INTERNATIONAL STANDARD ON AUDITING 560 GEBEURTENISSEN NA DE EINDDATUM VAN DE PERIODE INHOUDSOPGAVE Paragraaf Inleiding... 1-3 Definities... 4 Gebeurtenissen die zich vóór de datum van de controleverklaring hebben voorgedaan... 5-8 Feiten die worden geconstateerd na de datum van de controleverklaring maar vóór de datum waarop de financiële overzichten openbaar worden gemaakt... 9-13 Feiten die worden geconstateerd na de datum waarop de financiële overzichten openbaar werden gemaakt... 14-19 Publieke uitgifte van effecten... 20 Ingangsdatum... 21 Internationale Controlestandaard (International Standaard on Auditing, ISA) 560 Gebeurtenissen na de einddatum van de periode dient te worden gelezen in de context van het Voorwoord tot de internationale standaarden voor kwaliteitsbeheersing, controle-, assurance-opdrachten en verwante diensten waarin het toepassen en de autoriteit van de ISA s worden bepaald. 560 NIVRA-IBR/HV-DSCH-RK/acs-fb/Versie 29 juni 2006 1/9
Inleiding 1. Deze Internationale Controlestandaard (International Standard on Auditing, ISA) heeft ten doel grondbeginselen en essentiële werkzaamheden vast te stellen en aanwijzingen te geven inzake de verantwoordelijkheid van de auditor met betrekking tot gebeurtenissen na de einddatum van de periode. In deze ISA wordt de term Gebeurtenissen na de einddatum van de periode zowel gebruikt voor gebeurtenissen die zich hebben voorgedaan tussen de datum van de financiële overzichten en de datum van de controleverklaring als voor feiten die na de datum van de controleverklaring worden geconstateerd. 2. De auditor dient de invloed van gebeurtenissen die zich hebben voorgedaan na de einddatum van de periode op de financiële overzichten en op de controleverklaring in aanmerking te nemen. 3. International Accounting Standard (IAS) 10, Gebeurtenissen na balansdatum", heeft betrekking op de behandeling in de financiële overzichten van zowel gunstige als ongunstige gebeurtenissen tussen de datum van de financiële overzichten (in de IAS balansdatum genoemd) en de datum waarop de financiële overzichten voor publicatie wordt goedgekeurd en onderscheidt twee soorten gebeurtenissen: (a) gebeurtenissen die informatie geven over de feitelijke situatie op de datum van de financiële overzichten; en (b) gebeurtenissen die informatie geven over de feitelijke situatie na de datum van de financiële overzichten. Definities 4. De volgende termen hebben de erbij vermelde betekenissen: (a) Datum van de financiële overzichten is de einddatum van de meest recente periode waarop de financiële overzichten betrekking heeft, wat gewoonlijk de meest recente balansdatum is van de financiële overzichten die worden gecontroleerd. 560 NIVRA-IBR/HV-DSCH-RK/acs-fb/Versie 29 juni 2006 2/9
(b) Goedkeuringsdatum van de financiële overzichten is de datum waarop de daartoe bevoegde personen verklaren dat zij de volledige financiële overzichten van de entiteit hebben opgesteld, inclusief de bijbehorende toelichtingen, en dat zij de verantwoordelijkheid daarvoor op zich hebben genomen. In bepaalde rechtsgebieden wijst de wet- of regelgeving de personen of organen (bijvoorbeeld, de bestuurders) aan die verantwoordelijk zijn voor de conclusie dat een volledige set van financiële overzichten werd vastgesteld en specificeert zij het benodigde goedkeuringsproces. In andere rechtsgebieden wordt het goedkeuringsproces niet in wet- of regelgeving voorgeschreven en volgt de entiteit haar eigen procedures bij het opstellen en vaststellen van haar financiële overzichten in het licht van haar beheer- en governancestructuren. In bepaalde rechtsgebieden wordt in laatste instantie een goedkeuring van de financiële overzichten door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders vereist voordat de financiële overzichten openbaar wordt gemaakt. In deze rechtsgebieden is goedkeuring in laatste instantie door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders niet noodzakelijk voor de conclusie van de auditor dat voldoende en geschikte controle-informatie werd verkregen. In het kader van de ISAs is de goedkeuringsdatum van de financiële overzichten de daaraan voorafgaande datum waarop de personen die bevoegd zijn om de financiële overzichten op te stellen, deze hebben vastgesteld. (c) Datum