Brussel, februari 2007 Beroepencluster Hovenier aanleg parken en tuinen aanleg parken en tuinen Sector Land- en tuinbouw Subsector Aanleg en onderhoud van parken en tuinen Cluster Aanleg parken en tuinen In samenwerking met EDUplus
De infobank over beroepenstructuren en beroepsprofielen kan worden geraadpleegd op de SERV-website: www.serv.be, via de link beroepsprofielen. Het copyright over de SERV-beroepsprofielen hoort toe aan de SERV. Gebruik van gegevens en tekst is toegestaan mits een correcte bronvermelding. WD/2007/4665/2 SERV l Wetstraat 34-36 l 1040 Brussel l Tel: 02.20.90.111 l Fax: 02.21.77.008 l serv@serv.be l www.serv.be 2
Inhoud Inhoud... 3 Inleiding... 5 1. Afbakening en omschrijving... 6 1.1. Domein... 6 1.2. Proces... 7 1.3. Afbakening... 8 1.4. Beroepsinhoud... 13 1.5. Doorgroeimogelijkheden... 19 2. Taken en Competenties... 20 2.1. Plannen en organiseren van het werk... 23 2.2. Voorbereiden van de werkzaamheden... 24 2.3. In- en uitladen van de bestelwagen/vrachtwagen... 25 2.4. Instaan voor het vervoer naar de werf... 26 2.5. Rooien van de bestaande beplanting en verwijderen van bestaande infrastructuur... 26 2.6. Uitvoeren van de grondwerken... 28 2.7. Uitvoeren van de infrastructuurwerken... 31 2.7.1 Aanmaken van bouwspecie... 31 2.7.2 Aanleggen van een oprit/pad... 32 2.7.3 Aanleggen van een vijver... 33 2.7.4 Omheinen van het terrein... 34 2.7.5 Plaatsen van geprefabriceerde elementen... 34 2.7.6 Plaatsen en monteren van houten elementen: park- en tuinpoorten, pergola s, carports, speeltoestellen, zandbak,... 35 2.7.7 Aanleggen van siergrind... 36 2.8. Verbeteren van de grond... 36 2.9. Nivelleren van de grond... 37 2.10. Aanplanten... 38 2.10.1 Voorbereiden van het plantmateriaal... 38 2.10.2 Planten... 39 2.11. Aanleggen van het gazon... 40 2.12. Afwerken van het terrein... 41 2.13. Onderhoud en schoonmaken van het materieel... 42 2.14. Opbouwen van eigen deskundigheid... 43 2.15. Aansturen van de teamleden... 44 2.16. Omgaan met klanten... 45 3
2.17. Rapporteren... 46 2.18. Controleren... 47 2.19. Werkadministratie doen... 48 2.20. Milieu... 48 2.21. Welzijn op het werk... 48 2.21.1 Instaan voor welzijn op het werk... 49 2.22. Beginnende beroepsbeoefenaar... 56 3. Competenties... 57 3.1. Algemene beroepskennis... 57 3.1.1 Aanleg parken en tuinen... 57 3.1.2 Welzijn op het werk... 61 3.2. Sleutelvaardigheden... 65 3.3. Specifieke vereisten... 69 4. Bijzondere arbeidsomstandigheden... 69 5. Arbeidsorganisatie... 70 6. Knelpunten... 71 7. Toekomstige evoluties... 72 7.1. Algemeen... 72 7.2. Taken en competenties... 73 8. Beroepenfiche... 74 8.1. Hovenier aanleg... 74 8.2. aanleg... 76 9. Verklarende woordenlijst... 78 Lijst van organisaties en bedrijven die werden uitgenodigd op de conferenties aanleg parken en tuinen... 79 Bijlage... 80 1. Werken met arbeidsmiddelen... 80 2. Transporteren, verplaatsen, tillen en heffen... 81 3. Werken met producten met gevaarlijke eigenschappen... 82 4. Werken in de hoogte... 83 Bronnen Literatuurlijst... 84 4
Inleiding In dit profiel wordt de beroepencluster aanleg van parken en tuinen beschreven. Deze cluster bestaat uit de beroepen hovenier aanleg parken en tuinen en ploegbaas aanleg parken en tuinen. In Hoofdstuk 1 bakenen we de cluster aanleg van parken en tuinen af. Op de eerste plaats wordt het domein van de subsector aanleg van parken en tuinen verkend. Daarna volgt een afbakening voor de verdere uitwerking van de cluster. Er wordt aangeduid hoe deze cluster precies zal worden opgevat, wat eronder kan worden verstaan en wat niet. Vervolgens wordt de beroepsinhoud nader omschreven. Een laatste paragraaf is gewijd aan de doorgroeimogelijkheden. In Hoofdstuk 2 komen we tot de eigenlijke kern van de cluster. Wij gaan dieper in op de taken en competenties van de hovenier en ploegbaas binnen de aanleg van parken en tuinen. Het doel van de gedetailleerde takenanalyse is het detecteren van de onderliggende competenties die vereist zijn voor de uitoefening van de beroepen. We wensen er nu reeds de aandacht op te vestigen dat deze beroepsprofielen slaan op de doorsnee beroepsuitoefening. Hierbij maken we abstractie van verschillen die kunnen voorkomen naargelang het tuinaannemingsbedrijf. In de tabellen wordt tevens aangeduid welke activiteiten een beginnende beroepsbeoefenaar uitvoert en over welke competenties hij moet beschikken na het volgen van een basisopleiding. In hoofdstuk 3 komt een overzicht van de vereiste competenties aan bod. Er wordt een overzicht gemaakt van de beroepskennis en de sleutelvaardigheden die noodzakelijk zijn om de beroepen te kunnen uitvoeren. Hoofdstuk 4 vermeldt de bijzondere arbeidsomstandigheden die met het uitoefenen van de beroepen gepaard gaan. De mate waarin het werk kan leiden tot lichamelijke en psychische belasting en mogelijke voorzorgsmaatregelen worden beschreven. De arbeidsorganisatie waarmee de hovenier en de ploegbaas aanleg parken en tuinen te maken krijgen, bespreken we in hoofdstuk 5. Hierbij wordt weer abstractie gemaakt van de eigenheid van elk tuinaannemingsbedrijf. Hoofdstuk 6 behandelt de knelpunten die voor deze beroepencluster worden aangetroffen. 5
Wat de toekomstige evoluties voor de beroepen in deze beroepencluster betreft, verwijzen we naar hoofdstuk 7. In verband met de leesbaarheid van de tekst is er voor gekozen om de mannelijke vorm te gebruiken. Waar hij of hem staat wordt uiteraard ook zij of haar bedoeld. 1. Afbakening en omschrijving 1.1. Domein De beroepsbeoefenaars die zich bezig houden met het aanleggen en onderhouden van parken en tuinen vinden we terug in 2 soorten bedrijven: private bedrijven en overheidsdiensten. De private bedrijven situeren zich in de sector land- en tuinbouw. De sector land- en tuinbouw is gespreid over 3 paritaire comités namelijk PC 132 (paritair comité voor de ondernemingen van technische land- en tuinbouwwerken), PC 144 (paritair comité voor de landbouw) en PC 145 (paritair comité voor het tuinbouwbedrijf) Het paritair comité voor het tuinbouwbedrijf (PC 145) bestaat uit volgende subcomités 1 : ondernemingen in de bloementeelt (PC 145.01) ondernemingen in de druiventeelt (PC 145.02) ondernemingen in de boomkwekerij (PC 145.03) ondernemingen voor het inplanten en onderhouden van parken en tuinen (PC 145.04) ondernemingen in de fruitteelt (PC 145.05) ondernemingen in de groenteteelt en teelt van tuinbouwzaden (PC 145.06) ondernemingen in paddenstoelen- en truffelteelt (PC 145.07) ondernemingen voor besproeiingen in het tuinbouwbedrijf (PC 145.08) De private bedrijven 2 die deze beroepsbeoefenaars tewerkstellen vallen onder het paritair subcomité 145.04 ondernemingen voor het inplanten en onderhouden van parken en tuinen. Dit paritair subcomité omhelst de ondernemingen die hun activiteiten in het aanleggen en/of onderhouden van parken, tuinen, sportterreinen, recreatieterreinen, groene zones, begraafplaatsen met inbegrip van begraafplaatsen van vreemde militairen hebben 3. De private groenvoorziening vindt zowel plaats bij particulieren, bedrijven als overheidsinstellingen. 