De Koning Beheer B.V. CFA Bedrijf 1e hj 2016

CFA Bedrijf 1e hj 2016 01-01-2016 t/m 30-06-2016

Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Basisgegevens 2.1. Beschrijving van de organisatie 2.2. Verantwoordelijkheden 2.3. Basisjaar 2.4. Rapportageperiode 2.5. Verificatie 3. Afbakening 3.1. Organisatorische grenzen 3.2. Toelichting organisatorische grenzen 3.3. Wijziging organisatie 4. Berekeningsmethodiek 4.1. Actuele berekeningsmethodiek en conversiefactoren 4.2. Wijzigingen berekeningsmethodiek 4.3. Uitsluitingen 4.4. Opname van CO2 4.5. Biomassa 4.6. Onzekerheden 5. Directe en indirectie emissies 5.1. Herberekening basisjaar & historische gegevens 5.2. Directe & Indirecte emissies 1e halfjaar 2016 5.3. Trend over de jaren per categorie 5.4. Trendlijn t/m 2023 5.5. Doelstellingen 5.6. Maatregelen 5.7. Overig genomen maatregelen 6. Initiatieven 6.1. Initiatief Eco-aggregaat 6.2. Deelname in sector initiatieven 7. Ketenanalyses 7.1. Gerealiseerde reducties en verbetermaatregelen 7.2. Evaluatie Doelstellingen 2 3 4 4 4 4 4 4 5 5 5 6 7 7 7 7 7 8 8 9 9 11 13 13 13 15 24 27 27 27 30 31 33 01-02-2017 2/33

1. Inleiding Gebr. De Koning realiseert duurzame bedrijfsvoering door een bewustwordingsproces rondom maatschappelijk verantwoord ondernemen. Het eerste Carbon Footprint rapport dat we hebben opgesteld, beschrijft de volledige CO2-inventarisatie over het jaar 2008. Dit is echter het begin van een bewustwordingsproces rondom de huidige CO2-uitstoot. Voor Gebr. De Koning liggen er veel mooie kansen in de bijdrage die we kunnen leveren voor onze opdrachtgevers in het kader van productontwikkeling en business development; hiermee kunnen we tevens een significante bijdrage leveren aan de CO2-reductie binnen onze sector. Als organisatie vinden wij het van belang een bijdrage te leveren aan deze maatschappelijke discussie. Dit doen we vanuit onze eigen organisatie Gebr. De Koning. Gebr. De Koning heeft in eigen beheer groot materieel draaien, waarmee zij al innoverende CO2-reductie programma s opstart. De grootste CO2-reductie creëren we door het aanpassen van ons inkoopbeleid, anders om te gaan met woon werk -en werk-werk verkeer, door bijvoorbeeld het carpoolen en het gebruik van schonere auto s en het brandstofverbruik te verlagen bij het groot materieel. Daarnaast letten we op het energieverbruik in onze vestiging: bijvoorbeeld toepassen groene stroom en het efficiënt gebruik van papier en gas en alternatieve brandstoffen. Duurzaamheid is voor Gebr. De Koning geen nieuw fenomeen; we zijn al een aantal jaren bezig, enerzijds met de duurzaamheid van de eigen organisatie en anderzijds om duurzame producten in de markt aan te bieden. Op deze manier willen we een bijdrage leveren aan de bewustwording om op een zorgvuldige wijze met het milieu om te gaan. ProRail en later ook andere organisaties hebben door het invoeren van de CO2-prestatieladder dit proces versneld. Voor ons is het een uitdaging om duurzaamheid en dus ook CO2 -reductie meetbaar te maken. Wat levert het op en wat mag het kosten? Wat mag duurzaamheid uiteindelijk kosten en weegt het dan nog op tegen wat het aan CO2-reductie oplevert? De inzichten in ons huidige CO2-uitstoot zijn verkregen vanuit een inventarisatie, die vanuit de CO2-prestatieladder is gedaan. De resultaten zijn te vinden in dit rapport. Binnen de afwegingen die we in de organisatie maken zoals kosten, efficiëntie en veiligheid, is duurzaamheid een aspect dat erbij is gekomen. Het gaat uiteindelijk om een balans tussen deze onderwerpen. Verbeter de wereld, begin bij jezelf en neem daarin je eigen verantwoordelijkheid. Als iedereen daar bewust mee bezig is, wordt het maatschappelijk draagvlak vergroot en zul je zien dat men bereid is te investeren in de industrie waar de grote rendementen zijn te behalen. Het opstellen van de periodieke rapportage is onderdeel van de stuurcyclus binnen het energiemanagementsysteem dat in het kader van de CO₂-prestatieladder is ingevoerd. Deze stuurcyclus staat beschreven in het KAM-zorgsysteem. Deze periodieke rapportage is opgesteld door de KAM-medewerker en de KAM-manager en beschrijft alle zaken zoals beschreven in 7.3 uit de ISO 14064. De volgende aspecten uit de ISO 14064 zijn tenminste beschreven in dit rapport: - 1 Directieverklaring (p) - 2.1 Beschrijving van de organisatie (a) - 2.2 Verantwoordelijkheden (b) - 2.3 Basisjaar (j) - 2.4 Rapportageperiode (c) - 2.5 Verificatie (q) - 3.1 Organisatorische grenzen (d) - 4.1 Actuele berekeningsmethodiek en conversiefactoren (l,n) - 4.2 Wijzigingen berekeningsmethodiek (m) - 4.3 Uitsluitingen (h) - 4.4 Opname van CO2 (g) - 4.5 Biomassa (f) - 5.1 Herberekening basisjaar en historische gegevens (j,k) - 5.2 Directe en indirecte emissies (e, i) - 5.3 Onzekerheden (o) 01-02-2017 3/33

2. Basisgegevens 2.1. Beschrijving van de organisatie De rapporterende organisatie Gebr. De Koning B.V. is een zelfstandige GWW MKB aannemer op de Nederlandse markt. Voor deze rapportage is het volledige opererende deel van Gebr. De Koning B.V. in ogenschouw genomen. Gebr. De Koning B.V. is een bedrijf met een lange historie. In 1900 is de voorloper van Gebr. De Koning opgericht. Het bedrijf maakt sinds die tijd een gestage groei door. Er is altijd veel geïnvesteerd in eigen materieel, wat geresulteerd heeft in een groot machinepark en een ruime hoeveelheid damwand. Gebr. De Koning is een betrouwbare, solide en pragmatische GWW aannemer die goede oplossingen biedt aan ambitieuze klanten binnen het bedrijfsleven en de non-profitsector. Gebr. De Koning voert zowel eenvoudige als gedurfde, toonaangevende projecten uit. Met de diensten draagt Gebr. De Koning bij aan het goed, duurzaam en kostenefficiënt uitvoeren van haar projecten. Van ontwerp tot beheer en onderhoud. 2.2. Verantwoordelijkheden Naam Eindverantwoordelijke Dirk n Teeuw Verantwoordelijke stuurcyclus (KAM) Contactpersoon emissie-inventaris Ronald Vriends 2.3. Basisjaar Het basisjaar is 2012. 2.4. Rapportageperiode Deze rapportage beschrijft de periode 1 januari 2016 t/m 30 juni 2016 2.5. Verificatie Deze footprint is niet extern geverifieerd 01-02-2017 4/33