van de controleverklaring is de door de auditor gekozen datum waarop hij zijn verklaring bij de financiële overzichten dateert. De controleverklaring wordt niet vroeger gedateerd dan de datum waarop de auditor voldoende en geschikte controleinformatie heeft verkregen om zijn oordeel over de financiële overzichten op te baseren (1). Voldoende en geschikte controle-informatie omvat onder meer informatie dat de volledige financiële overzichten van de entiteit is opgesteld en dat de personen die bevoegd zijn deze op te stellen en vast te stellen, hebben verklaard dat zij de verantwoordelijkheid daarvoor op zich hebben genomen. (d) Datum van openbaarmaking van de financiële overzichten is de datum waarop de controleverklaring en de gecontroleerde financiële overzichten aan derden ter (1) In zeldzame omstandigheden wijst de wet- of regelgeving tevens het punt in het rapportageproces betreffende de financiële overzichten aan waarop de controle naar verwachting voltooid zal zijn. 560 NIVRA-IBR/HV-DSCH-RK/acs-fb/Versie 29 juni 2006 3/9
beschikking worden gesteld; veelal is dit de datum waarop de financiële overzichten bij een regelgevende instantie wordt ingediend. Gebeurtenissen die zich vóór de datum van de controleverklaring hebben voorgedaan 5. De auditor dient controlewerkzaamheden te verrichten die er op gericht zijn voldoende en geschikte controle-informatie te verkrijgen dat alle gebeurtenissen die zich vóór de datum van de controleverklaring hebben voorgedaan en die een wijziging van of een toelichting in de financiële overzichten vereisen, zijn onderkend. Deze werkzaamheden vullen de gebruikelijke controlewerkzaamheden aan die kunnen worden uitgevoerd op specifieke transacties die zich na de datum van de financiële overzichten voordoen gericht op het verkrijgen van controle-informatie inzake rekeningsaldi op de datum van de controleverklaring, bijvoorbeeld het controleren van de periode-afgrenzing van de voorraden en de betalingen aan crediteuren. De auditor wordt echter niet geacht alle aangelegenheden, ten aanzien waarvan eerder uitgevoerde controlewerkzaamheden bevredigende resultaten hebben opgeleverd, te blijven opvolgen. 6. De controlewerkzaamheden ter onderkenning van gebeurtenissen die een wijziging van of een toelichting in de financiële overzichten kunnen vereisen, worden verricht op een tijdstip dat zo dicht mogelijk bij de datum van de controleverklaring ligt, en omvatten in het algemeen: - Nagaan welke maatregelen de leiding heeft genomen om te garanderen dat gebeurtenissen na de einddatum van de periode worden onderkend. - Het doorlezen van de notulen van de aandeelhoudersvergaderingen en de vergaderingen van het toezichthoudend orgaan, het audit committee en uitvoerende committees, gehouden na de datum van de financiële overzichten, en het informeren naar onderwerpen die zijn besproken in vergaderingen waarvan nog geen notulen beschikbaar zijn. - Het onderzoeken van de laatst beschikbare tussentijdse financiële rapportages en, indien dit noodzakelijk en van toepassing wordt geacht, begrotingen, prognoses inzake kasstromen en andere daarmee verband houdende interne rapportages van de leiding. 560 NIVRA-IBR/HV-DSCH-RK/acs-fb/Versie 29 juni 2006 4/9
- Het bij de juridisch adviseurs van de entiteit inwinnen van inlichtingen of nagaan van de huidige stand van zaken met betrekking tot eerdere mondeling of schriftelijk verkregen inlichtingen aangaande rechtsgedingen en claims. - Het informeren bij de leiding van de entiteit of gebeurtenissen na de einddatum van de periode zijn voorgekomen die van invloed zouden kunnen zijn op de financiële overzichten. Voorbeelden van met de leiding te overleggen informatie over bepaalde onderwerpen, zijn: o de huidige stand van zaken met betrekking tot elementen die verwerkt zijn op grond van voorlopige of nauwelijks bruikbare gegevens; o nieuw aangegane schulden, leningen, of garantieverplichtingen; o aan- of verkoop van activa die heeft plaatsgevonden dan wel is gepland; o uitgifte van aandelen of obligaties of afgesloten of geplande overeenkomsten tot fusie of liquidatie; o activa die zijn onteigend door de overheid, dan wel verloren zijn gegaan, bijvoorbeeld door brand of overstroming; o nieuwe ontwikkelingen ten aanzien van risicodomeinen en voorwaardelijke gebeurtenissen; o ongebruikelijke correcties met betrekking tot de financiële overzichten die zijn aangebracht of worden overwogen. o gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden of naar verwachting zullen plaatsvinden die de geschiktheid van de in de financiële overzichten gebruikte grondslagen voor de financiële verslaggeving ter discussie stelt, zoals bijvoorbeeld het geval zou zijn indien dergelijke gebeurtenissen de geldigheid van de veronderstelling dat de continuïteit gewaarborgd is ter discussie stellen. 560 NIVRA-IBR/HV-DSCH-RK/acs-fb/Versie 29 juni 2006 5/9
