WANDEL OVER DE BRUG OP 3, 4 EN 5 OKTOBER! ANTWERPEN BOUWT BRUGGEN PROGRAMMABROCHURE

WANDEL OVER DE BRUG OP 3, 4 EN 5 OKTOBER! ANTWERPEN BOUWT BRUGGEN PROGRAMMABROCHURE

2 Antwerpen herdenkt de Eerste Wereldoorlog en bouwt bruggen In 1914 was Antwerpen voor even hoofdstad van België. Een laatste baken van hoop voor een bevolking op de vlucht in een land op voet van oorlog. Honderd jaar later zet het Vredescentrum met meer dan vijftig partners een actueel herdenkingsprogramma met internationale uitstraling op. De herdenking beklemtoont de schaduwzijde van oorlog en de noodzaak van vrede. We kiezen ervoor zo veel mogelijk in te zetten op persoonlijke getuigenissen en referenties uit het dagelijks leven, om zo aansluiting te vinden bij een groot publiek, met extra aandacht voor kinderen en jongeren. Het herdenkingsprogramma Antwerpen 14-18 is doortrokken van de wisselwerking heden-verleden. Het project zoomt niet alleen in op vroeger, maar maakt steevast de reflectie naar vandaag. Bovendien werkt het imagoversterkend en zet het Antwerpen in de kijker als aantrekkelijk, avant-garde en actueel. Kortom: een uniek en menselijk verhaal van vluchtelingen, kunst en een pontonbrug over de Schelde. 1914 @ Stadsarchief Antwerpen Jimmy Kets 2013

4 5 Wandel over de brug Wandel op 3, 4 of 5 oktober in het spoor van vele tienduizenden vluchtelingen over de herdenkingsbrug van 100 jaar WO I. Ontmoet familie en vrienden op de Grote Markt waar de belevenis van uw vlucht start en u meer project- en ticketinformatie kunt verkrijgen. Vertrek met uw brugticket aan het Steenplein voor de eenrichtingsoversteek naar Linkeroever. U kan uw tickets best vooraf bestellen via www.antwerpen14-18.be. Op vrijdagavond 3 oktober omstreeks 19u luiden de Antwerpse kerkklokken de opbouw van de brug feestelijk in. Vanaf de Scheldekaaien heeft u het beste zicht op het openingsspektakel Les Sirènes de la Paix door Cie Mécanique Vivante. Bekijk er de spectaculaire licht- en geluidsshow terwijl de Belgische en Nederlandse Genietroepen de pontonbrug opbouwen. In de feeërieke gloed van de brugverlichting kan het publiek daarna over de sfeervolle brug wandelen. Op Linkeroever neemt u deel aan een uitgebreid cultureel programma, van het Frederik van Eedenplein tot de Boeienweide, van de Thonetlaan tot de Voetgangerstunnel. Dat programma is het hele weekend toegankelijk voor iedereen, zelfs zonder brugticket. Met een brugticket heeft u ook toegang tot de tijdelijke tentoonstellingen in de deelnemende musea, gratis of tegen reductietarief. 1 Doorlopend programma Linkeroever Wandel over de Schelde en beleef op Linkeroever tal van activiteiten voor jong en oud, zoals muzikale intermezzo s en theatervoorstellingen. Snuif de sfeer op in het overdekte Duvel Droomschip en geniet van het uitzicht op het panoramaterras. Proef in de veldkeuken hutsepot, een boterham met paté, smoutebollen of andere retro lekkernijen. Het poëzieparcours Hellemonden van Vonk & Zonen leidt u langs twintig grafzerken met gedichten van de war poets. In de pop-up bookstore, aangeboden door MAS Shop, ontdekt u allerlei boeken in het thema van WO I. Het Defensiedorp biedt spannende militaire attracties met onder andere een deathride, klimmuur, ontmijningsstand en schminktent. Ook aan de kleinsten is gedacht: naast de permanente speeltuin op de Boeienweide kunnen de kinderen zich ook uitleven in de speelcontainer. Alle stoere zeebonken tussen 5 en 14 jaar leren knopen leggen als een matroos en klimmen als een zeiler op het tofste nautisch eiland op de Zeescoutsbasis van Scouts en Gidsen Vlaanderen, FOS Open Scouting, KMK Marinekadetten en Are you waterproof. Keer terug naar Rechteroever via de Voetgangerstunnel waar het audioparcours van De Lijfeigenen u onderdompelt in de oorlogsperiode met allerlei geluidsfragmenten. 2

