Rhythmix Lesbrief bij de muzikale live show Rhythmix van philharmonie zuidnederland voor groep 7-8.
Inhoud Informatie vooraf Vooraf... 3 Voorbereiding en benodigdheden... 4 De lessen Instuderen Uptown Funk... 6 Les 1: We gaan beginnen... 7 Les 1a: Het Orkest... 7 Les 1b: Dirigent voor één dag... 8 Les 1c: Instrumentenquiz... 9 Les 2: De Quiz!... 10 Les 2a: Beethoven... 10 Les 2b: Cover it!... 11 Les 2c: De Quiztune... 12 Les 3: Body wattes?... 14 Les 3a Bodypercussion... 14 Les 3b: Doe je mee?!... 15 De dag van de voorstelling... 16 Les 4: Wat is jouw ritme?... 17 Dit lesmateriaal is vervaardigd door Maud Broeksteeg. De website voor het digitale lesmateriaal is gemaakt door Studio KLOEK 2
Vooraf Deze lesbrief is een handleiding bij het online lesmateriaal van de voorstelling Rhythmix. In deze muzikale liveshow nemen philharmonie zuidnederland en slagwerkgroep Percossa de leerlingen mee in allerlei soorten muziek. Het is een echte live show vol actie en reactie, maar ook mooie luistermomenten met prachtige muziek van Ravel, Sjostakovitsj en Kabalevski. Tijdens De Quiz krijg je antwoord op verschillende vragen zoals: Kun je een speld horen vallen als het orkest speelt? De uitvoerenden van de voorstelling: Orkest: philharmonie zuidnederland, dirigent Hans Leenders, regie Jos Thie, solisten Percossa Freek Koopmans, Janwillem van der Poll, Eric Robillard en René Spierings Maar let op! De voorstelling wordt niet alleen gegeven door het orkest en Percossa, maar ook door jou en je klas! Jullie zijn samen met Percossa en de philharmonie zuidnederland de sterren van de voorstelling. Maar daar moet je, net als Percossa en het orkest, wel goed voor oefenen. Door middel van het speciaal ontwikkelde lesmateriaal bereid je de leerlingen en jezelf voor op de live show. Je leert een orkest en zijn instrumenten kennen, gaat een heuse quiztune leren, ontdekt wat bodypercussie is en zingt en danst samen met Percossa het lied Uptown Funk! Het volledige project bestaat uit: - Drie voorbereidende lessen in de klas m.b.v. het digibord, een werkblad en klassenactiviteiten - Instudeertool van het lied Uptown Funk - De voorstelling Rhythmix - Één reflectieles in de klas, les 4 Bovenaan elke les zijn de inhoud, lesdoelen, voorbereiding en tijdsindicatie aangegeven zodat jij als leerkracht een goede inschatting kan maken wanneer de activiteiten passen in het lesprogramma. Het algemene doel van het lesmateriaal is om een breed scala aan muzikale en sociaal-emotionele kennis en ervaringen aan te reiken aan de leerlingen. Door middel van de opdrachten leren ze niet alleen samen muziek maken, maar ook samenwérken. Rhythmix is een project waarbij de leerlingen een groot orkest leren kennen, allerlei muzikale stijlen de revue passeren én de leerlingen samen met Percossa en philharmonie zuidnederland de show tot een succes maken! Veel plezier met Rhythmix! Adeline van Campen, Roxanne Doyen, Wilma Hollanders, Linda Jans Team educatie philharmonie zuidnederland 3
Voorbereiding en benodigdheden Rhythmix is een project dat begint bij een goede voorbereiding in de klas. Omdat het aandeel van de leerlingen tijdens de voorstelling zo groot is, vergt dat van jou als leerkracht de nodige inzet. Deze voorbereiding is essentieel voor de beleving van de leerlingen tijdens de voorstelling. Om je daarbij te helpen heeft philharmonie zuidnederland een speciale website ontwikkeld waarin verschillende video s en activiteiten staan ter voorbereiding op de voorstelling. In combinatie met deze lesbrief kun je de leerlingen én jezelf optimaal voorbereiden op de voorstelling. Voor de website met het lesmateriaal voor op het digibord klik hier. Opzet lesmateriaal Het lesmateriaal bestaat uit een website en deze leerkrachtenhandleiding. Samen met de leerlingen loop je door de website heen, aangevuld met actieve klassikale opdrachten uit deze handleiding. Wanneer je een les opent, komt hij automatisch op les a te