Verplichtingen in verband met asbest

Verplichtingen in verband met asbest Yves De Groeve Toezicht op het welzijn op het werk Directie Oost-Vlaanderen Ketelvest 26/202 9000 Gent 02/233.42.20 yves.degroeve@werk.belgie.be

1. Inleiding Back 2 Basics 20180604 2

2. Asbest en zijn toepassingen Back 2 Basics 20180604 3

Asbest en zijn toepassingen Serpentijnen : vnl. chrysotiel (witte asbest) Amfibolen : Amosiet (bruine asbest) Crocidoliet (blauwe asbest) Tremoliet (grijze asbest) Actinoliet (groene asbest) Anthophyliet (gele asbest) Back 2 Basics 20180604 4

Asbest en zijn toepassingen Asbestos : onbrandbaar in het Grieks Amiantos: onverwoestbaar in het Grieks (Amiant = Asbest) + Licht soortelijk gewicht Hoge treksterkte Hoge slijtweerstand Goed filtratievermogen Goed bewerkbaar Chemisch inert Onrotbaar Elektrische isolator Goedkoop Back 2 Basics 20180604 5

Asbest en zijn toepassingen Hechtgebonden Losgebonden hechtgebonden asbest: asbestcement, asbesthoudende tegels en vloerbekledingen, asbesthoudende bitumen en roofingproducten en asbesthoudende pakkingen en dichtingen waarvan het bindmiddel bestaat uit cement, bitumen, kunststof of lijm die niet beschadigd zijn of in goede staat verkeren. losgebonden asbest: alle andere asbesthoudende materialen; Back 2 Basics 20180604 6

Asbest en zijn toepassingen Back 2 Basics 20180604 7

Asbest en zijn toepassingen Back 2 Basics 20180604 8

2. Toepassingen Back 2 Basics 20180604 9

Back 2 Basics 20180604 10

Asbestose De gevolgen Na langdurige en beroepsmatige blootstelling Longkanker Risico in functie van de dosis Kans vergroot bij roken Latentieperiode: 20 à 30 jaar Mesothelioom Mogelijk bij beperkte blootstelling Latentieperiode: 30 à 50 jaar Specifieke gevoeligheid Larynx kanker (strottenhoofd) Pleurale plaques Geen directe gevolgen, teken van blootstelling Back 2 Basics 20180604 11

Totstandkoming wetgeving asbest ARAB / CODEX 1978 : 1 e KB eerste verbod en en grens- 1986 : waarde n EU strengere grenswaar den 1991: inventaris + strengere grenswaar den 1998: EU verbod met uitzonderi n-gen 1993: EU kankerverwekk ende agentia : preventie 2001: algeme en verbod Back 2 Basics 20180604 2003 : gezondheidstoezicht 2006 : bepalingen verwijdering asbest 12

Risicoinventarisatie Indeling Titel 3 van Boek VI Asbest Risicoanalyse Opgelegde preventie maatregelen I. Toepassingsgebied en definities (werknemers-werkgevers) II. Inventaris III. Beheersprogramma IV. Verbodsbepalingen (gebruik asbest, bewerken asbest) V. Risicobeoordeling VI. Metingen VII. Algemene maatregelen VIII. Preventiemaatregelen zeer beperkte blootstelling (sporadisch) IX. Preventiemaatregelen bij herstel en onderhoud X. Sloopwerken: Eenvoudige handelingen/couveusezak/gesloten zone Bijlagen: I Gezondheidstoezicht II Eenvoudige handelingen III Couveusezak IV Hermetisch gesloten zone Back 2 Basics 20180604 13

I. Toepassingsgebied & Definities Voor werkgevers en werknemers (ook vrijwilligers) + voor erkende verwijderaars ook voor opdrachtgevers! Voor de toepassing: Soorten asbest; Hecht- vs. Losgebonden asbest; Grenswaarde : 0,1 vezel per cm³ (= 100 000 vezels per m³) Actiewaarde : 0,01 vezel per cm³ bij eenvoudige handelingen en buiten de afgesloten zone (= 10 000 vezels per m³) Andere KB s: Erkenningen Kankerverwekkende en mutagene agentia Op de markt brengen van asbest Back 2 Basics 20180604 14 Gezondheidstoezicht

II. Asbestinventaris Verplicht voor werkgevers (reeds vanaf 1991) Gebouwen Arbeidsmiddelen PBM s Niet-destructief Ook moeilijk bereikbare plaatsen onderzoeken voor aanvang werken cfr. inventaris Inhoud: Algemeen overzicht Overzicht van moeilijk bereikbare plaatsen Overzicht per lokaal / arbeidsmiddel / beschermingsmiddel Toepassing (o.a. los- of hechtgebonden) beoordeling v/d toestand risicovolle werkzaamheden Back 2 Basics 20180604 15

