Als je er nog nooit van gehoord hebt, of zelf mee te maken had, kan je het waarschijnlijk moeilijk geloven. Elke dag grijpen in Vlaams-Brabant & Brussel gemiddeld 62 mensen naar de telefoon om aan een volslagen onbekende hun verhaal, verdriet, angst, woede, eenzaamheid, levensmoeheid te vertellen. Dat maakte voor 2016 zo n 22.410 oproepen in onze regio. Een sterke stijging van oproepen is te bemerken ten opzichte van 2015, waar er in vergelijking 20.720 oproepen waren voor onze regio. Al deze oproepers vinden gehoor bij Tele-Onthaal, een telefonische en online dienst voor hulpverlening bij levensmoeilijkheden. Er zitten 24/7 - dag én nacht, weekends en feestdagen - vrijwilligers aan de telefoon. Op geregelde tijdstippen kan de oproeper ook via chat bij ons terecht. Onze vrijwilligers bieden - wie daar nood aan heeft - een gesprek aan. Een gesprek dat de oproeper respecteert als persoon - haar/zijn karakter, overtuigingen, draagkracht - en vooral bestaat uit meelevend luisteren naar de nood, het conflict, de gevoelens waarmee de oproeper nergens anders terecht kan. De aspecten van het probleem worden op een rijtje gezet en oproeper en vrijwilliger zoeken samen naar mogelijke uitwegen. Tele-Onthaal Vlaams-Brabant heeft twee luisterposten, één in Brussel en één in Leuven. Hoe we werken kan je lezen in deel 1 van dit jaarverslag. Deel 2 biedt je een overzicht van de cijfers van 2016. Veel leesplezier en bedankt voor je belangstelling. Mit Van Paesschen Directeur Tele-Onthaal Vlaams-Brabant en Brussel 1
INHOUDSOPGAVE Deel 1. De werking van Tele-Onthaal I. Vier pijlers 3 II. Doelstellingen 5 III. Vrijwilligers 6 IV. Organisatie 10 V. Samenwerking 10 Deel 2. Cijfers van 2016 I. Aantal oproepen 13 II. Profiel van de oproeper 14 III. Oproepmoment 17 IV. Gesprekstypes 18 V. Gespreksthema s 18 VI. Tele-Onthaal als verwijzer 20 VII. Tele-Onthaal als verwijsmogelijkheid 21 VIII. Medewerkers en contactgegevens 22 2
Deel 1. De werking van Tele-Onthaal Als het aan je kleeft, is er iemand die naar je luistert Gezondheidsproblemen, conȭicten met de partner, ziekte, depressie, eenzaamheid, zelfdoding, allerlei praktische vragen... Soms hebben mensen het moeil k, staan ze er alleen voor of lukt het niet meer. Het probleem oplossen kan Tele-Onthaal niet. Tele-Onthaal biedt (wel) t d en aandacht door te luisteren, begrip te tonen en mee te leven. Op die manier willen we opvang en ondersteuning bieden in een persoonl k gesprek. We zetten samen alles op een r want Praten is de eerste stap. I. VIER PIJLERS De werking van Tele-Onthaal steunt op vier pijlers. 1. Anoniem Tele-Onthaal is er voor iedereen die over zijn-haar vragen en moeilijkheden wil praten. Telefoneren of chatten met Tele-Onthaal is altijd volledig anoniem en vertrouwelijk. Mensen hoeven zich niet bekend te maken, Tele-Onthaal vraagt niet naar de naam van de oproeper. Bovendien verschijnt het opgeroepen nummer 106 niet op de telefoonrekening en laat het chatgesprek geen sporen achter op de computer of smartphone. Zowel de oproeper als de vrijwilliger blijven voor elkaar onbekend. Zo komt niemand te weten dat iemand Tele-Onthaal contacteert. 3