7. Als een onderdeel zoals een divisie, nevenvestiging of dochtermaatschappij door een andere auditor wordt gecontroleerd, onderzoekt de auditor welke werkzaamheden de andere auditor met betrekking tot gebeurtenissen na de datum van de financiële overzichten heeft uitgevoerd alsook de noodzaak om de andere auditor in te lichten aangaande de geplande datum van zijn controleverklaring. 8. Indien de auditor kennis krijgt van gebeurtenissen die een effect van materieel belang kunnen hebben op de financiële overzichten, dient de auditor te bepalen of die gebeurtenissen op correcte wijze zijn verwerkt en of hierover adequate toelichtingen zijn opgenomen in de financiële overzichten. Feiten die worden geconstateerd na de datum van de controleverklaring maar vóór de datum waarop de financiële overzichten openbaar worden gemaakt 9. De auditor is er niet toe gehouden na de datum van de controleverklaring controlewerkzaamheden te verrichten of verder onderzoek te verrichten inzake de financiële overzichten. Gedurende de periode tussen de datum van de controleverklaring en de datum waarop de financiële overzichten openbaar wordt gemaakt, berust de verantwoordelijkheid voor het inlichten van de auditor over gebeurtenissen en feiten die een effect op de financiële overzichten zouden kunnen hebben, bij de leiding. 10. Als de auditor na de datum van de controleverklaring doch vóór de datum waarop de financiële overzichten openbaar worden gemaakt, kennis krijgt van een feit dat een effect van materieel belang zou kunnen hebben op de financiële overzichten, dient de auditor te bepalen of de financiële overzichten moeten worden gecorrigeerd, dient hij de kwestie met de leiding te bespreken en dient hij te handelen zoals op grond van de omstandigheden noodzakelijk is. 11. Als de leiding de financiële overzichten wijzigt, voert de auditor de controlewerkzaamheden uit die in de gegeven omstandigheden noodzakelijk zijn en brengt hij voor de leiding van de entiteit een nieuwe controleverklaring uit aangaande de gecorrigeerde financiële overzichten. De nieuwe controleverklaring wordt niet vroeger gedateerd dan de datum waarop de gecorrigeerde financiële overzichten zijn goedgekeurd en 560 NIVRA-IBR/HV-DSCH-RK/acs-fb/Versie 29 juni 2006 6/9
dienovereenkomstig worden de in paragraaf 5 vermelde controlewerkzaamheden verlengd tot de datum van de nieuwe controleverklaring. 12. Als de leiding de financiële overzichten niet wijzigt onder omstandigheden waarin de auditor van mening is dat wijziging noodzakelijk is en de controleverklaring nog niet werd uitgebracht, dient de auditor een oordeel met voorbehoud of een afkeurend oordeel tot uitdrukking te brengen, zoals wordt beschreven in ISA 701, Aanpassingen van de inhoud van de verklaring van een (onafhankelijk) auditor". 13. Als de controleverklaring reeds werd uitgebracht, verzoekt de auditor aan de personen die uiteindelijk voor de algehele leiding van de entiteit verantwoordelijk zijn, om de de financiële overzichten en de bijhorende controleverklaring niet openbaar te maken ten behoeve van derden. Indien de leiding van de entiteit desondanks toch beslist tot de openbaarmaking van deze documenten, moet de auditor nodige maatregelen treffen om te voorkomen dat derden van zijn controleverklaring gebruikmaken. De te nemen maatregelen zijn afhankelijk van de wettelijke rechten en plichten van de auditor en van de aanbevelingen van de advocaat van de auditor. Feiten die worden geconstateerd nadat de financiële overzichten openbaar werden gemaakt 14. Nadat de financiële overzichten openbaar werden gemaakt, heeft de auditor niet meer de verplichting om verder onderzoek te verrichten inzake deze financiële overzichten. 