6 7 RADIO MODERN PRESENTEERT Radio Musette Urban Memorial Radio Musette Op vrijdagavond 3 oktober voorzien we een Urban Memorial, een Urban avondprogramma gericht op jongeren. Met de Urban Memorial geeft Let s Go Urban de kans aan spoken word-artiesten, een live band, dj s en dansers om een urban trip door de tijd te maken. Het programma zal van start gaan omstreeks 20 uur op Linkeroever. We verwelkomen alle leeftijden tijdens het dansprogramma op zaterdagavond. Radio Modern Radio Musette voor de gelegenheid neemt u mee terug in de tijd op het bal populaire. Op tonen van accordeonmuziek wordt u vanaf 19 uur teruggebracht naar de laatste gloriejaren van de belle époque. Let s Go Urban is reeds 5 jaar de referentie voor urban culture en -art in Antwerpen. De organisatie telt een 800-tal leden en stond al op de planken van The Night of The Proms en de Arenbergschouwburg en werkte samen met de Vlaamse Opera. Sihame El Kaouakibi is oprichtster en directeur van Let s Go Urban en is tevens meter van het project Antwerpen 14-18. Dos u uit in uw meest luxueuze belle époque outfit. Dames, om naar het bal te gaan draagt u enkellange rokken en jurken, met veel laagjes en een uitgesproken taille. Dat combineert u feilloos met een frêle blouse van licht gekleurd kant en een grote hoed. Heren, u zien we in witte hemdsmouwen met een mouwloos vest en een platte strohoed. Paraderen met een wandelstok is ook altijd toegestaan. Huur uw outfit bij Huis Baeyens en krijg 10% korting bij vermelding van Radio Musette. (vrijdag 3 oktober van 20u-01u) (zaterdag 4 oktober van 19u-01u) 4 OKTOBER 2014, VAN 19U TOT 1U LINKEROEVER, ANTWERPEN WWW.RADIOMODERN.BE WWW.NEORETROAGENCY.COM DJ-collectief Konichiwa Crew leerde elkaar kennen bij Let s Go Urban en zet vandaag mee zijn schouders onder de line-up van de Urban Memorial. Meer informatie: www.letsgourban.be 2 Vergeet niet in vol ornaat te poseren voor de camera obscura, aan de zijde van onze soldaten in hun kamp een kleine knipoog naar de Groote Oorlog. Na een paar passen foxtrot te hebben aangeleerd, bent u helemaal klaar om te walsen met het orkest. Afsluiten doet u in schoonheid met krakende plaatjes van de Radio Musette-dj die oldies en ballroomklassiekers naadloos in elkaar laat over 2 lopen. Vive la guinguette!

Defensie Vanaf 4 augustus 2014 herdenkt ook Defensie de Eerste Wereldoorlog. Gedurende vier jaar zal deze belangrijke historische gebeurtenis deel uitmaken van talrijke evenementen en ceremonies. Defensie werkt zo ook mee aan Antwerpen 14-18. Net zoals 100 jaar geleden wordt er ook dit jaar een pontonbrug aangelegd over de Schelde. Om de totale breedte van 350 meter te overbruggen, slaan de Belgische en Nederlandse Genietroepen de handen ineen om dit huzarenstukje tot een goed einde te brengen. Meer dan 150 manschappen uit de beide Geniebataljons en 40 vrachtwagens materieel dragen bij aan deze niet-alledaagse realisatie. De Belgische Defensie toont hiermee aan dat ze samen met hun Nederlandse partners beschikken over de knowhow en technieken om snel dergelijke overschrijdingsconstructies te ontplooien. Militairen van allerlei afdelingen staan in voor de montage, ontplooiing en beveiliging van de pontonbrug. Deze brug zal dan op 3, 4 en 5 oktober het pièce de résistance vormen van de festiviteiten waarmee Antwerpen de Eerste Wereldoorlog herdenkt. Defensie wenst zoals steeds bij te dragen aan een veiligere maatschappij. Een job bij Defensie is geen gewone job. Je zal altijd iets hebben om te vertellen, thuis of aan je vrienden. Meer informatie over werken bij defensie vind je opwww.mil.be/jobs of contacteer het Contactcenter Rekrutering 0800/33348. 9