staan. Rechtsboven in de hoek kun je navigeren naar les b of c van de betreffende les. Website Speciaal voor dit project heeft philharmonie zuidnederland een interactieve website ontwikkeld voor het digibord. In deze handleiding zijn de opdrachten op de website beschreven én zijn er extra opdrachten te vinden waarbij de leerlingen samen moeten werken. Naast de vier lessen staat er een handige instudeertool van Uptown Funk op de website. Dit lied kan je op je eigen tempo en eigen manier met de leerlingen instuderen. Zie Instuderen Uptown Funk op pagina 6 voor een voorbeeld van een instudeermethode. Werkblad Voor de lessen 2a en 2b is er een werkblad ontworpen. Deze is te downloaden via deze link. Iconen In het lesmateriaal zijn verschillende icoontjes geplaatst. Deze icoontjes geven aan wat voor soort opdracht er beschreven is. Op deze manier is één oogopslag te zien wat je moet doen. Bekijk de video Een luisterfragment Zingen of muziek maken 4
Een klassikaal gesprek en/of samenwerkingsopdracht Tip voor de leerkracht Wat heb je nodig? Internetverbinding Digibord met (goede) geluidsinstallatie Schrijfmateriaal en werkbladen voor les 2 (zie website voor werkbladen) Computers voor de leerlingen, 1 per 4 à 5 leerlingen Schoolinstrumentarium indien aanwezig Voor een optimale werking van de website dien je de meest recente browserversie te installeren. Beschrijving vanuit De Cultuur Loper en De Culturele Ladekast De beschrijvingen zijn te downloaden via de website. Klik hier. Video s doorspoelen Omdat de video s in de website zijn geïntegreerd, is het niet direct mogelijk om de video s door te spoelen. Toch kan het soms handig zijn om een video door of terug te spoelen. Dit kan je doen door op het YouTube-icoontje rechtsonder in de video aan te klikken. De video opent zich op YouTube en vervolgens is het mogelijk om door de video heen scrollen. Tijd tekort? Een goede voorbereiding zorgt voor een beter effect van de voorstelling. Toch kan het door de drukte van het lesprogramma voorkomen dat er weinig voorbereidingstijd is. Doe in dat geval ten minste de volgende onderdelen: les 2c, 3a, 3b en studeer Uptown Funk in. Je zal zien dat deze onderdelen zorgen voor een feest van herkenning tijdens de voorstelling! Wat moeten de leerlingen kunnen? Om goed mee te kunnen doen tijdens de show moeten de leerlingen het volgende kunnen: - De Quiztune (les 2c) - Het Regenkoor (les 3a) - Bodypercussie 1 in les 3a: video En nu Goed oefenen! - Bodypercussie 2 (les 3b) - Uptown Funk (Instudeermodule, p.6) 5
Instuderen Uptown Funk Inhoud: Aanleren van het lied Uptown Funk Doel: De leerlingen zingen het lied Uptown Funk ritmisch, melodisch en tekstueel correct. Voorbereiden: Open de instudeertool van het lied Uptown Funk op de website. Lestijd: Per tabblad 5 minuten Uptown Funk is een lied wat in de voorstelling gezongen gaat worden. Op de website kun je met de leerlingen het lied stap voor stap instuderen via de knop: Uptown Funk. Het lied is in stukjes opgedeeld door middel van tabbladen. Hieronder is een methode beschreven om het lied aan te leren, maar je kan het lied ook op je eigen manier met de klas instuderen. Leer het lied niet in één keer aan, maar gebruik de tabbladen om het in stukjes aan te leren. Luisteren Voordat je gaat beginnen met zingen luister je eerst met de leerlingen naar het deel van het lied dat je wilt gaan instuderen. Voor het gemak pakken we als voorbeeld het refrein. Luister naar het refrein en lees de tekst mee. Vragen die je met de klas kan bespreken: Ken je het lied al? Welke tekst komt vaak terug? Is er veel variatie in de melodie? Let op! De tekst in het refrein is (expres) anders dan de tekst die er klinkt. Bespreek met de klas wat er anders is aan de tekst. Welke tekst vinden jullie beter? Meezingen Zing nu een paar zinnen mee in het refrein. Spreek met elkaar af welke zinnen er meegezongen worden. Doe dit nog een keer en pak er een zin bij. Herhaal