Wanneer de oproeper zelf haar-zijn anonimiteit doorbreekt garandeert Tele-Onthaal volledige discretie. Anonimiteit verlaagt de drempel om contact op te nemen; stelt de oproeper op zijn-haar gemak en geeft het nodige vertrouwen om haar-zijn verhaal te doen. Anonimiteit bij de vrijwilliger creëert de ruimte en vergroot de openheid om naar dat verhaal te luisteren. 2. Permanent bereikbaar Tele-Onthaal werkt via het noodnummer 106 en is daarom 24 uur op 24 uur, 7 dagen op 7 bereikbaar. 3. Telefoon & Chat Tele-Onthaal is permanent bereikbaar via het nummer 106, en meerdere oproepen kunnen tegelijk beantwoord worden. Daarnaast kan men via www.tele-onthaal.be elke avond vanaf 18.00 uur én op woensdag én zondag al vanaf 15.00 uur terecht voor een chatgesprek. Wie Tele-Onthaal voor het eerst via chat wil bereiken vindt op de website alle nodige informatie. De concrete bereikbaarheid van onze chathulpverlening is opgenomen, achteraan in dit jaarverslag. 4. Vrijwilligers Tele-Onthaal is een professionele organisatie die voor haar permanente bereikbaarheid volledig steunt op het engagement van vrijwilligers. Zij beantwoorden de oproepen. Dit werken met vrijwilligers is voor Tele-Onthaal een bewuste keuze. Heel wat mensen hebben het immers niet nodig om met een hulpverlener te praten. Een goed gesprek met een geïnteresseerd en aandachtig iemand is vaak voldoende om hen weer op weg te helpen. Vrijwilligers blijven dicht bij het verhaal en de leefwereld van de oproeper. Oproeper en vrijwilliger spreken als gewone mensen onder elkaar. Hiermee houdt Tele-Onthaal de drempel om contact te nemen laag. 4
II. DOELSTELLINGEN Tele-Onthaal voert in Vlaams-Brabant en Brussel gemiddeld 40 gesprekken per dag. Mensen nemen contact op wanneer ze kampen met levensmoeilijkheden of als ze in een conflict betrokken zijn. Ook gevoelens van angst, depressie, stress, trauma, onzekerheid of twijfel komen vaak aan bod in de gesprekken. Eenzaamheid, problemen binnen het gezin en gezondheidsproblemen zijn regelmatig het gespreksonderwerp, net als zelfdodingsgedachten. Zowel de lage drempel, de permanente bereikbaarheid als de anonimiteit van de dienstverlening van Tele-Onthaal maakt dat mensen deze uiteenlopende thema s ter sprake brengen. Met het beantwoorden van de oproepen realiseert Tele-Onthaal: 1. Crisisopvang Opvangen van mensen in een acute noodsituatie en hen rust bieden. Zo kan escalatie van het probleem vermeden worden en gezocht worden naar een nieuw kortetermijnperspectief. 2. Preventie Laten ventileren van de oproeper (die niet in crisis verkeert) over levenservaringen en over de moeilijkheden waarmee hij-zij kampt. Het bieden van een gesprek zodat mensen meer zicht krijgen op knopen en conflicten in hun leven, maakt het mogelijk om te voorkomen dat een spanning uitgroeit tot een ernstig probleem. 3. Hulp- en dienstverlening Mensen aandacht en medeleven bieden, hen de kans geven hun gevoelens te uiten, hun zelfwaardering versterken, het inzicht in hun functioneren vergroten, hun zelfredzaamheid stimuleren. Dat is de brede steun waarop mensen die Tele-Onthaal contacteren kunnen rekenen. Indien nodig zal Tele-Onthaal informatie bieden over andere hulpverleningsinstanties met een gepast aanbod voor de betrokkenen. 5