3. Afbakening 3.1. Organisatorische grenzen Rechtspersoon De Koning Materieel B.V. Rechtspersoon 100% De Koning Constructies B.V. Rechtspersoon 100% De Koning Vastgoed I B.V. Rechtspersoon 100% Gebr. De Koning B.V. Rechtspersoon 100% 3.2. Toelichting organisatorische grenzen De organisatiegrenzen van Gebr. De Koning B.V. zijn in het kader van het CO2 (kooldioxide)- bewustzijn daar neergelegd waar de invloed van de organisatie merkbaar aanwezig is. In de praktijk betekent dit dat waar activiteiten onder regie van Gebr. De Koning B.V. vallen, de verantwoording voor de CO2-productie wordt genomen: de sturing ligt duidelijk bij de eigen organisatie. De organisatiegrenzen voor deze inventarisatie bevat met de volgende groepsmaatschappijen: - De Koning Materieel B.V. Papendrecht - Nederland - De Koning Constructies B.V. Papendrecht - Nederland - De Koning Vastgoed B.V. Papendrecht - Nederland - Gebr. De Koning B.V. Papendrecht - Nederland Gebr. De Koning B.V. nam of neemt deel aan enige vennootschappen onder firma en joint ventures. De activiteiten welke Gebr. Koning B.V. ontplooit/ ontplooide ten behoeve van deze vennootschappen en joint ventures vallen binnen de organisatiegrenzen welke zijn gesteld in het kader van het CO2-bewistzijn. De betreffende activiteiten zijn/worden uitgevoerd middels de capaciteit en middelen die aanwezig zijn/waren binnen de vestigingen. Daarom vallen emissies welke binnen de vennootschappen en joint ventures aan de activiteiten van Gebr. De Koning B.V. zijn toe te schrijven, binnen de emissiewaarden welke toe te schrijven zijn aan de vestigingsactiviteiten. In rapportage jaar 1e helft 2016 heeft Gebr. De Koning B.V. geen werkzaamheden verricht binnen vennootschappen. Van de onderstaande projecten wordt een aparte Co2-boekhouding bijgehouden. Deze boekhouding is in deze rapportage verwerkt. Er wordt van deze projecten nog een aparte projectrapportage gemaakt. - 6.296.30 LVOB Onderdoorgang Bunnik - 6.296.28 SVOB Onderdoorgang Bunnik 01-02-2017 5/33

3.3. Wijziging organisatie In deze paragraaf zijn veranderingen die worden veroorzaakt in de CO2 uitstoot weergegeven. Aan- of verkoop van bedrijven of onderdelen daarvan woorden hier vermeld. In de applicatie kunnen deze wijzigingen zijn opgenomen onder het kopje; "Wijziging organisatie". Inhoud Op Periode Auteur Geplaatst op uitgebreid na verhuizing van Nanengat 3aHet verbruik zal vanaf 1 juli 2011 gestegen zijn doordat de activiteiten van Nanengat 3a er bij gekomen zijn. Vestiging hal 4; Rietgorsweg 9a Papendrecht Leo Smit 01 februari 2012 11:44 verhuizingbedrijfsactiviteiten Nanengat 3a zijn per 02-07-11 verplaatst naar hal 2 Rietgorsweg 9a. Opname elektrameter heeft 01-07-11 plaatsgevonden. Vestiging Nanengat 3a Papendrecht tot 1 juli 2011 Meter Elektra groen 2010; Nanengat 3a 28 maart 2012 09:49 ingebruikname bedrijfsverzamelgebouw door Gebr. de KoningIn juli 2011 heeft Gebr. de Koning het kantoorgedeelte (B2) in gebruik genomen. Rechtspersoon De Koning Vastgoed I B.V. Meter Elektra groen 2011 en verder; Scheepvaartweg 1 (leegstaande ruimten) 28 juni 2012 13:43 verhuizingop 7 juli zijn de bedrijfsactiviteiten Nanengat 1 verhuisd naar Scheepvaartweg 1 Papendrecht. De opname van gasmeter heeft 11 juli 2011 plaatsgevonden Vestiging Nanengat 1 Papendrecht tot 1 juli 2011 Meter Verwarming; Nanengat 1 28 maart 2012 09:04 verhuizingde bedrijfsactitiveiten Nanengat 1 zijn op 7 juli 2011 verplaatst naar Scheepvaartweg 1. De opname van elektrameter heeft 7 juli plaatsgevonden. Vestiging Nanengat 1 Papendrecht tot 1 juli 2011 Meter Elektra groen 2010 en verder; Nanengat 1 28 maart 2012 09:19 verhuizingbedrijfsactiviteiten Nanengat 1 zijn op 7 juli 2011 verplaatst naar Scheepvaartweg 1. Opname elektrameter heeft 7 juli 2011 plaatsgevonden. Vestiging Nanengat 1 Papendrecht tot 1 juli 2011 Meter Elektra groen 2010 en verder; Nanengat 1 28 maart 2012 09:31 01-02-2017 6/33

4. Berekeningsmethodiek 4.1. Actuele berekeningsmethodiek en conversiefactoren Omdat deze Periodieke rapportage onderdeel is van een CO2-prestatieladder certificaat wordt de methodiek aangehouden zoals voorgeschreven in het Handboek 3.0, geldig m.i.v. juni 2015, zoals uitgegeven door de SKAO. Deze methode schrijft voor om Business Air Travel en Personal Cars for Business Travel tot Scope 2 te rekenen. De gebruikte conversiefactoren zijn afkomstig uit het SKAO Handboek 3.0, bijlage C Conversiefactoren, geldig m.i.v. juni 2015. Voor scope 3 zijn conversiefactoren uit verschillende andere bronnen gebruikt. Bij de beschrijving van de emissietypen is de bron vermeld. Gebleken is dat nog niet voor alle scope 3-onderdelen een betrouwbare conversiefactor beschikbaar is. Hiervoor moet nog het nodige onderzoek worden gedaan (binnen en buiten de branche). De scope 3-emissie-inventaris is nog niet volledig. Sinds 2008 wordt een aantal scope 3 emissiebronnen bijgehouden (afvalverwerking, gebruik smeeroliën, papiergebruik en woonwerkverkeer met nietbedrijfsvoertuigen). Verder zijn op basis van de uitgevoerde ketenanalyses projectprocessen en stalen damwanden en de inventarisatie over de scope 3 emissiebronnen in 2011 de belangrijkste scope-3 emissiestromen bepaald, te weten: Inkoop stalen damwand Afvalverwerking Uitbesteed transport Deze scope 3 emissiestromen worden sinds 2011 bijgehouden. In dit rapport zijn alleen de onderzochte CO2-emissies opgenomen die gelijk zijn aan de rapportage van het basisjaar. 4.2. Wijzigingen berekeningsmethodiek Ten opzichte van het historische jaar zijn een aantal wijzigingen doorgevoerd met betrekking tot de berekeningsmethodieken. Per 10 juni 2015 is de nieuwe versie van het handboek CO2 prestatieladder 3.0 uitgebracht. Daarnaast zijn verschillende conversiefactoren gewijzigd. 4.3. Uitsluitingen Er is geen lekkage van koelsystemen gerapporteerd bij onderhoud aan de systemen. Koel- en vriessystemen ten behoeve van opslag en transportabele airco-units worden als gesloten systemen beschouwd en hebben daarom geen CO2-veroorzakende uitstoot. 4.4. Opname van CO2 Alle geïdentificeerde bronnen en putten van CO2 zijn verantwoord in de rapportage. Binding van CO2 vindt niet plaats, waardoor geen sprake is van putten. 01-02-2017 7/33

