NFC Jaarbericht Onderwijs 2011

NFC Jaarbericht Onderwijs 2011 De NFC Index voor het Onderwijs 2011 is 169 per m 2 bvo per jaar, inclusief btw.

Voorwoord NFC Index ONDERWIJS 2011 In september 2012 presenteerden we onze derde NFC Index ONDERWIJS. NFC Index ONDERWIJS 2011 is n 169 per m 2 bruto vloeroppervlak (bvo) per jaar, inclusief btw, voor de facilitaire kosten (Huisvesting, Diensten en Middelen, Facility Management). In 2011 stegen de facilitaire kosten met 3% ten opzichte van 2010. Met het samenstellen van de derde NFC Index ONDERWIJS is geconstateerd dat door het ontbreken van stabiliteit in de onderliggende gegevens, het nog niet mogelijk is een uitvoerige trendrapportage samen te stellen. Wel kunnen wij constateren dat de gegevens meer volledig zijn en een duidelijker beeld geven over de kosten die in de verschillende sectoren gemaakt worden. Met behulp van dit inzicht is besloten de sectoren mbo, hbo en wo voortaan gewogen mee te nemen op basis van de ratio m 2 bvo (en niet meer op basis van het aantal studenten). Deze keuze heeft tevens gevolgen voor de uitkomsten van de NFC Index ONDERWIJS, 2010 daarom zijn de gecorrigeerde uitkomsten van 2010 in dit Jaarbericht meegenomen. Dit maakt het mogelijk op hoofdlijnen een eerste vergelijk tussen 2010 en 2011 zichtbaar te maken. Bas Stam Coöperatie Manager NFC Index Voor vragen en/of meer informatie: Info@NFCindex.nl NFC Index ONDERWIJS 2011 is n 169 per m 2 bvo per jaar, inclusief btw, voor de facilitaire kosten (Huisvesting, Diensten en Middelen, Facility Management). In 2011 stegen de facilitaire kosten met 3% ten opzichte van die in 2010. Functie Huisvesting Het gemiddeld vloeroppervlak per student daalt naar 8,4 m 2 bvo in 2011, een daling van 5% ten opzichte van 2011. Deze daling wordt geheel veroorzaakt door het Wetenschappelijk Onderwijs (wo), wat een daling van 12% in de oppervlakte per student laat zien. Wel gebruikt een universitaire student nog 2 tot 3 keer zoveel m 2 als respectievelijk mbo- en hbostudenten. Deze opvallende daling in m 2 per student bij wo wordt veroorzaakt door het in gebruik nemen van nieuwe, meer efficiënte gebouwen. Dit heeft nog een ander gevolg: de activiteit 1.1 - Huisvesting - neemt, in tegenstelling tot de kantorenmarkt (daling van 5%), met maar liefst 9% toe. Onderwijsinstellingen zijn, veel vaker dan kantoorhoudende organisaties, in gemiddeld 80% van de gevallen eigenaar van hun panden. Doordat oudere panden, met afschrijving op basis van een relatief lage historische kostprijs, worden vervangen door nieuwbouwpanden, neemt de bovenstaande post uiteraard toe. Als eigenaar geven onderwijsinstellingen ook meer uit aan het onderhoud van de panden. Dit geldt ook voor nieuwe panden, aangezien er direct een meerjarenonderhoudsplan aan gekoppeld wordt. Energiekosten zijn gedaald vanwege de relatief koele zomer en zachte winter in 2011. Dit alles resulteert in een stijging van de kosten voor de functie Huisvesting van gemiddeld 5%. Functie Diensten en Middelen De kosten voor Diensten en Middelen dalen juist over de gehele linie met 9%. Deze kosten zijn gemakkelijker te beïnvloeden en volgen het beeld van de gemiddelde kantorenmarkt. Opvallend is de daling van 2.7 Inventaris en Benodigdheden met maar liefst 16%. Het heeft er alle schijn van dat investeringen op inventaris op dit moment worden uitgesteld. De daling op 2.5 Document Management is maar liefst 21%. Deze daling dient iets genuanceerd te worden en zal in werkelijkheid niet zo hoog liggen. Bij wo is de scope namelijk beperkt tot de centraal beheerde repro s en multifunctionals, andere elementen zoals archief ontbreken ten opzichte van vorig jaar. Functie Facility Management Bij de kosten voor Facility Management zien we een sterke stijging. Dat heeft niet zozeer te