1 Het gaat hierbij om niet in het Staatsblad gepubliceerde subcomités die voor een betere werking van het paritair comité zijn opgericht 2 Deze ondernemingen krijgen doorgaans de naam tuinaannemingsbedrijf. In het vervolg zal de term tuinaannemingsbedrijf gehanteerd worden. 3 Wanneer gesproken wordt van aanleg van parken en tuinen dan worden alle terreinen zoals vermeld bedoeld. 6
Ook binnen de openbare sector 4 treffen we groenvoorziening aan. Dit is doorgaans de verantwoordelijkheid van de openbare groendienst. Deze dienst staat vooral in voor het onderhoud van de eigen openbare groene ruimtes: openbare parken en tuinen, rotondes, wegbermen, gemeentelijke sportterreinen, begraafplaatsen,. Aanleg wordt vaak uitbesteed aan private tuinaannemingsbedrijven. Wat dient nu precies te worden verstaan onder aanleg en onderhoud van parken en tuinen? Onder het aanleggen van parken en tuinen moet het verwezenlijken van een tuinontwerp worden verstaan. Hierbij wordt een totaal nieuw ontwerp gecreëerd en uitgewerkt of een bestaande tuin of park veranderd. Onder onderhoud van parken en tuinen moet het in zijn initieel doel bestendigen van een bestaande tuin of park worden verstaan. Het onderhoud zorgt er voor dat de beplantingen, gazon, constructieve elementen, net en verzorgd gehouden worden in de aangelegde parken en tuinen. Wat de private sector betreft zijn de beroepsbeoefenaars werkzaam in de aanleg van parken en tuinen aan te treffen in zowel kleine (met minder dan 10 mensen in dienst) als in middelgrote (meer dan 10 en minder dan 50) ondernemingen. Er zijn een heel beperkt aantal grote spelers op de markt (rond de 50 werknemers en soms meer). De beroepsbeoefenaars werkzaam binnen de openbare groendienst komen terecht in zowel grote als kleine steden en gemeenten, provincies als afdelingen van de Vlaamse Gemeenschap. De grootte van deze openbare groendiensten kan gaan van enkele individuen tot diensten van meer dan honderd. 1.2. Proces Het aanleggen van een park of tuin is meestal een proces die bestaat uit verschillende stappen. Het is reëel dat enkele van de onderstaande stappen worden overgeslagen in de aanloop naar de aanleg. Om volledig te zijn worden al de mogelijke stappen hier even kort toegelicht. De eerste stap is het contact tussen de klant en de tuinarchitect. Tijdens dit gesprek wisselen beiden hun visie op tuinen/parken/recreatieterreinen/ uit. Het is een aftoetsen van beide partijen of er een samenwerking mogelijk is. Na dit eerste contact volgt meestal een voorafbespreking. Tijdens de voorafbespreking wordt door de tuinarchitect gepeild naar de effectieve wensen van de klant. Op dit moment is het zijn taak om zoveel mogelijk informatie te verzamelen om een gepast ontwerp te kunnen opstellen. Er wordt vooral gepeild naar het uitzicht/stijl die de klant wenst van het aan te leggen terrein, het budget, de infrastructuur,. 4 Steden en gemeenten, provincies en de Vlaamse Gemeenschap 7
Met de informatie bekomen in de voorgaande 2 gesprekken wordt door de tuinarchitect rekening gehouden bij het ontwerpen van zijn eerste voorontwerp. Met dit voorontwerp wordt naar de klant gestapt. In deze fase wordt bekeken of het voorontwerp strookt met de wensen van de klant en indien niet gebeuren hier nog wat aanpassingen aan. Deze aanpassingen worden uiteindelijk gegoten in een definitief voorontwerp. Bij het ontwerpen van het definitief voorontwerp wordt het perceel nogmaals definitief opgemeten zodat de werkelijkheid aansluit bij de bekomen informatie die vermeld staat op het bouwplan van het huis. Bij het goedkeuren van de klant start de tuinarchitect met het opstellen van de detailplannen. Deze bestaan onder andere uit een gedetailleerd plan met alle planten, plannen waar niveauverschillen op staan, de ondergrondse leidingen,. Met deze plannen kan de klant nu naar een tuinaannemingsbedrijf stappen om deze uit te voeren. 1.3. Afbakening De aanleg start met de werkzaamheden nadat het tuinontwerp al is opgesteld door een tuinarchitect. Voor bijkomende uitleg verwijzen we naar de beroepsinhoud (1.4.) Er zijn 3 types van tuinaannemingsbedrijven: zij die actief zijn in het onderhoud, zij die actief zijn in de aanleg en tuinaannemingsbedrijven die beide activiteiten uitvoeren. De tuinaannemingsbedrijven die beide activiteiten aanbieden zijn in de praktijk bijna altijd opgesplitst in aanlegploegen en onderhoudsploegen. De reden voor deze opsplitsing is tweeledig: Het verschillend doel van beide activiteiten. Zoals reeds aangehaald werd in het domein (1.1) streven beide activiteiten een ander doel na. De aanleg streeft de verwezenlijking van een ontwerp na. Onderhoud heeft tot doel deze realisatie te begeleiden en net te houden doorheen de jaren. De verschillen in competentievereisten. Om een tuin of park te onderhouden heeft men andere competenties nodig dan om een ontwerp te realiseren tijdens de aanleg. Ook tijdens de interviews werd dit bevestigd. Iemand die een tuin/park kan onderhouden zal daarom niet noodzakelijk in staat zijn om een ontwerp te realiseren en omgekeerd. Hieronder is een organigram opgenomen als voorbeeld van een tuinaannemingsbedrijf die de beide activiteiten aanbiedt. 8
