Figuur 1. Niet-neuronale cellen en ALS. De aanwezigheid van het afwijkende SOD1 ( ) eiwit in de motorische zenuwcellen is bepalend voor de start en



Vergelijkbare documenten
NEDERLANDSE SAMENVATTING

Beide helften van de hersenen zijn met elkaar verbonden door de hersenbalk. De hersenstam en de kleine hersenen omvatten de rest.

Appendix. Nederlandse samenvatting voor niet-ingewijden

Samenvatting Biologie Hoofdstuk 14 Zenuwstelsel

Chapter 7. Nederlandse samenvatting

Samenvatting door Hidde 506 woorden 31 maart keer beoordeeld. Biologie Hoofdstuk 14: Zenuwstelsel Centraal zenuwstelsel

Nederlandse samenvatting

NEDERLANDSE SAMENVATTING

Leven met MS. Wat is MS?

H5 Begrippenlijst Zenuwstelsel

Samenvatting Biologie Thema 6

neurologie functieonderzoeken

Samenvatting Biologie hoofdstuk 14 - zenuwstelsel

Regeling. Regeling is het regelen van allerlei processen in het lichaam. Regeling vindt plaats via twee orgaanstelsels: Zenuwstelsel.

Meer mensen met MS, beter helpen

Fysiologie / zenuwstelsel

De hersenen en het ruggenmerg communiceren met spieren en zintuigen door middel van perifere

Zenuwcellen met Nissl-substantie

Achtereenvolgens zullen we bij de bespreking van de farmacokinetiek het distributievolume, de clearance van een medicament, de verdeling van een

University of Groningen. On the cause of multiple sclerosis Bijlard, Marjolein

Gebruikershandleiding Mijn cliëntportaal

Welke van de onderstaande beweringen is correct met betrekking tot het zenuwstelstel?

Welke van de onderstaande beweringen is correct met betrekking tot het zenuwstelstel?

Elektrofysiologische onderzoeken

Vetmoleculen en de hersenen

Gebruikershandleiding Cliëntportaal TMZ

Axonale schade in multiple sclerose De invloed van auto-immuniteit tegen neurofilament light

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting

Opmaak aanpassen Module 2

Samenvatting 160 Het centraal zenuwstelsel (CZS) bestaat uit de hersenen en het ruggenmerg. In deze structuren onderscheidt men de grijze en witte sto

Patiënteninformatie. Elektrofysiologische onderzoeken

Gewichtsafname bij de ZvH

Dutch summary. Mitochondriaal dysfunctioneren in multiple sclerosis

Samenvatting Biologie Zenuwstelsel

Het is in uw eigen belang dat u de folder goed doorleest en de adviezen nauwkeurig opvolgt. Dit om een spoedig herstel te bevorderen.

Onwillekurig of Autonoom Ingedeeld in parasympatisch en orthosympatisch

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Complement in neuroinflammation Bahia El Idrissi, N. Link to publication

Dagopname Spierziekten Centrum

Nederlandse samenvatting. Inleiding

De hersenen, het ruggenmerg en hun bloedvaten worden beschermd door drie vliezen.

Profielwerkstuk Biologie Invloed van kou op het concentratievermogen

Nederlandse samenvatting

Evoked Potential (EP)-onderzoek

Examen Voorbereiding Cellen

H2 Bouw en functie. Alle neuronen hebben net als gewone cellen een gewone cellichaam.

Het zenuwstelsel. Het zenuwstelsel bestaat uit het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg) en het perifere zenuwstelsel. Figuur 3.7 boek p. 68.

Nederlandse Samenva ing

Ziekten van zenuwen en spieren

Dagopname Spierziekten Centrum

GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 1. Het zenuwstelsel

Amyloïd-bindende eiwitten bij de ziekte van Alzheimer

Grijze stof wordt gevormd door de cellichamen van de neuronen en de dendrieten

Moleculaire genetica en functioneel onderzoek van mutaties in HSPB8 geassocieerd met erfelijke motorische zenuwaandoeningen

Samenvatting NLT Hersenen en Leren

Klinische neurofysiologie

Samenvatting Biologie Regeling

Inleiding Wat is plasmafiltratie?