maken met een toename van de kosten, maar alles met een verbeterde aanlevering, waardoor de kosten vollediger zijn. Opvallend is dat het aandeel van de kosten van de functie Facility Management ten opzichte van het totaal van alle kosten (7%) prima ver- Index onderwijs per m 2 bvo Huisvesting Diensten en middelen Facility management Totaal Onderwijsindex 2010 H 100 H 57 H 7 H 164 Onderwijsindex 2011 H 105 H 52 H 12 H 169 H 180,00 H 160,00 Facility management Diensten en middelen H 140,00 Huisvesting H 120,00 H 100,00 H 80,00 H 60,00 H 40,00 H 20,00 H 0,00 Mediaan 2010 Mediaan 2011 Figuur 1 en 2. Kosten NEN 2748-functies onderwijsinstellingen per m 2 bvo Facility management 7% Diensten en middelen Huisvesting 31% 62% Figuur 3. Kosten 2011, verdeeld naar functies WO HBO MBO Totaal gemiddelde omvang 325.315 118.555 107.363 168.284 onderwijsinstelling (m 2 ) gemiddelde omvang 20.650 23.799 15.607 20.031 onderwijsinstelling (student) gemiddeld vloeroppervlak per 15,75 4,98 6,88 8,40 student Figuur 4. Gemiddelde aantallen per onderwijsinstelling (per sector) NFC Jaarbericht Onderwijs 2011 3

gelijkbaar is met de kosten voor facilitaire aansturing in de kantorenmarkt. De NFC Index ONDERWIJS wordt verkregen door: Deze samen te stellen in samenwerking met onze partners AOS Studley en Fier.fm. Deze te baseren op gegevens van 50 onderwijsinstellingen met een totale oppervlakte van 8.414.192 m 2 bvo. De data van drie typen onderwijsinstellingen regionale/ agrarische opleidingscentra (mbo), hogescholen (hbo) en universiteiten (wo) samen te voegen, waardoor een ijkpunt gerealiseerd kan worden voor de rubrieken 1, 2 en 5 van de NEN 2748. Het vaststellen van de mediaan van de kosten per vierkante meter bruto vloeroppervlak (m 2 bvo) van verschillende activiteiten van de NEN 2748 per soort onderwijsinstelling (mbo, hbo en wo). Vervolgens het gewogen gemiddelde over de verschillende mediane kosten (van de onderwijssoorten) te berekenen. Kosten onderwijsinstelling per m 2 De kosten van de drie belangrijke hoofdfuncties uit de NEN 2748: Huisvesting, Diensten en Middelen en Facility Management zijn in figuur 1 en 2 weergegeven. In figuur 3 zijn de mediane kosten per m 2 bvo verdeeld naar drie functies uit de NEN 2748. Benchmark platforms Fier.fm benchmarkt jaarlijks een groot aantal mbo- en hboinstellingen op het gebied van facilitaire kosten, kwaliteit, klanttevredenheid en trends met de NEN 2748 als basis. Het hbo-onderzoek is in 2012 (over boekjaar 2011) voor de achtste keer uitgevoerd, het mbo-onderzoek voor de negende keer. De organisaties mbo-diensten en hbo-raad steunen deze initiatieven. AOS Studley is verantwoordelijk voor het benchmarkonderzoek van de universiteiten en de grootste hogescholen. Het onderzoek van de universiteiten is nu voor de vijfde keer uitgevoerd. Het onderzoek voor de hogescholen is dit jaar voor de tweede keer uitgevoerd. Gegevensverzameling en validatie De gegevens zijn verzameld en gevalideerd door Fier.fm en AOS Studley en vervolgens gecontroleerd en gevalideerd door de NFC Index (als poortwachter). Deze voert een tweede validatie uit door de ontvangen gegevens te vergelijken met de data die al bekend is en door realiteitstoetsen uit te voeren. Grote, niet-verklaarbare en verrassende afwijkingen worden gesignaleerd en teruggekoppeld. Afwijkende data, waarvoor geen of onvoldoende verklaring kan worden gegeven, worden niet opgenomen. Mediaan De mediaan is de waarde die voor een activiteit wordt gevormd door de middelste waarneming. De Onderwijs Index is een optelling van de uitkomsten per (NEN) functie. Eenheid van faciliteit De Onderwijsindex laat de benchmark zien van Onderwijs Nederland (exclusief het basis en voortgezet onderwijs). Een specificatie naar onderwijssectoren kan verschillen laten