4.5. Biomassa De verbranding van biomassa heeft binnen Gebr. De Koning alleen bij afval plaatsgevonden. Deze is meegenomen in Scope III. 4.6. Onzekerheden Meetonnauwkeurigheden algemeen: In algemene zin moet worden opgemerkt dat, wegens het op projectbasis doorgeven van werkzaamheden aan onderaannemers, mogelijk sprake is van overheveling van CO2-emissie naar scope III. Meetonnauwkeurigheden Scope I: De meetgegevens van het brandstofverbruik van het eigen wagenpark zijn berekend aan de hand van de verbruikte brandstof dat wordt bijgehouden in de administratie van Gebr. De Koning. Verder houdt Gebr. De Koning een gedetailleerde kilometer registratie bij en heeft inzicht in het type voertuigen en brandstofgebruik. Sommige bedrijfswagens worden ook privé gebruikt, er is geen volledig inzicht in het brandstofgebruik hiervan. Dit veroorzaakt een meetonnauwkeurigheid. De meetgegevens van het brandstofgebruik van stationaire verbrandingsapparatuur ten behoeve van verwarming komen van gasmeters van de leveranciers. Bulkbrandstoffen worden bij de leveranciers opgevraagd. Deze worden voldoende betrouwbaar geacht. Meetonnauwkeurigheden Scope II: De meetgegevens van het elektriciteitsverbruik zijn verzameld van opnamebladen van de meterstanden. Deze worden voldoende betrouwbaar geacht. De meetgegevens van het brandstofgebruik van privévoertuigen zijn verzameld op basis van door werknemers gedeclareerde kilometers. Er zijn geen zakelijke vliegreizen door het bedrijf gedaan, hierdoor zijn er ook geen meetgegevens van het vliegverkeer. Meetonnauwkeurigheden Scope III: De meetgegevens van de scope 3 emissiestromen nader bepaald, door een analyse van een steekproef van facturen per emissiestroom. Op basis van deze steekproef is de emissie voor de andere facturen bepaald. 01-02-2017 8/33

5. Directe en indirectie emissies 5.1. Herberekening basisjaar & historische gegevens Het basisjaar (over de rapportageperiode 1 januari t/m 30 juni 2016) berekend op basis van de meest actuele emissiefactoren is: 5.1.1. Scope 1 en 2-1e halfjaar 2012 (basisjaar) CO2 (1160,38 ton) 3.0% 4.7% 0.0% 0.5% 21.4% 0.5% Bedrijfswagens: 54,6 ton Elektriciteit: 5,7 ton las- en brandgassen: 5,8 ton Materieel: 811,53 ton Personenauto's: 247,82 ton Privé auto's: 0 ton Verwarmen: 34,94 ton 69.9% CO2 S1 2012 S2 2012 Totaal Bedrijfswagens 30,22 24,39 54,6 Elektriciteit 5,7 0 5,7 las- en brandgassen 3,34 2,45 5,8 Materieel 431,65 379,87 811,53 Personenauto's 132,48 115,34 247,82 Privé auto's 0 0 0 Verwarmen 20,71 14,23 34,94 Totaal 624,1 536,28 1.160,38 5.1.2. Scope 3-1e halfjaar 2012 (basisjaar) 01-02-2017 9/33

CO2 (6781,1 ton) 0.3% 11.1% 3.8% 0.0% 0.1% Afval: 752,49 ton Beton: 0 ton Papier: 6,37 ton smeeroliën: 18,14 ton stalen damwand: 5,72 duizend ton uitbesteed transport: 258,62 ton woon-werkverkeer met privé auto's: 23,04 ton 0.3% 84.4% CO2 S1 2012 S2 2012 Totaal Afval 304,89 447,59 752,49 Papier 3,07 3,3 6,37 smeeroliën 11,84 6,3 18,14 stalen damwand 2.072,6 3.649,84 5.722,44 uitbesteed transport 108,33 150,29 258,62 woon-werkverkeer met privé auto's 10,24 12,8 23,04 Totaal 2.510,97 4.270,13 6.781,1 01-02-2017 10/33

5.2. Directe & Indirecte emissies 1e halfjaar 2016 5.2.1. Totale uitstoot scope 1 & 2-1e halfjaar 2016 CO2 (1188,82 ton) 0.0% 5.0% eigen wagenpark; personenvervoer; benzine: 59,32 ton 0.3% las- en brandgassen; acetyleen: 6,52 ton 0.0% Elektra groen vanaf juli 2011; projecten: 0 ton aggregaten en groot materieel; diesel: 776,23 0.0% ton verwarming projecten; propaan: 0,64 ton 2.9% eigen wagenpark; goederenvervoer; diesel: 60,73 ton las- en brandgassen; stargon: 0,15 ton 20.8% aggregaten en groot materieel; benzine: 0 ton 0.0% eigen wagenpark; personenvervoer; diesel: 247,19 ton Verwarming; Scheepvaartweg 1: 33,98 0.0% ton Elektra groen 2011 en verder; Scheepvaartweg 1: 0 ton 5.1% Elektra groen vanaf 2011; hal 4 Rietgorsweg 9a: 0 ton Verwarming; hal 4 Rietgorsweg 9a: 4,07 0.1% ton elektra groen vanaf 2011; hal 1 t/m 3 Rietgorsweg 9a: 0 ton 0.5% 0.0% 65.3% CO2 S1 2016 S2 2016 Totaal eigen wagenpark; personenvervoer; benzine 28,37 30,96 59,32 las- en brandgassen; acetyleen 3,13 3,4 6,52 Elektra groen vanaf juli 2011; projecten 0 0 0 aggregaten en groot materieel; diesel 315,07 461,16 776,23 verwarming projecten; propaan 0,48 0,16 0,64 eigen wagenpark; goederenvervoer; diesel 31,87 28,86 60,73 las- en brandgassen; stargon 0,06 0,09 0,15 aggregaten en groot materieel; benzine 0 0 0 eigen wagenpark; personenvervoer; diesel 120,67 126,52 247,19 Verwarming; Scheepvaartweg 1 18,95 15,02 33,98 Elektra groen 2011 en verder; Scheepvaartweg 1 0 0 0 Elektra groen vanaf 2011; hal 4 Rietgorsweg 9a 0 0 0 Verwarming; hal 4 Rietgorsweg 9a 2,1 1,97 4,07 elektra groen vanaf 2011; hal 1 t/m 3 Rietgorsweg 9a 0 0 0 Totaal 520,7 668,12 1.188,82 5.2.2. Totale uitstoot scope 3-1e halfjaar 2016 01-02-2017 11/33

CO2 (4897,69 ton) Papierverbruik; drukwerk (glans): 0,02 ton Inkoop stalen damwand: 4,36 duizend ton scope 3; uitbesteed transport per as; vrachtauto > 20 ton: 0 ton Papierverbruik; karton: 0 ton Papierverbruik; enveloppen: 0 ton 0.3% afval; metaal: 37,01 ton 0.3% Groen beton: 1,74 ton Standaard beton: 176,94 ton 0.4% scope 3; uitbesteed transport per as; trekker met oplegger: 138,88 ton scope 3; uitbesteed transport over water: 36,08 1.3% ton woon-werkverkeer; diesel; klasse 1,7-2,0 ltr: 0.3% 6,89 ton woon-werkverkeer; diesel; klasse < 1,7 ltr: 0 ton Papierverbruik; kopieer/print/plot/briefpapier: 0.1% 5,24 ton afvalverwerking; steen/puin: 12,64 ton 0.1% afval; bouw- en sloopafval sorteerbaar: 64,69 ton afval; organisch: 1,64 ton 0.7% woon-werkverkeer; benzine; klasse 1,4-2,0 ltr: 17,22 ton 2.8% afval; hout: 14,47 ton woon-werkverkeer; benzine; klasse > 2,0 ltr: 0 ton 3.6% woon-werkverkeer; benzine; klasse < 1,4 ltr: 13,28 ton 0.0% woon-werkverkeer; minibus diesel: 0,47 ton aggregaten en groot materieel; smeeroliën: 9,45 ton 1/2 0.8% 0.2% 0.0% 89.0% CO2 S1 2016 S2 2016 Totaal Papierverbruik; drukwerk (glans) 0,01 0 0,02 Inkoop stalen damwand 2.417,87 1.941,83 4.359,7 scope 3; uitbesteed transport per as; vrachtauto > 20 ton 0 0 0 Papierverbruik; karton 0 0 0 Papierverbruik; enveloppen 0 0 0 afval; metaal 35,55 1,46 37,01 Groen beton 1,74 0 1,74 Standaard beton 33,09 143,84 176,94 scope 3; uitbesteed transport per as; trekker met oplegger 69,06 69,82 138,88 scope 3; uitbesteed transport over water 20,81 15,27 36,08 woon-werkverkeer; diesel; klasse 1,7-2,0 ltr 4,72 2,17 6,89 woon-werkverkeer; diesel; klasse < 1,7 ltr 0 0 0 Papierverbruik; kopieer/print/plot/briefpapier 3,29 1,95 5,24 afvalverwerking; steen/puin 4,24 8,4 12,64 afval; bouw- en sloopafval sorteerbaar 36,71 27,98 64,69 afval; organisch 0 1,64 1,64 woon-werkverkeer; benzine; klasse 1,4-2,0 ltr 8,48 8,75 17,22 afval; hout 4,93 9,54 14,47 woon-werkverkeer; benzine; klasse > 2,0 ltr 0 0 0 woon-werkverkeer; benzine; klasse < 1,4 ltr 7,03 6,26 13,28 woon-werkverkeer; minibus diesel 0,47 0 0,47 aggregaten en groot materieel; smeeroliën 4,4 5,05 9,45 woon-werkverkeer; Totaal auto onbekend 2.652,82 0,42 2.244,87 0,9 4.897,69 1,32 01-02-2017 12/33