10 11 Ethias, innovatieve verzekeraar met een hart voor mens en maatschappij Ethias, de derde grootste verzekeraar van het land, engageert zich om gezamenlijke acties te ontwikkelen voor een sensibilisering rond de democratische waarden, de gevaren van vrijheidsdodende ideeën en de gedachtenisplicht. Ze acht het haar plicht om de herinnering aan het verleden levend te houden, zonder daarom te vervallen in nostalgie, en tegelijkertijd aandacht te schenken aan de noden van onze hedendaagse samenleving. Zo steunt Ethias met grote overtuiging verenigingen die een brug slaan tussen het verleden en het heden. In Vlaanderen draagt ze haar steentje bij aan In Flanders Fields in Ieper en aan het project Antwerpen 14-18 van het Vredescentrum. Het orgelpunt van de Antwerpse herdenking is de symbolische reconstructie van de pontonbrug over de Schelde, een militair hoogstandje. En Ethias verzekert uiteraard de niet-militaire aspecten van dit uitzonderlijke event. Vanuit haar sociale, maatschappelijke en ecologische bezorgdheid streeft Ethias ernaar om een duurzame en innovatieve speler te zijn in de sociale economie. Elk van haar acties past in een globale bedrijfsstrategie waarin zin voor verantwoordelijkheid en engagement twee belangrijke pijlers zijn. Het geeft ook aan waarom Ethias het Mondiaal Pact van de Verenigde Naties heeft ondertekend. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen zit in haar DNA. Vanuit haar burgerzin is Ethias ook een drijvende kracht achter de promotie van ecologische initiatieven bij haar verzekerden, openbare overheden en andere externe partners.

12 13 Historische stadswandelingen Wandeling: ANTWERPEN IN DE GROOTE OORLOG. De eerste Wereldoorlog binnen de fortengordel. De twee uur durende wandeling vestigt de aandacht op historische gebouwen die tijdens de Eerste Wereldoorlog een rol gespeeld hebben. Ook andere aspecten komen aan bod: de houding van de Antwerpse Duitsers, belangrijke Antwerpse luchtvaartpioniers, beroemde schrijvers en kunstenaars die in Antwerpen de oorlog meemaakten, het vluchtelingenprobleem,... Wandel gratis mee tijdens het pontonweekend De wandeling Antwerpen in de Groote Oorlog wordt gratis aangeboden op zaterdag 4 en zondag 5 oktober. Vertrekplaats aan de Infostand op de Suikerrui. Wilt u zeker zijn van een plaatsje, reserveer dan via het formulier op onze website www.antwerpen14-18.be. De wandelingen beginnen elke twee uur tussen 9 en 19 uur. Engelstalige wandelingen om 10u30 en 14u30. Locatie I van Stadsfeestzaal naar Steenplein Prijs I 75 + 5 administratieve kost (voor max 20 personen) Wanneer I vanaf januari 2014 doorlopend aangeboden Reserveren I via www.visitantwerpen.be. Beschikbaar in Nl, Fr en E. Reserveren voor de wandelingen op 4 en 5 oktober 2014 via www.antwerpenen14-18.be. Andere groepsboekingen reserveren via www.visitantwerp.be Wandeling: Duitse sporen in Antwerpen 1914-2014 De wandeling Duitse sporen in Antwerpen 1914-2014 wil met een achttal stopplaatsen de historische aanwezigheid en positie van de Duitstalige gemeenschap in Antwerpen voor en tijdens de Groote Oorlog tastbaar maken aan de hand van onder meer gebouwen, straatnamen, getuigenissen, kunst en cultuur. Verder wordt het waarom van de massale Duitse komst voor de Eerste Wereldoorlog uitgelegd en de Duitse handelsgeest en het Duitse religieuze en culturele leven geschetst. Deze wandeling maakt deel uit van het vaste Antwerpen Averechts-aanbod. Locatie I van Centraal Station naar Grote Markt Prijs I 95 Wanneer I vanaf mei 2014 doorlopend aangeboden Reserveren I via secretariaat@antwerpenaverechts.be of op het nummer +32 (0)3 338 39 39 Beschikbaar I in Nederlands en Duits, Frans en Engels Wandeling: Antwerpen 14-18: Ontdek het oorlogsgeheugen van Antwerpen Het Schoonselhof is het geheugen van Antwerpen. Op deze begraafplaats, met zijn 84 hectaren de grootste van het land, vind je de geschiedenis van onze stad terug in het levensverhaal van grote en kleine mensen. De Duitse soldaat Otto Zschocke werd er als eerste begraven rij 1, nummer 1. Zijn verhaal en dat van de vele andere militaire slachtoffers kan je vanaf 29 augustus 14 ontdekken op een openluchttentoonstelling op het militair ereperk van het Antwerpse Père Lachaise. Locatie I Schoonselhof, Krijgsbaan, 2610 Wilrijk Wanneer I29 augustus 2014-28 februari 2015 Prijs I Gratis Openingsuren I elke dag: 8u30 tot 19u30 (zomertijd) 8u30 tot 17u30 (wintertijd) Info I funeraire.cel@stad.antwerpen.be Beschikbaar I in Nederlands en gedeeltelijk in Duits, Frans, Engels