dit tot je het hele refrein mee kan zingen. Voor extra variatie kun je de verschillende zinnen verdelen over jongens en meisjes. Zelfstandig zingen Zing nu het refrein met de karaokeversie. Oefen dit een paar keer. Hierbij kun je ook afwisselen en de zinnen verdelen over de jongens en de meisjes. Nu ken je het hele refrein! Blijf bovenstaande fases herhalen voor elk onderdeel van het lied. Als je elk onderdeel hebt gehad kun je het lied een keer helemaal zingen. Doe dit eerst met zang en probeer daarna of het met de karaokeversie ook lukt. Wie is de echte ster van de klas? DANS! Kennen jullie het lied helemaal? Ga dan naar het tabblad Dans! en studeer samen met Percossa de dans in bij Uptown Funk. Ook hierbij kun je variëren door bijvoorbeeld eerst de jongens te laten zingen en de meisjes te laten dansen of andersom. Maak groepjes, wissel af, draai om, kortom: probeer met elkaar zoveel mogelijk variaties te bedenken! 6
Les 1: We gaan beginnen Les 1 staat in het teken van de kennismaking met een orkest en welke instrumenten er in een orkest zitten. De leerlingen leren hoe een orkest werkt en wat de dirigent doet en ze leren instrumenten herkennen en onderscheiden, zowel visueel als op gehoor. Les 1a: Het Orkest Inhoud: Doel: Kennismaken met het orkest, de dirigent en de verschillende instrumentgroepen. De leerlingen onderscheiden de verschillende instrumentgroepen van het orkest door middel van klankkleur en uiterlijke kenmerken. De leerlingen kunnen de taken van de dirigent benoemen en uitleggen op welke manieren de dirigent het orkest aanstuurt. Voorbereiden: Open op de website les 1a. Lestijd: 10 minuten Maak kennis met een orkest door de video s te bekijken op de website over het orkest en een dirigent. De dirigent in de video is niet de dirigent van Rhythmix, de dirigent van Rhythmix is Hans Leenders. Bij de beide video s horen kijkvragen. Bespreek deze vragen met de leerlingen na het kijken van de video s. De antwoorden zijn hieronder beschreven en zijn ook terug te vinden in de video s. Via de mail ontvang je een video van slagwerkgroep Percossa met een speciale boodschap. Bekijk deze samen met de klas en maak kennis met deze fantastische solisten! Maak kennis met een orkest! Kijkvragen: a) Welke vier instrumentgroepen zitten er in het orkest? Antwoord: Strijkers, houtblazers, koperblazers en slagwerk b) Noem per instrumentgroep minstens één instrument. Antwoord: 1. Strijkers: Viool, altviool, cello of contrabas 2. Houtblazers: Klarinet, fluit, hobo of fagot 3. Koperblazers: Trompet, trombone, tuba en hoorn 4. Slagwerk: Pauken, grote trom c) Welke twee instrumenten zitten soms in het orkest en behoren niet tot een aparte groep? Antwoord: Piano en harp d) Beantwoord ook de vraag die gesteld wordt in de video: welk instrument zou jij willen spelen? Bespreek dit met de klas. Zouden jullie met z n allen een orkest kunnen beginnen? Antwoord: Vrij antwoord De dirigent Kijkvragen: a) Vat met elkaar samen wat precies de taken zijn van de dirigent. Antwoord: De dirigent heeft alle partijen van het orkest en kent deze precies. Dat heeft hij natuurlijk thuis voorbereid! De dirigent geeft ook de maat en het tempo aan. Daarnaast geeft hij ook aan hóe het orkest moet spelen: legato (gebonden) of puntig, hard of juist heel zacht. 7
b) Moeilijke vraag: Kun je het verschil uitleggen tussen de taken van de linkerhand en de taken van de rechterhand van de dirigent? En wat kun je precies met je linkerhand aangeven als dirigent? Bespreek met elkaar op welke manieren je die verschillen aan kan geven. Antwoord: Met de rechterhand geeft de dirigent het tempo aan terwijl hij met de linkerhand aangeeft hóe het orkest moet spelen: hard, zacht, legato, puntig of een hele andere manier. Les 1b: Dirigent voor één dag Inhoud: Doel: Instrumentenmodule De leerlingen horen het verschil tussen de verschillende instrumentgroepen en kunnen zowel van de uiterlijke kenmerken als van de klank