38 Bewijsbeslag en het inzagerecht op bescheiden en ander bewijsmateriaal elders dan op de aangetroffen gegevensdrager, zoals in de cloud

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "38 Bewijsbeslag en het inzagerecht op bescheiden en ander bewijsmateriaal elders dan op de aangetroffen gegevensdrager, zoals in de cloud"

Transcriptie

1 38 Bewijsbeslag en het inzagerecht op bescheiden en ander bewijsmateriaal elders dan op de aangetroffen gegevensdrager, zoals in de cloud Mr. W.F. Dammers en mr. N. Vrugt* 1. Inleiding Technologische ontwikkelingen brengen steeds nieuwe juridische vragen mee. Eén van die technologische ontwikkelingen is de verschuiving van lokaal opgeslagen software en gegevens naar andere locaties. Dit kan klassieke hosting betreffen, maar ook cloud computing. Cloud computing houdt kort gezegd in dat software en gegevens niet meer op een eigen computer worden opgeslagen, maar bij één of meer externe dienstverleners (cloudproviders) door middel van een gespreide en dynamische opslag zijn ondergebracht, waardoor deze software en gegevens via het internet aan de gebruiker op een kostenefficiënte, flexibele en schaalbare wijze ter beschikking worden gesteld. De verschuiving naar cloud computing brengt onder meer vragen mee omtrent het leggen van bewijsbeslag onder een wederpartij indien gegevens zich ergens anders bevinden. Bijvoorbeeld in hoeverre bewijsbeslag bij een cloudprovider effectief is. Immers, de bestanden kunnen zich op verschillende locaties, waaronder in het buitenland, bevinden. Ook kan er een afhankelijkheid bestaan van de door de cloudprovider aangeboden software waardoor een beslag op bescheiden wellicht onvoldoende is. Verder is het de vraag in hoeverre het verbod op fishing expeditions het effectief leggen van bewijsbeslag in de cloud belemmert. In dit hoofdstuk worden de regels omtrent het bewijsbeslag in de cloud behandeld. Ook geven we enkele knelpunten in de praktijk weer. Daarop doen we aanbevelingen om deze knelpunten op te lossen. In dat kader wordt in paragraaf 2 eerst kort het bewijsbeslag in het algemeen behandeld. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen het bewijsbeslag in zaken betreffende rechten van intellectuele eigendom (hierna: IE-zaken ) en het bewijsbeslag in andere zaken. Vervolgens wordt in paragraaf 3 de medewerkingsplicht behandeld. In paragraaf 4 komt het bewijsbeslag in de cloud aan bod. Daarbij wordt eerst kort behandeld wat onder de cloud wordt verstaan. Daarna wordt uiteengezet hoe momenteel wordt omgegaan met het leggen van bewijsbeslag in de cloud. Vervolgens worden in paragraaf 5 enkele knelpunten in de praktijk weergeven, en worden daaromtrent enkele aanbevelingen gedaan. In paragraaf 6 wordt tot slot afgesloten met enkele conclusies. * Beide auteurs zijn werkzaam als advocaat bij LAWFOX te Tilburg. 675

2 38 MR. W.F. DAMMERS EN MR. N. VRUGT 2. Bewijsbeslag Bewijsbeslag is een conservatoir beslag dat wordt gelegd onder een wederpartij of een derde op bewijsmateriaal met als doel dit bewijsmateriaal veilig te stellen. De wet kent het bewijsbeslag als zodanig sinds 2007 vanwege de implementatie van de Handhavingsrichtlijn Bewijsbeslag in IE-zaken Het bewijsbeslag in IE-zaken is geïmplementeerd in art. 1019a, 1019b en 1019c Rv. Op grond van art. 1019b lid 1 Rv is bewijsbeslag in IE-zaken alleen mogelijk indien voldoende aannemelijk is dat sprake is van een (dreigende) inbreuk op een IE-recht. Het bewijsbeslag in IE-zaken kan worden gelegd op vermeend inbreukmakende roerende zaken 2, bij de productie daarvan gebruikte materialen en werktuigen en op de inbreuk betrekking hebbende documenten (1019b lid 1 Rv), bescheiden 3 (art. 843a Rv), en ander bewijsmateriaal (1019a lid 2 Rv). Omdat het bewijsbeslag in IE-zaken een conservatoir beslag is, zijn art. 700 e.v. Rv overeenkomstig van toepassing op het bewijsbeslag in IE-zaken. 2.2 Bewijsbeslag in andere zaken Bewijsbeslag in andere zaken is als zodanig niet wettelijk geregeld. 4 Dat bewijsbeslag toch ook mogelijk is in andere zaken heeft de Hoge Raad in 2013 vastgesteld in het Molenbeek-arrest. 5 1 Richtlijn 2004/48/EG van het Europees Parlement en de Raad van 29 april 2004 betreffende de handhaving van intellectuele-eigendomsrechten. 2 Opmerking hierbij verdient dat in art. 28 Aw, art BVIE, art. 5c Dw en art. 70 lid 7 ROW 1995 regelingen zijn opgenomen omtrent het beslag tot afgifte op inbreukmakende roerende zaken. Interessant is of het op grond van deze artikelen mogelijk is om beslag in de cloud te leggen, bijvoorbeeld op een server van een cloudprovider. Zie met betrekking tot art. 28 Aw: F. Blokhuis, Kritische kanttekeningen bij conservatoire beslagen op software ex art. 28 Aw, IR 2012/03, p Op een gegevensdrager aangebrachte gegevens. 4 De regering heeft de suggestie om het bewijsbeslag in de wet te regelen bij memorie van toelichting bij wetsvoorstel , p. 7-8, vooralsnog niet ter harte genomen. Volgens haar gaat het om een afzonderlijk onderwerp dat, anders dan het recht op afschrift van bescheiden, niet zo ver gaat dat daaronder ook de afgifte van roerende zaken en DNA kunnen worden begrepen, en waarvan de regeling alleen daarom al, mochten er inderdaad problemen bestaan die een wettelijke oplossing behoeven, bij voorkeur geschiedt in zijn eigen specifieke context. Op dat moment gaf de wetgever er de voorkeur aan de ontwikkelingen in de praktijk af te wachten. Zie ook het Advies van de Expertgroep Modernisering Burgerlijk Bewijsrecht, april 2017, 5 HR 13 september 2013, NJ 2014/455, ECLI:NL:HR:2013:BZ9958 (Molenbeek). 676