III. VRIJWILLIGERS 1. Engagement Vrijwilligers bij Tele-Onthaal nemen een groot engagement op. Er wordt van hen verwacht dat zij wekelijks een permanentie op zich nemen, en tegelijk moeten zij op deskundige wijze dat luisterend oor van Tele-Onthaal kunnen bieden. Meer concreet vraagt Tele-Onthaal dat de vrijwilliger: minimum 21 jaar is minimum 4 uur per week tijd heeft bereid is om maandelijks één nachtpermanentie te doen gedurende een langere periode (minstens één jaar) meewerkt geen grote emotionele of psychische moeilijkheden heeft op het ogenblik dat men meewerkt open en ontvankelijk is voor ieders moeilijkheden zonder vooroordelen geen behoefte toont om de oproeper een oplossing op te dringen bereid is de vooropleiding te volgen als voorbereiding op het telefoonwerk regelmatig deelneemt aan bijscholingsactiviteiten Om dit engagement te kunnen opnemen biedt Tele-Onthaal de vrijwilliger: een verantwoordelijke functie binnen de kern van onze organisatie een grote vrijheid om zelf de op te nemen permanenties te bepalen een aangepaste ruimte (met slaapmogelijkheid en douche voor de nachtpermanenties) binnen de kantoren waar ook de vaste stafmedewerkers werkzaam zijn een degelijke vooropleiding om communicatievaardigheden te verfijnen en de nodige specifieke kennis bij te brengen (zie onder) inhoudelijke en praktische ondersteuning door de stafmedewerkers permanente bijscholing en een aantal vaste reflectiemomenten om ervaringen te delen met andere vrijwilligers en hieruit te leren (zie onder) een tegemoetkoming voor verplaatsingskosten 2. Vorming van Vrijwilligers De vorming van de vrijwilligers bij Tele-Onthaal is essentieel. Tele-Onthaal organiseert jaarlijks twee opleidingen. Het vooropleidingstraject spitst zich toe op een goede empathische luisterhouding en op de 6
persoonlijke manier van reageren. Na de vooropleiding start de vrijwilliger een praktische inwerkperiode aan de telefoon. Vanaf het moment dat de vrijwilliger mee de telefoonpermanenties verzorgt, volgt zij-hij een voortgezette opleiding en nadien de permanente bijscholing. Beide zijn gericht op het aanscherpen van de communicatie- en luistervaardigheden. De opleiding biedt ook een brede kijk op de talrijke problematieken waarmee mensen Tele-Onthaal contacteren. Zo werd in 2016 onder meer bijscholing gegeven rond de thema s zelfdoding, borderline, ADHD, en begeleiding van slachtoffers van seksueel misbruik. Geroutineerde vrijwilligers - die minstens een jaar meedraaien in de telefoonpermanentie - krijgen de kans om zich verder te vormen in het voeren van chathulpgesprekken. Hiervoor krijgen ze nog 3 avonden bijkomende opleiding met telkens huiswerkopdrachten. Nadien volgt er een s pecifieke permanente vorming rond chathulpverlening. Naast uitgebreide en grondige vorming is een continue begeleiding van vrijwilligers in hun werk erg belangrijk. Zo organiseert Tele-Onthaal jaarlijks functioneringsgesprekken ter ondersteuning, en krijgt de vrijwilliger de nodige ruimte om te reflecteren in intervisies met andere vrijwilligers. 3. Enkele cijfers over de vrijwilligers In 2016 zijn in Tele-Onthaal Vlaams-Brabant en Brussel 145 vrijwilligers actief geweest. Daarvan zijn er 33% mannen en 67% vrouwen. 7
De gemiddelde leeftijd van de vrijwilliger bij Tele-Onthaal bedraagt 59 jaar. Het is duidelijk moeilijker om jongere vrijwilligers aan te trekken voor dit engagement. De luisterposten van Leuven en Brussel hadden eind 2016 respectievelijk 73 en 45 actieve vrijwilligers. Sommige vrijwilligers zijn op beide posten actief. 8
In 2016 stroomden er 19 nieuwe vrijwilligers in (7 in Brussel en 12 in Leuven) en 29 vrijwilligers verlieten Tele-Onthaal (8 in Brussel en 21 in Leuven). Vrijwilligers werken gemiddeld 90 maanden (of 7,5 jaar) mee op Tele-Onthaal. Daarbij is de kortste periode die een vrijwilliger opnam 1 maand terwijl de langste periode dat een vrijwilliger bij Tele-Onthaal aan de slag is, 30 jaar bedraagt. De onbezoldigde prestaties van vrijwilligers binnen Tele-Onthaal in 2016 komen overeen met de aanstelling van 13,99 VTE medewerkers. 9