Figuur 1: Organigram van een doorsnee tuinaannemingsbedrijf Zaakvoerder Aanleg Onderhoud Meestergast Meestergast Hovenier Hovenier Hovenier Hovenier Hovenier Hovenier Hoevenier Hovenier Het aantal mensen dat binnen deze ploegen tewerkgesteld zijn is afhankelijk van de grootte en de arbeidsorganisatie van het bedrijf. Gemiddeld gaat het om ploegen die bestaan uit 2 à 3 mensen. Omwille van bovenstaande redenen kunnen we spreken van 2 grote activiteiten/clusters binnen de groenvoorziening: aanleg en onderhoud. Twee beroepen: hovenier en ploegbaas Zo onderscheiden we binnen de clusters 2 beroepen hovenier en ploegbaas. We kiezen er voor dit onderscheid te maken op basis van verschillende niveaus qua taken en verantwoordelijkheden tussen de verschillende beroepsbeoefenaars. Als we de beroepen in hun meest zuivere vorm bekijken, abstractie makend van de mogelijke bedrijfsspecifieke invulling, zien we immers een duidelijk te omschrijven verschil in de samenstelling van het takenpakket (en bijhorende competenties ) en in de verantwoordelijkheid. Het onderscheid op basis van de samenstelling van het takenpakket (en bijhorende competenties) tussen de hovenier en de ploegbaas. De hovenier voert alle taken die bij de aanleg aan bod komen gaande van grondwerken tot het afwerken van het terrein. Hij krijgt hiervoor richtlijnen van de ploegbaas, maar voert de taken wel zelfstandig uit. Door de jaren heen ontwikkelen hoveniers vaak een welbepaalde specialiteit waar ze een grotere verantwoordelijkheid in krijgen. De ploegbaas voert deze taken ook uit maar heeft hierin een meer sturende rol en zal het voortouw nemen voor taken die een doorgedreven kennis vergen Hij berekent hoeveelheden, oppervlaktes, leest en interpreteert de matenplannen op het terrein. Daarnaast geeft hij de 9
hoveniers ook de richtlijnen hoe ze hun operationele taken moeten uitvoeren en controleert hij hun prestaties. De ploegbaas daarentegen zal het voortouw nemen in de taken die een doorgedreven kennis vereisen. Het onderscheid op het vlak van verantwoordelijkheid tussen hovenier en ploegbaas. Verder is er een onderscheid op het vlak van verantwoordelijkheid. Zo is de ploegbaas verantwoordelijk voor andermans werk namelijk dit van de hovenier. Naast de verantwoordelijkheid over het werk van de hovenier is de ploegbaas ook verantwoordelijk voor de volledige afhandeling van de werkzaamheden op het terrein en de daarbijhorende planning om alles binnen de vooropgestelde termijn rond te krijgen. Beroepencluster: Een gemeenschappelijke sokkel aan taken en competenties en contextgegevens In functie van een grotere transparantie onder meer voor de structurering van het opleidingsaanbod, HRM-beleid, willen we in dit document de zuivere vorm van de diverse beroepen beschrijven. Toch bestaat er een inhoudelijke verwantschap tussen de beroepen. Omwille van onderstaande redenen, die deels ook al werden aangehaald, beschouwen we deze beroepen dan ook als een beroepencluster en worden ze daarom samen in één document beschreven. Enerzijds is er een grote gemeenschappelijke sokkel aan taken en competenties omdat de beroepen hovenier aanleg en ploegbaas aanleg in wezen beiden op hetzelfde doel gericht zijn namelijk het aanleggen van een park of tuin of het onderhouden van een park of tuin. Tevens is er sprake van competentieopbouw. Een ploegbaas moet respectievelijk de hovenier begeleiden en controleren. Hiervoor moet de ploegbaas over de competenties beschikken van de hovenier, maar niet omgekeerd. Anderzijds zijn er veel gelijkenissen op het gebied van de context waarin ze werken (het onderhoud of de aanleg). Deze gelijkenissen op het gebied van de context hebben betrekking op de arbeidsorganisatie, arbeidsomstandigheden, knelpunten en toekomstige evoluties omdat ploegbaas en hovenier binnen de aanleg meestal samen aan te treffen vallen binnen een tuinaannemingsbedrijf net zoals ploegbazen en hoveniers binnen het onderhoud. Samenvattend: De verschillen zijn zoals gesteld terug te brengen tot verschillen in samenstelling van het takenpakket en verschillen in verantwoordelijkheid. Maar omwille van de bovengenoemde gelijkenissen worden de beide beroepen in één cluster opgenomen. Dit moet het voor de lezer duidelijk maken wat nu net de verwantschappen zijn en waar de cruciale verschillen liggen. 10
Welke beroepen worden beschreven in de cluster aanleg parken en tuinen? 1. De hovenier aanleg parken en tuinen Courante synoniemen voor hovenier aanleg parken en tuinen zijn tuinarbeider aanleg parken en tuinen, tuinman aanleg parken en tuinen en tuinier aanleg parken en tuinen. 2. De ploegbaas aanleg parken en tuinen Voor ploegbaas aanleg parken en tuinen wordt ook wel de volgende naam gebruikt werfleider aanleg parken en tuinen. Welke beroepen en activiteiten die nauw aanleunen bij bovenstaande beroepen zitten niet in de cluster? Volgende beroepen leunen nauw aan bij de bovenstaande beroepen maar worden niet opgenomen in deze cluster. 1. Zaakvoerder van het tuinaannemingsbedrijf Aan het hoofd van een tuinaannemingsbedrijf binnen de aanleg staat een zaakvoerder die meestal het diploma van tuinarchitect of tuinaannemer heeft. Er vallen 2 types van zaakvoerders te onderscheiden op basis van het al of niet meewerken op het terrein. De zaakvoerder die niet aanwezig is op het terrein is iemand die het bedrijf runt zoals ieder ander bedrijf. Hij dient net als iedere zaakvoerder op de hoogte te zijn van de sectorspecifieke aangelegenheden en reglementeringen. Daarnaast heeft hij bijkomend de verantwoordelijkheid om het bedrijfsbeheer van het tuinaannemingsbedrijf tot taak te stellen. Dit type van zaakvoerder valt dus nauwelijks te onderscheiden van de zaakvoerder die we aantreffen in andere sectoren. Steunend op het transversale karakter van het beroep van zaakvoerder, wordt deze dan ook buiten beschouwing gelaten in deze beroepencluster en niet nader behandeld. Verder wordt ook nog een 2 de type van zaakvoerder aangetroffen nl. de meewerkende. Hij runt niet alleen zijn zaak, maar is ook op het terrein actief; een goed voorbeeld hiervan vormen de zelfstandigen met het diploma van tuinaannemer. Op het terrein voeren zij exact dezelfde taken uit op het terrein die een meestergast voor zijn rekening neemt in een grote organisatie of een ploegbaas in een kleinere organisatie. Er kan dus gesteld worden dat deze meewerkende zaakvoerder op het terrein zelf samenvalt met het beroep van meestergast aanleg parken en tuinen of ploegbaas aanleg parken en tuinen afhankelijk van de grootte van de organisatie. Omwille van deze overlap in taken wordt de meewerkende zaakvoerder 11