CO2 S1 2016 S2 2016 Totaal Totaal 2.652,82 2.244,87 4.897,69 5.3. Trend over de jaren per categorie 800 CO2 600 CO2 400 200 0 S1 2012 S2 2012 S1 2013 S2 2013 S1 2014 S2 2014 S1 2015 S2 2015 S1 2016 Bedrijfswagens Elektriciteit las- en brandgassen Materieel Personenauto's Privé auto's Verwarmen Voorspelling o.b.v. maatregelen CO2 5.4. Trendlijn t/m 2023 2000 CO2 1500 CO2 1000 500 0 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 Bedrijfswagens Elektriciteit las- en brandgassen Materieel Personenauto's Privé auto's Verwarmen Voorspelling o.b.v. maatregelen CO2 Doelstelling CO2 5.5. Doelstellingen 01-02-2017 13/33

Gebr. De Koning B.V. is een aannemingsbedrijf en voert projecten uit. De omvang van de projecten en de aard van het project kunnen sterk variëren. Absolute besparingen voor emissiestromen ten opzichte van een referentiejaar zijn derhalve niet realistisch. Ten behoeve van vergelijking van de emissie in het referentiejaar en de rapportageperiode wordt de emissie daarom afgewogen tegen een bepaalde factor. Deze weegfactor verschilt per emissiestroom. De volgende weegfactoren worden gehanteerd: - Productie-uren (PU). Het aantal productie-uren betreft het aantal gewerkte uren van eigen personeel en het aantal gewerkte uren van inleenkrachten. Het aantal gewerkte uren eigen personeel worden uit de weekrapporten gehaald. Het aantal gewerkte uren van inleenkrachten wordt uit de facturen gehaald. - Draaidagen (DD). Het aantal draaidagen van groot materieel. Deze gegevens worden uit het Materieel Beheer Systeem (MBS) gehaald. - Gereden kilometers (GK). Het aantal gereden kilometers. Deze gegevens worden uit het overzicht brandstofverbruik gehaald. Scope 1: 1 A. Voor de emissiestromen "Verwarmingen bedrijfsgebouwen", "verwarmingen projecten", en "las-en brandwerk projecten" tezamen gelden de volgende doelstellingen, waarbij de CO2-uitstoot wordt afgewogen tegen het aantal productie-uren (PU): ar Verwarming Factor 2018 4 % PU 2023 8 % PU 1B. Voor de emissiestromen "aggregaten en groot materieel; brandstof" zijn specifieke doelstellingen bepaald. Gekozen is om het brandstofgebruik af te wegen tegen het aantal draaidagen van groot materieel (DD) in de betreffende periode en dit vervolgens te vergelijken met het referentiejaar 2012. De doelstellingen zijn als volgt: ar Brandstof Factor 2018 2,5 % DD 2023 5 % DD 1C. Voor de emissiestromen "eigen wagenpark" zijn specifieke doelstellingen bepaald. Gekozen is om het brandstofgebruik van het eigen wagenpark af te wegen tegen het aantal gereden kilometers (GK) in de betreffende periode en dit vervolgens te vergelijken met het referentiejaar 2012. De doelstellingen zijn als volgt: ar Wagenpark Factor 2018 3 % GK 2023 6 % GK Scope 2 Voor de emissiestromen "elektra bedrijfsgebouwen" en "elektra projecten" tezamen zijn de volgende doelstellingen bepaald, waarbij de CO2-uitstoot wordt afgewogen tegen het aantal productie-uren (PU): ar Elektra Factor 2018 2 % PU 2023 4 % PU 01-02-2017 14/33

Scope 3 Naar aanleiding van de ketenanalyses zijn er specifieke doelstellingen voor de vermindering van de volgende scope 3-emissies geformuleerd: 3 A. Voor de emissiestroom "inkoop stalen damwand" is geen doelstelling geformuleerd ten opzichte van een basisjaar, maar een fictieve besparing per rapportageperiode. Dit wordt gerealiseerd door de optimalisatie van de hoeveelheid benodigd staal bij het ontwerp. ar Inkoop damwand 2015 4 % 2016 3 % 2017 2 % 3B. Voor de emissiestroom "afvalverwerking" is eveneens een doelstelling geformuleerd op basis van een fictieve besparing per rapportageperiode. Dit wordt gerealiseerd door het hergebruiken van vrijkomende materialen bij projecten. ar Afvalverwerking 2015 10 %... 10 % 2023 10 % 5.6. Maatregelen Vestiging hal 1 t/m 3; Rietgorsweg 9a Papendrecht Maatregel: Toepassen ledverlichting bij hal 3 (constructieloods) Algemeen Naam Toepassen ledverlichting bij hal 3 (constructieloods) Verantwoordelijke Leo van Dijk Registrator Ronald Vriends Meters hal 1 t/m 3; Rietgorsweg 9a Papendrecht / elektra groen vanaf 2011; hal 1 t/m 3 Rietgorsweg 9a Details Streefwaarde bereikt Streefdatum gerespecteerd Redenen Investering Beschikbare middelen 01-02-2017 15/33

Verbeteringen Begint op Percentage Referentiejaar 09-01-2017-4% 2015 Taken Naam Toegewezen aan Streefdatum Voltooid Rechtspersoon Gebr. De Koning B.V. Maatregel: Toepassen alternatieve brandstof (CNG, LPG) Niet verder opgepakt. Beetje achterhaald door de tijd. Onderzoek geweest. Bij vervanging of aankoop van nieuw materieel (aggregaten en kranen) naar energiezuiniger materieel of materieel met alternatieve brandstof, zoals CNG, LPG of biogas. Algemeen Naam Toepassen alternatieve brandstof (CNG, LPG) Verantwoordelijke Registrator Meters Gebr. De Koning B.V. / aggregaten en groot materieel; diesel Details Streefwaarde bereikt Nee Streefdatum gerespecteerd Nee Redenen Investering Beschikbare middelen Verbeteringen Begint op Percentage Referentiejaar 01-10-2020-0,1% 2008 Taken Naam Toegewezen aan Streefdatum Voltooid 01-02-2017 16/33