IV. ORGANISATIE Tele-Onthaal heeft in Vlaams-Brabant en Brussel twee luisterposten, nl. in Leuven en Brussel. Op elk van die plekken nemen vrijwilligers de telefonische en chat-gesprekken op zich en zijn stafleden aanwezig. Zij ondersteunen de vrijwilligers in hun opdracht en hebben daarnaast elk een specifieke taak binnen de organisatie. V. SAMENWERKING Tele-Onthaal werkt nauw samen met andere welzijnsorganisaties om kennis, ervaringen en good practices uit te wisselen, nieuwe initiatieven op te starten en bij te dragen aan een kwalitatieve hulpverlening. 1. Samenwerkingsverbanden Samenwerking met andere Tele-Onthaaldiensten In elke Vlaamse provincie is een Tele-Onthaaldienst gevestigd. Elke dienst heeft een aparte juridische structuur (vzw). De 5 Vlaamse Tele-Onthaaldiensten werken nauw samen binnen de Federatie van Tele-Onthaaldiensten in Vlaanderen en Brussel. Verwijzing naar Tele-Onthaal buiten de kantooruren Tele-Onthaal Vlaams-Brabant en Brussel wordt buiten de kantooruren vermeld op het antwoordapparaat van de Centra Algemeen welzijnswerk (CAW Oost-Brabant, CAW Halle-Vilvoorde, CAW Brussel), van de Centra Geestelijke Gezondheidszorg (Leuven en Aarschot) en van het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Vlaams-Brabant. Het Centrum ter Preventie van Zelfdoding verwijst via een antwoordapparaat naar het nummer 106 op momenten dat zij niet bereikbaar zijn. Samenwerking bij rampen Tele-Onthaal werkt samen met de psychosociale managers die verantwoordelijk zijn voor het psychosociaal interventieplan bij rampen. Naar aanleiding van een ramp kan Tele-Onthaal ingeschakeld worden in de nazorg van slachtoffers, na- en naastbestaanden. Via de communicatiekanalen die bij een ramp geactiveerd worden, informeert men slachtoffers, na- en naastbestaanden over het hulpaanbod van Tele-Onthaal. 10
Samenwerking zelfhulpgroep Ups & Downs De contactgegevens van Tele-Onthaal staan vermeld op de folder van de vereniging voor chronisch en manisch-depressieve personen en betrokkenen. Tele-Onthaal biedt een eerste opvang en indien nodig wordt doorverwezen naar de contactpersonen van de zelfhulpgroep. Sensibiliseringscampagnes overheid Regelmatig werkt Tele-Onthaal mee aan sensibiliseringscampagnes van diverse overheden en werkt in overleg met het Kabinet van de minister Welzijn, Volksgezondheid en Gezin. Nazorg Media & Overheidscampagnes Tele-Onthaal biedt nazorg aan bij TV & radioprogramma s waar het hulpaanbod van Tele-Onthaal wordt aangereikt in verband met het onderwerp van het programma. Tevens werkt Tele-Onthaal regelmatig mee aan campagnes van de overheid om aan de hand van gerichte doelgroepen en thema s het hulpaanbod van Tele-Onthaal dichter bij de bevolking en specifieke doelgroepen te brengen. Samenwerking met CAW Oost-Brabant In april 2016 nodigde Tele-Onthaal Vlaams-Brabant en Brussel i.s.m. met CAW Oost-Brabant Erik Vlaminck uit voor een lezing over armoede, kermissen en psychiatrie. 