Met verdere vragen of voor meer concrete informatie over eicel- en spermadonatie kan u steeds terecht op onze website: www.demaakbaremens.org
ALGEMENE INFORMATIE Wat is eicel- of spermadonatie? Bij eicel- of spermadonatie staat de donor enkele van zijn of haar geslachtscellen af om mensen met vruchtbaarheidsproblemen te helpen. Bij spermadonatie doneert een man sperma aan de spermabank, die het gebruikt voor de bevruchting van vrouwen die een vruchtbaarheidsbehandeling ondergaan. Bij eiceldonatie laat een vrouw eicellen wegnemen om ze te doneren aan een andere vrouw. Waarom doneren? Volgens onderzoek kampt ongeveer één op zes koppels met vruchtbaarheidsproblemen. Bij de man kan de productie van zaadcellen verstoord zijn waardoor er geen of heel weinig zaadcellen zijn, of ze zijn te weinig beweeglijk waardoor bevruchting moeilijk of onmogelijk is. Bij de vrouw kan de productie van eicellen verstoord zijn, waardoor er weinig of geen eicellen rijpen of ze niet ontwikkelen zoals het hoort. Zij kunnen beroep doen op een eicel- of spermadonor om toch tot een zwangerschap te komen. De laatste jaren is de vraag naar donorsperma toegenomen, ook doordat meer lesbische koppels en alleenstaande vrouwen beslissen om een gezin te stichten. Tekort aan donoren Het is voor de spermabanken niet makkelijk om nieuwe spermadonoren te vinden. Het feit dat er over spermadonatie heel wat misverstanden en vooroordelen bestaan, speelt daarbij een belangrijke rol. Spermadonatie kampt met een negatief imago en zit nog sterk in de taboesfeer. Om aan de hoge vraag te kunnen voldoen, moeten de fertiliteitscentra geregeld donorsperma aankopen in het buitenland.
HOE GAAT HET Wie? EICEL In principe elke gezonde vrouw vanaf 18 jaar. Er is ook een maximale leeftijdsgrens die kan verschillen per centrum. Meestal ligt die rond 35 à 37 jaar. Bij eiceldonatie verkiest men meestal kandidaat-donoren die zelf al zwanger zijn geweest. Op die manier weet men dat de vrouw in kwestie vruchtbaar is. Hoe verloopt de procedure? Eerst maak je een afspraak bij een van de fertiliteitscentra voor een medisch en gynaecologisch onderzoek. Men onderzoekt of je in goede gezondheid verkeert en controleert je op infectieziekten en erfelijke aandoeningen. Als alles in orde is, kan worden overgegaan tot de donatie. Eiceldonatie is medisch gezien minder vanzelfsprekend dan spermadonatie. Om ervoor te zorgen dat meerdere eicellen tot rijping komen, worden gedurende twee weken dagelijks hormonen toegediend. De gerijpte eicellen worden dan op een gecontroleerd moment verzameld. Het weghalen van de eicellen is een lichte ingreep die in het ziekenhuis gebeurt onder lokale verdoving. Een paar uur later mag je terug naar huis. De fertiliteitscentra voorzien psychologische begeleiding om je te ondersteunen tijdens het proces. Door de hormonenbehandeling kunnen er tot 10 à 12 eicellen weggenomen worden. Dat betekent niet dat er evenveel kinderen uit worden geboren. Het kan zijn dat er een aantal eicellen toch niet geschikt blijken en ook de bevruchting lukt niet altijd. Uiteindelijk houdt men een paar bevruchte embryo s over, waarvan er één per cyclus wordt ingebracht bij de wensmoeder.
IN ZIJN WERK? Wie? ZAADCEL In principe elke man die gezond en vruchtbaar is, tussen 18 en 45 jaar. De leeftijdsgrenzen kunnen verschillen van centrum tot centrum. Hoe verloopt de procedure? Voor je kan doneren moet je eerst een afspraak maken bij een van de fertiliteitscentra. Daar controleert men je gezondheid en word je getest op erfelijke aandoeningen. Je staat ook een spermastaal af om de kwaliteit ervan te controleren. Als alles in orde is, kan er een afspraak gemaakt worden voor de donatie zelf. Men vraagt de donoren om twee tot drie dagen voor de donatie geen zaadlozing te hebben. In het fertiliteitscentrum word je verwezen naar een apart kamertje. Voor wie dat wenst, is er erotisch materiaal aanwezig. Je masturbeert en vangt je sperma op in het steriele potje dat je daarvoor hebt gekregen. Je sperma gaat daarna naar de spermabank waar het wordt ingevroren en bewaard. Als je wil, kan je meerdere keren langs gaan om te doneren. Eén donor mag wel maar zes acceptoren bevruchten. De fertiliteitscentra volgen dit nauwkeurig op en brengen je op de hoogte als deze limiet bereikt is en je niet meer mag doneren.