zien. Dit impliceert dat conclusies met betrekking tot marktconformiteit van het kostenniveau van een specifieke organisatie slechts met de nodige voorzichtigheid kunnen worden getrokken. Specifieke typegerichte vergelijkingen worden gemaakt in de onderzoeken van de NFC-partners, AOS Studley en Fier. fm. De entiteiten mbo, hbo en wo zijn gewogen meegenomen op basis van hun omvang in de totale Onderwijsindex. Dit betekent dat geen van de drie onderwijsvormen is oververtegenwoordigd in de index. Bijlagen Bijlage 1: Facility Management genormaliseerd In 2001 is facility management uniform gedefinieerd in de Nederlandse Norm NEN 2748. NEN 2748 geeft een indeling om facilitaire activiteiten eenduidig te definiëren en te rubriceren om ze daarmee te registreren. Deze norm beoogt een grondslag te zijn voor het genereren van relevante informatie en cijfermateriaal op basis waarvan facilitaire kosten kunnen worden vergeleken. In de NEN 2748 worden de facilitaire activiteiten gerubriceerd naar de volgende vijf functies. I. Huisvesting Zoals voorzien in gebouw en terreinen, verzekeringen, onderhoud, verbouwingen, energie en water, beheer (in termen van huur, koop en lease) en rente van vastgoed. II. Diensten en middelen Zoals voorzien in consumptieve diensten (bedrijfsrestaurant, catering, drankenautomaten), risicobeheersing, (bewaking, beveiliging en receptie), schoonmaak, verhuizingen, het managen van documenten (creatie, verwerking in de postkamer, reproductie, beheer en archivering), het managen van reststoffen, het verstrekken van ruimte, kantoorartikelen, groenvoorziening, kunst en bewegwijzering, als ook bedrijfskleding. III. Informatie- en communicatietechnologie (buiten scope) Zoals voorzien in servicedesk, werkplekbeheer, officebackend, connectivity IT, telecommunicatie en training & scholing. IV. Externe voorzieningen (buiten scope) Zoals voorzien in extern verblijf (zoals vergaderaccommodaties en thuiswerkplekken) en personenvervoer (dienstreizen en woon-werkverkeer per vliegtuig, openbaar vervoer of leaseauto s). V. Facility management Integrale sturing van voornoemde functies zoals voorzien in facilitair beleid, marketing en innovatie van FM, het voorzien in een bedrijfsbureau voor administratie, planning en control, secretariële ondersteuning en de personeelszaken van de facilitaire functie, het voorzien in een helpdesk, c.q. bewonersservice, het voorzien in beleid inzake het milieu en de arbeidsomstandigheden, als ook het managen van risico s, inkoop, informatie en kwaliteit. NEN 2748 beschikbaar. Voor de onderwijssector wordt de NTA8101 gebruikt, een toepassing van de NEN 2748. Ook NEN 2580 is in dit verband van belang: oppervlakten en inhouden van gebouwen (termen, definities en bepalingsmethoden). NEN 2580 bestaat in haar definitieve vorm sinds 1997 en is voor het genereren van facilitaire kostenkengetallen relevant omdat vloeroppervlak de noemer vormt in de ratio s van een groot aantal facilitaire kengetallen. Aanvullende richtlijnen In 2003 is tevens de Nederlandse Praktijkrichtlijn NPR 2744 verschenen; een uitgebreide handleiding die aangeeft hoe de NEN 2748 moet worden toegepast, ondermeer ten aanzien van de toerekening van eenmalige uitgaven naar jaarkosten. Voor de zorgsector is NEN 2745 als vertaalslag van 4 NFC Jaarbericht Onderwijs 2011 NFC Jaarbericht Onderwijs 2011 5

