Samen werken aan een BETERE WERELD Goed, betaalbaar en duurzaam
De wereld krijgt steeds vaker te maken met moeilijke vragenstukken over welvaart, milieu en economie. Vragen die te maken hebben met klimaat verandering, gebrek aan water, stijgende voedselprijzen, een grotere kloof tussen arm en rijk. Zoals we daar de afgelopen honderd jaar mee omgingen, kan niet langer. We moeten de wereld duurzamer maken. En dat kan via onze beleggingen. Duurzaam beleggen voor pensioen Pensioenfonds Zorg en Welzijn (PFZW) wil zorgen voor een goed en betaalbaar pensioen. Daarom beleggen we uw premie. Sparen alleen levert lang niet genoeg op voor uw pensioen straks. Maar PFZW heeft ook een maatschappelijke verantwoordelijkheid. Een goed en betaalbaar pensioen is voor ons niet genoeg. Een goed pensioen is immers niks waard in een wereld die niet leefbaar is. We beleggen daarom ook duurzaam. Dat wil zeggen: we beleggen met zorg voor mens en maatschappij, milieu en natuur. Want volgens ons is het fijner om van je pensioen te genieten in een wereld waarin iedereen met plezier woont. Door uw premie duurzaam te beleggen werken we samen aan een betere wereld. Zo gaan geld verdienen en rekening houden met de wereld om ons heen hand in hand.
Wat we willen PFZW belegt in ondernemingen en projecten die goed zijn voor duurzaamheid. Denk aan duurzame energie, schone technologie en waterzuivering. Wat we niet willen We beleggen bijvoorbeeld niet in ondernemingen die wapens maken waar veel burgers slachtoffer van worden, zoals atoomwapens, clusterbommen en landmijnen. We beleggen ook niet in bedrijven die tabak produceren en in onder nemingen die mensenrechten schenden en daar niks aan willen veranderen. Wat we willen verbeteren Voor onze beleggingen kijken we naar een aantal punten: milieu, sociale omstandigheden en of een onderneming goed bestuurd wordt. Scoort een bedrijf slecht op een van deze punten? Dan gaan we met dat bedrijf in gesprek. We vragen bedrijven waarin we beleggen te veranderen. Bijvoorbeeld door minder te vervuilen of te stoppen met het schenden van mensenrechten. Doen ze dit niet genoeg? Dan sluiten wij ze uit. Dat wil zeggen dat wij er niet meer in beleggen. We sluiten ook landen uit, zoals de Centraal-Afrikaanse Republiek, Libië en Noord-Korea. Speciale aandacht Bij onze duurzame beleggingen besteden we vooral aandacht aan de volgende thema s: Klimaatverandering en minder vervuiling Voldoende schoon water voor iedereen Gezondheidszorg Genoeg te eten Daarnaast richten we ons actief op de volgende thema s: Opkomen voor mensenrechten Een stevig financieel stelsel in dienst van de economie Goed ondernemingsbestuur Ook anderen vinden dat PFZW duurzaam bezig is. De Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO) onderzoekt elk jaar hoe duurzaam pensioenfondsen zijn. Voor de achtste keer op rij kwam PFZW er in 2014 als beste uit. We doen het niet alleen. PFZW heeft de pensioenuitvoering uitbesteed aan uitvoeringsorganisatie PGGM. In opdracht van PFZW verzorgt PGGM het vermogensbeheer (o.a. de beleggingen), de pensioenadministratie en de bestuursadvisering.
