Adviezen voor een optimale voeding Energie- en eiwitrijke voeding bij ouderen
Optimale voeding Wanneer u de laatste maanden onbedoeld bent afgevallen en/of minder eetlust heeft gehad, heeft dit invloed op bijvoorbeeld uw weerstand. Hierdoor bent u sneller vatbaar voor een verkoudheid of griep. Daarnaast verliest u conditie, spiermassa en spierkracht, waardoor u zich zwakker op de benen kunt voelen. Daarom is het advies om calorie- en eiwitrijke voeding te gebruiken. Bij een calorierijke voeding worden volle producten geadviseerd, omdat deze juist veel calorieën bevatten. Eiwitten zijn een belangrijke bouwstof voor onze spieren. Er zijn zowel dierlijke als plantaardige eiwitten. Dierlijke eiwitten komen voor in vlees, kip, vis, kaas, eieren, melk en melkproducten. Plantaardige eiwitten zitten in brood, graanproducten, soja, peulvruchten (kapucijners, bruine bonen, linzen), noten en paddenstoelen. Wegen is een eenvoudige controle om te zien of u voldoende eet en drinkt. 1 keer per week op dezelfde weegschaal wegen is voldoende. Bedenk dat aankomen in gewicht moeilijker is dan afvallen, 1 kilo aankomen in 3 tot 4 weken is al een heel goed resultaat. Algemene tips Eet regelmatig: bij voorkeur 3 hoofdmaaltijden per dag en gebruik ook tussendoortjes. Soms helpt het om vaker op de dag kleinere porties te eten omdat grote hoeveelheden tegen kunnen staan. Eet gevarieerd, verandering van spijs doet eten. Neem de tijd voor het eten of het drinken en kauw goed. Heeft u last van een droge mond? Zuig dan voor de maaltijd op een snoepje of neem een kauwgum. Zo stimuleert u de speekselvorming. Gebruik geen light producten, deze producten bevatten weinig calorieën. Tussendoor Gebruik regelmatig volle zuivelproducten, vruchtensappen of dubbeldranken. Voorbeelden van tussendoortjes zijn een glas chocolademelk, een schaaltje volle yoghurt, kwark of vla, een lekkere koek, een blokje kaas, handje noten en pinda's, toastje/ stokbroodje met paté, kaas of salade. Tussendoortjes zoals bouillon, koffie, thee, light frisdrank en Rivella vullen de maag, maar leveren behalve vocht geen calorieën. Als u koffie drinkt, doe er dan slagroom in. Bij de broodmaaltijden Voor de variatie kunt u in plaats van 1 snee brood ook 2 beschuiten/crackers of 1 schaaltje pap met suiker nemen. Varieer met brood: wissel af met krentenbrood, suikerbrood, geroosterd brood, harde of zachte broodjes, wentelteefjes, pannenkoek etc. Besmeer het brood ruim met margarine of roomboter. Gebruik ruim dubbel beleg op brood. Drink en eet volle producten zoals volle melk, volle yoghurt, volle kwark, volle chocolademelk, volle drinkyoghurt en volle pap. 2
Bij de warme maaltijd Soep kan een vol gevoel geven en dus de eetlust wegnemen voor de warme maaltijd. Gebruik bij voorkeur geen soep of eet het 1 uur voor de warme maaltijd. Een goed gevulde maaltijdsoep met vlees, groente en vermicelli kan wel in plaats van een warme maaltijd. In plaats van vlees, kip of vis bij de warme maaltijd kunt u ook een omelet/gebakken ei of ragout nemen. Lukt dit niet? Neem dan extra vleeswaren/kaas/franse kaasjes bij het brood (of uit het vuistje) of een gebakken visje/hollandse nieuwe/zure haring bij de boterham of 1 portie kibbeling als tussendoortje. Rauwkost geeft een vol gevoel en levert weinig calorieën. Groenten uit de diepvries, uit pot of uit blik kunnen ter afwisseling van verse groenten gebruikt worden. Roer een klontje margarine/roomboter door