niet aanzien als een apart beroep maar valt het dus samen met het beroep van meestergast/ ploegbaas. 2. De meestergast De meestergast treft men hoofdzakelijk aan in grote tuinaannemingsbedrijven. Het is de persoon die de verschillende ploegen coördineert en op elkaar afstemt. Hij coördineert ook de werkzaamheden waarbij externe onderaannemers aanwezig zijn. Meestal is hij verantwoordelijk voor een van de 2 aanwezige activiteiten (onderhoud of aanleg) binnen het tuinaannemingsbedrijf. De meestergast binnen een tuinaannemingsbedrijf kan je vergelijken met een afdelingsverantwoordelijke in andere sectoren. Wegens het transversale karakter is dit beroep niet opgenomen in deze cluster. 3. De tuinarchitect De tuinarchitect wordt buiten beschouwing gelaten omdat zijn beroepstaken zich vooral situeren voor er met de aanleg op de werf van start kan worden gegaan. Een tuinarchitect die zelf instaat voor de uitvoering van de aanleg, valt samen met de zaakvoerder van een tuinaannemingsbedrijf. 4. Kraanwerk en kraanman Vooral tijdens de grondwerken en graafwerken wordt wel eens beroep gedaan op een kraan of kleine graafmachine afhankelijk van de grootte van het terrein. Voor grote graafwerken komt het voor dat men een kraanman (als loonwerker) inhuurt om de grondwerken uit te voeren. Het kraanwerk en het beroep van kraanman worden dan ook niet in dit profiel behandeld. Het graafwerk met een kleine graafmachine wordt wel weerhouden in deze cluster. Deze kan zowel door een ploegbaas als hovenier bestuurd worden. 5. Specialistische beroepen en deeltaken Wanneer een tuinaannemingsbedrijf vooral werkzaamheden in de aanleg in parken en tuinen uitvoert kan het wel eens gebeuren dat het voor bepaalde deeltaken specialisten tewerkstelt en dit meestal in onderaanneming. Het gaat hierbij om: de beroepsbeoefenaars die enkel zwembaden of zwemvijvers aanleggen in parken en tuinen, -beroepsbeoefenaars die enkel gespecialiseerde tuinen (bijvoorbeeld museumtuin, collectietuinen, ) aanleggen plaatsing van tuinhuisjes aanleg van beregeningsystemen aanleg van drainage met sleufgraafmachines en drainagemachines groendaken (daktuinen) 12
6. Beroepsbeoefenaars aanleg van de openbare groendienst Openbare groendiensten zijn hoofdzakelijk actief in het onderhouden van het openbaar groen. De aanleg wordt meestal uitbesteed aan externe private tuinaannemingsbedrijven. Enkel grote steden en gemeenten hebben enkele beroepsbeoefenaars in dienst die fulltime instaan voor de aanleg van openbaar groen. Provinciale groendiensten of de groendienst van de Vlaamse Gemeenschap hebben dan weer beroepsbeoefenaars in dienst die hoofdzakelijk heel gespecialiseerd groen aanleggen zoals museumtuinen, unieke rozentuinen, arboreta,. Wegens de beperkte, vaak heel specifiek gespecialiseerde aanleg en het niet algemeen voorkomend karakter vallen deze beroepsbeoefenaars van de openbare groendiensten buiten dit profiel. 1.4. Beroepsinhoud De aanleg van een tuin/park/recreatieterrein, bestaat niet uit een perfect afgelijnd stappenplan. Toch kunnen er grote lijnen getrokken worden in de aanleg. De taken die de beide beroepsbeoefenaars uitvoeren tijdens de aanleg worden hier beschreven. Alvorens in te gaan op de beroepsinhoud van de verschillende beroepen binnen deze cluster is het aangewezen om nogmaals de aandacht te vestigen op het feit dat er binnen deze cluster sprake is van competentieopbouw. Zo wordt van een ploegbaas verondersteld dat hij het takenpakket van een hovenier ook kan uitvoeren en effectief uitvoert indien nodig. De ploegbaas is een meewerkende leidinggevende. Verplaatsing van en naar de werf Dagelijks laden de hoveniers het materieel en de grondstoffen. De ploegbaas kijkt na of alles correct ingeladen is. Vervoer van en naar de werf gebeurt door de persoon die in het bezit is van het geldige rijbewijs. Voorbereiden van de werkzaamheden Elke stap binnen het aanleggen van een terrein wordt door de hovenier en de ploegbaas voorbereid. Het voorbereiden van de werkzaamheden voor een hovenier situeert zich op het niveau van de uit te voeren taak; het voorbereidingswerk van de ploegbaas situeert zich op de hele dagtaak of de volledige aanpak van alle werkzaamheden op het terrein. De ploegbaas en hovenier berekenen de nodige hoeveelheid grondstoffen en het nodige materieel, lezen en interpreteren de verschillende plannen en volgen het bestek van de aanleg. Bij het berekenen van de nodige hoeveelheid materiaal moeten ze kwantiteiten, volumes en oppervlaktes kunnen berekenen. Het plan op het terrein uitmeten, vormen uittekenen en uitzetten gebeurt hoofdzakelijk door de ploegbaas met assistentie van de hovenier. Tijdens het rooien van het 13
terrein worden ook, hoofdzakelijk door de ploegbaas, de nutsvoorzieningen die doorheen het aan te leggen terrein lopen (boven- of ondergronds) in kaart gebracht alvorens dat de grondwerken aangevat worden. Soms komt het voor dat men tijdens de werkzaamheden plots met een probleem geconfronteerd wordt die de verdere aanleg bemoeilijkt. Dan is het de taak van de ploegbaas hierin een beslissing te nemen en indien nodig (wanneer zaken buiten het bestek vallen) hiervoor te overleggen met de zaakvoerder of tuinarchitect. Rooien van het terrein Om een ontwerp te verwezenlijken moet het terrein vaak teruggebracht worden tot een kale vlakte. De eventueel bestaande begroeiingen, gazon en aanwezige constructieve elementen worden door de ploegbaas en de hovenier verwijderd en gesorteerd naar soort in functie van de afvalverwerking. De persoon die door de zaakvoerder is aangesteld om bestrijdingsmiddelen te hanteren zal bij het rooien van het terrein bestrijdingsmiddelen gebruiken om overbodige beplanting en onkruid te verwijderen. Bestaande beplanting die men verder in de nieuwe tuin/park/recreatieterrein wenst te integreren worden door de hovenier en de ploegbaas voorlopig op een andere plaats ingetafeld 5. Grondwerken Na het rooien vangen de grondwerken aan. Hierbij is er een wisselwerking aanwezig tussen de ploegbaas, hovenier en de kraanman. Het terrein wordt frequent met een kraan bewerkt. Het kraanwerk gebeurt doorgaans door een kraanman, die als loonwerker hiervoor wordt ingehuurd, aangestuurd door de ploegbaas. Kraanwerk valt zoals reeds eerder aangegeven buiten deze beroepencluster. Het graafwerk in kleine