verschillen en overeenkomsten benoemen. De leerlingen kunnen per instrument beschrijven hoe het bespeeld dient te worden. Voorbereiden: Speelt iemand in de klas een instrument? Laat hem dat mee naar school nemen en vertellen over het instrument. Open op de website les 1b (open les 1 in het hoofdmenu en druk rechtsboven op b om naar les 1b te gaan.) Lestijd: 5 minuten Speelt een of een aantal van de leerlingen een instrument? Laat ze dit meenemen naar school en daarover vertellen. Misschien wil durft de leerling wel een stukje voor te spelen? Het orkest Bekijk samen de schematische afbeelding van het orkest. Welke instrumenten zie je er bij staan die je in de video nog niet hebt gezien? En welke instrumenten (her)ken je? Dirigeren Maak kennis met het orkest door bepaalde instrumentgroepen als een dirigent aan en uit te zetten. Klik op de hand van de dirigent om de muziek aan of uit te zetten. Zet verschillende instrumentgroepen aan en uit door op de muzieknootjes te klikken. Bespreek met elkaar wat de verschillen en overeenkomsten zijn tussen de verschillende instrumenten. Denk aan speelwijze (sla je er op, blaas je er in of heb je een strijkstok nodig?), klank (hard geluid, zacht geluid, scherp, licht, warm...) en het uiterlijk van het instrument (waar is het van gemaakt?). Hebben jullie Uptown Funk al goed geoefend? 8
Les 1c: Instrumentenquiz Inhoud: De instrumentenquiz Doel: De leerlingen kunnen instrumenten correct bij naam noemen en aan de afbeelding het juiste fragment koppelen. Voorbereiden: Open de website les 1c. Als één of meerdere leerling(en) in de klas een instrument bespelen, laat hen deze dan mee naar school nemen. Lestijd: De quiz 10 minuten, incl. optionele opdracht: 30 minuten Optionele opdracht in voorbereiding op de quiz: Verdeel de klas in groepjes van maximaal vier leerlingen. Ieder groepje kiest één instrument uit het orkest (dus géén elektrische gitaar bijvoorbeeld!). Nadat ze een instrument gekozen hebben zoeken ze informatie op over het instrument zoals het ontstaan van het instrument, hoe speel je er op en hoe klinkt het instrument (bijv. door een video van YouTube). Zorg dat er van elke instrumentgroep minstens één instrument aan bod komt. Laat de groepjes kort aan de klas presenteren wat ze hebben gevonden. Elke presentatie hoeft maar één minuut te duren. Net als in de popmuziek zijn er in de klassieke muziek ook sterren die heel beroemd zijn omdat ze een instrument heel goed kunnen bespelen. Kunnen de leerlingen een heuse ster vinden die het instrument van hun keuze bespeelt? Bijvoorbeeld de Nederlandse violist Janine Jansen. Wanneer er onvoldoende computers zijn, kun je er ook voor kiezen om één of meerdere leerlingen hun instrument mee naar school te laten nemen om er iets over te vertellen en een stukje te spelen. Misschien hebben jullie wel een groot talent in jullie klas zitten! Instrumentenquiz In deze opdracht testen de leerlingen hun kennis van de instrumenten. De leerlingen noteren voor zichzelf of in tweetallen op een papiertje welk geluid er bij ieder instrument hoort door te kiezen voor A of B. Doe de quiz door bij elke afbeelding van het instrument fragment A en B af te spelen. Voordat je de fragmenten afspeelt bespreek je eerst welk instrument je ziet op het plaatje. Speel daarna de fragmenten af. De leerlingen schrijven hun antwoord, A of B, op. Bespreek direct na elk instrument het antwoord. Pas toe wat je in les 1a geleerd hebt door terug te denken aan de verschillen en overeenkomsten van de instrumenten. Denk aan de speelwijze, klank en uiterlijk van het instrument. Hoor je snaren, of hoor je juist een blaasinstrument? Antwoorden instrumentenquiz Klarinet Viool Hoorn Hobo Fagot Trompet Trombone Kleine trom Dwarsfluit A (B = hobo) B (A = contrabas) B (A = tuba) A (B = trompet) B (A = harp) A (B = trombone) A (B = contrabas) B (A = Pauken) A (B = hoorn) 9
