Transport Trends, Ontwikkelingen, Cijfers & Prognoses Economisch Bureau Nederland Nadia Menkveld December 215
Inhoudsopgave 217 in beeld 3 Consument trekt economische groei Nederland 5 Overslag haven Hamburg gedaald 7 Derde maand op rij lichte groei luchtvracht 8 Omzet Binnenvaart schiet omhoog 1 Wegtransport uitgelicht 11 Sentiment ondernemers blijft positief 12 Overaanbod olie houdt aan 13 Faillissementen laag niveau 14 2
217 in beeld - Europa 5,% 4,% 3,% Het herstel van de arbeidsmarkt en de lage inflatie heeft ervoor gezorgd dat het bruto reeel inkomen in de eurozone is verbeterd. Na jaren van bezuinigingen laten een aantal landen bovendien de teugels wat meer vieren Hierdoor leverde de particuliere consumptie een grote bijdrage aan de BBP-groei. Voor 216 en 217 verwacht ABN AMRO een verdere verbetering van de arbeidsmarkt en een toename van de consumptie. Frankrijk Nederland VK Zweden Spanje Ierland 216 2,% 1,% Italie Oostenrijk Denemarken Belgie Duitsland Finland Noorwegen Zwitserland,% -1,% Griekenland -2,% -3,%,%,5% 1,% 1,5% 2,% 2,5% 3,% 3,5% Voor meer informatie: Eurozone Binnenlandse vraag wordt sterker 217 3
217 in beeld Opkomende landen 1,% 8,% 6,% Voor 216 en 217 zal de economische groei van China verder afkoelen, maar de vrees voor een harde landing is afgenomen. Dat neemt niet weg, dat er nog steeds risico s zijn. De overcapaciteit in de industrie en vastgoed vormt nog steeds een punt van zorg. En ook geopolitieke risico s nemen toe voor China. In Latijns Amerika zijn grote groeiverschillen, waarbij vooral Brazilie negatief opvalt. Afzwakkende grondstofprijzen en interne problemen liggen hieraan te grondslag. ABN AMRO verwacht dat de groei in Brazilie in de loop van 216 zal aantrekken, maar dat zal niet voldoende zijn voor een positief cijfer. China India 216 4,% 2,% Opkomend Europa Turkije,% Rusland -2,% Brazilie -4,% -2,% -1,%,% 1,% 2,% 3,% 4,% 5,% 6,% 7,% 8,% Voor meer informatie: Lees visie op de wereldeconomie 217 4
% j.o.j. ontwikkeling PMI Nederland (5 = neutraal) Consument trekt economische groei Nederland Particuliere consumptie groeit verder in 216 216 215 214 De particuliere consumptie is een belangrijk component van het Nederlandse BBP. In 215 groeit de particuliere consumptie weer en deze groei zet zich door in 216. De verbeterde arbeidsmarkt en woningmarkt en de aangekondigde lastenverlichting liggen hieraan ten grondslag. De hogere consumptie is positief voor de retailverkopen die daarom ook zullen toenemen in 216. Daarnaast profiteert vooral de bouwsector van de verbeterde woningmarkt. De nieuwbouw neemt toe en ook in 216 zal dit de belangrijkste driver voor groei zijn. Wel zal de groei in 216 lager liggen dan de 9% van 215., 2, 4, 6, 8, % (j.o.j.) ontwikkeling Invoer uitvoer particuliere consumptie BBP Bouwsector groeit met 9% in 215 PMI Nederland iets afgenomen, maar nog steeds ver boven de 5 1, 57 5,, 56 55 54-5, -1, 53 52 51-15, 28 29 21 211 212 213 214 215* 216* 5 49 bouw retail industrie Voor meer informatie: Lees Nederlandse economie in zicht mei-14 jul-14 sep-14 nov-14 jan-15 mrt-15 mei-15 jul-15 sep-15 nov-15 5
mln ton Index (25=1) J.o.j. groei vrachtvolumes Schiphol Transportindicatoren 142 Wereldhandel in september gestegen (m.o.m.),5% 2% Volumes over Schiphol gestegen (j.o.j.) 14 138 15% 136 134 132 1% 5% + 1,4% 13 128 % 126-5% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% Omzet Transport gestegen in derde (j.o.j.) % 21 3e -1% 211 3e 212 3e 213 3e 214 3e + 2% 215 3e -1% Overslag haven Hamburg gedaald (j.o.j.) 4 35 3 25 2 15 1 5-4,8% Rotterdam Hamburg Antwerpen 214 t/m september 215 t/m september 6