projecten gebeurt door middel van een kleine graafmachine. Deze graafmachine wordt door de persoon bediend die de nodige competenties bezit om er vlot en veilig mee om te gaan. Voordat de graafwerken gestart kunnen worden meten de ploegbaas en de hovenier het matenplan uit op het terrein. Op aanwijzen van de ploegbaas plaatst de hovenier de piketten en duidt hij hierop de niveaus aan. De ruimte waar een vijver of zwembad komt, de ruimte voor het terras, de oprit en andere constructieve elementen die verankerd moeten worden in de grond worden grotendeels uitgegraven. De hovenier en ploegbaas zetten en graven samen de leidingsleuven voor nutsvoorzieningen uit. De wachtbuizen, al of niet reeds voorzien van bekabeling worden door beiden geplaatst en aan elkaar gekoppeld in de uitgegraven sleuven. De ploegbaas plaatst meestal met assistentie van een hovenier de drainagebuizen en zorgt dat de nodige helling aanwezig is voor een goede afwatering. Tijdens de grondwerken wordt ook grond van slechte kwaliteit afgegraven en weggevoerd. De goede overtollige grond wordt tijdelijk op de werf gestockeerd indien deze nog in een later stadium wordt gebruikt. 5 Met intafelen bedoelen we het tijdelijk verplanten op een andere plaats van een plant die reeds aanwezig is in de tuin. Dit gebeurt met het doel deze plant later in de nieuwe tuin te verwerken. 14
Na deze werkzaamheden kunnen ze het terrein grof gaan nivelleren. Wanneer er een kraanman aanwezig wordt dit door hem uitgevoerd op aanwijzen van de ploegbaas. In het andere geval zal dit gebeuren aan de hand van een kleine graafmachine. Infrastructuurwerken Zoals reeds aangehaald in de afbakening voeren de hovenier en de ploegbaas heel wat taken, vooral complexe taken, samen uit waarbij de ploegbaas de hoveniers tijdens de uitvoering de nodige richtlijnen meegeeft en hen tijdig aan- en bijstuurt. Hoveniers voeren ook een ruim pakket van taken zelfstandig uit al of niet op basis van richtlijnen van de ploegbaas. Aanleggen van een oprit/pad Beide beroepsbeoefenaars construeren eerst de fundering van de oprit/ het pad. Hierbij controleren ze of deze waterpas en stevig is aangebracht. Op deze fundering brengen ze de koude afwerkingslaag aan. Afhankelijk van het type bestrating moeten ze een andere soort laag kiezen. Deze koude afwerkingslaag wordt van de nodige helling voorzien voor een goede afwatering. Daarna leggen de ploegbaas en de hovenier hierin de bestrating aan. Hiervoor spannen ze richtingskoorden. Een complex patroon wordt meestal door de ploegbaas zelf met assistentie van de hovenier aangebracht. Vijver aanleggen Aangezien het aanleggen van een zwembad de nodige specialisatie vereist en hoofdzakelijk wordt aangelegd door gespecialiseerde firma s wordt het aanleggen van zwembaden niet nader besproken en uitgewerkt in dit profiel. De aanleg van een vijver kan op verschillende manieren gebeuren en wordt vaak uitbesteed aan bedrijven die gespecialiseerd zijn in het aanleggen van vijvers of zwembaden. Net als bij het aanleggen van een pad wordt door de ploegbaas en de hovenier eerst een fundering geplaatst, deze is afhankelijk van het type vijver (folievijver, voorgevormde vijver, betonnen vijver, ). Bovenop deze fundering leggen ze de vijverbodem aan in het betreffende materiaal (folie, polyester, voorgevormd model, ). Na het aanleggen van de vijverbodem plaatsen de ploegbaas en hovenier de boordstenen, wordt de vijver met water gevuld en werken ze de vijver af met waterelementen, geprefabriceerde elementen,. Omheinen van het terrein Na het aanleggen van de oprit en paadjes wordt meestal de omheining geplaatst. Hierbij zetten de ploegbaas en de hovenier niet eerst alle steunpalen uit waarna de tussenliggende elementen worden geplaatst maar plaatst men stuk voor stuk een steunpaal bij. Dit maakt dat correcties nog mogelijk zijn tijdens het aanbrengen van de omheining. Beiden, maar de ploegbaas in het bijzonder, waken er over dat alle steunpalen op 1 lijn en waterpas worden geplaatst. Na het plaatsen van een bijkomende steunpaal vult men telkens de ruimte tussen 15
de 2 steunpallen op met de omheiningspanelen. Een omheining uit metaaldraad kan na het plaatsen van alle steunpalen nog aangebracht worden. Plaatsen van geprefabriceerde elementen Tijdens de infrastructuurwerken worden ook de houten en geprefabriceerde elementen aangebracht. De geprefabriceerde elementen worden door hovenier en ploegbaas geplaatst en verankerd in de grond. Wat de houten elementen betreft verankert men eerst de steunpalen. De individuele elementen worden daarna eerst gemonteerd en geplaatst. Complexe constructies monteren ze samen. Aanleggen van siergrind Het uitspreiden van het siergrind gebeurt wanneer dit het meest praktisch is. Meestal is dit nadat alle planten en het gazon zijn aangelegd. Verbeteren van de grond De grond waar iets in geplant moet worden wordt verrijkt met de nodige elementen. De hoveniers en ploegbaas spreiden de meststof of bodemverbeteraar egaal uit en werken deze onder in de bodem. Dit kan zowel d.m.v. spitten als frezen gebeuren. Nivelleren van de grond Nadat de grond is verrijkt kan deze genivelleerd worden. Stenen en ander materiaal die aan het oppervlak nog zichtbaar zijn worden door de ploegbaas en de hovenier verwijderd. Daarna kan vooral de ploegbaas of de hovenier, afhankelijk van de ervaring, de grond gaan fijn nivelleren met een rotoreg. Op basis van het matenplan brengt hij de niveaus egaal aan en zorgt hij voor de nodige vloeiende overgangen tussen de verschillende niveaus. Na het nivelleerwerk corrigeert hij nog handmatig de aanwezige oneffenheden. Aanplanten De grond is nu plantklaar. Het plantmateriaal dat geleverd wordt, wordt door de ploegbaas en de hovenier gecontroleerd op zijn kwaliteit. Verwelkte plantendelen worden door de ploegbaas verwijderd. Planten die de vereiste kwaliteit bezitten worden door de ploegbaas volgens aanlegplan uitgezet op het terrein. Hierbij respecteert hij het beplantingsplan en de vereiste afstand tussen de planten. Hij zorgt er voor dat een mooi geheel wordt samengesteld. Na het uitzetten plaatsten de hoveniers de planten in de grond. Bij het planten in een plantenbak moet hij vaak nog eerst de aanwezige potgrond verwijderen en vervangen door nieuwe. De hovenier graaft een plantput, plaatst de planten, bomen, bloembollen,, dicht de plantput en brengt de nodige verankering aan indien nodig. Daarna kan eventueel nog meststof en water toegediend worden. 16