Toepassen CNG 02-10-2020 Nee Naam Toegewezen aan Streefdatum Voltooid Maatregel: training "het nieuwe rijden" Deze maatregel bestaat uit diverse kleinere acties om de mobiliteit slimmer in te vullen. Voor het nieuwe rijden is een proef gedaan met E-driver. Er wordt verder onderzocht hoe het gedrag van chauffeurs het beste positief kan worden beïnvloed. Er wordt gekeken naar mogelijkheden voor "kastjes" in de auto waarbij er direct feedback gegeven kan worden. Aangeven is dat in de praktijk het meest effectief is. Algemeen Naam training "het nieuwe rijden" Verantwoordelijke Registrator Meters Gebr. De Koning B.V. / eigen wagenpark; personenvervoer; benzine, Gebr. De Koning B.V. / eigen wagenpark; personenvervoer; diesel, Gebr. De Koning B.V. / eigen wagenpark; goederenvervoer; diesel Details Streefwaarde bereikt Streefdatum gerespecteerd Redenen brandstofbesparing Investering Beschikbare middelen Verbeteringen Begint op Percentage Referentiejaar 01-01-2015-1% 2014 01-01-2018-2% 2015 Taken Naam Toegewezen aan Streefdatum Voltooid volgen training "het nieuwe rijden" 11-10-2010 Maatregel: Toepassen 2-toerental systeem, Visco-fan op hydraulische trilblokken en start stop systemen Bij elk nieuw trilblok en waar mogelijk bij oude systemen is dit principe toegepast. Het betekent dat geleidelijk bestaande trilblokken van deze nieuwe technieken worden voorzien Algemeen 01-02-2017 17/33

Naam Toepassen 2-toerental systeem, Visco-fan op hydraulische trilblokken en start stop systemen Verantwoordelijke Registrator Meters Gebr. De Koning B.V. / aggregaten en groot materieel; diesel Details Streefwaarde bereikt Nee Streefdatum gerespecteerd Nee Redenen Investering Beschikbare middelen Verbeteringen Begint op Percentage Referentiejaar 01-01-2016-0,5% 2015 01-01-2016-0,5% 2015 01-01-2017-0,5% 2015 Taken Naam Toegewezen aan Streefdatum Voltooid Bij de hydraulische trilblokken 24 VM, 2335VM en 2350 VM gebruik maken van een 2-toerental systeem. Dit betekent dat deze trilblokken in beginsel op een lager toerental opereren dan gebruikelijk. Hierdoor wordt minder energie verbruikt. Mocht dit toerenta 01-03-2015 Nee Maatregel: aanschaf bedrijfswagen (benzine) energielabel Nieuw aan te schaffen bedrijfswagens (benzine) zullen beoordeeld worden op hun energielabel. Aanschaffen worden gedaan wanneer deze een A- of B-label bezitten. De meeste auto's zijn inmiddels uitgewisseld voor energie zuinige types. Het beleid wordt voortgezet, echter vanaf 1 januari 2017 zal de verdere besparing beperkt zijn op basis van deze maatregel. Elektrisch rijden wordt als een afzonderlijke maatregel beschouwd. Algemeen Naam aanschaf bedrijfswagen (benzine) energielabel Verantwoordelijke Dirk n Teeuw 01-02-2017 18/33

Registrator Ronald Vriends Meters Gebr. De Koning B.V. / eigen wagenpark; personenvervoer; benzine Details Streefwaarde bereikt Nee Streefdatum gerespecteerd Redenen brandstofbesparing Investering Beschikbare middelen Verbeteringen Begint op Percentage Referentiejaar 01-11-2010-0,4% 2012 01-05-2011-3,3% 2012 01-10-2011-6,4% 2012 01-12-2016-6% 2015 01-01-2017-1% 2015 Taken Naam Toegewezen aan Streefdatum Voltooid vervanging auto. M. Mast, Seat Ibiza ST, B-label, kenteken GH-357-J geleverd op 26-5-2015 26-05-2015 vervanging auto. R. v. Voorst: nieuwe auto, Opel Karl, B-label, kenteken HG-450-Z geleverd op 18-9-2015 vervanging auto. W. Kraaijeveld: nieuwe auto, Renault Clio, A-label, kenteken GH-757-H geleverd op 11-6-2015 vervanging auto. J. Kanselaar: nieuwe auto, Opel Karl, B-label, kenteken HG-450-Z geleverd op 30-10-2015 vervanging auto. E v Zwam: nieuwe auto, Ford Focus A-label, kenteken 6-XFN-30 geleverd op 31-7-2015 vervanging auto. E v/d Boer: nieuwe auto, Opel Astra A-label, kenteken 2-TLL-79 geleverd op 21-03-2014 25-06-2015 Nee Vervanging auto D. Bijleveld 18-12-2014 Vervanging auto's P. Blom (benzine -> elektrisch/benzine), G. Verhoeff (diesel -> diesel), E. Dekker (benzine -> diesel) en A. (benzine -> diesel) levert per saldo een besparing op voor het benzineverbruik. 02-12-2014 vervanging auto J. Veen => van C naar A 19-11-2010 vervanging auto M.A. van Leeuwen: van C naar A 10-05-2011 01-02-2017 19/33

vervanging auto J. Lankhorst: van C naar A Naam vervanging auto A.P. : van C naar A 19-05-2011 Toegewezen aan Streefdatum Voltooid 31-10-2011 Vervanging auto L. van Dijk (benzine, label A) naar diesel, label B 02-12-2014 Maatregel: Resonantietechniek Met gebruik van apparatuur die gebruik maakt van de eigen frequentie van het materiaal. Door het materiaal te gebruiken als een veer en die veer in contante beweging te houden kan met relatief weinig energie het object in de grond worden aangebracht. Algemeen Naam Resonantietechniek Verantwoordelijke Leo van Dijk Registrator Leo van Dijk Meters Gebr. De Koning B.V. / aggregaten en groot materieel; diesel Details Streefwaarde bereikt Streefdatum gerespecteerd Redenen Investering Beschikbare middelen Verbeteringen Begint op Percentage Referentiejaar 01-01-2016-1% 2015 Taken Naam Toegewezen aan Streefdatum Voltooid Maatregel: Aanschaf bedrijfswagen (diesel) met energielabel Nieuw aan te schaffen bedrijfswagens zullen beoordeeld worden op hun energielabel. Aanschaffen worden gedaan wanneer deze een A- of B-label bezitten. 01-02-2017 20/33

Algemeen Naam Aanschaf bedrijfswagen (diesel) met energielabel Verantwoordelijke Dirk n Teeuw Registrator Ronald Vriends Meters Gebr. De Koning B.V. / eigen wagenpark; personenvervoer; diesel Details Streefwaarde bereikt Nee Streefdatum gerespecteerd Redenen Brandstof besparingen Investering Beschikbare middelen Verbeteringen Begint op Percentage Referentiejaar 01-10-2013-5,3% 2012 01-01-2016-5% 2012 Taken Naam Toegewezen aan Streefdatum Voltooid aankoop bedrijfsbus Opel Movano diesel, kenteken VT-523-L geleverd op 30-3-2016 31-12-2016 vervanging auto. R. Bakker: nieuwe auto, Opel Combo, B-label, kenteken VR-039-H geleverd op 28-8-2015 vervanging auto. E. Krouwel: nieuwe auto, Opel Combo, B-label, kenteken VP-012-L geleverd op 18-6-2015 vervanging auto. M. v. Leeuwen: nieuwe auto, Peugeot 308, A-label, kenteken GS-207-X geleverd op 17-8-2015 vervanging auto. J. Veen: nieuwe auto, Peugeot 308, A-label, kenteken GP-851-X geleverd op 17-8-2015 vervanging auto. J. Lankhorst: nieuwe auto, Peugeot 308, A-label, kenteken GP-848-X geleverd op 17-8-2015 vervanging auto. M v/d Hoog: nieuwe auto, Citroen C4 Picasso, C-label, kenteken GN-695-B geleverd op 9-7-2015 vervanging auto. P. v.d. Stelt: nieuwe auto, Opel Corsa, B-label, kenteken HP-786-L geleverd op 11-12-2015 vervanging auto. A. Bot, nieuwe auto, Peugeot 308, A-label, kenteken HF-551-V geleverd op 20-10-2015 vervanging auto. A. v Pelt: Renault Megane diesel, kenteken 5-KNX-16, geleverd op 26-06-2013 Nee vervanging bus. C. Prooijen: Opel Vivaro Diesel, kenteken VL-550-S, geleverd op 23-01-2015 Nee 01-02-2017 21/33

