is flink geïnvesteerd in het bevorderen van de doorvaart in dit waterrijke deel van de provincie. Bruggen zijn weer beweegbaar gemaakt en beweegbare bruggen zijn geautomatiseerd. De aanleg van wachtsteigers heeft prioriteit gekregen bij de verbetering van vaarmogelijkheden in Overijssel. In de omgeving van Kampen en Zwolle is in het kader van de kwaliteitsverhoging het aantal passantenplaatsen de laatste jaren fors uitgebreid. Andere projecten zijn onder meer de automatisering van de Heerenbrug en de aanleg van passantensteigers in de kop van Overijssel. ILG / LR-varen 2007-2013 Een goede doorvaart voor schepen in de categorie AZM en BZM in de Kop van Overijssel is zeer wenselijk. Meer bruggen en sluizen moeten van wachtsteigers worden voorzien. Aandachtspunten Het beleid Ruimte voor de Rivier creëert tevens meer mogelijkheden voor een betere relatie van het toervaartnet met de steden Kampen, Zwolle en Deventer. Ruimte voor de Rivier biedt ook kansen voor aansluiting van de Twentse steden op het toervaartnet. 2 De verbetering van de Twentekanalen voor de beroepsvaart biedt kansen om de Overijsselse Vecht en het Overijsselskanaal een kwaliteitsimpuls te geven voor de toervaart. Het realiseren van een goede doorvaart van het kanaal Almelo-Nordhorn voor de toervaart zou tevens een economische impuls voor het gebied betekenen. In Noordwest-Overijssel kan de kleine watersport, zoals kanovaren en varen met elektroboten, in combinatie met fietsen, wandelen en doorvaart door steden en dorpen verder worden uitgebreid en verbeterd. ILG-programma 2007-2013 Algemene informatie Totaal aantal kilometer vaarweg Knelpuntvrije kilometers Knelpuntkilometers ILG / LR-varen budget 293.2 km 37.65 km 113.2 km 1.88 miljoen Projectenlijst Overijssel BRTN LR-varen in het kader van ILG 2008-2013: In het Meerjarenprogramma 2007-2013 van de Agenda voor een Vitaal Platteland wordt de te leveren prestatie voor het landelijke routenetwerk varen vastgesteld op 113.2 km. Het rijksbudget 2007-2013 bedraagt 1.88 miljoen euro. Beleidsvisie BRTN 2008-2013 31
De IJsselkade in Kampen 32 Beleidsvisie BRTN 2008-2013
Overzicht fysieke nautische knelpunten LR-varen, provincie Overijssel, ILG 2008-2013 op basis van de nulmeting door SRN: Categorie vaarweg Nr. vaarweg Vaarweg Project AZM 089 Beukersgracht/sluis Uitbreiding wachtsteigers BZM 090 BZM 044 Kanaal van Steenwijk naar de Linde Kanaal v/h Prinses Margrietkanaal naar Ossenzijlersloot Verdiepen van 1.80 naar 1.90 m Verdiepen van 1.80 naar 1.90 m BM 092 Beulaker Wijde t/m het Noorderdiep Verdiepen van 1.80 naar 1.90 m BM 084d Scheepvaartgat (Goot) Verdiepen van 1.00 naar 1.50 m BM 091 BM DM n.v.t. 92a Provinciale vaarweg 08 044b Provinciale vaarweg 04 Provinciale vaarwegen 5 en 6 Wetering Heuvengracht, Kalenbergergracht Zwartsluis, Walengracht en Arembergergracht Kuinder of Tjonger en Linde naar de Ossenzijlersloot Wetering Heuvengracht, Kalenbergergracht en Steenwijkerdiep Verdiepen van 1.40 naar 1.50 m Verdiepen van 1.40 naar 1.50 m. Verdiepen van 1.00 naar 1.10 m Aansluiting tussen de vaarwegen verbreden 2 Beleidsvisie BRTN 2008-2013 33
Elburg Hattem Harderwijk IJSSEL APELDOORN Twentekanaal Zutphen Lochem AFGED. WAAL LEK Linge Culemborg A DAM-RIJNKANAAL Tiel Geldermalsen Zaltbommel St. Andries Lith WAAL MAAS NEDER RIJN MAAS PANNERDENS KANAAL Gendt NIJMEGEN Bronkhorst Dieren Rheden Doesburg ARNHEM Velp Wageningen Doetinchem Rhenen Huissen Wijchen Groesbeek Pannerden IJSSEL Oude IJssel Terborg WAALKANAAL MAAS 34 Beleidsvisie BRTN 2008-2013