Aanleggen van het gazon Afhankelijk van de keuze van de klant wordt het gras gezaaid of worden er grasmatten uitgerold. Bij het uitrollen van de grasmatten moet er door de hoveniers en ploegbaas op gelet worden dat de naden goed aansluiten. Nadat het gazon is aangelegd worden de matten aangerold en eventueel besproeid met voldoende water. Het zaaien gebeurt manueel of machinaal. Na het zaaien wordt de grond eveneens aangerold en besproeid met water Afwerken van het terrein Als de beplanting en het gazon zijn aangebracht kan het terrein afgewerkt worden. De en hovenier steken samen de gazonboorden af, brengen nog mulch aan en harken de grond fijn. Meestal wordt de tuinverlichting in het stadium van de afwerking van het terrein nog geplaatst. Aansluiten van de tuinverlichting op het elektriciteitsnet gebeurt door een elektrotechnisch-installateur. Schoonmaken van het materieel Dagelijks wordt na het einde van de dagtaak het materieel door de hovenier en de ploegbaas schoongemaakt. Kleine onderhoudstaken aan gemotoriseerd materieel gebeurt door beiden. Het onderhoud blijft beperkt tot het uitkuisen van motorfilter, bougie, starter,. Gespecialiseerd onderhoud wordt uitbesteed. Opbouwen van de eigen deskundigheid De hovenier en ploegbaas worden in hun dagelijkse werksituatie ook geconfronteerd met nieuwe machines, gereedschap en technieken. Hiervoor is bijscholing aangewezen. Van de hovenier en ploegbaas wordt verlangd dat zij deze nieuwe kennis integreren in hun dagdagelijkse werksituatie. Milieu Op het terrein zorgen de ploegbaas en hoveniers er ook voor dat het afval gesorteerd of hergebruikt wordt. Tevens probeert men het gebruik van bestrijdingsmiddelen tot het minimum te beperken. Welzijn op het werk Iedere werknemer binnen een tuinaannemingsbedrijf en openbare groendienst is gehouden mee te werken aan het welzijn op het werk. Zo wordt ook van de hoveniers verwacht dat ze hun steentje bijdragen aan het welzijn op het werk door ongeval, brand, gevaar, mankementen in de beschermingssystemen of stressituaties direct te melden aan de verantwoordelijke. Verder moet de hovenier zich net zoals iedere werknemer onthouden van iedere daad van geweld, pesterijen, ongewenst seksueel gedrag, 17
Specifieke taken voor de ploegbaas Plannen en organiseren Deze taak komt enkel de ploegbaas toe. De ploegbaas stelt samen met de zaakvoerder een weekplanning op op basis van de geplande projecten en de tijdsinschatting per project. Aansturen van de hoveniers De ploegbaas stuurt als leidinggevende op het terrein de hoveniers aan. Hij deelt hen mee hoe de taken uitgevoerd moeten worden. Dit kan gaan van het algemeen meedelen van de taak tot het meegeven van concrete richtlijnen. De uit te voeren taken worden door de ploegbaas aan de hoveniers toegewezen op basis van hun bekwaamheid, voorkeur en interesse. Hij volgt ze op tijdens het uitvoeren van hun taken en springt tussen indien er iets fout loopt. Vaak leert hij zijn hoveniers ook heel wat vaktechnische vaardigheden bij en gaat hij na of ze de verkregen informatie rond veiligheid begrepen hebben en daadwerkelijk toepassen. Omgaan met klanten Klanten komen vaak met vragen rond tuinaanleg naar boven wanneer de ploegbaas en de hoveniers bezig zijn met de aanleg van een tuin of park. Van de hoveniers wordt verwacht dat zij op een vriendelijke en beleefde manier met de klant omgaan en dat zij kunnen antwoorden op vragen van de klanten. Van de ploegbaas wordt op dit vlak iets meer verwacht. Hij is het aanspreekpunt op het terrein indien de klant met specifieke vragen zit of bepaalde klachten heeft. De zaakvoerder verwacht van zijn ploegbaas dan ook dat deze de meeste problemen zelfstandig kan behandelen en oplossen. Indien er klachten of vragen komen waarmee de ploegbaas geen raad weet, dient de ploegbaas hiervoor contact op te nemen met de zaakvoerder. Rapporteren Aangezien de ploegbaas de leidinggevende op het terrein is dient hij ook de zaakvoerder van alles op de hoogte te houden. De ploegbaas rapporteert o.a. problemen en klachten, prestaties en het functioneren van de hoveniers. De hovenier daarentegen rapporteert problemen aan de ploegbaas. Controleren De ploegbaas controleert de prestaties van zijn hoveniers en voert een eindcontrole uit van de werken. Hoveniers en de ploegbaas controleren ook hun eigen taken. Specifiek dienen zij aandacht te hebben voor het waterpasniveau, de rechtheid, de kwaliteit van het geleverde plantmateriaal en of er geen piketten verplaatst zijn door onbevoegden. 18
Werkadministratie doen Kenmerkend voor de ploegbaas is dat hij op het terrein tevens instaat voor enkele administratieve taken. Zo vult de ploegbaas nauwgezet per werf de werkfiches in: de arbeidstijd per machine of gereedschap, de verbruikte hoeveelheid grondstof, de gepresteerde arbeidsuren, dit allemaal als hulpmiddel voor een goede voor- en nacalculatie voor de zaakvoerder. Daarnaast komt het voor dat de ploegbaas een bestelbon voor geleverde grondstoffen (bv. mest of planten) op het terrein dient af te tekenen. Samenvattend: De hovenier aanleg parken en tuinen voert zelfstandig de opgedragen taken uit binnen de aanleg van parken en tuinen. Zijn kerntaken bestaan vooral uit het rooien van het terrein, uitvoeren van de grondwerken en infrastructuurwerken, planten en aanleggen van een gazon. De ploegbaas aanleg parken en tuinen is de leidinggevende op de werf. Hij is verantwoordelijk voor de goede afhandeling van de werken op het terrein. Als ploegbaas stuurt men een ploeg van hoveniers aan en verdeelt men de taken. Wegens zijn verantwoordelijkheid moet hij heel wat controleren en rapporteren, wat werkadministratie vervullen en is hij het aanspreekpunt voor klanten tijdens de aanleg van het terrein. 1.5. Doorgroeimogelijkheden De beginnende hoveniers komen meestal pas van de schoolbanken en hebben nog niet veel praktijkervaring opgedaan, tenzij als stagiair. Ze assisteren de ervaren hovenier in zijn werkzaamheden en leren zo al doende de knepen van het vak kennen. Indien de hovenier over de nodige leidinggevende capaciteiten beschikt en voldoende zin voor verantwoordelijkheid heeft kan hij doorgroeien tot ploegbaas. Het kan natuurlijk altijd gebeuren dat de ploegbaas nog verder doorgroeit tot zaakvoerder van een tuinaannemingsbedrijf indien hij beslist om een eigen zaak uit te bouwen. Dit gebeurt echter niet zo frequent. Er zijn ook mensen die direct van start gaan met een tuinaannemingsbedrijf en starten als zelfstandige. In grote tuinaannemingsbedrijven kan een ploegbaas nog doorgroeien tot meestergast. Dit maakt dat het mogelijk loopbaanverloop van de beroepsbeoefenaar binnen de aanleg van parken en tuinen er als volgt uitziet: Hovenier ( Meestergast)( Zaakvoerder tuinaannemingsbedrijf) of Zelfstandig hovenier 19