Stop klimaatverandering en vervuiling Klimaatverandering is al jaren een belangrijk aandachtsgebied voor PFZW. Als de aarde twee graden Celsius warmer wordt, kan dat leiden tot bijvoorbeeld droogte en overstromingen. Dit willen we voorkomen. Om iets aan de negatieve effecten van klimaatverandering te doen, is meer groene groei nodig. Dus economische groei met meer duurzame energie en minder verspilling van grondstoffen. Groene groei biedt kansen. We beleggen al enkele honderden miljoenen euro s in duurzame energie, zoals windenergie op zee en op land, en in schone technologie. Die beleggingen willen we de komende jaren verder laten groeien. Groene oplossingen Een voorbeeld van een groene oplossing is het bedrijf Adecoagro. Dit is een producent van voedsel en hernieuwbare energie in Zuid- Amerika. Adecoagro breidt haar fabriek voor suiker en ethanol uit in Brazilië. Na de uitbreiding kan de fabriek 10,2 miljoen ton suikerriet verwerken. Van die suiker maken ze de biobrandstof ethanol. Ethanol is een hernieuwbare bron van energie. Dit in tegenstelling tot olie en kolen, die op raken. Door ethanol zijn we minder afhankelijk van andere vormen van energie en bovendien is ethanol 80% minder vervuilend dan benzine.
Voldoende schoon water voor iedereen Gebrek aan water is een toenemende bedreiging voor de economie en voor het welzijn van mensen. Te weinig schoon water is één van de grootste wereldproblemen. Zeker in droge landen als China, India en de Verenigde Staten groeit de vraag naar water snel. In 2030 is de vraag naar water 40% groter dan het aanbod. Dit raakt ook ondernemingen waarin PFZW belegt. Vooral in sectoren die sterk afhankelijk zijn van water, zoals elektriciteitscentrales en de landbouw. Mensen en ondernemingen moeten voldoende water hebben. Zeker in gebieden waar dat moeilijk is. We willen dat ondernemingen het water zuiniger gebruiken en geen risico s nemen. We beleggen in oplossingen voor het gebrek aan water. En bijvoorbeeld ook in afvalwaterzuivering, watermeters en gewassen die goed tegen droogte kunnen. Schoon water in China We investeren in drie Chinese drinkwater- en afvalwaterfabrieken. Deze fabrieken samen kunnen in totaal 1,7 miljoen ton water per dag verwerken. Daarbij krijgen ze veel steun van de lokale overheden. De fabrieken dragen namelijk bij aan het oplossen van het grote gebrek aan water en de vervuiling van het water in Noordoost- China. Het rivierwater is daar enorm vervuild met afvalwater uit de industrie. In 2013 verwerkte één van de waterzuiveringsinstallaties meer dan 200 miljoen ton vervuild water.
Goede gezondheidszorg is een recht Goede gezondheidszorg voor iedereen is de basis. Het is een mensenrecht. We beleggen dus ook in de gezondheidszorg. Want in veel landen lijden nog steeds veel mensen aan ziekten die goed te behandelen zijn. Dat moet veranderen. Gezondheid en gezondheidszorg zijn belangrijk voor ons. Dat is ook niet zo vreemd voor een pensioenfonds voor de sector zorg en welzijn. Fabrikanten van geneesmiddelen en van medische apparatuur spelen een grote rol bij het verbeteren van de toegang tot goede gezondheidszorg. De komende jaren gaan we ook meer beleggen in Nederlandse ondernemingen die nieuwe technieken en methodes ontwikkelen voor de gezondheidszorg. Zo willen wij meewerken aan een betere (toegang tot) gezondheidszorg. Daarnaast spreken we als aandeelhouder ondernemingen aan op hun gedrag. In deze gesprekken vragen wij om bij het bepalen van de prijs rekening te houden met het gemiddelde lokale salaris. Ook vragen we medicijnen tegen tropische ziekten te onderzoeken en te ontwikkelen. Extra geld voor medicijnen Er zijn ondernemingen die het niet goed doen als het gaat om het makkelijk verkrijgbaar maken van medicijnen. Wij zijn al jaren in gesprek met deze ondernemingen, bijvoorbeeld in Japan. In Japan is door verschillende ondernemingen in de gezondheidszorg besloten tot de vorming van het non-profitfonds GHIT. Vijf Japanse geneesmiddelenfabrikanten die lid zijn van dat fonds GHIT hebben geld opzij gezet voor het bestrijden van infectieziekten in ontwikkelingslanden en voor andere tropische ziekten. Ook de Bill & Melinda Gates Foundation en de Japanse overheid zijn lid van dat fonds. We roepen andere Japanse ondernemingen op om ook lid te worden van GHIT. Inmiddels heeft één van de bedrijven, Chugai Pharmaceutical, aangekondigd zich als zesde onderneming bij het GHIT Fund aan te sluiten.