2. Externe overlegstructuren Confederatie van Tele-Onthaaldiensten Tele-Onthaal overlegt samen met Tele-Accueil (107) (Franstalig) en Telefoonhilfe (108) (Duitstalig) in de Confederatie van de Tele-Onthaaldiensten. Hoge Raad voor Vrijwilligers Tele-Onthaal vertegenwoordigt SOM in de Hoge Raad voor Vrijwilligers. De Hoge Raad voor Vrijwilligers (HRV) is een federale adviesraad bij de FOD Sociale Zekerheid. De opdracht van de Raad is burgers en overheid in contact te brengen met elkaar in functie van het vrijwilligerswerk. De Raad is ook een forum voor raadpleging en adviseert de overheid over alle aspecten van het vrijwilligerswerk en de rechten van de vrijwilliger. SOM is de federatie van sociale ondernemingen. SOM verenigt, ondersteunt en vertegenwoordigt sociale ondernemingen die bijdragen tot een kwaliteitsvolle zorg en een rechtvaardige sociale politiek. 11
Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk vzw Tele-Onthaal Vlaams-Brabant en Brussel is lid van het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk. Het Steunpunt maakt de werking van Tele-Onthaal bekend bij kandidaat-medewerkers en informeert de stafmedewerkers over nieuwe regelgeving en actuele topics op vlak van vrijwilligerswerking. Steunpunt Vrijwilligerswerk Brussel Tele-Onthaal Vlaams-Brabant en Brussel is tevens lid van het Steunpunt Vrijwilligerswerk Brussel. Voor het werkjaar 2016-2017 stapte Tele-Onthaal Vlaams-Brabant en Brussel in een Lerend Netwerk Interculturalisering met 10 andere Brusselse organisaties. Dit Lerend Netwerk werd georganiseerd door het Steunpunt Vrijwilligerswerk Brussel. Brusselse Welzijns- en Gezondheidsraad Tele-Onthaal Vlaams-Brabant en Brussel participeert in de Brusselse Welzijns- en Gezondheidsraad. Dit is een belangrijk platform om op de hoogte te blijven van het Brusselse welzijnslandschap, en maakt het mogelijk de sociale kaart die vrijwilligers hanteren, actueel te houden. We participeren aan de jaarlijkse Algemene Vergadering. Op vraag van de BWR participeert Tele-Onthaal als aanspreekpunt (buiten de kantooruren) ter ondersteuning van sleutelfiguren in de laagdrempelige hulpverlening. 3. Samenwerking met de 1813 - Zelfmoordlijn De Zelfmoordlijn - op het nummer 1813 - kadert in het Vlaams Actieplan voor de preventie van Zelfdoding 2012-2020. De Vlaamse Overheid lanceert in dat plan een aantal initiatieven om het relatief hoge zelfmoordcijfer in Vlaanderen terug te dringen. Het voorzien van een toegangspoort in verband met zelfdoding met een herkenbare 1813-portaalsite is daar één van. De Zelfmoordlijn 1813 bestaat uit telefoon en chat. De telefoon is net als 106 het hele jaar door dag en nacht bereikbaar. Dit vergt een groot engagement van een groep vrijwilligers. Vanaf 2016 zorgt Tele-Onthaal Vlaams-Brabant & Brussel samen met de andere afdelingen van Tele-Onthaal in Vlaanderen voor een bijkomende beschikbaarheid voor oproepers van de Zelfmoordlijn. Sinds begin 2016 kunnen oproepers die niet direct binnenraken op de 1813-zelfmoordlijn zichzelf desgewenst doorverbinden met een Tele-Onthaal vrijwilliger. Tele-Onthaal Vlaams-Brabant en Brussel voorziet bijkomende vorming omtrent zelfdodingspreventie voor haar vrijwilligers. De stijging in het aantal oproepen voor 2016 is deels te wijten aan de doorschakelingen van 1813-oproepen. 12