3 BEWIJSBESLAG EN HET INZAGERECHT OP BESCHEIDEN EN ANDER BEWIJSMATERIAAL De onderneming Molenbeek Invest (hierna: Molenbeek ) houdt zich bezig met beleggingen. In dat kader heeft zij in totaal meer dan 17 miljoen geïnvesteerd in Unify Group Holding B.V. (hierna: Unify ). Unify lijdt echter grote verliezen, waardoor zij een samenwerking met andere partijen nodig acht om de continuïteit van de onderneming te waarborgen. In dat kader bereikt Unify overeenstemming met een derde partij (Itel) die het belang van Molenbeek in Unify zal overnemen. De verkoop gaat echter uiteindelijk niet door. Aan Unify wordt surseance van betaling verleend, welke vervolgens wordt omgezet in een faillissement. Molenbeek stelt dat Unify vertrouwelijke en/of onjuiste informatie aan Itel heeft verstrekt, hetgeen zou hebben geleid tot het niet-doorgaan van de koop. Unify stelt dat zij beschikt over s waaruit blijkt dat dit standpunt van Molenbeek onjuist is. Unify is echter niet bereid deze s aan Molenbeek af te staan. Molenbeek wenst daarom bewijsbeslag te leggen op deze s ten laste van Unify. De voorzieningenrechter verleent het bewijsbeslag voorlopig, maar stelt wel enkele prejudiciële vragen aan de Hoge Raad alvorens zij dit bewijsbeslag definitief verleent. 6 De Hoge Raad antwoordt op de prejudiciële vragen dat art. 730 en 843a Rv voldoende grondslag bieden voor een algemeen bewijsbeslag. Bewijsbeslag is dus ook mogelijk in andere (dan IE-)zaken. Het criterium voor verlofverlening bij bewijsbeslag in andere zaken is dat sprake moet zijn van bepaalde bescheiden, een rechtsbetrekking en een rechtmatig belang. Meer uitvoerig beslist de Hoge Raad dat beslaglegging slechts kan plaatsvinden onder de in art. 843a Rv gestelde voorwaarden, en dus dat: het verzoek steeds mede moet worden getoetst aan de criteria van art. 843a Rv; de beslaglegging dus ook slechts betrekking heeft op bescheiden in de zin van art. 843a Rv; indien noodzakelijk de beslaglegging ook de voorwerpen kan betreffen waarin of de gegevensdragers waarop de bescheiden zich bevinden; aan de stelplicht van de verzoeker hoge eisen worden gesteld; 7 de in beslag te nemen bescheiden zo precies worden omschreven als in de gegeven omstandigheden redelijkerwijs van de verzoeker kan worden verlangd, omdat de beslaglegging niet mag ontaarden in een fishing expedition; de rechtsbetrekking moet worden gesteld met het oog waarop het verlof wordt gevraagd; de identiteit van de wederpartij of de derde onder wie het beslag moet worden gelegd wordt gesteld; verzoeker zijn belang bij de beslaglegging voldoende aannemelijk maakt; verzoeker de als feiten en omstandigheden waaruit volgt dat de beslaglegging met het oog daarop noodzakelijk is aannemelijk maakt; 6 Rb. Amsterdam 4 december 2012, ECLI:NL:RBAMS:2012:BY Onduidelijk is of hier dezelfde hoge eisen worden bedoeld als in IE-zaken, zie HR 13 november 2015, ECLI:NL:HR:2015:3304 (AIB/Novisem). 677

4 38 MR. W.F. DAMMERS EN MR. N. VRUGT daartoe een gegronde vrees is vereist dat de betrokken bescheiden anders verloren gaan; 8 de beoogde bewijsvoering niet op andere, voor de beslagene minder ingrijpende wijze kan plaatsvinden; 9 de verzoeker dient te vermelden of een eis in de hoofdzaak is of wordt ingesteld; 10 de verzoeker aannemelijk maakt dat de in beslag te nemen bescheiden zich onder de wederpartij of de derde bevinden; en het verlof voor de beslaglegging niet wordt gegeven indien de bescherming van de eventuele vertrouwelijkheid van de in beslag te nemen bescheiden onvoldoende is gewaarborgd. 11 In het Molenbeek-arrest is verder bepaald dat art. 1019a lid 1 en 3, b lid 3 en 4 en 1019c Rv 13 overeenkomstig van toepassing zijn op het bewijsbeslag in andere zaken Bewijsbeslag onder derden Het bewijsbeslag kan ook onder derden worden gelegd die geen partij zijn bij de rechtsbetrekking. 15 Dit geldt zowel voor bewijsbeslag in IE-zaken als bewijsbeslag in andere zaken. Belangrijk bij het bewijsbeslag onder derden is dat het leggen van bewijsbeslag onder de derde noodzakelijk is. Als hetzelfde bewijsmateriaal ook aanwezig is bij de wederpartij, dan dient in beginsel eerst bewijsbeslag onder de wederpartij te worden gelegd, zodat de derde daarmee niet wordt belast Hetgeen een afwijking is van art. 734 lid 4 Rv; zie ook de conclusie E.M. Wesseling-van Gent van 26 april 2013 bij dit arrest, nr. 2.23, ECLI:NL:PHR:2013:BZ9958, en Barendrecht en Van den Reek, t.a.p., p. 334; Bodewes, a.w., p , 28 en 33; en Hof Amsterdam 12 september 2002, rolnr. 885/ 02 SKG, r.o Proportionaliteit en subsidiariteit, met verwijzing naar MvT bij art. 1019b Rv, Kamerstukken II, , , nr. 3, p Zie Hof Arnhem-Leeuwarden 3 mei 2016, ECLI:NL:GHARL:2016: Vgl. art. 1019b lid 4 Rv. 12 Art. 843a Rv geeft een bredere basis voor het bewijsbeslag in IE-zaken. Immers, art. 1019a lid 2 Rv verruimt de werking van art. 843a Rv doordat op grond daarvan ook overlegging kan worden gevorderd van ander bewijsmateriaal dat zich in de macht van de wederpartij bevindt. Zo beperkt het bewijsbeslag in IE-procedures zich dus niet tot de in art. 843a Rv genoemde bescheiden, maar omvat het ook bijvoorbeeld inbreukmakende voorwerpen, terwijl een ander bewijsbeslag wel beperkt is tot bescheiden. 13 En daarmee zijn de voorschriften betreffende middelen tot bewaring van zijn recht (Boek 3 Titel 4 Rv) van overeenkomstige toepassing. Volgens de Hoge Raad wordt het bewijsbeslag meer specifiek gelegd op de voet van art. 730 Rv (conservatoir beslag tot afgifte van een roerende zaak) in verbinding met art. 843a Rv en dat, voor zover nodig, art. 1019a lid 1 en 3, 1019b lid 3 en 4 en 1019c van overeenkomstige toepassing zijn. 14 HR 13 september 2013, NJ 2014/455, ECLI:NL:HR:2013:BZ9958 (Molenbeek), r.o HR 10 juli 2015, NJ 2016/50, ECLI:NL:HR:2015:1834 (Schietincident Alphen aan den Rijn). 16 Beslagsyllabus, versie november 2017, p