Les 2: De Quiz! De Quiz in les 2 gaat over een heuse Quiztune! In de voorstelling is er een super vette quiz, waar natuurlijk een tune bij hoort. Net als bijvoorbeeld het Jeugdjournaal een eigen tune heeft, heeft De Quiz in Rhythmix ook een eigen tune. De Quiztune van Rhythmix is gebaseerd op een echte symfonie: De Vijfde Symfonie van Beethoven. Aan het einde van les 2c kun je de Quiztune helemaal zingen! Les 2a: Beethoven Inhoud: De Vijfde Symfonie van Beethoven Doel: De leerlingen kennen en herkennen het thema van De Vijfde Symfonie van Beethoven.. De leerlingen maken kennis met Beethoven en het leven van een componist. Voorbereiden: Print het werkblad voor de leerlingen, te vinden via deze link. Open op de website les 2a. Lestijd: 10 minuten De Vijfde Symfonie van Beethoven In de video geeft Lange Frans een introductie op De Vijfde Symfonie van Beethoven. Deel de werkbladen uit voordat jullie de video gaan bekijken, deze zijn ook nodig voor les 2b. De leerlingen maken de kijkvragen tijdens de video. Bespreek na de video de vragen en antwoorden met elkaar. De antwoorden worden gegeven in de video en vind je hieronder. Wanneer het orkest gaat spelen in de video kan je een stuk doorspoelen als je rechtsonder op het YouTube-icoontje klikt. Aan te raden is om een minuutje van het orkest te luisteren en dan door te spoelen naar de afsluiting door Lange Frans vanaf ongeveer 7.00. Vragen en antwoorden van het werkblad Wat wordt er bedoeld met het noodlot dat aan de deur klopt zoals Lange Frans dat noemt? Antwoord: Het ritme uit de symfonie: ta ta ta taaa! doet het lijken alsof er iemand op de deur klopt met ernstig nieuws. Het noodlot aan de deur. Waarom zou het voor een componist extra erg zijn om doof te zijn? Hoe is Beethoven hier mee om gegaan en kon hij tóch blijven componeren? Antwoord: Omdat hij dan zijn eigen muziek niet meer kan horen. Beethoven kon zijn muziek in zijn hoofd horen en zo kon hij toch blijven componeren. Hoe zou jij het vinden om doof te zijn? Welke geluiden zou je dan missen? Antwoord: Vrij antwoord. Wat is de boodschap van Beethoven aan jullie? Antwoord: Laat de muziek voortleven, want hij kon het zelf niet meer horen. 10
Les 2b: Cover it! Inhoud: Kennismaken met verschillende covers van De Vijfde Symfonie van Beethoven. Doel: De leerlingen kennen het thema van De Vijfde Symfonie van Beethoven. De leerlingen kunnen muzikale verschillen en overeenkomsten benoemen tussen verschillende fragmenten gebaseerd op De Vijfde Symfonie van Beethoven. Voorbereiden: Print de werkbladen voor de leerlingen (dezelfde als les 2a). Open op de website les 2b. Lestijd: 15 minuten (Klassieke) muziek is overal Tegenwoordig wordt klassieke muziek gebruikt voor allerlei doeleinden. Kun je met de leerlingen bedenken waarvoor klassieke muziek gebruikt wordt? Bijvoorbeeld: filmmuziek, reclames, ringtones, tvprogramma s, maar ook om weer nieuwe (pop)muziek van te maken. Zoek op YouTube met de leerlingen voorbeelden van klassieke muziek in films, reclames en tv-programma s. Bijvoorbeeld deze reclames van Cup-a-Soup, het spel FIFA en een telefoonreclame. Een cover is een bewerking van een bestaand lied. Vaak door een andere artiest dan de oorspronkelijke artiest/componist. Covers De Vijfde Symfonie van Beethoven is ook opnieuw gebruikt. Van deze symfonie zijn namelijk verschillende covers gemaakt. Vraag aan de leerlingen wie weet wat een cover is en wie er een lied kan noemen dat gecoverd is. Via deze link van radio 3fm vind je verschillende covers van bekende liedjes. Er zijn zelfs speciale coverbands die liedjes coveren van één bepaalde artiest! Op de website staat een video van een uitvoering van de originele symfonie van Beethoven en drie fragmenten van covers van deze symfonie. Vijfde Symfonie van Beethoven Beluister en bekijk eerst de originele Vijfde Symfonie van Beethoven met de leerlingen. Laat de leerlingen de vragen op het werkblad beantwoorden. Je hoeft niet het hele fragment te beluisteren, één minuutje is genoeg. Bespreek met elkaar de antwoorden. Welke instrumenten hoor je? Antwoord: een of meerdere van de volgende instrumenten: viool, altviool, cello, contrabas, trompet, hoorn, klarinet, fagot, dwarsfluit, hobo en pauk. Wie of wat geeft het ritme aan? Antwoord: de dirigent Waarom is dit klassieke muziek? Antwoord: bijvoorbeeld: het is geschreven door Beethoven in de 19 e eeuw (1808), het wordt gespeeld door een symfonieorkest met een dirigent, er zit geen beat zoals een drumstel bij, de muziek is genoteerd. 11