2.7 Gelderland Algemene karakteristiek Het rivierengebied is voor de toervaart het meest karakteriserende onderdeel van het Gelderse landschap. De Waal is Nederlands grootste, langste en tevens door de beroepsvaart drukst bevaren rivier. Gelderland speelt een cruciale rol bij het verwezenlijken van een veilige noord-zuidverbinding voor de toervaart, de Maas- IJsselroute. Stand van zaken uitvoering BRTN Enige jaren geleden is de SOMER-Lift gestart. Een experimentele voorziening om jachten vanuit het Maas-Waalkanaal veilig naar de Kop van Pannerden te brengen en vice versa. Het experiment heeft geen vervolg gekregen. Betrokken gemeenten en het waterschap Veluwe hebben een start gemaakt met het weer bevaarbaar maken van het noordpand van het Apeldoorns Kanaal voor de toervaart. De doorvaart van de Oude IJssel is geen probleem meer. De aanwezige bruggen en sluizen worden op afstand bediend, ook in het weekend. Zo ontstaat tevens de mogelijkheid om in de toekomst de vaarweg te vervolgen naar Wesel (Duitsland). Een passantenhaven is gemaakt in Zaltbommel en in Druten wordt er een voorbereid. De aanleg van een passantensteiger in de Neder-Rijn bij de sluis van Driel is medio 2008 voltooid. ILG / LR-varen 2007-2013 Het weer bevaarbaar maken van het noordpand van het Apeldoorns Kanaal en de aanleg van een doorvaart vanaf de Linge via de Korne, staan in de BRTN hoog als wens genoteerd. Aansluitend hierop kan het project Rondje rivieren een nieuwe impuls krijgen. Het gaat om de route Tiel- s Hertogenbosch-Gorinchem-Vianen. 2 Aandachtspunten Voor een veilige toervaartroute van Maastricht naar Delfzijl (Maas en IJssel) is het wenselijk het knelpunt van het vaartraject Beuningen Pannerden op te lossen. De uitvoering van Ruimte voor de Rivier kan als oplossing bieden dat een te graven nevengeul langs de Waal wordt gebruikt. Het weer bevaarbaar maken van zowel het noord- als zuidpand van het Apeldoorns Kanaal heeft in de BRTN hoge prioriteit. Hierdoor kunnen kleinere pleziervaartuigen de IJssel mijden, vooral bij laag water. Naast fysieke knelpunten op het toervaartnet zijn er nog de kwaliteitspunten, zoals aanlegplaatsen, stadshavens, toegankelijkheid oevers en dergelijke. Bevorderd moet worden dat deze kwaliteitspunten worden meegenomen in het kader van het integrale gebiedsgerichte beleid. ILG-programma 2007-2013 Algemene informatie Totaal aantal kilometer vaarweg Knelpuntvrije kilometers Knelpuntkilometers ILG / LR-varen budget 357.3 km 24 km 113.2 km 1.88 miljoen Overzicht doorlopende verplichtingen Het volgende overzicht geeft meerjarige projecten in de provincie Gelderland weer, waarvoor in 2006 of eerder door SRN een bijdrage is toegezegd. Omdat de uitvoering van de projecten in tijd is gespreid, is de planning voor uitbetaling daarop afgestemd. Betalingen die in 2007 en daarna zijn gepland, vallen in de ILG-periode en moeten uit het ILG-budget, LR-varen worden gefinancierd. Beleidsvisie BRTN 2008-2013 35
De passantenhaven in Zaltbommel 36 Beleidsvisie BRTN 2008-2013
Projectnr. Projectnaam Totale BRTN investering Toezegging SRN Uitgaven SRN tot 2007 Planning uitgaven ILG vanaf 2007 2005.1 Bevaarbaar Apeldoornskanaal Gemeente Apeldoorn 2.500.000 500.000 200.000 300.000 ILG-aandeel 300.000 Projectenlijst Gelderland BRTN LR-varen in het kader van ILG 2008-2013 In het Meerjarenprogramma 2007-2013 van de Agenda voor een Vitaal Platteland wordt de te leveren prestatie voor het landelijke routenetwerk varen vastgesteld op 113.2 km. Het rijksbudget 2007-2013 bedraagt 1.88 miljoen euro. Overzicht fysieke nautische knelpunten LR-varen, provincie Gelderland, ILG 2008-2013 op basis van de nulmeting door SRN: Categorie vaarweg Nr. vaarweg Vaarweg Project AM 150/101/84 Maas, Waal en IJssel AM/BM Wachtsteigers p.m. BM 105 Korne BM 105 Linge Realisatie van een veilige noord-zuidverbinding toervaart. Mogelijkheid om via Ruimte voor de rivier bij het project Veur-Lent een oplossing te creëren Uit het oogpunt van veiligheid en vlotheid moeten bij kunstwerken voldoende wachtsteigers komen Het bevaarbaar maken van de Korne tot het Amsterdam- Rijnkanaal. Veilige oversteek Amsterdam- Rijnkanaal 2 BM geen Apeldoorns Kanaal (noordpand) Bevaarbaar maken van het kanaal voor de motorbootvaart. Veilige parallelroute i.p.v. de IJssel. Verruiming vaargebied Veluwe Beleidsvisie BRTN 2008-2013 37