5 BEWIJSBESLAG EN HET INZAGERECHT OP BESCHEIDEN EN ANDER BEWIJSMATERIAAL 2.4 Geen fishing expeditions Het is goed voor te stellen dat het in het kader van het bewijsbeslag aantrekkelijk is om beslag te leggen op zoveel mogelijk materiaal in de hoop dat daarbij materiaal zit dat daadwerkelijk bruikbaar is als bewijs in een procedure. Dit worden fishing expeditions genoemd. Het bewijsbeslag mag niet ontaarden in een fishing expedition. Dit volgt uit het feit dat art. 843a Rv spreekt over bepaalde bescheiden. Volgens de Hoge Raad dienen de in beslag te nemen zaken dan ook zo precies als in de gegeven omstandigheden redelijkerwijs mogelijk is te worden omschreven in het verzoekschrift Inzage na bewijsbeslag Een gegeven verlof om bewijsbeslag te leggen geeft de verzoeker nog geen recht op inzage in de inbeslaggenomen zaken. 18 De Hoge Raad heeft dit bevestigd in het Molenbeek-arrest. 19 Het bewijsbeslag strekt er louter toe om bewijsmateriaal veilig te stellen, zodat dit niet wordt verduisterd. Het recht op inzage in het in beslag genomen bewijsmateriaal 20 ontstaat pas nadat een rechter hierover in een afzonderlijke procedure heeft beslist. 21 In dat kader is het de vraag of het probleem van fishing expeditions niet pas ter sprake zou moeten komen bij het verzoek tot inzage in plaats van al bij het verzoek tot het leggen van het bewijsbeslag. Immers, de verzoeker kan op nog zoveel bescheiden bewijsbeslag leggen, als hij hierin geen inzage krijgt, dan heeft hij daar in een procedure niets aan. Uiteraard dient de beslagene wel zo min mogelijk last te hebben van het bewijsbeslag, maar daarvoor gelden (bijvoorbeeld) de vereisten van proportionaliteit en subsidiariteit al. 3. Medewerkingsplicht Bij het bewijsbeslag geldt net als bij ieder ander beslag een bepaalde medewerkingsplicht. Het bewijsbeslag is immers een vorm van conservatoir beslag, waardoor art. 702 Rv van overeenkomstige toepassing is op het bewijsbeslag. Op grond van art. 702 Rv zijn de voorschriften betreffende het leggen van executoriaal verhaalsbeslag ook van overeenkomstige toepassing, waaronder art. 444 en 444a Rv. 17 HR 13 september 2013, NJ 2014/455, ECLI:NL:HR:2013:BZ9958 (Molenbeek), r.o Hof Den Haag 29 maart 2011, ECLI:NL:GHSGR:2011:BQ1725, r.o HR 13 september 2013, NJ 2014/455, ECLI:NL:HR:2013:BZ9958 (Molenbeek), r.o , zo ook art. 1019a Rv. 20 Het Molenbeek-arrest laat na een antwoord te geven op de vraag of hetzelfde regime geldt voor het inzagerecht (een prejudiciële vraag daartoe ontbrak). Wij menen dat het niet meer dan logisch is om de verruiming van het bewijsbeslag op de voet van 1019a Rv ook te laten gelden voor het inzagerecht. Er is immers geregeld behoefte aan een bewijsbeslag met het oog op bewaring van voorwerpen om deze te laten onderzoeken door een deskundige, in verband met verklaringen van partijen of getuigen, of voor waarneming door de rechter. De wetgever is hier dus aan zet. 21 Beslagsyllabus, versie november 2017, p. 56. Een rechterlijk bevel tot het verschaffen van inzage kan ten uitvoer worden gelegd door de rechthebbende inzage te verschaffen, door middel van reële executie ex art. 491 Rv, zo nodig via de ex art. 709 Rv aangestelde bewaarder ingevolge art. 861 lid 2 Rv. 679

