Afkolven van moedermelk Patiënteninformatie Kolven van moedermelk
Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Redenen waarom er afgekolfd moet worden 3 Hoe vaak en hoe lang kolven 4 Kolftechniek 5 Bewaren van moedermelk 6 Ontdooien en opwarmen van moedermelk 7 Verhuur kolfapparaten 8 Kolven met de hand
1 Inleiding Uw baby is net geboren en u wilt borstvoeding gaan geven. Meestal zal dit zonder problemen gaan en zal de verpleging u helpen bij het aanleggen van uw baby. Soms zijn er echter situaties waarin borstvoeding geven (nog) niet mogelijk is en moet u gaan afkolven. Het afkolven van moedermelk moet zorgvuldig gebeuren, daarom is het belangrijk dat u deze informatie goed leest. Ook met het afkolven zal de verpleging u zo goed mogelijk helpen. 2 Redenen waarom er afgekolfd moet worden: De baby is opgenomen op de couveuse afdeling De baby is nog te jong om uit de borst te drinken De baby kan (nog) niet (alle) voedingen uit de borst drinken De baby is, om een of andere reden, te slaperig De moeder heeft erge stuwing De moeder heeft erge kloven Er is extra stimulatie van de moedermelk productie nodig De moeder krijgt (tijdelijk) medicatie die overgaat in de moedermelk en die schadelijk kan zijn voor de baby (melk dan weggooien) De moeder is ernstig ziek en kan de baby niet aan de borst leggen. 3 Hoe vaak en hoe lang kolven: Om de borstvoeding op gang te brengen en op peil te houden dient de moeder net zo vaak te kolven als wanneer de baby aan de borst zou drinken (elke drie tot vier uur, minimaal acht keer per dag). Wanneer de baby al enkele voedingen aan de borst drinkt, kolft de moeder iedere gemiste voeding. s Nachts kolven is ook aan te bevelen, maar u hoeft hier niet uw wekker voor te zetten. De verpleging kan u wakker maken voor het kolven. U regelt zelf met de verpleging de tijden die u wilt kolven. Als uw baby op de couveuse afdeling ligt dan overlegt u met de verpleging van de couveuse afdeling wanneer u uw baby aan mag leggen. Als dit moment nog uitgesteld moet worden dan begint u zo snel mogelijk, maar binnen zes uur na de geboorte
met afkolven. Als uw baby op de couveuse afdeling wel aan de borst mag, maar het lukt nog niet zo goed of uw baby zuigt nog niet krachtig genoeg, dan is het verstandig om na het aanleggen nog na te kolven om de melkproductie te stimuleren. Als uw baby bij u op de kraamafdeling ligt, dan lukt het niet altijd om meteen goed te drinken. Uw baby en u krijgen 24 uur de tijd om te oefenen. Als het na 24 uur nog niet gelukt is, dan start u met afkolven en geeft u de afgekolfde moedermelk met spuitje of sonde of lepeltje. Ondertussen blijft u proberen om uw baby aan de borst te leggen. Heeft uw baby voeding nodig binnen of na de 24 uur dan wordt met u overlegd of dit moedermelk is of kunstvoeding. Op onze afdeling gebruiken wij de volautomatische elektrische borstkolf Symphony. U krijgt van ons een steriel kolfsetje welke elke avond door de verpleging vervangen wordt door een nieuw setje. De kolfapparaten hebben de mogelijkheid om beide borsten gelijktijdig af te kolven. Dit zorgt voor een betere melkproductie en neemt minder tijd in beslag. Om de melkproductie op gang te brengen, kolft u 15 minuten per keer minimaal acht keer per dag ( dit is inclusief de nacht voeding). U moet in totaal 120 minuten per 24 uur kolven. Als de melkproductie goed op gang is, dan kolft u totdat de melk niet meer uit de borst spuit, maar druppelt en dan nog twee minuten. Wees niet ongerust als er de eerste keren niet veel melk komt. Soms duurt het wel twee of drie dagen voordat de melk op gang komt. De eerste druppels zijn echter heel belangrijk voor uw baby. Zij zitten vol met antistoffen! Zorg dat u voldoende rust neemt en ook voldoende drinkt. Zorg ook voor privacy als u kolft. Een foto van uw baby bij de hand of kolven naast uw baby bevordert vaak het toeschietreflex. 4 Kolftechniek: Was uw handen
Zorg dat alle benodigdheden klaar staan: kolfapparaat, kolfsetjes, flesjes, sticker Zorg dat uw ontspannen zit Zorg voor privacy, eventueel foto en drinken bij de hand Borsten opwarmen met een warme doek Masseer beide borsten met draaiende vingers naar de tepel toe, eventueel de borsten iets schudden of zachtjes kloppen op de borst, tepels stimuleren ( normaal doet uw baby dit als u de baby aan de borst legt) Borstschelp op de borst plaatsen, zorg ervoor dat de tepel goed in het midden van de borstschelp zit, dan apparaat aanzetten op een lage stand. Een hoge stand geeft niet meer melk en kan de borst binnenin beschadigen Let op: kolven mag geen pijn doen! Kolf de borsten 15 minuten. Voor het verwijderen van de borstschelpen eerst het apparaat uitschakelen zodat het vacuüm eraf is. Indien u enkelzijdig kolft, dan de borsten om en om kolven. Kolf de borsten afwisselend elk 5 minuten, herhaal dit tot beide borsten 15 minuten zijn gekolfd (5-5-5). Het