14 15 Stadstour voor kinderen: Brief van de koning Antwerpen bouwt bruggen 1914-2014 In Museum Vleeshuis komen leerlingen uit het vijfde en zesde leerjaar hindernissen tegen die de vrede in de weg liggen. Ze voeren in groepjes opdrachten uit en ze gaan op zoek naar materialen om letterlijk een brug te bouwen over oorlogsgebied. Thema s zijn bedreiging, macht, leven tijdens bezetting, vluchten, inzet van dieren in oorlogstijd, communicatie en samenwerking. Locatie I Museum Vleeshuis, Vleeshouwersstraat 38, 2000 Antwerpen Prijs I 30/groep van maximaal 25 kinderen Wanneer I t.e.m. december 2014 Openingsuren I dinsdag tot zondag om 9 u, 11 u en 13 u30 of op afspraak. Duur I 120 minuten Reserveren I op 03 292 36 51 of info@vredescentrum.be De actieve Stadstour Brief van de koning is een aanvullende activiteit bij het Educatief Beleefparcours en kan geboekt worden met gids of gratis gedownload worden via www.antwerpen14-18.be Vertrekkend vanuit Antwerpen tijdens de Eerste Wereldoorlog kijken we naar hedendaagse en actuele thema s. Wat is er veranderd? Wat is er nog steeds herkenbaar? Aan de hand van verschillende opdrachten komen de deelnemers telkens meer te weten over de ander, zichzelf, verleden en heden van de stad Antwerpen. Locatie I van Steenplein naar Grote Markt Prijs I met gids: 75 zonder gids: gratis Wanneer I doorlopend Reserveren I www.visitantwerp.be Beschikbaar I Nederlands en Frans 3

16 Alles weten over de haven van Antwerpen? Iedereen kappitein! Gids je vrienden door de haven met de gratis Port of Antwerp App Surf naar de appstore (Apple) of naar Google Play (Android). Bruggen. Maar ook sluizen, kranen, schepen en veel meer. MAS Havenpaviljoen Met In het brugticket: Havenpaviljoen ben je hartelijk welkom met al je vragen over de haven, gratis op 3, 4 en 5 oktober voor info over activiteiten en evenementen, of voor een gratis havenfietskaart. Spring Henry Moore, King and Queen, 1952-53 eens binnen of neem alvast een kijkje op www.portofantwerp.com/mashavenpaviljoen

In de haven van Antwerpen vind je de grootste museumcollectie havenkranen ter wereld. De collectie bestaat uit achttien kranen van vijftien binnen- en buitenlandse constructeurs, waarvan de meeste als monument beschermd zijn.... er al in een document uit 1263 sprake is van kranen in de Antwerpse haven. Da s meer dan 750 jaar geleden. De oudste nog werkende kraan vind je naast het MAS. 48 Zoveel dokken zijn er in de haven van Antwerpen. Als de Deurganckdoksluis in 2016 af is, zal het de grootste sluis ter wereld zijn. Deze sluis is 500 meter lang en 68 meter breed. Alleen al het uitgraven van dit volume zand duurde bijna drie jaar! Wist je dat... 25 Antwerpen is een wereldhaven, en dus varen er ook wereldschepen. Zoals de Mary Maersk, een van de grootste containerschepen ter wereld. Dit schip vervoert maar liefst 18000 containers. Zoveel bruggen zijn er in de Haven van Antwerpen! De havenkade van de Haven van Antwerpen is 127 kilometer lang. Da s ongeveer van Antwerpen naar Ieper... er al in 1585 een pontonbrug over de Schelde werd aangelegd? Met zijn brug sloot de hertog van Parma, Farnese, het scheepvaartverkeer naar de haven af. Zo kreeg hij de stad op de knieën en kwam Antwerpen weer in Spaanse handen. In de haven van Antwerpen worden gemiddeld 8,5 miljoen containers per jaar verwerkt. Dat zijn er bijna 1000 per uur! Daarmee is Antwerpen de tweedegrootste containerhaven van Europa, na Rotterdam. Verleden jaar deden 14.220 zeeschepen en 57.044 binnenschepen de haven van Antwerpen aan 6 Dat is het aantal zeesluizen in de haven van Antwerpen.