6 38 MR. W.F. DAMMERS EN MR. N. VRUGT 3.1 Voor de wederpartij en derden Er bestaat derhalve in zekere mate een medewerkingsplicht voor de wederpartij. In die zin dat de deurwaarder op grond van art. 444 Rv ter inbeslagname toegang heeft tot elke plaats, voor zover dat redelijkerwijs voor de vervulling van zijn taak nodig is. In dat kader kan de deurwaarder bijvoorbeeld een bedrijfsruimte binnentreden om daar bestanden te kopiëren of om gegevensdragers in beslag te nemen. Daarbij dient te worden opgemerkt dat dit geen absolute medewerkingsplicht is. De medewerkingsplicht is immers beperkt tot het wettelijk stelsel van art. 444 Rv. Indien een beroep op art. 444 Rv feitelijk wordt gefrustreerd doordat de wederpartij de toegang weigert, terwijl ook de burgemeester en politie weigeren de toegang te forceren als bedoeld in art. 444 lid 2 Rv, dan kan de wederpartij niet worden verplicht tot het verlenen van haar medewerking. 22 Ook bestaat er een medewerkingsplicht voor een derde. Dit is relevant wanneer zaken zich bevinden op een locatie die van een derde is gehuurd of in gebruik is gekregen. Art. 444a Rv bepaalt namelijk dat wanneer er een redelijk vermoeden bestaat dat de in beslag te nemen zaken zich bevinden op een locatie die van een derde is gehuurd of in gebruik is gekregen, de derde toegang tot die locatie dient te geven. 3.2 Medewerkingsplicht bij versleutelde bestanden Het is voor te stellen dat een deurwaarder toegang krijgt tot een locatie op grond van art. 444 of 444a Rv en daar enkele digitale bestanden in beslag wil nemen, maar dat de toegang tot die bestanden afhankelijk is gemaakt van een toegangscode, of dat die bestanden zijn versleuteld. De medewerkingsplicht strekt niet zover dat de wederpartij haar medewerking dient te verlenen tot het ontsleutelen van de in beslag te nemen bestanden. Dit is ook niet nodig: het doel van het bewijsbeslag is immers louter het veiligstellen van het bewijsmateriaal. De deurwaarder kan de bestanden in versleutelde vorm kopiëren, of hij kan de gegevensdrager in zijn geheel in beslag nemen. 23 Vervolgens is het aan de rechter om in hoofdzaak te beslissen of de beslagene alsnog toegang moet verschaffen tot de versleutelde bestanden Hof Den Haag 15 september 2016, ECLI:NL:GHDHA:2016:3585 (Hatex/Alkapida). 23 In dat kader is ook van belang dat de toegang tot gegevens vaak direct gekoppeld is aan toegang tot de applicaties die de cloudprovider aan de gebruiker aanbiedt. Een uitdraai van de data is daardoor geregeld een complexe aangelegenheid, of leidt slechts tot een lijst ruwe data, zie Hof Den Bosch 26 maart 2013, JOR 2013/192, m.nt. Van Nielen. Vanwege deze supplier lock-in is beslag op de gegevensdragers inclusief de betreffende applicatie, althans medewerking van de cloudprovider, vaak een noodzakelijke voorwaarde om daadwerkelijk wat aan de data te hebben. Vgl. F.B. Bosvelt en A.R. van Oijen, Cloud computing: beter één administratie in de hand dan tien in de lucht, TvI 2013/ HR 13 september 2013, NJ 2014/455, ECLI:NL:HR:2013:BZ9958 (Molenbeek) r.o

7 BEWIJSBESLAG EN HET INZAGERECHT OP BESCHEIDEN EN ANDER BEWIJSMATERIAAL 4. Bewijsbeslag in de cloud 4.1 De cloud Een en ander kan tot problemen leiden indien de bestanden elders zijn opgeslagen, zeker in het geval van cloud computing. Kort gezegd houdt cloud computing in dat de gebruiker de gegevens niet meer op eigen apparatuur heeft opgeslagen, maar dat de gegevens worden opgeslagen bij een derde partij die de gegevens al dan niet samen met of los van die van anderen opslaat op op-afstand-toegankelijke-servers, ten behoeve van de gebruiker. Daarbij kan deze cloudprovider ook gebruik maken van servers van derden, in welk geval de gegevens dynamisch en gefragmenteerd over een hoeveelheid aan locaties verwerkt kunnen worden. De servers kunnen bovendien fysiek zijn (hardware), maar ook gevirtualiseerd (software). 25 Cloud computing is daarmee sterk concurrerend wat betreft kosten, schaalbaarheid en toegankelijkheid. Daartegenover staat dat de gebruiker voor de toegang tot haar bestanden afhankelijk raakt van de cloudprovider(s). Verschillende soorten cloudoplossingen Er zijn verschillende soorten cloudoplossingen. Een onderscheid dat gemaakt kan worden betreft de public cloud, de private cloud en de hybrid cloud. Een public cloud is de vorm van cloud, waaraan de meeste mensen denken wanneer men spreekt over de cloud. In een public cloud wordt een cloudomgeving met tussenkomst van een cloudprovider via het internet gedeeld met verschillende partijen, waardoor (optimaal) kan worden geprofiteerd van schaalvoordelen. Iedere partij beschikt doorgaans over een afgeschermd deel van de omgeving, waardoor de partijen niet bij data van andere partijen in dezelfde omgeving kunnen. Om optimaal te profiteren van schaalvoordelen kan de cloudomgeving zijn verdeeld over verschillende servers op verschillende locaties. In een public cloud hoeven niet per definitie alle gegevens op dezelfde locatie zijn opgeslagen, maar kan het zo zijn dat een deel van de gegevens bijvoorbeeld op een server in Nederland staat en een ander deel op een server in India. Dit kan volautomatisch gebeuren, en in fracties van seconden. Voorbeelden van bekende public clouddiensten zijn icloud, Dropbox en Google Drive. In tegenstelling tot een public cloud wordt in een private cloud geen gebruik gemaakt van een met anderen gedeelde cloudomgeving, maar van een volledig afgeschermde eigen cloudomgeving. Deze cloudomgeving kan op een server op de eigen locatie, of bij een 25 Een algemeen gangbare definitie van cloud computing ontbreekt. Diverse organisaties geven hun eigen uitleg, zoals het Amerikaanse National Institute of Standards and Technology (NIST): A model for enabling convenient, on-demand network access to a shared pool of configurable computing resources (e.g., networks, servers, storage, applications, and services) that can be rapidly provisioned and released with minimal management effort or service provider interaction. Zie Peter Mell and Tim Grance, The NIST Definition of Cloud Computing, September 2011, 681