flesje niet helemaal vol kolven Flesje sluiten en sticker met de naam en geboortedatum van uw baby, de naam van moeder, de datum en de tijd van kolven op het flesje plakken. Flesje in de koelkast (laten) plaatsen. U kunt deze melk de volgende keer gebruiken of meenemen naar de couveuse afdeling. s Nachts brengt de verpleging de moedermelk naar de couveuse afdeling. Na gebruik de slang afkoppelen van de borstschelp, de borstschelp afspoelen met koud water en naspoelen met warm water. Borstschelp goed afdrogen en in een afsluitbaar plastic bakje bewaren. Indien de melkproductie wat achterblijft, kunt u er voor kiezen om wat vaker, maar korter tussendoor te kolven. Hoe vaker u kolft, hoe meer u stimuleert 5 Bewaren van moedermelk: De afgekolfde moedermelk wordt voorzien van een sticker met de naam en geboortedatum van uw baby, de naam van moeder, de datum en de tijd van kolven. Afgekolfde moedermelk wordt in het ziekenhuis 48 uur in de koelkast
bewaard. Thuis mag dat 5 dagen. Plaats de melk in de speciale koelkast die uitsluitend bestemd is voor moedermelk. Deze koelkast staat op de gang van de afdeling. In de koelkast staan gekleurde bakjes. Elke moeder/baby heeft zijn eigen bakje, dit om verwisseling van moedermelk te voorkomen. Vers afgekolfde moedermelk mag maximaal 4 uur op kamertemperatuur bewaard worden. Bent u al thuis en ligt uw baby nog op de couveuse afdeling, neemt u uw afgekolfde moedermelk dan mee in een koeltasje/koelboxje met een koelelement. Thuis kunt u de afgekolfde melk ook invriezen. De houdbaarheid van ingevroren moedermelk is twee weken in het vriesvak van de koelkast en drie tot zes maanden in de diepvriezer. Invriezen in kleine porties heeft als voordeel dat er zuinig mee omgesprongen kan worden en het snel ontdooid is. Er zijn verschillende manieren om moedermelk in te vriezen. Melk kan bijvoorbeeld ingevroren worden in kunststof (ijsblokjes)bakjes. De melkijsblokjes worden daarna over gedaan in een diepvrieszakje voorzien van een datum. Er zijn ook speciale milktrays te koop om moedermelk in te vriezen. Invriezen in flesjes kan natuurlijk ook. 6 Ontdooien en opwarmen van moedermelk: Ingevroren melk laat men in de koelkast weer ontdooien of onder stromend water dat van koud naar warm gaat. Eenmaal ontdooide moedermelk moet binnen 24 uur gebruikt worden en mag niet opnieuw ingevroren worden. Opgewarmde voeding mag niet nog een keer opgewarmd worden. Moedermelk uit de koelkast wordt au-bain-marie opgewarmd of in een flessenwarmer. Opwarmen in een magnetron is niet aan te raden, omdat de beschermende eiwitten in kwaliteit achteruit kan gaan. Op de couveuse afdeling gelden andere regels hiervoor. 7 Verhuur kolfapparaten: Soms gaat u alweer naar huis en ligt uw baby nog in het ziekenhuis of is het nodig om thuis ook nog te kolven, terwijl uw baby ook thuis is.
Dan is het mogelijk om een kolfapparaat te huren. In het MC Zuiderzee kunt u een kolfapparaat huren via lactatiekundige Nicolette de Jager. Zij levert 7 dagen in de week. U kunt ook een kolfapparaat huren bij uw thuiszorgwinkel of bij lactatiekundigen in uw buurt. Als u langdurig moet kolven of weer gaat werken terwijl u nog borstvoeding geeft, is het soms verstandiger om een kolfapparaat te kopen. Dit kan bij de baby speciaalzaken of bij lactatiekundige Nicolette de Jager. De lactatiekundigen van het ziekenhuis geven u graag informatie over welk kolfapparaat het beste bij uw situatie past. 8 Kolven met de hand: Kolven met de hand is een eenvoudige en goedkope manier, het vergt meestal wel wat oefening. Alle moeders worden over deze manier van kolven geadviseerd. Aangeraden wordt om zeker de eerste dagen- na het elektrisch kolven, ook nog even met de hand na te kolven. Dit zal de melkproductie doen toenemen. Door met de hand te kolven is het mogelijk om de eerste druppels colostrum op te vangen op een lepel of in een flesje, zodat deze druppels aan de baby gegeven kunnen worden. Met elektrisch kolven gaan deze druppels vaak verloren in de borstschelpen. Kolven met de hand gaat op de volgende manier: Laat uw borst in uw hand rusten met de vingers eronder en de duim erop, ongeveer op de rand van de tepel. Uw vingers liggen er net op of iets achter. U duwt uw borst naar uw ribben toe: een zware borst moet soms eerst wat opgelicht worden. Daarna knijpt u duim en vingers in een ritmische beweging samen en in de richting van de tepel. Het kan even duren voordat de melk begint te druppelen of te lopen. U verplaatst uw hand regelmatig rond de borst en pauzeert even als er niet veel melk meer komt.
MC Zuiderzee Ziekenhuisweg 100 8233 AA Lelystad (0320) 271 911 www.mczuiderzee.com MC Emmeloord Urkerweg 1 8303 BX Emmeloord (0527) 63 76 37 www.mcemmeloord.com MC Dronten Het Zwarte Water 77 8253 PD Dronten (0320) 271 911 www.mcdronten.com Polikliniek Urk Gezondheidscentrum Het Dok Vlechttuinen 1 8322 BA Urk