II. Asbestinventaris Bijstand door erkende dienst of labo mogelijk: Bij geschillen kan sociaal inspecteur deze bijstand eisen Advies PA IDPB & Arbeidsgeneesheer (schriftelijk) Voorleggen aan CPBW Contractoren (onderhoud- herstelling verwijdering sloopwerken) Voor werken aan te vatten inventaris verplicht op te vragen! Verboden werken aan te vatten zonder inventaris Bij geringste twijfel : verder onderzoek Back 2 Basics 20180604 16

III. Beheersprogramma Doel: bescherming van alle werknemers, zowel eigen wn s als die van contractor Regelmatig bijwerken Het programma omvat: 1. 1 X per jaar: visuele inspectie 2. De toe te passen preventiemaatregelen 3. De maatregelen ingeval van asbest in slechte toestand of beschadigd Advies PA AG CPBW Back 2 Basics 20180604 18

Zijsprong : wat voor opdrachtgevers van een TMB : Wet Welzijn (04/08/1996) : Artikel 5 : preventiehiërarchie: risico's voorkomen; de evaluatie van risico's die niet kunnen worden voorkomen; de bestrijding van de risico's bij de bron; vervanging van wat gevaarlijk is door wat niet of minder gevaarlijk is; voorrang aan maatregelen inzake collectieve bescherming boven maatregelen inzake individuele bescherming; Back 2 Basics 20180604 19

Zijsprong : wat voor opdrachtgevers van een TMB : Stellen zij zelf verschillende aannemers aan? = bouwdirectie belast met de uitvoering Wet Welzijn (04/08/1996) : Art. 24 Wet Welzijn verwijst naar art. 50 KB TMB 25/01/2001 Back 2 Basics 20180604 20

Zijsprong : wat voor opdrachtgevers TMB Art. 50 KB TMB 25/01/2001 Back 2 Basics 20180604 21

Zijsprong : wat voor opdrachtgevers TMB Art. 26 KB TMB : VGP dient opgesteld bij blootstelling aan chemische agentia die een bijzonder risico voor de gezondheid van de werknemers inhouden : ASBEST! Inhoud VGP : zie bijlage I, deel A, afdeling I Specifieke maatregelen met betrekking tot de werkzaamheden Ivm Asbest Zie KB Asbest Art. 17 WoW 4/8/96 Back 2 Basics 20180604 22

IV. Verbodsbepalingen Gebruik van asbest en asbesthoudende materialen Afwijking : behandelen en storten door sloop en verwijdering Gebruik van bepaalde werktuigen, o.a. Hogedrukreiniger; Sneldraaiend gereedschap; Schuurschijven; Slijpmachines. Afwijking : verwijdering van lijmen in hermetische zone. Uitzendarbeid : verbod gebruik interim bij afbraak asbest Back 2 Basics 20180604 23

V. Risicobeoordeling Bij alle werkzaamheden met gevaar van blootstelling aan asbest risico beoordelen cfr. kankerverwekkende en mutagene agentia. beleid Advies Betrokken werknemers CPBW Risicoanalyse over het geheel van het werk, omvat alle risico s Standaard risicoanalyse aangevuld met specifieke omstandigheden Geen methode opgegeven voor RA. Keuze methode afhankelijk van het risico ( voor elk risico) Back 2 Basics 20180604 24

VI. Metingen Erkend labo http://www.werk.belgie.be/asbest_in_lucht.aspx Methode Norm NBN T96-102 of andere methode met gelijkwaardige resultaten (vb: TEM) Representatief voor persoonlijke blootstelling (Stationaire monstername bij werken in zone) CPBW : advies + inzage Back 2 Basics 20180604 25

VI. Metingen Op voorhand : preventiemaatregelen bepalen bij overschrijding grenswaarde Periodiciteit (bij WG bij behandeling en storten) Afhankelijk van resultaat Maandelijks Driemaandelijks (geen wijziging situatie & twee vorige metingen met C<0,05 v/cm³ Voor bv. containerparken Referentiewaarde 0,1 v/cm³ (grenswaarde voor persoonlijke blootstelling) 0,01 v/cm³ (actieniveau voor asbestruimingswerken) Back 2 Basics 20180604 26

VII. Algemene Maatregelen (1) I Melding aan arbeidsinspectie (TWW) Alle werken, behalve VII: zeer beperkte blootstelling (sporadisch) Inhoud van de melding 1. Ligging 2. Specificatie asbestmaterialen 3. Welke werkzaamheden 4. Aantal werknemers 5. Begin- en einddatum 6. De genomen maatregelen Back 2 Basics 20180604 27

VII. Algemene Maatregelen (1) I Melding aan arbeidsinspectie (TWW) Ook zenden aan: Betrokken WN s, CPBW Opdrachtgever die ook WG is Vraag kopie melding aan TWW Stuurt kopie naar PA IDPB, Arbeidsgeneesheer en CPBW Back 2 Basics 20180604 28