8 38 MR. W.F. DAMMERS EN MR. N. VRUGT cloudprovider worden gerealiseerd. Ook hierbij kan gebruik worden gemaakt van gefragmenteerde opslag over diverse locaties. Een hybrid cloud maakt gecombineerd gebruik van public cloud- en private cloud-oplossingen. Vervolgens kan nog een onderscheid worden gemaakt tussen de verschillende diensten die via de cloud worden aangeboden, zoals SaaS (Software-as-a-Service), PaaS (Platformas-a-Service) en IaaS (Infrastructure-as-a-Service). 26 Voordelen cloudoplossingen Cloudoplossingen brengen verschillende voordelen mee, zoals lagere kosten, een hogere flexibiliteit en een beter, efficiënter gebruik van de beschikbare capaciteit. 27 Dit komt met name door de gespreide en dynamische opslag van de gegevens die via de cloud worden verwerkt, waarbij de gegevens constant in transit zijn van de ene naar de andere server. 28 Daarnaast zijn gebruikers van clouddiensten niet gebonden aan de opslagcapaciteit van eigen gegevensdragers zoals harde schijven maar aan de door de cloudprovider ter beschikking gestelde capaciteit op de server. Deze opslagcapaciteit is in de meeste gevallen tegen (bij)betaling gemakkelijk uit te breiden. 29 Juridische vragen cloudoplossingen Naast deze voordelen brengt de verschuiving naar cloud computing enkele juridische vragen mee, waaronder op het gebied van het bewijsbeslag. 30 De digitale bestanden zijn 26 Voor deze bijdrage gaat het te ver om deze verschillende diensten volledig uit te werken. We volstaan met de volgende korte beschrijving en voorbeelden. SaaS betreft de toegang tot een softwarepakket of applicatiedienst, doorgaans via een website. Bekende voorbeelden zijn Gmail, Outlook365, Google Docs, Salesforce.com. PaaS betreft de toegang tot een platform of ontwikkelomgeving waarop de klant zelf eigen applicaties kan (laten) draaien. Denk aan Google Suite en Force.com. IaaS geeft ten slotte toegang tot een IT-infrastructuur, vaak via virtuele systemen, waarop klanten hun eigen platform en applicaties kunnen aanbieden. Het bekendste voorbeeld is Amazon Elastic Compute Cloud 2 (EC2). 27 L. Viergever, Privacy in de clouds, Tijdschrift voor internetrecht 2010, afl. 3, p B. Volders, IPR in de wolken: het toepasselijke recht op Cloud computing-overeenkomsten, Computerrecht 2011/ Zie voor meer uitleg over wat cloud computing inhoudt L. Ferreira Pires, Wat is Cloud computing, Computerrecht 2011/ Ook vanuit het strafrecht, insolventierecht, (internationaal) privaatrecht en privacyrecht bezien leidt gebruik van clouddiensten tot verschillende vragen. Zie bijvoorbeeld B.J. Koops, R. Leenes, P. De Hert, S. Olislaegers, Misdaad en opsporing in de wolken. Knelpunten en kansen van cloud computing voor de Nederlandse opsporing, oktober 2012, F.B. Bosvelt en A.R. van Oijen, Cloud computing: beter één administratie in de hand dan tien in de lucht., TvI 2013/39; B. Volders, IPR in de wolken: het toepasselijke recht op Cloud computing-overeenkomsten, Computerrecht 2011/68; mr. K. De Vulder en mr. A. Dierick, Contracteren in de cloud, Computerrecht 2011/67; L. Viergever, Privacy in de clouds, Tijdschrift voor internetrecht 2010, afl. 3, p. 78. Met daarbij de opmerking dat de Faillissementswet inmiddels is aangepast. Ook in rechtspraak gaat de cloud niet ongemerkt voorbij: zie L. Jonker, De Cloud in de rechtspraak. TvI 2015 nr. 5/6. 682

9 BEWIJSBESLAG EN HET INZAGERECHT OP BESCHEIDEN EN ANDER BEWIJSMATERIAAL bijvoorbeeld niet aanwezig op een gegevensdrager van de wederpartij, maar slechts voor hem toegankelijk via het internet. Gezien de dynamische opslag en transit van gegevens weet de verzoeker, de wederpartij en vaak zelfs ook de cloudprovider niet op welke locatie en onder welke partij de gegevens zich daadwerkelijk bevinden. 31 Sterker nog: de gegevensverwerking gebeurt geregeld internationaal. De vraag is dan welke rechter bevoegd is en welk recht van toepassing is. 32 Als Nederlands recht van toepassing is, is het dan mogelijk om bewijsbeslag te leggen op digitale bestanden die zich, mogelijk gefragmenteerd, gespreid en versleuteld in de cloud bevinden? Hoe weet je überhaupt of, en zo ja, welk soort clouddienst de wederpartij van de cloudprovider afneemt? 33 In hoeverre bestaat een medewerkingsplicht om toegang te verschaffen tot de betreffende gegevens respectievelijk de cloudomgeving? En is het wel mogelijk om bewijsbeslag te leggen als de toegang tot de gegevens afhankelijk is van de gebruikte software, en deze staat opgeslagen op een gevirtualiseerde omgeving? 4.2 Bewijsbeslag in de cloud volgens het Molenbeek-arrest De Hoge Raad oordeelt in het Molenbeek-arrest slechts kort dat bewijsbeslag in de cloud mogelijk is. Bij gebrek aan een definitie voor de cloud, en de grote verscheidenheid aan verschillende cloud- en clouddienstsoorten is het onduidelijk wat de Hoge Raad daarmee bedoelt. Gezien de bewoordingen in r.o menen we dat de Hoge Raad hier alle gevallen heeft bedoeld waarbij digitale bestanden elders dan op een aangetroffen gegevensdrager worden bewaard, en dat de cloud daarbij slechts als voorbeeld wordt genoemd. Indien er redelijke gronden zijn om te vermoeden dat de wederpartij of de derde digitale bestanden anders dan op een gegevensdrager bewaart bijvoorbeeld in de cloud en deze bestanden vallen onder het beslagverlof, dan is in dat geval bewijsbeslag op die bestanden mogelijk. Digitale bestanden zijn volgens de Hoge Raad bepaalde bescheiden in de zin van art. 843a Rv. De Hoge Raad komt tot dit oordeel, omdat de mogelijkheid bestaat daarvan onder toezicht van de deurwaarder ter plaatse kopieën te maken die vervolgens in beslag worden genomen. 31 Hoewel er ook zeker recent (mede gezien de AVG en de aan de Patriot-Act gerelateerde verzoeken) cloudproviders zijn die clouddiensten aanbieden waarbij de verwerking is beperkt tot nationaal of communautair niveau. Zie bijvoorbeeld R.H. Boekhorst, E.L.V. t Hart, We gaan de cloud in! TvCo 2016, afl. 4, p en J. De Groot, Data de grens over: naar nieuwe spelregels in het digitale tijdperk, TvI 2015, nr Dit is afhankelijk van de omstandigheden van het geval, en een behandeling daarvan gaat deze bijdrage te buiten. Voor meer info over IPR in de cloud: B. Volders, IPR in de wolken: het toepasselijke recht op Cloud computing-overeenkomsten Computerrecht 2011/68. We beperken ons in deze bijdrage tot de situatie waarbij Nederlands recht van toepassing is. 33 Met alle specifieke karakteristieken per soort clouddienst en verbintenisrechtelijke eigenaardigheden. Zie ook: mr. K. De Vulder en mr. A. Dierick, Contracteren in de cloud, Computerrecht 2011/