vervanging bus. A. Schijvenaars: Opel Combo diesel, kenteken VL-194-Z, geleverd op 12-02-2015 Naam vervanging auto. A. ; Peugeot 308 A-label, kenteken 4-TZT-58, geleverd op 20-06-2014 Nee Toegewezen aan Streefdatum Voltooid vervanging auto. E. Dekker: Citroen Picasso A-label, kenteken 2-TSF-05, geleverd op 30-04-2015 vervanging bus. G. Verhoeff: Opel Movano, kenteken VG-683-Z, geleverd op 24-01-2014 vervanging auto. P. Blom: Mitsubushi Outlander elektrisch A-label, kenteken 8-TTZ-14, geleverd op 16-05-2014 vervanging auto. L v Dijk: Renault Megane B-label, kenteken 94-XTR-7, geleverd op 20-11-2013 vervanging auto. D. Bijleveld: Renault Clio A-label, kenteken 3-ZBX-73, geleverd op 18-12-2014 vervanging auto. P v/d Berg: Renault Megane A-label, kenteken 20-XFP-9, geleverd op 17-01-2014 vervanging bus J.W. Terlouw; Opel Vivaro A-label, kenteken VJ-038-N, geleverd op 19-06-2014 Vervanging auto Hm. de Koning van label E (diesel) naar hybride (benzine). Vervanging auto A. van Pelt van label C (benzine) naar A (diesel. Per saldo levert dit een besparing op voor diesel. 02-10-2013 Maatregel: Toepassen LED-verlichting op materieel en losse bouwlampen De maatregel geeft een kleine besparing op het dieselgebruik, omdat er minder stroom geleverd hoeft te worden door de aggregaten of de dynamo's in de machines zelf. Algemeen Naam Toepassen LED-verlichting op materieel en losse bouwlampen Verantwoordelijke Leo van Dijk Registrator Ronald Vriends Meters Gebr. De Koning B.V. / Elektra groen vanaf juli 2011; projecten, Gebr. De Koning B.V. / aggregaten en groot materieel; diesel Details Streefwaarde bereikt Streefdatum gerespecteerd Redenen Investering Beschikbare middelen 01-02-2017 22/33

Verbeteringen Begint op Percentage Referentiejaar 01-01-2016-0,05% 2015 Taken Naam Toegewezen aan Streefdatum Voltooid Vestiging Scheepvaartweg 1, Papendrecht Maatregel: Zonwering binnen en buiten aan Zuidzijde Door de zonwering hoeft de airco minder capaciteit te leveren. Algemeen Naam Zonwering binnen en buiten aan Zuidzijde Verantwoordelijke Leo van Dijk Registrator Ronald Vriends Meters Scheepvaartweg 1, Papendrecht / Elektra groen 2011 en verder; Scheepvaartweg 1 Details Streefwaarde bereikt Streefdatum gerespecteerd Redenen Investering Beschikbare middelen Verbeteringen Begint op Percentage Referentiejaar 01-01-2016-2% 2015 Taken Naam Toegewezen aan Streefdatum Voltooid Maatregel: buitenverlichting vervangen door ledverlichting Alle buitenverlichting op het terrein is door led vervangen met een lichtschakelaar 01-02-2017 23/33

Algemeen Naam buitenverlichting vervangen door ledverlichting Verantwoordelijke Registrator Meters Scheepvaartweg 1, Papendrecht / Elektra groen 2011 en verder; Scheepvaartweg 1 Details Streefwaarde bereikt Nee Streefdatum gerespecteerd Nee Redenen Investering Beschikbare middelen Verbeteringen Begint op Percentage Referentiejaar 01-01-2016-0,5% 2015 Taken Naam Toegewezen aan Streefdatum Voltooid aan laten brengen bewegingssensor in openbare ruimten kantoor Scheepvaartweg (bv trappenhuis kantine) 20-12-2013 Nee 5.6.1. Doelstellingen tabel Rechtspersoon Voor jaar Effect scope 1[%] Effect scope 2[%] Effect scope 3[%] Referentiejaar 2018-4% -2% 2012 2023-8% -4% -10% 2013 5.7. Overig genomen maatregelen Inhoud Op Periode Auteur Geplaatst op overgang op groene stroomper 01-04-11 is op locatie Rietgorsweg 9a overgegaan op Vestiging hal 4; Rietgorsweg 28 maart 01-02-2017 24/33

groene stroom. 9a Papendrecht Meter 2012 Geplaatst Elektra grijs 2010 en verder; 09:58 Inhoud Op Periode Auteur op hal 4 Rietgorsweg 9a overgang op groene stroomvanaf 12 april 2010 op locatie Nanengat 3a overgegaan op groene stroom Vestiging Nanengat 3a Papendrecht tot 1 juli 2011 Meter Elektra grijs 2010; Nanengat 3a 28 maart 2012 09:43 verbetering smeermiddelende smeermiddelen hebben een langere vervangingsinterval, waardoor de hoeveelheid smeermiddelen die wordt verbruikt, minder wordt. Rechtspersoon Gebr. De Koning B.V. Maatregel verbetering smeermiddelen 11 april 2012 15:02 onderzoek toepassing alternatieve brandstoffen bij powerpackop 10-12-12 overleg gehad met Dieseko over mogelijkheden toepassing alternatieve brandstoffen bij powerpacks. Dieseko heeft onderzoek gedaan naar het bijmengen van CNG als brandstof. Dit is technisch mogelijk. Dieseko en Gebr. de Koning zullen verder onderzoek doen naar het afvullen en de logistiek en de financiële haalbaarheid van deze toepassing. Rechtspersoon Gebr. De Koning B.V. Maatregel ecoaggregaat 14 januari 2013 12:06 levering nieuwe vrachtwagenop 16-08-2012 is de nieuwe vrachtwagen afgeleverd (Volvo FH 460 EEV 6x2) Rechtspersoon Gebr. De Koning B.V. Maatregel vervanging vrachtwagen 14 januari 2013 15:19 "Het nieuwe draaien"door de bouwmachines slimmer te bedienen kan veel energie worden bespaard. Dit noemen we Het Nieuwe Draaien. Toepassing hiervan levert al snel een besparing van 10% op de brandstofkosten op (BMWT, 2013) Rechtspersoon Gebr. De Koning B.V. Maatregel Training "Het Nieuwe Draaien" 26 maart 2013 14:57 Cursus "het nieuwe draaien"op 31-5-2013 zijn drie machinisten op cursus geweest bij Hitachi en zij hebben een certificaat ontvangen.betreffende machinisten zijn: - Rene de Roo - Peter van de Stelt - Richard Weiler Rechtspersoon Gebr. De Koning B.V. Maatregel Training "Het Nieuwe Draaien" 08 oktober 2013 11:50 Toepassen 2-toerental systeemin februari 2014 is begonnen met het 2-toerental systeem voor de bestaande hydraulische trilblokken 24VM en 2335VM. Rechtspersoon Gebr. De Koning B.V. Maatregel Toepassen 2-toerental systeem, Visco-fan op hydraulische trilblokken en start stop systemen 12 juni 2014 10:27 Brandstof Additief:Geleverde diesel is voorzien van brandstof-additieven. Rechtspersoon Gebr. De Koning B.V. Maatregel toevoeging brandstof-additief; vrachtwagen Ronald Vriends 05 juni 2015 13:06 Verlaging gereden kilometers:een doorlopende actie is het afstemmen van transport en personenvervoer, zodat de gereden kilometers zo laag mogelijk worden gehouden. Rechtspersoon Gebr. De Koning B.V. Maatregel training "het nieuwe rijden" Ronald Vriends 05 juni 2015 13:12 is gestart met het testen van E-driver. Verwacht is een besparing van 5% op het brandstofverbruik. Gestart op 09-10-2015. Rechtspersoon Gebr. De Koning B.V. Maatregel training "het nieuwe rijden" Betrekking op de periode vanaf 1 juli 2015 t/m 30 juni 2016 Ronald Vriends 30 oktober 2015 13:08, Eric van der Zwam en van Pelt zijn gestart met carpoolen. Geprobeerd wordt om wekelijks meermaals met een auto per dag naar het werk te komen. Gestart op 1-1-2016. Rechtspersoon Gebr. De Koning B.V. Maatregel training "het nieuwe rijden" Betrekking op de periode vanaf 1 januari 2016 Ronald Vriends 12 juli 2016 11:41 Onderzoeken energiebesparing ICTOnderzoeken van het reduceren energieverbruik van de serverruimte Scheepvaartweg 1, door bv: - gebruik externe server en werken "via de cloud". - verminderen koeltemperatuur serverruimte Vestiging Scheepvaartweg 1, Papendrecht Maatregel Energiebesparing ICTappratuur, serverruimte hogere temp en stopzetten luchtbevochtiging 08 oktober 2013 12:04 01-02-2017 25/33