mln ton mln ton mln ton Overslag haven Hamburg gedaald De overslag in de haven van Rotterdam steeg met 5,4% Containeroverslag steeg in de haven van Antwerpen met 5% 4 9 35 8 3 25 2 15 1 5 Droge bulk Vloeibare bulk Containers Breakbulk totale overslag 214 t/m september 215 t/m september 7 6 5 4 3 2 1 containers roro conventioneel vloeibare bulk stukgoed 214 t/m september 215 t/m september droge bulk In Hamburg daalde de totale overslag met 4,8% 18 16 14 12 1 8 6 4 2 agri bulk liquid cargo grab cargo conventional general cargo Marktaandeel Rotterdam in containeroverslag neemt procentpunt toe ten koste van Hamburg Hamburg Antwerpen Rotterdam 214 t/m september 215 t/m september 7
tonnes Jaar op jaar groei (%) Derde maand op rij lichte groei luchtvracht In oktober steeg de luchtvracht met 1,4% Binnenkomende vracht na acht maanden licht positief 16. 16% 1% 12. 12% 8% 8% 6% 4% 8. 4% 2% 4. % -4% % -2% -4% -8% okt-13 feb-14 jun-14 okt-14 feb-15 jun-15 okt-15 volume jaar op jaar groei -6% -8% -1% uitgaand binnenkomend Volume ontwikkeling oktober 215 (j.o.j.) Volume ontwikkeling eerste 1 maanden (j.o.j.) 1,4% -1,1 8
okt-14 nov-14 dec-14 jan-15 feb-15 mrt-15 apr-15 mei-15 jun-15 jul-15 aug-15 sep-15 okt-15 sep-14 okt-14 nov-14 dec-14 jan-15 feb-15 mrt-15 apr-15 mei-15 jun-15 jul-15 aug-15 sep-15 okt-15 Binnenkomende vracht Verre Oosten wederom gedaald Binnenkomend vracht uit het Verre Oosten is al sinds begin van dit jaar aan het dalen 2% 15% 1% Europa (incl. Domestic) 5% % -5% -1% -15% Europa (incl. Domestic) Noord-Amerika Verre-Oosten Verre- Oosten Afrika Noord- Amerika Latijns Amerika -2% -25% Midden- Oosten Uitgaande vracht Europa blijft nog achter, maar groei van vracht naar Verre Oosten en Noord Amerika blijft positief Europa (incl. Domestic) 4% 3% Verre- Oosten Noord- Amerika Latijns Amerika 2% 1% % -1% -2% Europa (incl. Domestic) Noord-Amerika Verre-Oosten Midden- Oosten Afrika -3% -4% -5% 9
Index Index Index Omzet Binnenvaart schiet uit naar boven 12% 1% 8% 6% 4% 2% % -2% -4% 215 1e 215 2e 215 3e In het derde van 215 steeg de omzet voor de transportsector met 2%. De hoogste groei werd behaald voor de binnenvaart. De omzet van de binnenvaartbranche groeide met 1% ten opzichte van het derde 214. Deze groei was voornamelijk het gevolg van de lage waterstanden in een aantal rivieren, zoals de Rijn. Een boost die de binnenvaart wel kon gebruiken, omdat de omzet in de eerste helft van 215 daalde. De omzet voor de binnenvaart komt nu naar verwachting uit op een behoorlijke groei voor heel 215, maar onderliggend kampt de binnenvaart nog met problemen. De overcapaciteit in de tankvaart zet druk op de tarieven en de droge bulk overslag in de haven van Rotterdam is gedaald. Dit leidt tot minder vracht voor de binnnenvaartschippers. Naast de binnenvaart is ook de omzet van de logistieke dienstverleners en de wegvervoerders gestegen. De laatste groep profiteert van een aantrekkende binnenlandse markt. Gemiddelde omzetontwikkeling Transport Gemiddelde omzetontwikkeling Wegvervoer Gemiddelde omzetontwikkeling Binnenvaart 115 115 125 11 15 1 11 15 1 12 115 11 15 95 9 85 26 3e 29 3e 212 3e 215 3e 95 9 85 26 3e 29 3e 212 3e 215 3e 1 95 9 85 26 3e 29 3e 212 3e 215 3e 1
Vrachtauto s en opleggers (%) j.o.j. ontwikkeling Wegtransport uitgelicht Omzet wegtransport groeit al acht kwartalen op rij Hoewel tarieven wegtransport zijn gedaald, kunnen marges op peil blijven door daling dieselprijs 14% 12% 1% 8% 6% 4% 2% % -2% -4% 21 3e 211 3e 212 3e 213 3e 214 3e 215 3e 4 3 2 1-1 -2-3 -4 Q3 25 Q3 27 Q3 29 prijs goederenwegvervoer Q3 211 Q3 213 Prijs diesel Q3 215 Aantal nieuwverkochte trucks en opleggers gestegen in september 18 16 14 12 1 8 6 4 2 Personele kosten belangrijke kostenpost voor wegtransporteurs Kosten vervoer middelen Overige kosten Afschrijvingen Bedrijfs resultaat Personele kosten Inkoopwaarde omzet 11
% saldo antwoorden (12 maands voortschrijdend gemiddelden) % antwoorden Sentiment ondernemers stabiel Geen belemmeringen Onvoldoende vraag Tekort aan arbeidskrachten Productiemiddelen, materiaal, ruimte Financiële beperkingen Weersomstandigheden Andere oorzaken 6 5 4 3 2 1 Q4 211 Q4 212 Q4 213 Q4 214 Q4 215 Geen belemmeringen Onvoldoende vraag 15 1 5-5 -1-15 -2-25 213 mei 213 november 214 mei 214 november 215 mei 215 nov omzet tarieven orderpositie personeelssterkte economisch klimaat 12