10 38 MR. W.F. DAMMERS EN MR. N. VRUGT Dat is een opmerkelijke kwalificatie, die onzes inziens niet altijd juist is. Immers, bestanden die in de cloud zijn opgeslagen, kunnen voor de werking daarvan geregeld afhankelijk zijn van de in de cloud gebruikte software (supplier lock-in). Ook kan het zijn dat de gegevens gefragmenteerd opgeslagen zijn, waardoor een kopie in de praktijk zeer lastig of onmogelijk zal zijn. Dat de gegevens niet kopieerbaar hoeven te zijn, betekent onzes inziens echter nog niet dat er daarom geen sprake (meer) is van bescheiden. Volgens art. 843a Rv dient immers onder bescheiden mede te worden verstaan op een gegevensdrager aangebrachte gegevens. De mogelijkheid om kopieën van de gegevens te maken is volgens de wetgever dus, terecht, geen vereiste om als bescheiden te kwalificeren. Het verdient in dat kader opmerking dat ook de mogelijkheid bestaat om de voorwerpen waarin of de gegevensdragers waarop de bescheiden zich bevinden in beslag te nemen. De in de cloud gebruikte software, waarvan de werking van de gegevens afhankelijk kan zijn, is echter geen voorwerp of gegevensdrager. Hoe dan ook, ook die software zal uiteindelijk op een fysiek stuk hardware draaien. Daarbij kan het dus noodzakelijk zijn dat er meer moet worden beslagen dan de bepaalde bescheiden an sich. 4.3 IT-deskundige In de meeste gevallen zal de deurwaarder zich bij het leggen van bewijsbeslag bij laten staan door een IT-deskundige. Zeker wanneer het bewijsbeslag in de cloud betreft. De IT-deskundige neemt de digitale bestanden al dan niet met de onderliggende software en/of hardware in beslag. Indien mogelijk kunnen kopieën worden gemaakt, als ook een selectie van de in beslag te nemen digitale bestanden. De IT-deskundige dient daarbij onafhankelijk te zijn en vertrouwelijkheid te betrachten. In het kader van de vertrouwelijkheid dient de deurwaarder met de IT-deskundige een geheimhoudingsovereenkomst te sluiten. In het kader van het voorgaande dient in het verzoekschrift (in elk geval) te worden vermeld wie als IT-deskundige zal optreden en welke garanties worden gegeven voor onafhankelijkheid en vertrouwelijkheid Medewerkingsplicht in de cloud In paragraaf 3.2 is besproken dat op grond van het Molenbeek-arrest geen medewerkingsplicht bestaat ten aanzien van het toegang verschaffen tot versleutelde bestanden op een gegevensdrager in het kader van de beslaglegging. De deurwaarder kan een kopie van de versleutelde bestanden (of de gehele gegevensdrager) weliswaar in beslag nemen, maar de beslagene hoeft geen toegang tot de versleutelde bestanden te verschaffen, althans niet zonder dat een rechter daartoe eerst beslist. 34 Beslagsyllabus, versie november 2017, p

11 BEWIJSBESLAG EN HET INZAGERECHT OP BESCHEIDEN EN ANDER BEWIJSMATERIAAL Dit is wat ons betreft te beperkend. Bijvoorbeeld in het geval dat de bestanden niet voor de deurwaarder toegankelijk zijn, bijvoorbeeld indien de bestanden in een beveiligde cloudomgeving staan. Ook de gespreide opslag van gegevens kan hierbij een probleem vormen. De deurwaarder kan de bestanden dan niet (al dan niet in versleutelde vorm) in beslag nemen, omdat hij geen daadwerkelijke toegang heeft tot de gegevens respectievelijk de omgeving waar die bestanden zijn opgeslagen. Ook hoeven niet alle (fragmenten van) gegevens op de gegevensdrager onder de betreffende cloudprovider te zijn opgeslagen. Kortom, zonder volledige toegang tot de omgeving waar de bestanden zijn opgeslagen, kunnen die bestanden niet worden veiliggesteld. Vaak is een volledige kopie van de volledige omgeving (een zogenoemde mirror) dan vereist. Zelfs een ingeschakelde IT-deskundige kan hiertoe niet voldoende middelen hebben. In dit geval dient er wel een medewerkingsplicht te bestaan, zo lijkt ook de Hoge Raad te erkennen. 35 In die zin dat de wederpartij of de derde (bijvoorbeeld de cloudprovider(s)) kan (respectievelijk kunnen) worden verplicht de toegang tot in dit geval de cloudomgeving te verstrekken indien een redelijk vermoeden bestaat dat de bestanden zich daar bevinden, zodat de deurwaarder bij die bestanden kan en/of om de omgeving in zijn geheel veilig te stellen. Indien medewerking van de wederpartij nodig is, en dit in het beslagverzoekschrift is verzocht, kan een dwangsom worden gesteld op het niet verlenen van de benodigde medewerking. Als medewerking toch wordt geweigerd, dan is de rechter vrij daaraan de gevolgen te verbinden die hij noodzakelijk acht Overige knelpunten en aanbevelingen Zoals uit het voorgaande ook blijkt, worden in de praktijk verschillende problemen ondervonden bij het leggen van bewijsbeslag in de cloud. In deze paragraaf worden enkele daarvan behandeld, en worden aanbevelingen gedaan om deze knelpunten te verhelpen. 5.1 De medewerkingsplicht van de derde in de cloud Het eerste probleem betreft de hiervoor behandelde medewerkingsplicht van de derde bij bewijsbeslag in de cloud. Zoals besproken, geldt zowel ten aanzien van de wederpartij als ten aanzien van een derde een medewerkingsplicht om toegang te verschaffen tot de cloudomgeving waar de in beslag te nemen bestanden zijn opgeslagen. De derde in dit geval de cloudprovider is in veel gevallen echter niet in Nederland gevestigd. Beheerders van grote clouddiensten, zoals icloud, Dropbox of Google Drive, zijn namelijk in het buitenland gevestigd. Dit kan leiden tot allerlei verschillende problemen 35 HR 13 september 2013, NJ 2014/455, ECLI:NL:HR:2013:BZ9958 (Molenbeek) r.o Beslagsyllabus, versie november 2017, p