Genoeg te eten Genoeg te eten voor een wereldbevolking van ongeveer 8,3 miljard mensen in 2030. En ook nog eens duurzaam verbouwd. Dat is een enorme uitdaging. Want is er wel genoeg ruimte om dat voedsel te verbouwen? Daar komt nog bij dat het klimaat warmer en droger wordt en dat er een gebrek aan water ontstaat. Wij beleggen in goede manieren om gezond voedsel te produceren. Daarmee willen wij bijdragen aan het oplossen van het probleem van de honger in grote delen van de wereld. In 2025 moet één hectare land voedsel opleveren voor vijf mensen; in 1960 leverde diezelfde hectare eten op voor maar twee mensen. Wij zoeken naar mogelijkheden om te beleggen in oplossingen om op een nieuwe, betere manier voedsel te produceren. Te denken valt aan kunstmest, verbeterde zaden en nieuwe middelen om gewassen te beschermen. Ook kijken we naar andere manieren om producten te bewaren en te vervoeren, en nieuwe technieken om producten te verbouwen waarbij bijvoorbeeld minder water of land nodig is. Eten uit de woestijn Een voorbeeld van een belegging die bijdraagt aan voedselzekerheid, is die van Sundrop Farms. Dit is een duurzame onderneming in de landbouwsector die groente en fruit verbouwt. Opmerkelijk is dat Sundrop dat doet in woestijnachtige gebieden in de wereld, met nauwelijks landbouwgrond, schoon water en elektriciteit of aardgas. De methodes van deze onderneming om groente en fruit te laten groeien, stoten bijna geen CO2 uit en hebben minimale gevolgen voor het milieu. Sundrop doet dit door zonne-energie te gebruiken om zout uit het zeewater te halen en de kassen te voorzien van stroom. Sundrop heeft op dit moment een boerderij in Zuid-Australië die onder andere tomaten verbouwt, en goed functioneert. Het bedrijf heeft plannen om uit te breiden naar het Midden-Oosten en Noord-Amerika.
Opkomen voor mensenrechten Mensenrechten en goede arbeidsomstandigheden zijn belangrijke aspecten voor ons. Ze hebben onze volle aandacht als wij besluiten in een onderneming te beleggen of niet. Om schendingen van mensenrechten te voorkomen vragen wij ondernemingen de voorschriften van de Verenigde Naties (VN) na te leven. Wij houden ons hier zelf ook aan. Wij controleren een aantal keer per jaar of de ondernemingen waarin wij beleggen de mensenrechten naleven. Of zorgen voor goede arbeidsomstandigheden. Als dat niet zo is of als we twijfelen, gaan we met de onderneming in gesprek. Levert een gesprek niets op? Dan kunnen we ondernemingen die betrokken zijn bij schending van mensenrechten, uitsluiten. Dat betekent dat we niet langer in die ondernemingen beleggen. Bepaalde ondernemingen sluiten we sowieso uit. Dat doen we als zij betrokken zijn bij de productie van of handel in wapens, waarvan het gebruik leidt tot schending van mensenrechten. Wapens bedreigen mensenrechten In 2014 zijn we weer gaan beleggen in een onderneming, die we eerder op de lijst met uitsluitingen hadden gezet. Dat was het Franse Zodiac Aerospace. Deze onderneming maakte parachutes die gebruikt worden bij clusterbommen, maar is daar inmiddels mee gestopt en gaat er niet meer mee beginnen. Twee andere ondernemingen hebben we juist aan de lijst met uitsluitingen toegevoegd. Het gaat om een bedrijf dat betrokken is bij het ontwikkelen van een lanceerinrichting voor kernraketten en niet van plan is hiermee te stoppen. Het andere bedrijf maakt raketlanceringsinstallaties die ook clusterwapens kunnen afvuren.