Inhoud Op Periode Auteur Geplaatst op 01-02-2017 26/33

6. Initiatieven In 2008 is Gebr. De Koning begonnen met de inventaris van energiebesparingen en haar mogelijke rol in deelname aan bestaande initiatieven, als ook het opstarten van eigen initiatieven ten behoeve van CO2 reductie en besparingen. Deze initiatieven hebben het doel om Gebr. De Koning te positiotneren als een duurzamer GWW aannemer op de Nederlandse markt. Haar afwegingen in de deelname van deze initiatieven staan in balans met de economische sociale en ecologische verantwoordelijkheden die de onderneming bijdraagt aan de maatschappij. 6.1. Initiatief Eco-aggregaat Aggregaten hebben een groot aandeel in het totale brandstofgebruik van ons bedrijf. Daarom richt onze aandacht zich op deze machines om brandstof te besparen en schadelijke uitstoot te beperken. In maart 2010 is een eerste proef met een nieuw type aggregaat voor hydraulische trilblokken gedaan. Dit aggregaat is door Dieseko in samenwerking met Volvo Penta ontwikkeld. Er zijn verschillende technieken toegepast om tot een optimaal resultaat te komen. Toepassing SCR/AdBlue-techniek Nieuwe koeltechniek Verbeterde motoraansturing Bevindingen In 2011 is een lange duur proef uitgevoerd in Zweden. Hieruit is gebleken dat de AdBlue-techniek niet tot de verwachte brandstofbesparing leidt. De AdBlue-techniek leidt wel tot vermindering van NOx, HC- en PM waardes en zal daarom worden toegepast door Dieseko bij nieuwe aggregaten. De nieuwe koeltechniek en verbeterde motoraansturing hebben wel goede resultaten opgeleverd, dit wordt verder doorontwikkeld en toegepast bij nieuwe aggregaten. Inbouwen bij bestanden aggregaten behoort helaas niet tot de mogelijkheden. In maart 2012 is dan ook besloten met dit initiatief te stoppen. IN navolging van dit initiatief zijn Dieseko en Gebr. De Koning echter nog wel bezig met het onderzoeken van de volgende mogelijkheden: Toepassen van alternatieve brandstoffen (CNG, LGP) Werken met variabel toerental op nieuwe en bestaande trilblokken Gebruik start-stop-systeem bij aggregaten trilblokken Hoog frequent variabel elektrisch trillen 6.2. Deelname in sector initiatieven Gebr. De Koning neemt deel aan de volgende sector initiatieven: 6.2.1. Eco-chippen bedrijfsauto's Het doel van dit sectorinitiatief is het brandstofgebruik en daarmee de CO2-uitstoot van bedrijfsauto's significant te reduceren door het toepassen van een eco-chip in de bedrijfsauto's. Door VolkerRail is in maart 2010 een pilot uitgevoerd en deze leit positieve resultaten zien. Gebr. De Koning heeft zich gecommitteerd aan dit initiatief en heeft in maart 2011 bij een 11 - tal bedrijfswagens als pilot-project deze eco-chip ingevoerd. Bevindingen Bij de deelnemende bedrijven aan het initiatief bestaat de indruk dat het rijgedrag van de medewerker erg bepalend is voor het brandstofgebruik. Gebr. De Koning heeft hierover begin 2013 een workshop gehouden om de bewustwording bij de medewerkers te versterken. Toepassing Er is met een Opel Vivaro (4-VHP-97) een pilot opgestart. Het brandstof gebruik is gedurende 11688 km bijgehouden. Gedurende deze periode is er 1199 liter brandstof verbruikt, wat neer komt op een gemiddeld verbruik van 1 liter op 9,7 01-02-2017 27/33

kilometer. Na het eco-chippen is er van een kortere periode het verbruik bijgehouden. Het gemiddelde verbruik was in deze periode van 2227 km was 1 liter 9,1 kilometer. Gedurende deze periode is geen afwijkend rijgedrag plaatsgevonden. Na deze periode is, vanwege de tegenvallende resultaten, gestopt met de registratie. Bijzonder is daarbij te melden dat de boordcomputer een lager verbruik weergeeft, dit komt echter niet overeen met de praktijk. Conclusie Met de gehouden pilot is niet onomstotelijk bewezen dat door middel van eco-chippen het verbruik daalt. De conclusie is dat de claim rondom een lager verbruik mager is. Gebr. De Koning gaat om die reden niet verder met proef en implementatie van ecochippen en richt zich op andere mogelijkheden van brandstofbesparing in de vorm van het mobiliteitsbudget. Deelnemers: Deelnemers aan dit initiatief zijn: VolkerRail (initiatiefnemer) Railcom Visser & Smit Hanab Van Hattum & Blankevoort KWS Gebr. De Koning B.V. 6.2.2. Slim Werken Slim Reizen Drechtsteden Op initiatief van de provincie Zuid-Holland, Drechtsteden, Werkgevers Drechtsteden en Kamer van Koophandel is het project Slim werk Slim reizen Drechtsteden gestart. Het project is bedoeld om werkgevers te begeleiden bij het slimmer/ optimaler omgaan met woon-werk en zakelijk verkeer van hun medewerkers en/of bezoekersstromen. Het gaat hierbij om een vraaggerichte aanpak, waarbij de behoefte en motivatie van werkgevers centraal staan. Gebr. De Koning heeft zich gecommitteerd aan dit initiatief en zal haar ervaringen delen binnen het netwerk. Bevindingen Inzichtelijk maken van reductiemogelijkheden op het gebied van duurzame mobiliteit en vaststellen van concrete maatregelen om hier invulling aan te geven (inclusief gedragsverandering onder medewerkers). Gebr. De Koning heeft in het 2e halfjaar van 2013 de reductiemogelijkheden op het gebied van duurzame mobiliteit inzichtelijk gemaakt en een plan van aanpak opgesteld om hier invulling aan te geven (inclusief gedragsverandering onder medewerkers). In het 1e halfjaar van 2016 is een pilot uitgevoerd om de invloed van de variabelen te onderzoeken in het mobiliteitsbudget. Een van deze pilots is het carpoolen bij woon-werkverkeer. Een twee-tal deelnemers, woonachtig in Oud-Beijerland hebben 38 keer gecarpoold wat heeft geleid tot een besparing van 2520 km. Afgezet tegen het totaal aantal verreden km`s door de betrokken medewerkers betekent dit een besparing van ongeveer 7%. Beperkt carpoolen voor woon-werkverkeer blijkt uit de pilot een uitvoerbare optie en kan een substantiële bijdrage leveren aan CO2-reductie. Aanbeveling is om carpoolen voor woon-werkverkeer op te nemen in mobiliteitsbudget en hier een kleine bonus aan te verbinden om het te stimuleren / belonen. Deelnemers Deelnemers aan het initiatief "Slim Werken Slim Reizen" zijn: Provincie Zuid-Holland Drechtsteden Werkgevers Drechtsteden Kamer van Koophandel Diverse bedrijven in regio Drechtsteden Gebr. De Koning B.V. 01-02-2017 28/33