Eemmeer Abcoude Vecht Vinkeveense Plassen Eem Spakenburg Mijdrecht Kromme Loosdrechtse Plassen Maarssen AMERSFOORT UTRECHT Oude Rijn Woerden Dubbele Wiericke Oudewater Hollandse IJssel IJsselstein Nieuwegein A DAM-RIJNKANAAL LEK Vianen LEK Rhenen 38 Beleidsvisie BRTN 2008-2013
2.8 Utrecht Algemene karakteristiek Utrecht heeft een kleinschalig vaargebied in het veenweidegebied met oude rivieren en tevens een aantal meren met elk hun eigen karakteristiek. Het Amsterdam-Rijnkanaal doorsnijdt de provincie en vormt een barrière tussen het westelijke en oostelijke deel van de provincie. De veenweidegebieden met de veenplassen en de oude steden zijn voor de toervaarder uit cultuurhistorisch oogpunt aantrekkelijk om te bezoeken. Stand van zaken uitvoering BRTN De volgende projecten zijn in Utrecht gerealiseerd. SRN is na de reconstructie financieel betrokken geweest bij de herinrichting van de Vecht. De spoortunnel te Abcoude is, met een bijdrage van SRN, verdiept om het Gein bevaarbaar te houden. SRN heeft het mede mogelijk gemaakt dat vanuit de Beatrixsluizen belangrijke bruggen in Nieuwegein en omgeving het hele jaar door voor de toervaart kunnen worden bediend. In de oude Eemhaven te Amersfoort is een aantal passantensteigers ingericht. In de stad Utrecht zijn verschillende afmeervoorzieningen ontstaan, zoals aan de Weerdsingel. Tevens heeft SRN meebetaald aan een vuilwaterstation. ILG / LR-varen 2007-2013 In overleg met de werkgroep Route 9 van Rijkswaterstaat moet (door)varen op de Vecht aantrekkelijker worden gemaakt. De toervaart zal daardoor minder uitwijken naar het Amsterdam-Rijnkanaal. Hiervoor is het onder andere noodzakelijk dat verschillende beheerders het bedieningsregiem van bruggen en sluizen op elkaar afstemmen. Automatisering en bediening op afstand van sluizen en bruggen is hiervoor van doorslaggevende betekenis. Op een aantal plekken moet het mogelijk worden gemaakt het Amsterdam-Rijnkanaal veilig over te steken. De verbinding Vecht- Merwedekanaal via de Oude Gracht geeft een capaciteitsknelpunt. 2 Het inunderen van 1000 meter Catharijnesingel biedt een nieuw perspectief voor de toervaart. De historische vaarverbinding met de Vaartse Rijn kan hierdoor worden hersteld. Door de regeneratie van de oude vaarwegen vergroot de stad Utrecht zijn historische binnenstad. Aandachtspunten Centraal in Utrecht ligt een aantal historische riviertjes en boezemwateren dat niet kan voldoen aan de BRTN-normering. Het houden wat je hebt en het kwalitatief verbeteren van deze vaarwegen heeft hoge prioriteit. Het handhaven van de vaarmogelijkheden van de Oude Rijn en Leidsche Rijn voor de toervaart heeft waarde voor het basistoervaartnet en vergroot de kwaliteit van de omgeving van Woerden en de nieuwe wijk Leidsche-Rijn. De verbinding Vecht en (oostelijke) Nieuwe Wetering, inclusief de oversteek over het Amsterdam-Rijnkanaal, moet opnieuw worden bestudeerd en uitgewerkt. ILG-programma 2007-2013 Algemene informatie Totaal aantal kilometer vaarweg 276.2 km Knelpuntvrije kilometers 28 km Knelpuntkilometers 100 km ILG / LR-varen budget 1.65 miljoen Beleidsvisie BRTN 2008-2013 39