Welkom op de vredesbrug, welkom in de haven Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen werkt van harte mee aan de realisatie van de Vredesbrug. Deze brug is niet alleen een unieke belevenis voor de vele tienduizenden bezoekers die over de Schelde zullen wandelen maar vormt ook een mooi symbool van verbinding tussen heden, verleden en toekomst. Ook de haven zelf verbindt werelden. Daarvoor zorgen tientallen andere bruggen, sluizen en kranen, en duizenden schepen en werknemers. Kom gerust eens langs en laat je vervoeren door de haven. Tot binnenkort! Alles weten over de haven van Antwerpen? Iedereen kappitein! Gids je vrienden door de haven met de gratis Port of Antwerp App Surf naar de appstore (Apple) of naar Google Play (Android). MAS Havenpaviljoen In het Havenpaviljoen ben je hartelijk welkom met al je vragen over de haven, voor info over activiteiten en evenementen, of voor een gratis havenfietskaart. Spring eens binnen of neem alvast een kijkje op www.portofantwerp.com/mashavenpaviljoen Bruggen. MIDDELHEIMMUSEUM: Sporen van WOI in de collectie van het Middelheimmuseum Maar ook Voor kunstenaars aan beide kanten van het front hakt de Eerste Wereldoorlog als een botte bijl door hun levens en soms nog prille carrières. Sommige kunstenaars worden blijvend getekend door de oorlogstragiek en zullen er hun hele oeuvre aan wijden. Anderen sluizen, worstelen zich vrij van de retoriek van agressie en lijden. Getekend, de kunstenaar een presentatie van meer fragiele werken kranen, in het Braempaviljoen. De sculpturen van Käthe Kollwitz staan in Conflict en geweld als artistieke inspiratie/vernauwing Deze wandeschepen en verbonden aan verhalen en getuigenissen van 100 jaar geleden. veel Opdrachten dompelen gezinnen meer. met tieners onder in een wereld deze tentoonstelling centraal. Tot 14 september 2014. ling neemt je mee langs werken van kunstenaars geïnspireerd door conflicten. Ga zelf op pad met de gratis wandelbrochure of laat je leiden door een gids. Ballade 14-18 : het familiespel. Beelden in het park worden van conflict en vrede. Ontleen gratis je spel aan de balie. Locatie I Middelheimlaan 61 Prijs I Gratis Wanneer I tot 11 januari 2015 wandelparcours volwassenen en families Openingsuren I oktober tot maart: 10 17 u I april en september: 10 19 u I mei en augustus: 10 20 u I juni en juli: 10 21 u Rondleiding reserveren I www.visitantwerp.be 4 www.middelheimmuseum.be 17

19 MAS I MUSEUM AAN DE STROOM: Exodus. Op de vlucht voor de oorlog Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog vluchtten ongeveer een miljoen Belgen naar Nederland en honderdduizenden naar Engeland en Frankrijk. In de wandelboulevard van het MAS wordt door middel van monumentale en aangrijpende zwart-witfoto s de uittocht in beeld gebracht, de zoektocht naar een veilig onderkomen en tenslotte de terugkeer. Locatie I MAS, Wandelboulevard, Hanzestedenplaats 1, 2000 Antwerpen Prijs I Gratis Wanneer I 21 mei 2014 31 maart 2015 Openingsuren I dinsdag tot zondag: 10 24 u Rondleiding reserveren I www.visitantwerp.be www.mas.be Met brugticket: gratis op 3, 4 en 5 oktober 5

21 FOMU I FOTOMUSEUM PROVINCIE ANTWERPEN: Shooting Range. Fotografie in de vuurlinie? De Groote Oorlog is het eerste grootschalig conflict dat met foto s en films is vastgelegd. De jonge media blijken ongekende krachten te bezitten: als alziend oog, als herinnering, maar ook als wapen. Beelden leggen niet enkel een conflict vast, ze spelen er zelfs een belangrijke rol in. Shooting Range belicht op welke manier dat gebeurde, in een conflict dat de hele wereld vier jaar in de ban hield. In deze tentoonstelling ziet u hoe stilstaand beeld werd gebruikt in kranten, magazines, postkaarten of voor militaire doelen. Propaganda- en antioorlogsfilms verrijken het beeld van dit wereldconflict. Historische stukken worden in hun originele verschijningsvorm getoond. Download ook de app Shooting Range bij deze tentoonstelling, voor Android & ios. Locatie I FotoMuseum, Waalsekaai 47, 2000 Antwerpen Prijs I 8 I 6 kortingstarief I 3-26 jaar I Gratis -18 jaar Wanneer I 27 juni 2014 11 november 2014 Openingsuren I dinsdag tot zondag van 10 tot 18 u Maandag gesloten, uitzonderlijk geopend op 21 juli Rondleiding reserveren I op aanvraag via reservatie@fomu.be Met brugticket: 6 euro op 3, 4 en 5 oktober An official photographer working for the Australian Imperial Force, Captain Herbert F Baldwin Imperial War Museums (E(AUS) 222) 6 www.fotomuseum.be