2. Taken en Competenties Hieronder volgt de takenanalyse voor beroepen werkzaam in de aanleg van parken en tuinen. De taken zijn gegroepeerd in takenclusters. Per taak zullen tevens de competenties vermeld worden, die noodzakelijk zijn voor het uitvoeren van die welbepaalde taak. Onder competenties verstaan we de reële en individuele capaciteit om kennis (theoretische en praktische kennis), vaardigheden en attitudes in het handelen aan te wenden, in functie van de concrete, dagdagelijkse en veranderende werksituatie en in functie van persoonlijke en maatschappelijke activiteiten. Vanaf eind 2004 wordt de takencluster Instaan voor welzijn op het werk standaard opgenomen in elk beroepsprofiel dat de SERV maakt. Het is een uitgebreide tabel die in overleg met alle meewerkende sectoren werd opgesteld en door hen is goedgekeurd. In principe is het dus een gestandaardiseerde tabel, waarvan de inhoud wel kan worden gespecificeerd indien nodig naargelang het besproken beroep. De takencluster is afkomstig uit de nota Welzijn op het werk die op aanvraag te verkrijgen is bij de SERV. De aanleiding voor deze aanvulling is dubbel, namelijk: de kritiek dat er in de oude SERV-profielen te weinig aandacht werd besteed aan welzijn op het werk; de vraag van onderwijs om een eenvormige en gestandaardiseerde basistabel te krijgen over de taken en competenties die elke beginnende beroepsbeoefenaar moet uitoefenen en hebben om welzijn op het werk te garanderen. De betreffende tabel is dus groter van omvang dan wat in de oudere profielen stond over dit thema. We willen evenwel benadrukken dat de omvang van die takentabel geenszins iets zegt over het gewicht van deze takencluster in het gehele takenpakket van de beroepsbeoefenaar. De operationele kerntaken blijven de belangrijkste taken en competenties bevatten. In de toekomst zullen ook dergelijke takentabellen uitgewerkt worden voor de takenclusters milieu en kwaliteitszorg. In dit profiel wordt het takenpakket van een ervaren hovenier en ploegbaas binnen de aanleg parken en tuinen toegelicht. Naast de opsomming van taken en competenties van deze ervaren beroepsbeoefenaar wordt eveneens aandacht geschonken aan de taken en competenties van een beginnend beroepsbeoefenaar. Dit geeft een indicatie van wat iemand moet kennen en kunnen na een basisopleiding. 20
De volgende takenclusters kunnen onderscheiden worden: Plannen en organiseren van het werk (tabel 2.1) Voorbereiden van de werkzaamheden (tabel 2.2) In- en uitladen van de bestelwagen/vrachtwagen (tabel 2.3) Instaan voor het vervoer naar de werf (tabel 2.4) Rooien van de bestaande beplanting en verwijderen van de bestaande infrastructuur (tabel 2.5) Uitvoeren van de grondwerken (tabel 2.6) Uitvoeren van de infrastructuurwerken (tabel 2.7) Verbeteren van de grond (tabel 2.8) Nivelleren van de grond (tabel 2.9) Aanplanten (tabel 2.10) Aanleggen van het gazon (tabel 2.11) Afwerken van het terrein (tabel 2.12) Onderhoud en schoonmaken van het materieel (tabel 2.13) Opbouwen van de eigen deskundigheid (tabel 2.14) Aansturen van de teamleden (tabel 2.15) Omgaan met klanten (2.16) Rapporteren (tabel 2.17) Controleren (2.18) Werkadministratie doen (tabel 2.19) Milieu (tabel 2.20) Welzijn op het werk (tabel 2.21) 21
Hovenier Gemeenschappelijk Tabel 2.2., 2.3., 2.4., 2.5., 2.6., 2.7., 2.8., 2.9., 2.10., 2.11., 2.12., 2.13., 2.14., 2.16., 2.17., 2.18., 2.20., 2.21. Beroepspecifiek Tabel 2.1., 2.15., 2.19. LEESWIJZER Bij het lezen van deze takenclusters moeten we, zoals reeds vermeld in de afbakening, de typische competentieopbouw tussen deze beroepen in het achterhoofd houden. De ploegbaas heeft dan wel een aantal taken die hij opneemt als leidinggevende, toch zal ook hij meewerken aan alle taken van de andere teamleden. Wanneer er in de grijze balk hovenier en ploegbaas staat betekent dit dat de taken en competenties eronder gemeenschappelijk zijn voor deze 2 beroepen. Aangezien beide beroepsbeoefenaars vaak aan hetzelfde samenwerken en de hovenier de ploegbaas vaak assisteert in de complexere taken zijn beide beroepsbeoefenaar bij al deze taken samen opgenomen ook al neemt de ploegbaas in een welbepaalde taak meer het voortouw. Staat er enkel ploegbaas of hovenier dan betekent dit dat de onderstaande taken en competenties enkel van toepassing zijn op het betreffende beroep. 22
2.1. Plannen en organiseren van het werk Taken Beginnende beroepsbeoefenaar Competenties Taken Competenties Opstellen en aanpassen van een (week-)planning in samenwerking met de zaakvoerder Lezen en interpreteren van de diverse plannen en het bestek in functie van de planning en taakverdeling Een tijdsmarge kunnen incalculeren voor onvoorziene omstandigheden (slecht weer, ongeval, ziekte, ) Inzicht hebben in de uit te voeren taken Kunnen een inschatting maken van de tijd die nodig is om de verschillende stappen in de aanleg van het terrein te verwezenlijken Kunnen organiseren Kennis afstanden Kennis van de soorten plannen Kennis van een bestekdocument Kennis van planten (beplantingsplan) Kunnen lezen en begrijpen van schaal en legende 23