Hetzelfde, maar dan anders Luister de drie fragmenten van de covers en schrijf bij elk fragment minstens één verschil en één overeenkomst op met het origineel van Beethoven. Bespreek met de leerlingen na elk fragment de antwoorden en tot slot de volgende vragen: Waarom klinken de covers nou zo anders dan het origineel? Wat zijn juist overeenkomsten tussen het origineel en de covers? Zijn er ook overeenkomsten tussen de covers? Let op! Het begin van fragment 2 lijkt heel veel op fragment 1, maar het is niet hetzelfde fragment! In onderstaande schema s vind je mogelijke antwoorden. Let op: muziek is geen wiskunde, dus leerlingen kunnen andere antwoorden opgeschreven hebben die ook goed zijn. Fragment 1 Verschillen Er zit een elektrische gitaar in Er zit een beat/groove van een drumstel onder Verschillende popinstrumenten zijn in dit fragment te horen Overeenkomsten Symfonieorkest Zelfde melodie/thema ( ta ta ta taaa ) Een gedeelte van de melodie in de strijkers komt terug Fragment 2 Verschillen Zelfde antwoorden als fragment 1 Er wordt gezongen Andere melodie toegevoegd Overeenkomsten Zelfde antwoorden als fragment 1 Fragment 3 Verschillen Melodie is bijna hetzelfde, maar dan in swing, swingend uitgevoerd dus. Geen strijkinstrumenten, veel blaasinstrumenten, bigband. Gitaarsolo/improvisatie Je kan er goed op dansen Overeenkomsten Het begint met dezelfde melodie en delen van de melodie komen terug Zelfde opbouw als de symfonie Les 2c: De Quiztune Inhoud: De Quiztune Doel: De leerlingen zingen De Quiztune melodisch, ritmisch en tekstueel correct. Voorbereiden: Open op de website les 2c. Lestijd: 10 minuten We gaan nu zelf een cover uitvoeren van de Vijfde Symfonie van Beethoven. Deze cover komt ook terug in de voorstelling dus oefen extra goed zodat je mee kan doen! 12
De Quiztune met zang Kijk en luister eerst naar de video waarin er meegezongen wordt. Luister de eerste keer en volg de tekst en de melodie mee. Beantwoord met de leerlingen de volgende vragen: Wat is een overeenkomst tussen de quiztune en het origineel van Beethoven? Antwoord: de melodie is (nagenoeg) hetzelfde. Wat is een verschil tussen de quiztune en het origineel van Beethoven? Antwoord: Er zit tekst bij en er wordt gezongen, de begeleiding is anders; er zit piano in. Meezingen 1 Bekijk de video nog een keer en zing nu de laatste regel met de opname mee. Zie de afbeelding hieronder. Herhaal dit een paar keer. Meezingen 2 Bekijk de video nogmaals en zing nu met de hele klas (dus ook de meisjes!) de jongenspartij mee, de onderste regel. Draai het daarna om en zing met de hele klas alleen de meisjespartij mee, de bovenste regel. Meezingen 3 Verdeel de klas nu in jongens en meisjes en laat elke groep hun eigen partij meezingen. Helemaal zelf! Probeer het nu eens met de karaokeversie! Ga terug naar les 2c op de website en klik de video Quiztune karaoke aan. Oefen een paar keer tot het helemaal lukt. Varieer door de partijen eens om te draaien! Laat de meisjes de jongenspartij zingen en de jongens de meisjespartij. Je kan ook een andere verdeling maken, ben creatief! 13