VEELGESTELDE VRAGEN Krijg ik een vergoeding? Wettelijk gezien mag je niet betaald worden voor je donatie. Voor eiceldonoren voorziet men wel een vergoeding die de kosten van de behandelingen, onderzoeken en verplaatsingen moet dekken. Spermadonoren krijgen een kleine vergoeding per bruikbaar staal. Hoe zit het met mijn anonimiteit en verantwoordelijkheden? Eicel- en spermadonatie zijn in België anoniem. Dat wil zeggen dat noch de wensouders, noch de kinderen die resulteren uit jouw eicel of sperma jouw identiteit kennen en vice versa. Als donor verbind je je er eveneens toe om nooit de identiteit van de ontvanger op te sporen. Door de anonimiteit heb je als donor ook geen verantwoordelijkheden ten aanzien van het kind of de kinderen die geboren worden uit jouw donormateriaal. Voor je doneert, onderteken je een verklaring dat je afstand doet van je rechten op je afgestane zaad- of eicellen. De wensouders zijn van begin af aan de enige wettelijke ouders van het kind. Zijn er risico s aan verbonden? Er zijn geen risico s verbonden aan het doneren van sperma. Spermadonatie heeft geen enkele invloed op je gezondheid of vruchtbaarheid. Bij eiceldonatie kan de hormonale behandeling enkele fysieke ongemakken met zich meebrengen. Nadien verdwijnen deze vanzelf. Omdat het verkrijgen van de eicellen door middel van een kleine ingreep gebeurt, is er steeds een klein risico op infectie. Meestal verloopt de procedure echter zonder problemen. Na de donatie zijn er geen gevolgen voor de gezondheid of vruchtbaarheid. Hoe vaak mag ik doneren? Voor zowel sperma- als eiceldonatie geldt dat je maximum zes acceptoren mag helpen om zwanger te worden. Het aantal eigenlijke donaties is hieraan ondergeschikt. Soms lukt een bevruchting niet en dan telt deze donatie niet mee als één van de zes. De fertiliteitscentra volgen dit zelf nauwgezet op. Voor eiceldonatie stellen sommige centra zelf een limiet van drie donaties, omdat deze ingreep complexer is en meer vraagt van de donor.
WAAR KAN IK TERECHT? Antwerpen AZ KLINA - Brasschaat Imeldaziekenhuis - Bonheiden Sint-Augustinus - Wilrijk UZ Antwerpen - Edegem ZNA Middelheim - Antwerpen Brussel UMC Sint-Pieter - Brussel UZ Brussel - Jette Limburg Jessa Ziekenhuis - Hasselt Sint-Jansziekenhuis - Genk Oost-Vlaanderen AZ Jan Palfi jn - Gent AZ Nikolaas - Sint-Niklaas AZ Sint-Lucas - Gent Onze-Lieve-Vrouw-Ziekenhuis - Aalst UZ Gent - Gent Vlaams-Brabant AZ Jan Portaels - Vilvoorde Heilig Hart Ziekenhuis - Leuven UZ Gasthuisberg - Leuven West-Vlaanderen AZ Groeninge - Kortrijk AZ Sint-Jan - Brugge AZ Sint-Lucas - Brugge Heilig Hart Ziekenhuis - Roeselare
Wat is De Maakbare Mens? De Maakbare Mens is een vzw die werkt rond medische en biotechnologische ontwikkelingen en de maatschappelijke en ethische vragen daarbij. We informeren, sensibiliseren en activeren het brede publiek kritisch en correct aan de hand van verschillende themacampagnes. Hiervoor biedt De Maakbare Mens een platform aan van lezingen, debatten, infobrochures en zo meer. De Maakbare Mens vzw Lange Leemstraat 57 2018 Antwerpen 03/ 205 73 10 info@demaakbaremens.org www.demaakbaremens.org