EUR / liter $/ BBL Brent $/BBL Overaanbod olie houdt aan Olieprijs verder gedaald in november Olieprijs naar 6 eerste helft 216 14 12 1 8 6 4 2 1.6 1.4 1.2 1. 8 6 4 2 14 12 1 8 6 4 2 nov-12 nov-13 nov-14 nov-15 Q4 211 Q2 212 Q4 212 Q2 213 Q4 213 Q2 214 Q4 214 Q2 215 Q4 215 Q2 216 olie diesel verwachting ABN AMRO Normalisering van het overaanbod verwacht Overaanbod in de oliemarkt heeft er voor gezorgd dat de prijs van olie meer dan halveerde. Het overaanbod heeft mede te maken met de strategie van de OPEC om in te zetten op handhaven en/of uitbreiden van hun marktaandeel. De kans is gering dat deze strategie op korte termijn gewijzigd zal worden. ABN AMRO verwacht wel een normalisering van het overaanbod. De wereldwijde economische groei leidt tot meer vraag naar olie. Bovendien staat de olieproductie in sommige niet OPEC landen (VS) onder druk. ABN AMRO verwacht een stijging van de olieprijs voor de eerste helft van 216. 13
Aantal faillissementen Failissementsgraad (Transport) Faillissementen op laag niveau 6 5 2% 2% 1% 4 3 2 1 1% 1% 1% 1% % % % 213 oktober 214 april 214 oktober 215 april 216 okt wegvervoer binnenvaart logistieke dienstverlening overig In oktober gingen er 1 ondernemingen failliet Het aantal faillissementen in de transportsector bevindt zich nog steeds op een zeer laag niveau. De faillissementsgraad is verder verbeterd ten opzichte van vorige maand en is nu,73%. In de eerste 1 maanden van dit jaar gingen er 22 transportbedrijven failliet. Dat zijn er 29% minder dan in dezelfde periode vorig jaar. De sterkste daling van het aantal faillissementen vond plaats bij de ondernemingen in de logistieke dienstverlening. 14
Bronnen CBS CPB Clarksons Thomson Reuters Datastream ABN AMRO Economisch Bureau Schiphol verkeer en vervoer cijfers PortofRotterdam CPB Panteia BOVAG CapGemini/Transporeon IEA EIU Disclaimer This document has been prepared by ABN AMRO. It is solely intended to provide financial and general information on the energy market. The information in this document is strictly proprietary and is being supplied to you solely for your information. It may not (in whole or in part) be reproduced, distributed or passed to a third party or used for any other purposes than stated above. This document is informative in nature and does not constitute an offer of securities to the public, nor a solicitation to make such an offer. No reliance may be placed for any purposes whatsoever on the information, opinions, forecasts and assumptions contained in the document or on its completeness, accuracy or fairness. No representation or warranty, express or implied, is given by or on behalf of ABN AMRO, or any of its directors, officers, agents, affiliates, group companies, or employees as to the accuracy or completeness of the information contained in this document and no liability is accepted for any loss, arising, directly or indirectly, from any use of such information. The views and opinions expressed herein may be subject to change at any given time and ABN AMRO is under no obligation to update the information contained in this document after the date thereof. Before investing in any product of ABN AMRO Bank N.V., you should obtain information on various financial and other risks and any possible restrictions that you and your investments activities may encounter under applicable laws and regulations. If, after reading this document, you consider investing in a product, you are advised to discuss such an investment with your relationship manager or personal advisor and check whether the relevant product considering the risks involved- is appropriate within your investment activities. The value of your investments may fluctuate. Past performance is no guarantee for future returns. ABN AMRO reserves the right to make amendments to this material. ABN AMRO, 215 15