Een duurzame financiële sector PFZW zet zich al enige tijd in om de normen in de financiële sector te verbeteren. We zijn al jaren in gesprek met deze sector. We richten ons op zaken waarop we invloed kunnen uitoefenen om tot veranderingen te komen, zoals beloningsbeleid en het bestuur van een onderneming. Voor een duurzame financiële sector is een cultuurverandering nodig. Zowel in onze eigen organisatie als bij de partijen waarmee wij samenwerken of waarin we beleggen. We kunnen dit niet alleen. We zetten daarom onze kennis en ervaring in via samenwerking met andere financiële instellingen. Zo proberen we te komen tot een gedragsverandering. We willen het goede voorbeeld geven en doen daarom in ieder geval zelf ook wat we van anderen vragen. Tegen te hoge beloningen Wij vinden dat het tijd is dat aandeelhouders tegen enorme beloningen in de financiële sector stemmen. We hebben normen opgesteld voor wat financiële dienstverleners mogen ontvangen voor de geleverde diensten en het geleverde werk. Die normen komen in het kort op het volgende neer: We willen buitensporige beloningen tegengaan. Variabele beloningen en bonussen mogen alleen worden verdiend met bijzondere prestaties. Beloningen moeten zijn gekoppeld aan resultaten die op de lange termijn geen maatschappelijke schade aanrichten. Afspraken over beloningen moeten eenvoudig zijn en de uitkomsten ervan voorspelbaar. We voeren verschillende activiteiten om te komen tot een beter beloningsbeleid. En bij een aantal bedrijven hebben we tegen hoge beloningen gestemd. Ook zijn we met bedrijven in gesprek gegaan over hun beloningsbeleid, bijvoorbeeld met de vastgoedbedrijven SL Green uit Amerika en Shaftesbury uit Engeland. Beide bedrijven hebben na deze gesprekken hun beloningsbeleid aangepast.
Goed ondernemingsbestuur Voor het goed functioneren van een onderneming is goed ondernemingsbestuur (corporate governance) absoluut noodzakelijk. Dat geldt voor alle ondernemingen, waar ook ter wereld en wat ze ook doen. Het bepaalt de waarde van de onderneming, ook in de toekomst. Aandeelhouders zijn mede-eigenaren van de ondernemingen waarin zij beleggen. Wij gaan na of de bedrijven en markten waarin we beleggen goed en verantwoord worden bestuurd. En ook of zij verantwoording afleggen over hun beleid. Zo hebben wij invloed als het gaat om duurzaamheid en maatschappelijke waarde van ondernemingen. Enkele belangrijke punten binnen het thema goed ondernemingsbestuur zijn: goed beloningsbeleid, onafhankelijk toezicht en het geven van juiste informatie. Meer te zeggen hebben Bij het IT-bedrijf Oracle hebben de meeste aandeelhouders weinig te zeggen over het bedrijf. Dit komt doordat de voormalige CEO Larry Ellison grootaandeelhouder is. Hij heeft de meeste aandelen en dus de meeste stemmen. Daarmee bepaalt hij feitelijk wat er gebeurt. De aandeelhouders met minder aandelen, zoals PFZW, willen meer inspraak in het bedrijf. Daarom dienden zij een voorstel in om aandeelhouders de mogelijkheid te geven zelf onafhankelijke bestuurders voor te dragen. Larry Ellison heeft dit voorstel tegengehouden door met al zijn aandelen tegen te stemmen. Als Oracle blijft weigeren de noodzakelijke aanpassingen in het ondernemingsbestuur te doen, zou PFZW de aandelen in Oracle kunnen verkopen (Oracle uitsluiten).
Disclaimer Bij het samenstellen van deze brochure hebben wij de grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht genomen. Maar wij kunnen niet garanderen dat deze informatie altijd volledig en/of juist is. Ook garanderen wij niet dat het gebruik ervan leidt tot de juiste analyses voor specifieke doeleinden. Wij kunnen dus nooit verantwoordelijk worden gehouden voor onder andere maar niet uitsluitend eventuele onvolkomenheden, onjuistheden en/of op een later tijdstip aangebrachte wijzigingen. Zonder onze voorafgaande schriftelijke toestemming is het gebruik van deze brochure niet toegestaan.