23 VAN MIEGHEM MUSEUM: Eugeen Van Mieghem (1875-1930) en de Groote Oorlog Er zullen meer dan honderd werken van Eugeen Van Mieghem (1875-1930) getoond worden naast tijdgenoten als T.-A. Steinlen, J.-L. Forain, K. Kollwitz, W. Vaes, R. Wouters, M. Melsen, A. Ost en J. Posenaer. In 1919 schreef de kunstcriticus Ary Delen: Van Mieghem s oorlogswerk behoort tot het allerbeste in dit genre, en handhaaft zich volkomen naast dit der gekende en veelbesproken buitenlanders. Een initiatief van de Eugeen Van Mieghem Stichting. Locatie I KBC-toren, Schoenmarkt 35, 2000 Antwerpen Prijs I Gratis Wanneer I 15 september 2014-27 november 2014 Openingsuren I elke werkdag van 9 tot 16.30 u (op donderdag uitzonderlijk tot 18 u) Rondleiding reserveren I voor groepsbezoeken (duur ca 1 u) met gids (max. 30 personen) I Gerard Heykers I tel. 03.321.28.08 I gerard.heykers@skynet.be I De laatste rondleiding start om 15 u, donderdag om 16 u U kan ook de vaste collectie van het Eugeen Van Mieghem Museum bezoeken. Met brugticket: gratis op 3, 4 en 5 oktober Locatie I Ernest Van Dijckkaai 9 I 2000 Antwerpen Openingsuren I zondag en maandag van 14 tot 17 u Reserveren I tel. 03 211 03 30 I van.mieghem.museum@skynet.be Geleide bezoeken op afspraak steeds mogelijk 7 www.vanmieghemmuseum.com

25 KONINKLIJK MUSEUM VOOR SCHONE KUNSTEN ANTWERPEN (KMSKA) EN PROVINCIE ANTWERPEN IN SAMENWERKING MET LETTERENHUIS EN PROVINCIAAL MUSEUM EMILE VERHAEREN: De Modernen. Kunst in de Groote Oorlog Aan de hand van zes centrale figuren: Emile Verhaeren, Cyriel Buysse, Jules Schmalzigaug, Rik Wouters, André De Ridder en Paul van Ostaijen, wordt in de expo een beeld opgeroepen van wat de oorlog voor hen betekende. Sommige kunstenaars en schrijvers vluchten naar Nederland en Groot-Brittannië en komen daar in contact met buitenlandse bewegingen. Anderen proberen het leven aan en achter de frontlinie vorm te geven. Hoe de schok voelbaar is tijdens en kort na de Eerste Wereldoorlog in kunst en literatuur, kan u zien in deze tentoonstelling. Locatie I Koningin Fabiolazaal, Jezusstraat 28, 2000 Antwerpen Prijs I 4 I 3 studenten, 60+, groepen I 1 19-25 jaar I Gratis - 18, vrienden KMSKA Wanneer I 20 september 2014-11 januari 2015 Openingsuren I dinsdag tot zondag: 10 17 u, zaterdag 10 18 u I Gesloten op maandagen, 25 en 26 december, 1 en 2 januari Rondleiding reserveren I www.kmska.be en www.letterenhuis.be Met brugticket: gratis op 3, 4 en 5 oktober Rik Wouters, Nachtmerrie - Oorlog, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen Lukas - Art in Flanders VZW, foto Hugo Maertens 8 www.kmska.be www.provant.be www.letterenhuis.be www.emileverhaeren.be

27 RED STAR LINE MUSEUM: Ver van de Oorlog. Belgische emigranten in Amerika tijdens WO In het begin van de twintigste eeuw bereikte de Belgische emigratie naar Amerika haar hoogtepunt. Toen het Duitse leger België in 1914 bezette, viel het trans-atlantische passagiersverkeer uit Antwerpen stil. Belgische Amerikanen raakten afgesneden van hun moederland, en dikwijls ook van familie. Hoe was de oorlog voor hen? Hoe was de solidariteit met hun land van herkomst? Hoe beleefden zij de oorlog, ver van de oorlog? Met de Gazette van Detroit als belangrijkste bron kwamen de Belgen in Amerika meer te weten over het wel en wee van de achterblijvers in hun vaderland. Welke rol speelden de schepen van de Red Star Line ondertussen en kwamen de passagiers op de schepen wel uit het juiste kamp? En hoe ging dat lied van Irving Berlin over the Belgians alweer? Met brugticket: gratis op 3, 4 en 5 oktober 9 Locatie I Red Star Line Museum, De Loods, Montevideostraat 3, 2000 Antwerpen Prijs I Gratis Wanneer I 26 september 2014 5 april 2015 Openingsuren I dinsdag tot zondag, 10 17 u Rondleiding reserveren I www.visitantwerp.be www.redstarline.be