Deel 2. Cijfers van 2016 Cijfers zeggen niet alles over de werking van een organisatie als Tele-Onthaal, maar geven op een aantal terreinen toch een beeld van de activiteiten, aantallen en types oproepen, geboden ondersteuning, Voor Tele-Onthaal bieden cijfers over verschillende jaren heen een kijk op evoluties en dus aanwijzingen voor eventuele keuzes in de toekomst. In dit verslag worden enkele algemene cijfers van de werking in 2016 gepresenteerd: aantal oproepen, oproepmoment, profiel van de oproeper, gesprekstypes en -thema s, verwijzingen. Telefoon I. AANTAL OPROEPEN In 2016 is er een sterke stijging op te merken van het aantal oproepen, ook het aantal oproepen met gesprek steeg sterk (+16%). Ruim 3000 oproepers bellen ons voor het eerst. In totaal waren de vrijwilligers 4.790 uren in gesprek. Een gemiddeld gesprek duurt ongeveer 20 minuten. 2015 2016 Totaal aantal oproepen 20.720 22.410 Oproepen zonder gesprek* 41% 37% Totaal aantal gesprekken 12.326 14.303 Eerste oproepen 27% 19% Heroproepen 73% 81% *oproepen zonder gesprek zijn oproepen waarbij mensen Tele-Onthaal bellen zonder in gesprek te gaan. Het kan gaan om verkeerd verbonden, niet (kunnen) antwoorden, grappenmakers, Chat Het aantal oproepen met gesprek is stabiel gebleven in vergelijking met 2015. Onze online bereikbaarheid bleef nagenoeg stabiel in 2016. Per week zetten we minstens 10 vrijwilligers in voor het chataanbod. 13
2015 2016 Aantal oproepen met gesprek 1758 1755 Aantal oproepen zonder gesprek 277 365 Totaal onthaal 2035 2120 II. PROFIEL van de OPROEPER Telefoon Gender Traditiegetrouw bellen meer vrouwen (2 / 3) dan mannen naar Tele-Onthaal. Ook nemen vrouwen een groter deel van de heroproepen voor hun rekening. Leeftijd De grootste groep van onze oproepers is tussen de 30 en 60 jaar oud. Minderjarigen doen weinig beroep op ons telefoonaanbod. Meer en meer oproepen komen van 60+ers. 14
Leefsituatie De ruime meerderheid van onze oproepers blijken alleenstaanden te zijn. Nogal wat oproepen komen van mensen die in een instelling verblijven; zoals bijvoorbeeld een voorziening voor psychiatrische patiënten of begeleid wonen. Steeds meer oproepen komen van mensen die reeds in begeleiding zijn (38%) of waren (9%). Steeds meer oproepen (36%) komen ook van mensen die zelf een psychiatrische stoornis vermelden. *Ook kinderen die bij ouders wonen, ouders die bij kinderen inwonen, worden beschouwd als samenwonend. Chat De meeste mensen zoeken, net als aan de telefoon opvang en ondersteuning. Relatief veel mensen zijn in nood voor een gesprek. Louter informatie wordt er niet vaak gevraagd; relatief minder als aan de telefoon. 15
Gender Ook online contacteren er ons meer vrouwen dan mannen. Ruim 2/3 van onze oproepen komen van vrouwen. Leeftijd De leeftijd van online oproepers via chat is beduidend lager dan bij onze telefonische oproepers. Meer dan één op vier van de oproepers van wie de leeftijd bekend is, is minderjarig, bijna 45 procent is jonger dan 25. De gemiddelde leeftijd van de oproepers lijkt te stijgen. Leefsituatie Ruim 1/4 van onze oproepers wonen bij hun ouders. 8% leeft in een éénoudergezin. Steeds meer oproepen komen van mensen die reeds in begeleiding zijn (26%) of waren (4%). Steeds meer oproepen (30%) komen ook van mensen die zelf een psychiatrische stoornis vermelden. 16
III. OPROEPMOMENT Ruim 2/3 van de oproepen verwerkt Tele-Onthaal Vlaams-Brabant en Brussel buiten de kantooruren; relatief ietsje meer dan de voorbije jaren. Online zijn onze vrijwilligers bereikbaar via chat buiten de kantooruren; op alle dagen van 18u tot 23u, en op woensdag en zondag van 15u tot 23u. De chatpermanenties worden onder de verschillende Tele-Onthaaldiensten verdeeld. 17