de groenten of maak er een papje/sausje bij. U kunt gekookte aardappelen vervangen door aardappelpuree, gebakken aardappelen, aardappelkoekjes/rösti, frites, aardappelkroketjes, pasta of rijst. Gebruik het nagerecht eventueel een half uurtje na de maaltijd. Kies nu ook voor de volle producten als volle yoghurt, volle vla, roomvla of ijs. Gebruik eventueel slagroom op de nagerechten. Let op voldoende vocht Per dag heeft uw lichaam ongeveer 2 liter vocht nodig. Dat komt overeen met 8 tot 10 grote bekers. Bij het ouder worden, kan de dorstprikkel grotendeels verdwijnen waardoor geen dorst wordt gevoeld. Het is belangrijk om toch voldoende te drinken, ook als u geen dorst heeft. Als u regelmatig kunt plassen en de urine licht van kleur is, weet u dat u voldoende heeft gedronken. Verdeel het drinken over de dag: neem bij elke maaltijd en tussendoortje steeds 2 glazen. Het liefst calorierijke dranken zoals volle zuivelproducten, vruchtensappen, dubbeldranken, limonade en frisdrank. Wanneer moet u contact opnemen met uw huisarts of specialist? Als uw gewicht blijft dalen is het raadzaam om contact op te nemen met uw huisarts. Meer informatie over gezonde voeding kunt u verkrijgen bij het Voedingscentrum: www.voedingscentrum.nl of op telefoonnummer (070) 306 88 88. 3
Voorbeeld dagmenu van een optimale voeding Dit voorbeeld dagmenu bevat alle vitaminen en mineralen die u op een dag nodig heeft. Overleg met uw arts of het zinvol is een vitaminepreparaat te nemen. Ontbijt 2 sneetjes brood of 3 beschuiten of 3 sneetjes knäckebröd. Ruim besmeren met margarine of roomboter. Ruim en dubbel beleggen met bij voorkeur kaas, vleeswaren of pindakaas. 1 glas volle melk, boerenkarnemelk of volle chocolademelk. 1 of meer kopjes thee of koffie, bij voorkeur met suiker en volle melk of room. In de loop van de ochtend 1 of meer kopjes thee of koffie, bij voorkeur met suiker en volle melk of (slag)room. 1 grote koek (bijvoorbeeld cake, gevulde koek, sprits) of ander tussendoortje zoals een bakje volle vla, volle yoghurt, een glas volle chocolademelk of chocolaatjes. Tweede broodmaaltijd 2 sneetjes brood of 3 beschuiten of 3 sneetjes knäckebröd. Ruim besmeerd met margarine of roomboter. Ruim en dubbel belegd met kaas, vleeswaren of pindakaas. 1 glas volle melk, boerenkarnemelk of volle chocolademelk. 1 of meer kopjes thee of koffie, bij voorkeur met suiker en melk of room. In de loop van de middag 1 of meer kopjes thee of koffie, bij voorkeur met suiker en melk of (slag)room. 1 stuk fruit of 1 glas vruchtensap of vruchtencocktail uit blik. Warme maaltijd 3 tot 4 groentelepels groente, bij voorkeur met klontje margarine /roomboter of papje/saus. 2 tot 3 gekookte aardappelen of vervanging. 1 stukje vlees, vis, omelet, gebakken ei, kip of vleesvervanging. Ruim jus of saus. Na bijvoorbeeld een half uurtje: 1 schaaltje volle yoghurt, volle vla, volle kwark, pap of ijs met eventueel slagroom. In de loop van de avond 1 of meer kopjes thee of koffie, bij voorkeur met suiker en melk of room. 1 grote koek of ander tussendoortje (zie voor voorbeelden bij 'in de loop van de ochtend') Later op de avond 1 glas vruchtenlimonade of dubbeldrank of frisdrank. (Franse) kaasblokjes, worst, Franse kaas, noten of pinda's, zoutjes, toastje met salade enz. 4
G873 / 06-18 Adres en telefoonnummer Canisius Wilhelmina Ziekenhuis Weg door Jonkerbos 100 6532 SZ Nijmegen Telefoon (024) 365 76 57 Website: www.geriatrie.cwz.nl 5