Les 3: Body wattes? In deze les leren de leerlingen twee verschillende bodypercussies aan. In les 3a krijgen ze een bodypercussie aangeleerd van de slagwerkers Han, Albert en Frank uit philharmonie zuidnederland. In les 3b leert Percossa een andere bodypercussie aan. Verder ontdek je hoe je een regenkoor kan maken met de klas en doe je een wedstrijdje met de slagwerkers uit het orkest! Les 3a Bodypercussion Inhoud: Doel: Kennis maken met bodypercussie De leerlingen kennen en benoemen verschillende manieren om je lichaam als instrument te gebruiken. De leerlingen voeren in groepen elk een eigen partij bodypercussie ritmisch correct uit. Voorbereiden: Optioneel: verzamel het aanwezige instrumentarium op school Maak ruimte in het klaslokaal zodat de klas in drie groepen kan staan en de leerlingen goed zicht hebben op het digibord. Open op de website les 3a. Lestijd: 15 minuten Deze les bestaat uit vier video s. Bespreek voor het kijken van de video s eerst welke instrumenten de leerlingen al kennen en welke instrumenten jullie misschien wel op school hebben. Zijn er misschien speciale ritme-instrumenten, of slaginstrumenten, die jullie kennen? Probeer een aantal van de instrumenten uit en experimenteer met elkaar hoe deze instrumenten klinken. Regenkoor Niet elke school heeft instrumenten in de kast liggen. Wat kan je doen als er geen instrumenten zijn? Kijk daarvoor naar de video Regenkoor. Doe met de klas mee met de video door alle geluiden na te doen. Welke geluiden worden er allemaal gemaakt? Wat gebruiken de mensen om deze geluiden te maken? Met kop en schotel Kijk nu de video Met kop en schotel. Welke instrumenten hebben Han, Albert en Frank allemaal gebruikt? Aan het eind van de video leren de slagwerkers de leerlingen een ritme aan. Verdeel daarvoor de klas in drieën en doe meteen mee! En nu goed oefenen! Met deze video kan de bodypercussie geoefend worden. Deze bodypercussie komt terug in de voorstelling, dus goed oefenen! Wie is het snelst? Ken je de bodypercussie al heel goed? Doe een wedstrijdje met de slagwerkmannen van philharmonie zuidnederland en ontdek wie het snelste is! Als je wilt scrollen door de video, kan dat door het YouTube icoontje rechtsonder in de video aan te klikken. 14
Les 3b: Doe je mee?! Inhoud: Aanleren bodypercussie 2 uit de voorstelling Doel: De leerlingen voeren de bodypercussie uit de voorstelling ritmisch correct uit. Voorbereiden: Maak ruimte in de klas zodat iedereen kan staan en goed zicht heeft op het digibord Open op de website les 3b. Lestijd: 5 minuten Doe je mee?! Bekijk de video van slagwerkgroep Percossa in les 3b op de website. Freek, Janwillem, Eric en René van Percossa gaan de klas bodypercussie 2 aanleren die in de voorstelling terugkomt. Goed opletten en goed meedoen dus! Leg de leerlingen uit dat ze de mannen die ze in de video zien straks ook op het podium gaan zien. Echte sterren dus! Speel de video gerust meerdere keren af, zodat je wat vaker kan oefenen. Als je wilt scrollen door de video, bijvoorbeeld om de bodypercussie in gedeeltes te oefenen, kan dat door het YouTube icoontje rechtsonder in de video aan te klikken. En? Kunnen jullie Uptown Funk al helemaal zelf zingen? 15
De dag van de voorstelling Inhoud: Doel: Een gesprek met de leerlingen over het voorstellingsbezoek De leerlingen voorbereiden op het voorstellingsbezoek. De leerlingen weten hoe ze zich moeten gedragen in de concertzaal. Voorbereiden: Bekijk onderstaande vragen. Lestijd: 5 minuten Een voorstelling bezoeken, hoe doe je dat? Een voorstelling bezoeken is voor veel mensen en kinderen een bijzondere ervaring. Voor een aantal leerlingen zal Rhythmix misschien wel de eerste keer zijn dat ze naar een theater- of concertzaal gaan. In deze les bereid je het bezoek samen met de leerlingen voor. Want hoe moet je je eigenlijk gedragen tijdens het concert? En zouden de musici (ook) zenuwachtig zijn? Wat kun je doen Bespreek samen met de leerlingen (een deel van) onderstaande vragen: Hoe gedraag je je in de klas als er iemand iets presenteert of vertelt? Kun jij stil luisteren? En hoe doe je dat? Hoe zou het voor de musici zijn als je heen en weer gaat lopen? Hoe zou het voor de musici zijn als je met elkaar gaat praten tijdens de voorstelling? Wat kunnen we doen om de musici te helpen? Hoe kun je zonder te praten aan elkaar laten zien wat je er van vindt? Hoe kun je aan de musici laten merken dat je de voorstelling leuk vond? Zouden de musici net zo goed hebben geoefend voor de voorstelling als wij? Tot slot Heb vooral heel veel plezier tijdens de voorstelling! Muziek maken is super leuk, maar samen muziek maken is het leukste wat er is! 16