IV. GESPREKSTYPES Mensen krijgen bij Tele-Onthaal de kans om op verhaal te komen. Dikwijls is het nodig emotionele opvang te bieden, zodat de oproeper haar-zijn hart kan luchten en tot rust kan komen. Ook kunnen vrijwilligers helpen zoeken naar inzichten en uitwegen om problemen te hanteren. Soms zullen ze ook activerend luisteren. Online wordt er beduidend meer gewerkt rond het vergroten van inzicht in de eigen leefsituatie, het zoeken naar concrete perspectieven en strategieën om die daadwerkelijk te bereiken. Er wordt dus vaak verder gegaan dan enkel de gevoelens van de oproeper te beluisteren, emoties te laten ventileren. Dit medium nodigt blijkbaar meer uit om constructief te zoeken naar bruikbare inzichten en uitwegen. GESPREKSTYPES 2016 Telefonisch Online Info geven 5% 2% Verhaal laten brengen 45% 32% Emotionele opvang 22% 28% Perspectieven helpen zoeken 16% 25% Actie stimuleren, steunen 10% 12% Andere aanpak 1% 1% V. GESPREKSTHEMA S Zoals het voorbije jaar spannen relatieproblemen (partner, gezin, familie, derden) duidelijk de kroon aan de telefoon. Vooral problemen met (geestelijke) gezondheid en eenzaamheid vormen ook een bekend thema bij Tele-Onthaal. Specifieke thema s, zoals dagelijkse zorgen en socio-economische kwesties blijven hoog als aanmelding. Vrouwen gaan meer in op gezondheidsproblemen, terwijl mannen relatief meer bellen omtrent verslaving. Eenzaamheid, zelfdoding en slachtofferervaringen zijn ongeveer even hoog voor mannen als vrouwen. Het thema zelfdoding is niet sterk gestegen tov de vorige jaren, ondanks het feit dat er nogal wat oproepen van 1813 werden behandeld. 18
In vergelijking met de telefoon, is er online een groot aantal oproepen in verband met zelfdoding en (geestelijke) gezondheid, onafhankelijk van de genderidentiteit van de oproeper. Opvallend zijn het relatief grote aantal vrouwen die ons contacteren in verband met relationele problemen en slachtofferbeleving (vb. seksueel geweld, incest, ). Eenzaamheid komt online als gespreksonderwerp minder aan bod dan aan de telefoon. Socio-economische problemen (vb. materiële, financiële of juridische kwesties) zijn online minder aan de orde. GESPREKSTHEMA S 2016 Telefonisch Online Vrouw Man Vrouw Man Afhankelijkheid - Verslaving 3% 6% 2.4% 5% Dagelijkse activiteiten 8% 12% 0.7% 1.1% Eenzaamheid 11% 12% 6.4% 10.9% Gezondheid 20% 16% 25.9% 18.3% Levensbeschouwing 3% 4% 3.1% 4.6% Relaties 33% 22% 31.2% 32.2% Seksualiteit 1% 3% 2.0% 7.4% Slachtofferbeleving 5% 4% 9.8% 5.0% Socio-economische thema s 5% 6% 1.6% 3.0% Verliesverwerking 3% 2% 2.9% 0.7% Zelfdoding 4% 4% 11.3% 8.3% Varia 5% 7% 2.6% 3.7% TOTAAL 100% 100% 100% 100% 19
VI. TELE-ONTHAAL als VERWIJZER In ongeveer 20% van de gevallen is een verdere verwijzing aangewezen na een Tele-Onthaalgesprek. Wij hebben speciale aandacht voor de bestaande sociale hulpbronnen. Nogal wat van onze oproepers krijgen reeds professionele begeleiding (> 40%). In bijna de helft van de gevallen wordt verder verwezen naar de brede psychosociale sector. Daarin scoren vooral de Centra Algemeen Welzijnswerk, huisartsen en de Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg goed. Oproepers zijn dikwijls ook op zoek naar justitiële hulp. Er wordt online relatief iets meer doorverwezen als aan de telefoon. Ongeveer naar dezelfde sectoren, onder meer door het doorgeven van de website van de betreffende dienst. Het eigen sociaal netwerk blijkt een belangrijke hulpbron en jeugdhulp komt relatief wat meer aan bod, gezien het groot aandeel van jonge oproepers. De justitiële en socioculturele sector komen zelden te pas bij verwijzingen. Zelfhulpgroepen lijken soms ook