29 HET MUSEUM VAN HEDENDAAGSE KUNST ANTWERPEN (M HKA): Panamarenko Universum Panamarenko Universum is een levendige retrospectieve over één van de weinige topkunstenaars uit de naoorlogse Europese avant-garde: Panamarenko. M HKA presenteert deze Panamarenko-retrospectieve als een ontdekkingstocht doorheen het mentale universum van de kunstenaar, met een intieme kijk op zijn artistieke proces. Naast topwerken is er ook aandacht voor Panamarenko s happenings uit de jaren zestig, zijn natuurwetenschappelijke inzichten en zijn artistieke statements. Voor het eerst wordt ook dieper ingezoomd op de inspiratiebronnen van de kunstenaar. Panamarenko Universum belicht tegelijk zowel de veelzijdigheid, als de diepgang van het oeuvre van een bevlogen kunstenaar-tovenaar. Met brugticket: 1 euro op 3, 4 en 5 oktober Locatie I M HKA, Leuvenstraat 32, 2000 Antwerpen Prijs I 8 I 4 studenten, 60+, werkzoekenden, groepen, stempelkaart, Antwerpenaren, Lerarenkaart, andersvaliden en begeleiders, kunstenaars en leden van het NICC, Klasse, Knackclub I 1 Gezinsbond, -26-jarigen I Gratis OMNIO-kaart, -13, vrienden M HKA, ICOM, VMV, leden Koninklijke Gidsenvereniging Antwerpen Wanneer I 2 oktober 2014 22 februari 2015 Openingsuren I dinsdag tot woensdag en vrijdag tot zondag: 11 18 u en donderdag: 11 21 u Rondleiding reserveren I +32 (0) 3 260 99 99 of info@muhka.be 10 www.muhka.be