Les 4: Wat is jouw ritme? Deze les is misschien wel de meest belangrijke van alle lessen, namelijk de reflectie. In deze les praten de leerlingen met elkaar na over de show en horen ze van elkaar hoe ze de show hebben ervaren. Het gesprek en de discussie staat in deze les centraal. Wacht niet te lang met deze les, anders zijn de indrukken van de voorstelling zo voorbij! Behandel deze les bij voorkeur de dag of uiterlijk de week na de voorstelling. Inhoud: Doel: Reflecteren op de voorstelling De leerlingen reflecteren met elkaar op de voorstelling en geven hun mening over de voorstelling. De leerlingen staan open voor andere meningen en respecteren ook elkaars mening. De leerlingen maken in groepjes een eigen bodypercussie en voeren deze ritmisch correct uit. Voorbereiden: Open op de website les 4. Lestijd: 15 minuten Wat vond je er van? Bekijk de video. In deze video praten Han, Albert en Frank, de slagwerkers uit het orkest, na over de voorstelling. Frank zat in de zaal dus hij heeft de voorstelling goed kunnen zien. Aan het einde van de video stellen ze een aantal vragen aan de klas. Ga over deze vragen een gesprek aan met de leerlingen. Vraag door wanneer leerlingen een kort of onvolledig antwoord geven: laat ze hun antwoord onderbouwen. De vragen staan hieronder nog eens genoteerd als hulpmiddel. Vermijd antwoorden als leuk en wel grappig. Reflectievragen Wat vond je er van? Wat herkende je van alle dingen die je geleerd had van te voren? Wat was nieuw voor jullie? Wat is jullie het meeste bijgebleven? Extra reflectievragen: Wat vond je het spannendste moment in de voorstelling en waarom? Zou je zelf een instrument willen leren spelen? Zo ja, welk instrument? Let er op dat de leerlingen open staan voor elkaars mening en deze ook respecteren. Durf gerust door te vragen naar een bepaalde mening van een leerling! Laat leerlingen steekwoorden op een briefje schrijven als antwoord op de vraag. Maak van de steekwoorden daarna met elkaar een groot woordweb van Rhythmix. Je eigen ritme maken Tot slot mogen de leerlingen een eigen bodypercussie maken in groepjes. Verdeel de klas in groepjes van 4 à 5 leerlingen en zet de beat op de website aan. De leerlingen mogen 17
een bodypercussie maken waarin ze laten zien waardoor ze geïnspireerd zijn in de voorstelling. De leerlingen kunnen onderstaand stappenplan gebruiken: 1. Bespreek kort met elkaar wat je van de voorstelling vond en schrijf steekwoorden op een blaadje. 2. Bedenk welke geluiden je allemaal kan maken met je lichaam. Gebruik hiervoor als voorbeeld de bodypercussies die je al kent van Rhythmix. 3. Zijn er geluiden die goed passen bij de steekwoorden? 4. Schrijf op welke geluiden je wilt gaan gebruiken in de bodypercussie. 5. Bedenk een volgorde waarin je deze wilt gaan gebruiken en schrijf deze op. 6. Bedenk een ritme waarmee je de geluiden gaat gebruiken. Probeer samen uit wat mooi klinkt! Misschien kun je wel geluiden combineren? 7. Als je het ritme hebt bepaald hoef je alleen nog maar heel goed te oefenen met elkaar! 8. EXTRA: Je kan ook een rap maken bij de bodypercussie! 9. Laat het daarna aan de hele klas horen. De leerlingen krijgen 5 à 10 minuten om de bodypercussie te bedenken en te oefenen. Daarna mogen alle groepjes hun bodypercussie presenteren aan de rest van de klas. Wie heeft de origineelste bodypercussie bedacht? En wie heeft er een coole rap gemaakt? Vergeet niet om de beat op de website aan te zetten. Deze biedt ritmische ondersteuning aan de leerlingen tijdens het oefenen van hun zelfgemaakte bodypercussie. 18