Handleiding IrfanView. IrfanView is een applicatie om grafische bestanden te bekijken, te bewerken en opnieuw op te slaan.

biologie vwo 2019-I Mambagif als pijnstiller

Gewichtsverlies bij Huntington patiënten

Nederlandse samenvatting

Examentrainer. Vragen vmbo-bk. Scan

Carol Dweck en andere knappe koppen

Niet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project. Voedselallergie, melk, preventie, behandeling

Algemene samenvatting

Ambulant slaaponderzoek. Klinische neurofysiologie / Vaatfunctie

Nederlandse samenvatting proefschrift Renée Walhout. Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose

Op tijd bestrijden van varroa redt de winterbijen

Nedap healthcare Cliënten op groep(en) in groepszorg inplannen

Bij het uitscheiden helpen de nieren om de samenstelling van je bloed constant te houden. Uitscheiding is het

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting - voor niet-vakgenoten -

DC-SIGN + cellen een rol spelen in de opruiming van dode thymocyten uit de cortex van de humane thymus (Hoofdstuk 2). De co-expressie van het

Gebruikershandleiding Mijn cliëntportaal

Galzouten, darmontsteking, leverkanker, ernstig overgewicht, nieuwe therapie

GMP HANDLEIDING FOTOVIEWER. QUICKSTART 1. Open de Fotoviewer met de aangeleverde internetlink SCANLOCATIES FOTO OVERZICHT VIEWER SCHERM

Hersenonderzoek (EEG)

Ziekte van Pompe. Wat is de ziekte van Pompe? We kunnen de fout bij RNAsplitsing. corrigeren

Nederlandse Samenvatting

Gebruikershandleiding. Cliëntportaal

ECG en de hartcyclus

Nederlandse samenvatting

Fotoʼs beheren met iphoto

RNA-editing maakt inktvissen sneller in de kou

1 De huid en bescherming Waar beschermt onze huid ons eigenlijk allemaal tegen?

Samenvatting voor de leek

Handleiding Employee Self Service ESS Module

Samenvatting NLT Hersenen en leren H2 en H3

V5 Begrippenlijst Hormonen

Fundamentele inzichten in dementie

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal TENS. Transcutane Elektrische Zenum Stimulatie Handleiding voor verpleegkundigen, verzorgenden en mantelzorgers

Ambulant slaaponderzoek. Klinische neurofysiologie / Vaatfunctie

1.2 De muziekspeler openen

GEËVOCEERDE POTENTIALEN & ELEKTROMYOGRAFIE (EMG)

Nederlandse Samenvatting

Zenuwpijn behandelen met medicijnen

Ziekte van Parkinson. 'shaking palsy' ofwel 'schudverlamming

The Color of X-rays. Spectral Computed Tomography Using Energy Sensitive Pixel Detectors E.J. Schioppa

Glia in Alzheimer's Disease and Aging. Molecular Mechanisms Underlying Astrocyte and Microglia Reactivity A.M. Orre

Transcriptie:

Figuur 1. Niet-neuronale cellen en ALS. De aanwezigheid van het afwijkende SOD1 ( ) eiwit in de motorische zenuwcellen is bepalend voor de start en het vroege verloop van ALS, maar is niet voldoende om de ziekte te veroorzaken. Tegelijk moet het eiwit ook aanwezig zijn in niet-neuronale cellen, zoals astrocyten, microgliale cellen, oligodendrocyt voorlopercellen en oligodendrocyten.