15. Als de auditor nadat de financiële overzichten openbaar is gemaakt, kennis krijgt van een feit dat, indien hij op de datum van de controleverklaring hiervan kennis had gekregen, aanleiding voor de auditor was geweest om de inhoud van de controleverklaring aan te passen, dan dient de auditor te bepalen of de financiële overzichten moeten worden gewijzigd, dient hij de kwestie met de leiding te bespreken en dient hij te handelen zoals op grond van de omstandigheden noodzakelijk is. 16. Als de leiding van de entiteit de financiële overzichten corrigeert, verricht de auditor de onder de gegeven omstandigheden noodzakelijke controlewerkzaamheden, onderzoekt hij de door de leiding genomen stappen om te waarborgen dat alle personen die in het bezit zijn van 560 NIVRA-IBR/HV-DSCH-RK/acs-fb/Versie 29 juni 2006 7/9
de eerder openbaar gemaakte financiële overzichten en van de bijbehorende controleverklaring van de situatie op de hoogte worden gebracht en brengt hij een nieuwe verklaring bij de gecorrigeerde financiële overzichten uit. 17. De nieuwe controleverklaring dient een toelichtende paragraaf te bevatten die verwijst naar een toelichting bij de financiële overzichten waarin de reden van de correctie van de eerder openbaar gemaakte financiële overzichten nader wordt besproken en naar de eerder door de auditor uitgebrachte controleverklaring. De nieuwe controleverklaring wordt niet vroeger gedateerd dan de datum van goedkeuring van de gecorrigeerde financiële overzichten en de in paragraaf 5 genoemde werkzaamheden worden dienovereenkomstig in het algemeen uitgebreid tot op de datum van de nieuwe controleverklaring. In sommige landen staat de lokale regelgeving de auditor toe om de werkzaamheden in het kader van de gecorrigeerde financiële overzichten te beperken tot de effecten van de gebeurtenis na de einddatum van de periode die de correctie noodzakelijk maakte. In dat geval bevat de nieuwe controleverklaring een melding daartoe. 18. Als de leiding van de entiteit niet de noodzakelijke stappen neemt om te waarborgen dat alle personen die in het bezit zijn van de eerder openbaar gemaakte financiële overzichten met bijbehorende controleverklaring, niet naar behoren van de situatie op de hoogte worden gebracht en zij de financiële overzichten niet corrigeert in omstandigheden waarin de auditor van oordeel is dat deze correctie noodzakelijk is, maakt de auditor aan de personen die uiteindelijk verantwoordelijk zijn voor de algehele leiding van de entiteit bekend dat hij de nodige maatregelen zal treffen om te voorkomen dat derden in de toekomst gebruikmaken van de controleverklaring. De te nemen maatregelen zijn afhankelijk van de wettelijke rechten en plichten van de auditor en van de aanbevelingen van de advocaten van de auditor. 19. Als de financiële overzichten over de volgende verslagperiode op het punt staan te worden uitgebracht, is het mogelijk dat de correctie van de financiële overzichten en het uitbrengen van een nieuwe controleverklaring niet noodzakelijk is, mits in die overzichten een passende informatie terzake wordt verstrekt. 560 NIVRA-IBR/HV-DSCH-RK/acs-fb/Versie 29 juni 2006 8/9
Publieke uitgifte van effecten 20. In het geval van een publieke uitgifte van effecten, dient de auditor alle van toepassing zijnde door de wet gestelde en overige eisen in aanmerking te nemen voor alle rechtsgebieden waarin de effecten worden aangeboden. Zo bijvoorbeeld kan het voor de auditor noodzakelijk zijn om aanvullende controlewerkzaamheden uit te voeren tot de datum van het definitieve uitgiftedocument. Deze werkzaamheden omvatten in het algemeen het uitvoeren van de in paragrafen 5 en 6 genoemde controlewerkzaamheden tot op een datum die zo dicht mogelijk ligt bij de datum van de inwerkingtreding van het definitieve uitgiftedocument, alsook het doorlezen van het uitgiftedocument om te evalueren of de andere informatie in het uitgiftedocument in overeenstemming is met de financiële informatie waaraan de naam van de auditor is verbonden. Ingangsdatum (2) 21. Deze ISA is van kracht voor controleverklaringen gedateerd 31 december 2006 of later. (2) De oorspronkelijke ISA had geen ingangsdatum. 560 NIVRA-IBR/HV-DSCH-RK/acs-fb/Versie 29 juni 2006 9/9