12 38 MR. W.F. DAMMERS EN MR. N. VRUGT op het gebied van toepasselijk recht, als ook tot bevoegdheidsproblemen. 37 Sterker nog: besproken is dat de gegevens op verschillende servers op verschillende locaties kunnen zijn opgeslagen. Er kunnen dus meerdere beheerders betrokken zijn bij de in beslag te nemen gegevens. Dit maakt het leggen van beslag in de cloud een stuk ingewikkelder, en de medewerkingsplicht van de derde mogelijk een stuk minder effectief. Wij menen echter dat een op de praktijk gerichte aanpak moet betekenen dat van de beslagene veel medewerking verlangd kan worden. Een ander probleem is dat een overeenkomst met betrekking tot de clouddienst is gesloten tussen de cloudprovider en de wederpartij, en/of tussen de cloudprovider en de derde cloudprovider(s). In veel gevallen is het de cloudproviders contractueel verboden om derden de toegang te verschaffen tot de cloudomgeving van hun klanten. Met andere woorden: mogelijk pleegt de cloudprovider wanprestatie jegens de wederpartij indien zij de deurwaarder en de IT-deskundige toegang verschaft tot de cloudomgeving. Wij menen echter dat dit probleem niet in de weg hoeft te staan aan het beslag zelf, zeker niet als vertrouwelijkheid met het verzoek gewaarborgd is. Voorts is een mogelijk probleem de zogenoemde supplier lock-in. 38 Zo kan een cloudprovider haar medewerking verlenen in die zin dat zij ruwe data aan de deurwaarder afgeeft. Onder ruwe data worden, simpel gezegd, onbewerkte gegevens verstaan die niet per definitie bruikbaar zijn vanwege het feit dat deze gefragmenteerd en/of niet geordend zijn. Deze ruwe data kunnen onbruikbaar zijn in de zin dat software van de cloudprovider nodig is om onder meer structuur in de ruwe data aan te brengen. Pas dan zijn de data als informatie en daarmee als eventueel bewijsmateriaal bruikbaar. 39 De cloudprovider zou in dit kader kunnen worden verplicht tot het inrichten van een aparte omgeving voor de deurwaarder, zodat de informatie alsnog veilig is gesteld. 40 Vanwege alle in deze bijdrage genoemde problemen is het nodig om de vereisten aan het bewijsbeslag te versoepelen en om de medewerkingsplicht van de wederpartij te verzwaren. Het alternatief is om de bevoegdheden van de deurwaarder uit te breiden. 37 B. Volders, IPR in de wolken: het toepasselijke recht op Cloud computing-overeenkomst, Computerrecht 2011/68, p Zie ook voetnoot Zie ook Hof Den Bosch 26 maart 2013, JOR 2013/ Vgl. Rb. Oost-Brabant 13 februari 2015, ECLI:NL:RBOBR:2015:763 in welke zaak de rechtbank diende te beslissen over een failliet die de curator probeerde te dwarsbomen in de uitvoering van haar wettelijke taak, onder meer door data in de cloud te plaatsen waartoe slechts geautoriseerd personen toegang hadden. De rechtbank gebood de cloudprovider in deze zaak om de digitale omgeving zodanig te herstellen dat aan de curatoren via het Citrix portal door middel van alleen lezen - rechten toegang wordt verleend tot de data die via Phoenix worden althans, tot voor kort, werden gehost en dat onder de voorwaarde dat curatoren (gelijk zij ook hebben aangeboden) aan Detron een redelijke vergoeding betalen voor de werkzaamheden die Detron in dit verband moet maken. Zie ook: B. Wessels, De curator en de cloud, NJB 2015/13, p

13 BEWIJSBESLAG EN HET INZAGERECHT OP BESCHEIDEN EN ANDER BEWIJSMATERIAAL Immers, in het geval van een fysieke locatie waartoe de deurwaarder op grond van art. 444 Rv toegang wenst, kan hij bij weigering van die toegang de toegang forceren na tussenkomst van de burgemeester (of namens deze een politiefunctionaris tevens hulpofficier van justitie). 41 Indien nodig, kan de deurwaarder overgaan tot het openbreken van deuren om zichzelf toegang tot de locatie te geven. Het forceren van toegang is in theorie ook in de cloud mogelijk, namelijk door het hacken van de wederpartij respectievelijk cloudprovider(s). De IT-deskundige kan daarbij behulpzaam zijn. Naar analogie met het forceren van toegang tot een fysieke locatie betekent dit dan ook dat de wederpartij, of de derde die door zijn weigering om mee te werken het hacken afdwingt, de kosten daarvan en het risico op daardoor ontstane schade draagt. Dit geldt niet wanneer het hacken onrechtmatig is. In dat kader is mede relevant dat het hacken van de wederpartij een grote impact op (de integriteit en privacy van) de wederpartij respectievelijk cloudprovider(s) kan hebben en daarmee onrechtmatig kan zijn. Een dergelijke hackbevoegdheid zou daarom slechts in uitzonderlijke gevallen toegestaan moeten zijn. De praktijk zou ermee gediend zijn als de wetgever duidelijkheid zou verschaffen wanneer en onder welke omstandigheden het uitoefenen van een hackbevoegdheid wordt geacht rechtmatig te zijn. 5.2 Geen certificeringsstelsel voor IT-deskundigen De IT-deskundige kan dus een grote rol spelen bij bewijsbeslag in de cloud. Vooralsnog bestaat er geen certificering voor IT-deskundigen die deskundig zijn en bekend zijn met het bewijsbeslag. De voorzieningenrechter dient dus zelf met inachtneming van alle omstandigheden van het geval te beslissen of de IT-deskundige geschikt is. 42 Om een meer objectieve beoordeling van de geschiktheid van de IT-deskundige mogelijk te maken, kan worden gedacht aan het invoeren van een certificeringsstelsel. Indien een bepaalde IT-deskundige geschikt is om een deurwaarder te assisteren bij het leggen van bewijsbeslag, dan krijgt hij een certificaat en wordt hij opgenomen in een register. Om gecertificeerd te worden, dient de IT-deskundige bijvoorbeeld te voldoen aan bepaalde kwaliteitseisen, de nodige vertrouwelijkheid in acht te nemen en op de hoogte te zijn van de wet- en regelgeving omtrent het bewijsbeslag. Voor de voorzieningenrechter is aan de hand van een certificeringsstelsel gemakkelijker vast te stellen of een IT-deskundige geschikt is. De voorzieningenrechter dient vervolgens nog wel vast te stellen of de ITdeskundige in het specifieke geval daadwerkelijk onpartijdig is, en of de vertrouwelijkheid is gewaarborgd door bijvoorbeeld het sluiten van een geheimhoudingsovereenkomst met de deurwaarder en eventuele andere (voorgenomen) maatregelen. 41 Art. 444 lid 2 Rv. 42 HR 13 september 2013, NJ 2014/455, ECLI:NL:HR:2013:BZ9958 (Molenbeek) r.o