Figuur 2. Oligodendrocyten vervullen een dubbele functie. 1 Oligodendrocyten voorzien de zenuwuitlopers van een vetachtig omhulsel en verzekeren op deze manier een snelle prikkelgeleiding doorheen het centraal zenuwstelsel. 2 Oligodendrocyten bevoorraden de motorische zenuwcellen met de nodige voedingsstoffen via transportertjes. Figuur 3. Verschillende stappen tijdens de vorming van oligodendrocyten. De uitgroei van de oligodendrocyt voorlopercellen tot oligodendrocyten omvat verschillende stappen waarin deze cellen van vorm veranderen. Allereerst evolueren de symmetrische voorlopercellen met weinig vertakkingen tot immature oligodendrocyten met een aanzienlijk aantal uitlopers. Vervolgens groeien deze immature oligodendrocyten uit tot mature maar nog niet werkende oligodendrocyten. Tenslotte worden dan uit deze cellen de myeline vormende oligodendrocyten met verschillende uitlopers gevormd.

Figuur 4. Verwijdering van de Notch-1 receptor resulteert in een betere werking van de oligodendrocyten. a,b. Hoeveelheid MBP en MCT-1 eiwit in het ruggenmerg van ALS-muizen (1 ste en 2 de laantje) en ALS-muizen die maar de helft van de normale hoeveelheid van de Notch-1 receptor bezitten (3 de en 4 de laantje). Grafische weergave van de hoeveelheid MBP en MCT-1 eiwit in het ruggenmerg. Er werd een stijging in de hoeveelheid van het c. MBP eiwit en d. het MCT-1 eiwit vastgesteld bij ALS-muizen die maar de helft van de normale hoeveelheid van de Notch-1 receptor bezitten (witte balken) in vergelijking met gewone ALSmuizen (zwarte balken). Er werden twee muizen per groep bestudeerd (n=2).

Figuur 5. Verwijdering van Notch-1 verbetert de bezenuwing van de spier door de motorische zenuwcellen. De neuromusculaire juncties worden gevormd door de motorische eindplaat (rood) en de uitlopers van de motorische zenuwcellen die hiermee contact maken (groen). Bij een bezenuwde neuromusculaire junctie maken verschillende uitlopers contact met de eindplaat (a, linkerzijde), terwijl dit contact verloren gaat bij een onbezenuwde neuromusculaire junctie (b, linkerzijde). Bij muizen die maar de helft van de normale hoeveelheid van de Notch-1 receptor bezitten (witte balken) werd een stijging in het aantal bezenuwde neuromusculaire juncties (a, rechterzijde) en een daling in het aantal onbezenuwde neuromusculaire juncties (b, rechterzijde) vastgesteld in vergelijking met gewone ALS-muizen (zwarte balken). Er werden twee muizen per groep bestudeerd (n=2).

Figuur 6. Elektromyografie toont aan dat Notch-1 verwijdering de prikkelgeleiding in de kuitspier verbetert. Wanneer we op de leeftijd van 55 dagen naar de grootte of amplitude van de elektromyografie kijken, zien we dat de drie verschillende groepen muizen, die elk een verschillende hoeveelheid van de Notch-1 receptor bezitten, ongeveer dezelfde waardes vertonen. Op dag 60 wordt tamoxifen (Tx) toegediend, waarna de Notch-1 receptor verwijderd wordt. Vervolgens zien we dat op de leeftijd van 72 en 95 dagen de ALS-muizen die bijna geen (witte balken) of maar de helft (grijze balken) van de normale hoeveelheid van de Notch-1 receptor bezitten, hogere waardes vertonen in vergelijking met gewone ALS-muizen (zwarte balken). Figuur 7. Principe van elektromyografie. Verschillende elektrodes worden onderhuids aangebracht bij de muis waarop de meting wordt uitgevoerd. De motorische zenuwcellen krijgen een elektrische schok toegediend met behulp van de witte en de blauwe elektrode. Daarna wordt met de gele en de rode elektrode gemeten hoe groot de reactie van de kuitspier op deze schok is. Dit geeft ons een idee hoe goed de prikkelgeleiding in de kuitspier verloopt. De groene elektrode dient als aarding.