Overstap NEN 2748 -> NEN-EN 15221 4 Inmiddels is op Europees niveau een set normen voor facility management ontwikkeld die de Nederlandse zullen vervangen. Deze set heet NEN-EN 15221. Zes van de zeven zijn reeds van kracht: Facility management Deel 1, Termen en definities en Deel 2, Leidraad voor het opstellen van Facility Management overeenkomsten. Part 3, Guidance how to achieve/ensure quality in Facility Management; Part 4, Taxonomy of Facility Management - Classification and Structures; Part 5, Guidance on the development and improvement of processes en Part 6, Area and Space Measurement. Eind 2012 volgt als sluitstuk Part 7, Guidance Performance Benchmarking. Belangrijk voor vergelijk zijn de delen 4, 6 en 7 Deel 4 definieert gedetailleerd de duiding, scope en samenhang van de facilitaire producten, de zogenaamde productmap die de kern van NEN 2748 vervangt. Figuur 5 laat zien dat de Nederlandse indeling in voornoemde vijf functies vervangen is door een hoofdindeling naar Space & Infrastructure enerzijds en People & Organisation anderzijds. Facility Management (Total support costs) Space & Infrastructure (Real estate support management) Space (accommodation) Building inital performance Asset replacement, refurbishment Enhancement initial performance Property administration Portfolio development Maintanance and operation Utilities Outdoors Cleaning Workplace People & Organisation (Business support management) Central Functions Figuur 5. Facility Products, schema Europese structuur FM vanaf 2012, gerelateerd aan Nederlandse structuur tot 2012 Primary activity specific Health, safety, security, environment Hospitality ICT Deel 6 definieert ondermeer het vloeroppervlak anders dan in de nationale normen van Europese landen zoals NEN 2580 het geval was. Deel 7 beschrijft hoe de prestaties van facilitaire producten kunnen worden vergeleken op het gebied van kosten, serviceniveau, klanttevredenheid en duurzaamheid (milieuimpact). Voor ieder van de in deel 4 geclassificeerde productgroepen wordt voor deze aspecten een set van vragen en antwoorden in vijf niveaus aangereikt. Dat maakt het mogelijk bijvoorbeeld de mate van duurzaamheid bij een gegeven service- en kostenniveau te vergelijken. Voor een soepele overgang heeft NFC Index transitietabellen ontwikkeld die op haar website beschikbaar zijn. Hiermee kunnen productcodes en daarmee kosten worden omgezet van NEN 2748 naar EN 15221-4 en vice versa. Rond 2014 zal dit gevolgen hebben voor de grondslagen van de NFC Index Kantoren, Onderwijs en Zorg en de daaraan gerelateerde kengetallen. Logistics Business support (Management support) Organisation specific Sustainability Quality standards and guidelines Risk policy Identity, innovation legend Housing NEN 2748 Ch 1 Services & Means NEN 2748 Ch 2 ICT NEN 2748 Ch 3 External Means NEN 2748 Ch 4 FM NEN 2748 Ch 5 Not inherent to NEN 2748 Bijlage 2: Deelnemers & partners Deelnemers: Albeda College Alfa College ArtEZ Hogeschool voor de Kunsten Avans Hogeschool Christelijke Hogeschool Ede Christelijke Hogeschool Windesheim Citaverde College De Haagse Hogeschool Deltion Drenthe College Erasmus Universiteit Rotterdam Fontys Hogescholen Graafschap College Hanzehogeschool Groningen Hogeschool InHolland Hogeschool Leiden Hogeschool Utrecht Hogeschool Rotterdam Hogeschool van Amsterdam Hogeschool van Arnhem en Nijmegen NHL Hogeschool Noorderpoort NOVA College Politieacademie Radboud Universiteit Nijmegen ROC De Leijgraaf ROC Eindhoven ROC Flevoland ROC Gilde Opleidingen ROC Horizon College ROC Midden Nederland ROC van Amsterdam ROC van Twente ROC West-Brabant ROC Zeeland Rijksuniversiteit Groningen Saxion Hogeschool Stenden Hogeschool Technische Universiteit Eindhoven Technische Universiteit Delft Universiteit Leiden Universiteit Maastricht Universiteit Twente Universiteit van Amsterdam Universiteit van Tilburg Universiteit Utrecht Vrije Universiteit Amsterdam Wageningen Universiteit en Researchcentrum Zuyd Hogeschool Partners: AOS Studley Fier.fm 6 NFC Jaarbericht Onderwijs 2011 NFC Jaarbericht Onderwijs 2011 7

NFC Index Coöperatie u.a. Postbus 5135 1411DC Naarden T: +31 (0)35 678 39 69 E: fm@nfcindex.nl I: www.nfcindex.nl 8 NFC Jaarbericht Onderwijs 2011