2.2. Voorbereiden van de werkzaamheden Taken Beginnende beroepsbeoefenaar Competenties Taken Competenties Hovenier Lezen en interpreteren van het matenplan Lezen en interpreteren van het beplantingsplan Lezen en interpreteren van het drainageplan Lezen en interpreteren van het bestek Opmeten en in kaart brengen van de aanwezige nutsvoorzieningen (kabels, buizen, ) Berekenen van het hoogteverschil tussen 2 punten bij een helling Uitmeten van het matenplan op het terrein: afstanden vormen hoeken bogen dieptes/hoogtes Kennis afstanden Kennis van de soorten plannen Kunnen lezen en begrijpen van schaal en legende Kennis afstanden Kennis van de soorten plannen Kennis van planten Kunnen lezen en begrijpen van schaal en legende Kennis afstanden, doorsneden Kennis van de soorten plannen Kunnen lezen en begrijpen van schaal en legende Kennis van een bestek Kennis van de vernoemde grondstoffen Kennis matenplan Kunnen de bestaande infrastructuur op het terrein correct weergeven op de plannen Kunnen werken met lasermeetapparatuur Kennis van de minimale hellingsgraad voor een goede afwatering Kennis afstanden Kennis landmeten Kunnen berekenen van hoeken Kunnen een boog afmeten Kunnen werken met lasermeetapparatuur 24
Taken Beginnende beroepsbeoefenaar Competenties Taken Competenties Berekenen van de nodige hoeveelheid materiaal(mortel, beton, droogbeton, zeil, folie, meststoffen, buizen ) Economisch ingesteld zijn Kennis inhoudsmaten Kennis van de grondstoffen: namen, types, eigenschappen, Kennis van verhoudingen Kennis van wiskunde Kunnen berekenen van een volume Kunnen oppervlaktes berekenen 2.3. In- en uitladen van de bestelwagen/vrachtwagen 6 Taken Beginnende beroepsbeoefenaar Competenties Taken Competenties Hovenier In- en uitladen van materieel en grondstoffen (gereedschap, mest, bestrijdingsmiddelen, ) Meedelen van de grondstoffen en het materieel dat geladen moet worden Correct kunnen laden van een bestelwagen Kennis van de namen van materieel en grondstoffen Optimaal kunnen benutten van de beschikbare ruimte van de bestelwagen/vrachtwagen Kennis van de namen van materieel en grondstoffen 6 Meestal maakt men gebruik van een bestelwagen maar bij grote terreinen worden soms vrachtwagens van minder dan 7,5 ton ingezet om het materiaal te vervoeren bijvoorbeeld een minikraan, kleine tractor, 25
2.4. Instaan voor het vervoer naar de werf Taken Beginnende beroepsbeoefenaar Competenties Taken Competenties Hovenier Vervoeren van de werknemers van en naar de werf Beschikken over een rijbewijs klasse B+E 2.5. Rooien van de bestaande beplanting en verwijderen van bestaande infrastructuur Taken Beginnende beroepsbeoefenaar Competenties Taken Competenties Hovenier Verwijderen van de aanwezige beplanting en constructieve elementen Intafelen van de planten die behouden worden Kunnen hanteren van het nodige materieel (schop, spade, bosmaaier, ) Kunnen planten 26
Taken Beginnende beroepsbeoefenaar Competenties Taken Competenties Verwijderen van het onkruid en beplanting Manueel Machinaal Gezondheidsbewust werken: kunnen gebruik maken van de nodige persoonlijke beschermingsmiddelen Kennis giftigheidklasse A en B Kennis van bestrijdingsmiddelen: werking, gevaar, doel, Kunnen de machine correct instellen Kunnen frezen Kunnen hakken Kunnen hanteren van het nodige materieel (schoffel, ) Kunnen manueel verwijderen van onkruid met de volledige wortel Kunnen schoffelen 7 Kunnen spitten Kunnen werken met een sproeitoestel 8 Machinaal kunnen verwijderen van onkruid Milieubewust werken: het gebruik van bestrijdingsmiddelen tot het minimum beperken Weten welke machines hiervoor van toepassing zijn 7 Schoffelen is het hanteren van een schoffel (tuingereedschap) om onkruid te verwijderen door middel van het losmaken en omwoelen van de bovengrond. Bij schoffelen voert men de handeling uit van het lichaam weg, bij hakken werkt men naar het lichaam toe. 8 Deze taak zal gebeuren door de persoon die hiervoor door de zaakvoerder is aangesteld. Om als onderneming bestrijdingsmiddelen te mogen gebruiken moet men hiervoor de erkenning gekregen hebben als erkend gebruiker door het Ministerie van Volksgezondheid wanneer het gebruik van bestrijdingsmiddel van klasse A noodzakelijk is. Deze erkenning kan men enkel bekomen na het indienen van een aanvraag bij het betreffende ministerie en mits men voldoet aan 3 voorwaarden zijnde: -meerderjarig zijn -vereiste kennis beschikken (wat neerkomt op het volgen van tenminste 120 uren onderwijs van specifieke vakken) -beschikken over de geschikte materialen en uitrusting 27
2.6. Uitvoeren van de grondwerken Taken Beginnende beroepsbeoefenaar Competenties Taken Competenties Hovenier Afgraven van het terrein 9 Terug ophogen van het terrein met aangevoerde grond Plaatsen van piketten 10 Kennis van de invloed van weersomstandigheden op de grondbewerking Kunnen hanteren van het nodige materieel (schop, spade, kruiwagen, ) Kunnen stockeren van grond van goede kwaliteit Kunnen werken met een kleine graafmachine De grond egaal kunnen uitspreiden over de volledige oppervlakte van het terrein Kennis van de invloed van weersomstandigheden op de grondbewerking Kunnen hanteren van het nodige materieel (schop, spade, kruiwagen) Kunnen werken met een kleine graafmachine Kunnen aanbrengen van een markering voor de hoogtes en nulpunten op de piketten Kunnen een piket waterpas en voldoende verankerd in de grond plaatsen 9 De grond van goede kwaliteit wordt meestal tijdelijk apart gestockeerd op het terrein 10 Men dient als beginnende beroepsbeoefenaar deze taak nog niet met een kleine graafmachine uit te voeren bij aanvang van het beroep. 28
Taken Beginnende beroepsbeoefenaar Competenties Taken Competenties Uitgraven en dichten van de sleuven Plaatsen en aansluiten van de buizen 12 Trekken van elektriciteitsdraden door wachtbuizen Kunnen de richtingskoord spannen en volgen Kunnen hanteren van het nodige materieel (schop, spade, kruiwagen, ) Kunnen werken met een kleine graafmachine De helling vloeiend kunnen aanbrengen van het hoogste punt naar het laagste punt in de sleuven 11 Kennis van de werkwijze om een helling aan te brengen Kennis van de hellingsgraad die nodig is voor een goede afwatering Kunnen bijsnijden van de buizen op de gewenste lengte Kunnen buizen aan elkaar koppelen Kunnen hanteren van het nodige materieel Kunnen waterdicht maken van de koppeling Kunnen werken met een trekkabel 11 Gespecialiseerde bedrijven hebben hiervoor een sleuvengraafmachine, dit valt buiten het profiel 12 Voor elektriciteitskabels (wachtbuizen), afwatering en drainage. Gespecialiseerde bedrijven beschikken over een draineermachine voor het aanleggen van drainagebuizen, dit valt buiten het profiel. Drainagebuizen worden aangesloten op de hoofdbuis of sysdrain. Een sysdrain is een verloren put die het drainagewater opvangt en lokaal weer verspreidt in de grond. 29