30 31 Hoe geraak ik op het evenement? - Te voet De voetgangerstunnel (Sint-Annatunnel) is voorbehouden voor voetgangers en open in beide richtingen. - Per fiets Gebruik de fietstunnel aan D Herbouvillekaai of neem uw fiets mee op de veerboot tussen Kruibeke en Hoboken of tussen Bazel en Hemiksem. - Met bus of tram Buslijnen 30, 34 en 291 stoppen aan halte Suikerrui Steenplein. Tramlijnen 3, 4, 5, 9 en 15 en buslijnen 22, 180-183 stoppen aan halte Groenplaats. Wandel langs de kathedraal over de Grote Markt recht naar de Kaaien. - Met de trein Het treinstation Antwerpen-Centraal is vlakbij en heeft een vlotte tramverbinding met de Groenplaats. U kan overstappen op trams 5, 9 of 15 met bestemming Linkeroever of tram 3 met bestemming Zwijndrecht. U kan vanop Linkeroever terug naar het stadscentrum met trams 3, 5, 9 en 15. Binnen de twee minuten bent u zo van station Van Eeden op het Frederik Van Eedenplein op de Groenplaats. Meer info over mobiliteit en toegankelijkheid kan u bekomen op www.antwerpen14-18.be. Antwerpen tramstad vanaf 1 september 2014 Keizershoek P+R Fortsteenweg Ringlaan 6 Luchtbal MERKSEM Rerum Novarum 2 3 Merksem TRAMLIJNEN LEGENDE Victor Roosens 2 Hoboken - Merksem halte Oudebareel 3 Merksem - Zwijndrecht eindhalte Antwerpen-Luchtbal 4 Hoboken - Silsburg Meir metrohalte Lambrechtshoeken Barnkracht 5 Wijnegem - Linkeroever belangrijke halte 6 Olympiade - Luchtbal Bredabaan Burgemeester Nolf 7 Mortsel - Sint-Pietersvliet knooppunt 9 Eksterlaar - Linkeroever 10 Wijnegem - Melkmarkt Gasthuishoeve 11 Berchem Station - Melkmarkt Schelde 12 Sportpaleis - Bolivarplaats 7 Sint-Pietersvliet 15 Boechout - Linkeroever 24 Silsburg - Schoonselhof Sint-Pietersvliet 12 Sportpaleis Klapdorp Richard Schijnpoort Hermans Ruggeveldlaan Keizerstraat De Coninck Handel Sint-Katelijne Sint-Jacob Elisabeth Van Overmeire Rooseveltplaats Station WIJNEGEM Melkmarkt straat Centraal Frans Van Dijck 3 Zwijndrecht 10 11 Melkmarkt Jezus- Sint-Katelijne Sint-Jacob Astrid Ommeganck Groenplaats Meir Opera BORGERHOUT Antwerpen- Ploeg Stenenbrug Centraal DEURNE Melsele Meirbrug Teniers Diamant Lente Joe English 5 10 Wijnegem Groenplaats ANTWERPEN Plantin Plantin & Moretus Morckhoven ZWIJNDRECHT Oudaan Stadspark Zurenborg Van Ruusbroec Muggenberg 5 9 15 Linkeroever Sint-Andries Charlottalei Dageraadplaats Mestputteke Mechelseplein Draakplaats Waterbaan Tropisch Nationale Bank Instituut Berchem Station Lange Stevenslei Leemstr. Antwerpen-Berchem Groenenhoek Florent Pauwels Kasteelplein Van Bree 12 Bolivarplaats 11 Berchem Station Apollo Dassastraat Bres Gounod Van den Hautelei De Preter Pacificatie Bestorming Harmonie BERCHEM Te Boelaarpark Eksterlaar Silsburg Montigny De Merode Cruyslei Jozef Verboven Bolivarplaats Broedermin Provinciehuis Driekoningen 9 Eksterlaar Brussel Markgravelei Sint-Willibrordus 4 24 Silsburg Station Zuid Antwerpen-Zuid desingel R1 Koninklijkelaan Antwerp Expo Kolonel Silvertop Jan Moorkens Volhardingstraat Generaal Armstrong Pulhof Olympiade Kielpark Fruithoflaan De Bosschaert P+R Olympiade Abdijstraat Kuijpers Schijfwerper Kruishof Gevaert Grens Kiel Sportstraat 6 Olympiade 15 Boechout Zwaantjes Vredebaan Mortsel Oude-God Jan Van de Wouwer Aartselaarstraat Gemeenteplein Draaiboom HOBOKEN WILRIJK Steynstraat Heidestraat 7 Mortsel Kioskplaats Karel Meyvis 2 4 Hoboken Lelieplaats P+R Schoonselhof 24 Schoonselhof MORTSEL BOECHOUT P+R Krijgsbaan Hof ter Rijen Dorp Vredespark Van Goey Verbrandendijk Schep Vreugde Schelde P+R Linkeroever Sporthal A. Van Cauwelaert Halewijn Van Eeden De Vrière Metropolis Hemel Sint- Vincentius Groenendaal Station Luchtbal Sint-Gummarus Gasstraat Stuivenberg Halenstraat Belgiëlei Kerkstraat Schijnpoort Sportpaleis Drink Lamorinièrestraat De Roma Cuperus Sport Sport Sportpaleis Ten Eekhove Turnhoutsepoort Hof ter Lo R1 Lakborslei Confortalei Cogelsplein Gallifortlei Craeybeckx Clara Snellings Lunden Venneborg Schotensestwg. Ruggeveld Havik Ertbrugge Wijnegem Shopping Center Schijnbeemden Fortveld Antwerp Stadion Station Oude God Kerkstraat Kaphaan Hof Savelkoul P+R Capenberg

Tickets en info Tickets pontonbrug: - 5 per brugticket - 6 per combiticket (vervoersticket van De Lijn binnen de provincie Antwerpen van en naar het evenement) Openingsuren Infopunt: van woensdag tot vrijdag van 10u tot 17u tel. 03 338 83 03 I info@vredescentrum.be I www.antwerpen14-18.be Legende 1. Pontonbrug Steenplein 2. Cultureel programma LO Boeienweide 3. Vleeshuis Vleeshouwersstraat 38 4. Middelheimmuseum Middelheimlaan 61 5. Museum aan de Stroom Hanzestedeplaats 1 6. FotoMuseum Waalse Kaai 47 7. Van Mieghem Museum KBC Toren Schoenmarkt 35 8. Koningin Fabiolazaal Jezusstraat 28 9. Red Star Line Museum Montevideostraat 3 10. M HKA Leuvenstraat 32 V.U.: Annik Bogaert, Grote Markt 1, 2000 Antwerpen I 2014 I OS I 4796560 I D/2014/0306/85 Online te koop via www.antwerpen14-18.be of in het Infopunt Antwerpen 14-18 Stadhuis I Grote Markt I 2000 Antwerpen Xylos Ahlers Electrabel Deme Junge Handson & Partners Sobelnord Eandis www.antwerpen14-18.be 03 22 11 333