aangewezen. Ongeveer een kwart van de oproepers blijkt al in begeleiding; hier merken we een stijgende trend. VERWIJZING 2016 Telefonisch Online Aantal Procent Aantal Procent Geen verwijzing 11018 77.0% 1199 68.3% Eigen sociaal netwerk 457 3.2% 109 6.2% Huidige begeleiding 809 5.7% 139 7.9% Welzijnssector 529 3.7% 77 4.4% Telefonische en onlinehulp 82 0.6% 10 0.6% Gezondheidszorg 535 3.7% 69 3.9% Geestelijke gezondheidszorg 128 0.9% 26 1.5% Levensbeschouwelijke hulp 8 0.1% 9 0.5% Justitiële sector 208 1.5% 15 0.9% Zelfhulpgroepen 56 0.4% 2 0.1% Jeugdhulp 82 0.6% 61 3.5% Sociaal-culturele sector 40 0.3% 2 0.1% 20
Werk 20 0.1% 1 0.1% Andere 331 2.3% 36 2.1% TOTAAL 14303 100% 1755 100% VII. TELE-ONTHAAL als VERWIJSMOGELIJKHEID Tele-Onthaal biedt elke oproeper een gesprek aan. De oproeper neemt hiertoe zelf het initiatief. Wel contacteren steeds meer mensen Tele-Onthaal via een doorverwijzing vanwege andere actoren in het welzijnswerk en de gezondheidszorg. Heel wat Tele-Onthaal oproepers zijn in professionele begeleiding (± 25%). Bij de heroproepers is dit percentage zelfs nog hoger. Soms bellen patiënten vanuit een psychiatrische instelling of een beschutte woonvorm. Hulpverleners spreken met hun cliënten over Tele-Onthaal om de periode tussen twee hulpverleningsgesprekken te overbruggen, of om op terug te kunnen vallen tijdens weekends en vakantieperiodes. Steeds meer hulpverleningscentra vermelden Tele-Onthaal op hun antwoordapparaat. In 2016 kregen oproepers die naar de zelfmoordlijn 1813 bellen en daar niet binnenraken, de mogelijkheid krijgen om zich telefonisch te laten doorverbinden met Tele-onthaal als zij een gesprek wensen. 21
Werkten mee in 2016 Liesbeth Beeckman Secretariaatsmedewerker Rita Camps Secretariaatsmedewerker Kristel Denruyter PR-coördinator (tot mei 2016) René Ferson Kwaliteitscoördinator Ivan De Naeyer Voorzitter Dirk Nissen Bestuurslid Walter Vermeiren Bestuurslid Katrien Willems Bestuurslid Kathelijne Lowel Stafmedewerker Christine Sellicaerts Secretariaatsmedewerker Linda Thonissen Secretariaatsmedewerker William Trappeniers ICT-coördinator Mit Van Paesschen Directeur Ingrid Vanderhoeven Communicatiemedewerker (vanaf augustus 2016) Ilja Van Peel 1813-coördinator Karolien Vermeiren Chat- en teamcoördinator 22
Contactgegevens secretariaat Leuven 016/23.97.56 secretariaat Brussel 02/511.86.63 www.vlaamsbrabantenbrussel.tele-onthaal.be BEREIKBAARHEID Bel 106 gratis - anoniem - 24u/24u - 7 dagen op 7 Chat anoniem www.tele-onthaal.be Chatten kan op de volgende dagen en uren: maandag 18:00-23:00 dinsdag 18:00-23:00 woensdag 15:00-23:00 donderdag 18:00-23:00 vrijdag 18:00-23:00 zaterdag 18:00-23:00 zondag 15:00-23:00 23
DANK JE WEL Vrijwilligers, Het Vlaams Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, de bevoegde Vlaamse minister en zijn medewerkers, Het Sociaal Maribel Fonds voor Gezondheids inrichtingen- en diensten, Provincie Vlaams-Brabant, Stad Leuven, De Nationale Loterij, Het Mariott hotel in Brussel, iedereen die ons steunde of ons sympathie betuigde. GIFTEN Om onze algemene werking te verzekeren kunnen we rekenen op subsidies van de Vlaamse Overheid. Om specifieke projecten te realiseren zijn we vaak afhankelijk van andere financiële steun. Giften ten voordele van onze vzw zijn dan ook welkom op het rekeningnummer BE77 7855 3573 4742 (BIC: GKCCBEBB) van Tele-Onthaal Vlaams-Brabant en Brussel vzw. Giften vanaf 40 zijn fiscaal aftrekbaar. 24