VII. Algemene Maatregelen (2) II. Register(blootstellings-) werfregister Door WG op de arbeidsplaats 40 jaar na blootstelling bewaard door EDPB Inzage in gegevens door Werknemer CPBW (anoniem) III. Gezondheidstoezicht Voorafgaandelijk, daarna jaarlijks Formulier van gezondheidsbeoordeling op de werf Inhoud MO zie bijlage I (RX beperkt) longfunctie Voortgezet MO na blootstelling: advies PAAG Gezondheidsdossier 40 jaar bewaren Back 2 Basics 20180604 29

VII. Algemene Maatregelen (3) IV. Informatie 1. Risico s 2. Grenswaarde 3. Hygiënische maatregelen (ROOKVERBOD) 4. PBM s 5. Bijzondere voorzorgsmaatregelen Back 2 Basics 20180604 30

VII. Algemene Maatregelen (3) V. Opleiding Alle werknemers blootgesteld aan asbest Jaarlijks Inhoud: a) eigenschappen van asbest en gezondheidsrisico s; b) soorten; c) handelingen die kunnen leiden tot blootstelling en belang van preventieve controles; d) vereisten inzake gezondheidstoezicht; e) veilige werkmethoden en meettechnieken; f) dragen en gebruiken van PBM + praktische kennis gebruik van ademhalingstoestellen; g) noodprocedures, met inbegrip van eerste hulp ; h) ontsmettingsprocedures; i) verwijdering van afvalstoffen Back 2 Basics 20180604 31

VII. Algemene Maatregelen (4) VI. Algemene technische preventiemaatregelen Blootstelling zo laag mogelijk (Grenswaarde respecteren) a) info aan AG en PA veiligheid b) zo weinig mogelijk werknemers c) stof beperken d) gepaste werktuigen die geen fijn stof maken e) goed reinigen en onderhouden lokalen f) juiste verpakking van asbesthoudende materialen Back 2 Basics 20180604 32

VII. Algemene Maatregelen (4) VI. Algemene technische preventiemaatregelen Afval Asbestafval niet vermengen met ander afval Asbestafval zo snel mogelijk verpakken en verwijderen Asbestafval behandelen volgens voorschriften van het Gewest (Vl, Wal, Br) Back 2 Basics 20180604 33

VII. Algemene Maatregelen (5) Bijkomende maatregelen (RA) a) Afbakening en signalering b) Beperkte toegang c) Schone eetplaats d) Passende werkkledij en beschermingskledij, niet mee naar huis nemen, passend onderhoud e) Douches indien stoffige atmosfeer f) PBM s, opslag, controle na gebruik, reiniging, herstelling, vervanging. g) Ademhalingsbescherming voorzien, rustpauzes afhankelijk van zwaarte van het werk en de temperatuur Overschrijding van de grenswaarde Specifieke maatregelen + stoppen werken Back 2 Basics 20180604 35

VIII. Zeer beperkte blootstelling Sporadisch!!! Welke werken? a) Korte onderhoudswerken aan hechtgebonden asbest b) Verwijdering niet beschadigde hechtgebonden materialen c) Inkapselen van asbesthoudende materialen in goede staat d) Nemen van monsters (materiaal en lucht) Praktische handleiding bij bepaalde werken : http://www.hse.gov.uk/asbestos/essentials/index.htm Werken uitgevoerd door een aannemer zijn nooit sporadisch! Back 2 Basics 20180604 38

IX. Herstel en onderhoud, Mogelijkse overschrijding GW 0,1 vezels/cm³ Indien mogelijk, eerst asbest verwijderen Werkplan ( inhoud: artikel 44) - Aard, volgorde en duur van de werken a) Eerst verwijderen indien mogelijk b) Schema van de plaats v/d werken en de collectieve bescherming c) Werkmethoden d) PBM s e) Beschrijving v/d apparaten voor bescherming van Wn en omgeving f) Procedure voor vrijgave na de werken Back 2 Basics 20180604 39

Collectieve bescherming: Isolering Ventilatie Afzuiging Bevochtiging IX. Herstel en onderhoud Signalering PBM s Programma voor vezelmetingen Inlichtingen aan werknemers Back 2 Basics 20180604 40

X. Sloop- en verwijderingswerken Eenvoudige handelingen Couveusezakmethode Hermetische zone Back 2 Basics 20180604 41

X. Sloop- en verwijderingswerken Eenvoudige handelingen Bijlage 2 Back 2 Basics 20180604 42

X. Sloop- en verwijderingswerken Eenvoudige handelingen Bijlage 2 Back 2 Basics 20180604 43

X. Sloop- en verwijderingswerken Couveusezakmethode Hermetische zone Door erkende aannemers! Hulpverleningsdiensten mogen dit niet doen! Back 2 Basics 20180604 53

Links http://www.werk.belgie.be/detaila_z.aspx?id=790 http://www.beswic.be/nl/topics/chemicals_cancerige ns_mutagenes_agents/asbest www.fedris.be http://www.vlaanderen.be/nl/publicaties/detail/asbes t http://www.hse.gov.uk/asbestos/ http://www.inrs.fr/risques/amiante/ce-qu-il-fautretenir.html Back 2 Basics 20180604 66