6.2.3. ECOSTARS De Europese Unie startte het programma ECOSTARS in 2009. Hier namen 7 Europese steden en regio`s aan mee. Naast Rotterdam waren dit onder andere South Yorkshire (Engeland), Cantabrië (Spanje) en Parma (Italië). Het Europese project is in mei 2014 afgelopen, echter heeft Gemeente Rotterdam dit voortgezet. Bevindingen ECOSTARS is opgezet voor alle nationale en internationale vracht-en personenvervoerders in Nederland. Binnen Gebr. De Koning worden veel kilometers gereden met bedrijfsvoertuigen. Door middel van het ECOSTARS-programma wordt kenbaar gemaakt hoe schoon en duurzaam dit wagenpark is. De maximale score te behalen is 5 sterren. Tijdens een interne audit worden verschillende punten getoetst en middels een score gewaardeerd. Resultaten De samenstelling van het wagenpark vormt de basis van de waardering. Vanwege het feit dat 100% van de voertuigen beschikt over 4 sterren, welke zijn aangevuld met 3 van de 5 goedgekeurde operationele activiteiten, ontvangt Gebr. de Koning BV een bedrijfswaardering van 4 sterren. Binnen Gebr. de Koning zal gekeken worden welke verbeteringen door gevoerd kunnen worden om het maximale aantal sterren te behalen. 01-02-2017 29/33

7. Ketenanalyses Naar aanleiding van de ketenanalyses is een plan van aanpak gemaakt. Hierbij zijn door de directie van Gebr. De Koning de volgende verbetermaatregelen bepaald: Optimalisatie stalen damwand 1. Verminderen hoeveelheid staal bij toepassen van damwand door optimalisatie, toepassen hogere staalkwaliteit en optimalisatie damwandprofiel. Projectprocessen 2. Bij inkoopbeleid afvalverwerking hanteren volgens cradle-to-cradle systematiek. Hierbij is het streven om het afval weer terug t e laten vloeien in het productieproces waar het oorspronkelijk is begonnen (bv. toepassen menggranulaat of betongranulaat). Op projecten afval zo goed mogelijk scheiden 3. Bij de projecten sterven naar vermindering van de transportbewegingen en reisafstanden en onderzoeken alternatieve manieren van transport, bv over water of via spoor. 4. Onderzoeken van de mobiliteit van werknemers naar de projecten. 5. Bij inkoopbeleid voor inhuur van (groot)materieel afstand tot project en emissie materieel als inkoopcriteria meenemen in de besluitvorming. 6. Bij inkoopbeleid leveranciers en onderaannemers afstand tot project en emissie materieel als inkoopcriteria meenemen in de besluitvorming. 7. Bij een betonwerk met de diverse partners in de keten (opdrachtgevers, constructeurs, betonproducent, cementleverancier) mogelijkheden onderzoeken om tot CO2-reductie van de beton te komen. Bijvoorbeeld door optimalisatie ontwerp, toepassen hogere sterkteklasse, toepassen CEMIII, toepassen betongranulaat. Verder worden de volgende maatregelen genomen om de CO2-emissie ten gevolge van energiegebruik (scope 1 en 2-aspect) op de projecten te verminderen: 8. Uitvoeren initiatief met eco-aggregaat (tbv aanbrengen en verwijderen damwand) en mogelijkheid onderzoeken om deze technieken ook te gebruiken voor een stroomaggregaat en aggregaat ten behoeve van aanbrengen betonnen damwand. 9. Gebruik maken van een bouwaansluiting op het vaste elektriciteitsnet. a. Bij werken in hoofdaanneming zal Gebr. De koning deze aansluiting zelf aanvragen (indien de bouwplanning, gelet op de aanvraagtermijn dit mogelijk maakt). Hierbij zal groene stroom worden gebruikt. b. Bij werken in onderaanneming zal met de hoofdaannemer in de contractfase afspraken gemaakt worden over de mogelijkheid om gebruik te maken van de bouwaansluiting op het vaste elektriciteitsnet. Deze maatregelen zijn opgenomen in het KAM-meerjarenplan 2013-2015. 01-02-2017 30/33

7.1. Gerealiseerde reducties en verbetermaatregelen Doelstelling 3A en verbetermaatregel 1 - Bij het project Bleiswijk heeft men ook door middel van een optimalisatie in het ontwerp een reductie stalen damwand weten te behalen van 568 ton stalen damwand, en hiermee 976,9 ton CO2. - De emissiestroom "inkoop stalen damwand" was in het 1e halfjaar van 2016, 2417,87 ton CO2. Bovengenoemd project heeft tot een besparing van 967,9 ton CO2 geleid, dit is een reductie van 28,6 %. De doelstelling van 5% is hiermee gehaald. Doelstelling 3B en verbetermaatregel 2 - Het goed scheiden van afval en zo veel mogelijk recyclen is een doorlopende actie van de medewerkers op de bouwplaats. - Op het project Rhenus Kade Oost is stortsteen verwijderd, in totaal 16460 ton. Hiervan is ca. 11000 ton hergebruikt in het project "groene poort" in samenspraak met het Havenbedrijf Rotterdam. Dit heeft een besparing teweeg gebracht van ca. 1540 ton CO2. - Een doorlopende besparing is het hergebruik van houten meerpalen. Hier worden houten sokkels van gemaakt welke door verkocht worden aan handelaren. Hiermee is 7,8 ton CO2 bespaard. - De emissiestroom "Afvalverwerking" was in het 1e halfjaar van 2016 81,43 ton CO2. In het 1e halfjaar van 2016 is 1547.8 ton CO2 bespaard door vrijkomende materialen her te gebruiken. De doelstelling van 10 % is hiermee ruimschoots gehaald. Verbetermaatregel 3 - Het afstemmen van transporten personenvervoer, zodat de gereden kilometers zo laag mogelijk worden gehouden voor de projecten, is een voortdurende actie van de transportplanner in samenwerking met de transporteurs, uitvoerders en projectleiders. - De transporteur van de kranen, Zwatra, bepaalt per jaar haar eigen Carbon Footprint. - Het wagenpark van Zwatra is grotendeels uitgerust met moderne Euro 5 motoren die de emissie van schadelijke stoffen beperken. - Daarnaast heeft Zwatra sinds 2011 een aantal vrachtwagens in gebruik waarbij LPG en diesel gecombineerd worden voor de verbranding. Verbetermaatregel 4 - De mobiliteit van werknemers naar projecten is onderzocht in het 2e halfjaar 2013. Dit onderzoek is uitgevoerd in het kader van initiatief "Slim werken Slim reizen Drechtsteden". Dit onderzoek is verwerkt in concept "Advies Mobiliteitsbudget" wat 7 oktober 2014 is gemaakt. In het 1e halfjaar van 2016 is een eerste pilot uitgevoerd met een variabele van het mobiliteitsbudget. Verbetermaatregel 5 en 6 - Voor de projecten SVO Bunnik en LVO Bunnik worden waar mogelijk regionale onderaannemers ingeschakeld. Bijvoorbeeld loonwerkbedrijf A.N. van Impelen en Zn. Verbetermaatregel 7 - Voor de projecten "ProRail SVO Bunnik" en " ProRail LVO Bunnik" zijn de referentieontwerpen geoptimaliseerd, waardoor er 01-02-2017 31/33