14 38 MR. W.F. DAMMERS EN MR. N. VRUGT 5.3 Te snel beroep op fishing expedition Een ander probleem in de praktijk is dat een rechter een verlof voor bewijsbeslag in enkele gevallen niet verleent, omdat het gevaar van een fishing expedition bestaat. 43 Of dat de wederpartij ten aanzien van een gelegd bewijsbeslag een geslaagd beroep doet op een fishing expedition waardoor een beslag wordt opgeheven. Echter, het verbod op fishing expeditions hoort niet zozeer thuis bij het leggen van het bewijsbeslag, maar eerder bij het (daarop mogelijk volgende) inzagerecht. Een verzoek tot inzage of afschrift van de beslagen stukken wordt pas gedaan nadat eerst het bewijsbeslag is gelegd. 44 Om te voorkomen dat een beslagverlof niet wordt verleend of dat een beslag wordt opgeheven omdat de vrees bestaat voor een fishing expedition wordt in de literatuur wel gepleit voor een algemener geformuleerd beslagverlof. Beide partijen zouden hierbij gebaat zijn. De verzoeker doordat er meer digitale bestanden zijn veiliggesteld, en de wederpartij doordat de digitale bestanden sneller in beslag kunnen worden genomen en er ter plaatse geen selectie hoeft te worden gemaakt, waardoor de impact voor de wederpartij en eventuele cloudprovider beperkter is. Bijvoorbeeld door het in beslag nemen van een volledige kopie van een gegevensdrager. 45 Dat bijvoorbeeld een kopie van alle gegevens wordt gemaakt, is voor de wederpartij geen risico. De gegevens liggen ter bewaring bij de gerechtelijk bewaarder onder verantwoordelijkheid van de gerechtsdeurwaarder die als openbaar ambtenaar onpartijdig is en als bestuursorgaan gebonden is aan geheimhouding. Bij een algemener geformuleerd beslagverzoek hoeft pas bij een verzoek tot inzage precies gespecificeerd te worden in welke stukken inzage wordt verzocht, en pas dan wordt een selectie gemaakt in de in beslag genomen bescheiden. 6. Conclusie Sinds het Molenbeek-arrest ligt het voor de hand om het bewijsbeslag in andere zaken ook te verankeren in de wet. 46 Het ligt voor de hand om in principe hetzelfde regime te laten gelden voor het inzagerecht. 43 Zie Rb. Overijssel 7 april 2014, ECLI:NL:RBOVE:2014: Opmerkelijk is overigens dat er nog geen inzageregeling is gegeven voor bewijsbeslag op zaken die geen bescheiden zijn. Vgl. art. 1019a Rv en voetnoot O.J. Boeder, Het leggen van bewijsbeslag. De praktijk in (niet) IE-zaken., BER 2012/7, p. 26; T.R.B. de Greve, J.J.C. Bierman & S.L. Boersen, Bewijsbeslag voor iedereen op papier en digitaal, Computerrecht 2014/72, p De Expertgroep Modernisering Burgerlijk Bewijsrecht (april 2017, 4/Advies-expertgroep-Modernisering-burgerlijk-bewijsrecht-april-2017.pdf) is dezelfde mening toegedaan. 688

15 BEWIJSBESLAG EN HET INZAGERECHT OP BESCHEIDEN EN ANDER BEWIJSMATERIAAL Bovendien achten we het niet meer dan logisch om de verruiming van het bewijsbeslag voor ander bewijsmateriaal ook te laten gelden voor het inzagerecht. Dat voorkomt ook discussie over wat wel of geen bescheiden zouden zijn. Ook zien wij geen reden waarom een verzoeker een gegronde vrees voor verduistering dient te stellen, terwijl dit ex art. 734 lid 4 Rv niet vereist is. In onze optiek zou een vrees voor verduistering in verband met de mobiliteit van gegevens kunnen worden verondersteld. 47 Een vrees voor verduistering van de onderliggende gegevensdragers lijkt ons anderzijds een te harde eis die onnodig kan frustreren (de hardware zal immers doorgaans niet snel verduisterd worden, terwijl de gegevens erop binnen een milliseconde verwijderd kunnen zijn vanaf elke locatie ter wereld). Voorts vragen wij ons meer in zijn algemeenheid af waarom hoge eisen worden gesteld aan de stelplicht in bewijsbeslag in andere zaken. De hoge eisen die worden gesteld aan het bewijsbeslag in IE-zaken hebben immers een communautaire oorsprong. 48 Dit geldt niet per definitie ook voor bewijsbeslag in andere zaken. Daarnaast zijn de vereisten die de Hoge Raad aan het bewijsbeslag in andere zaken stelt niet altijd te rijmen met gegevens die zijn opgeslagen in de cloud. Zo is er voor het verbod op fishing expeditions in het kader van het bewijsbeslag ons inziens geen rechtvaardiging. Pas bij een verzoek om inzage zou dit ter sprake moeten komen. Pas bij een dergelijk verzoek zou de verzoeker zo precies mogelijk moeten omschrijven, als in de gegeven omstandigheden redelijkerwijs van de verzoeker kan worden verlangd, in welke bescheiden (of ander bewijsmateriaal) de verzoeker inzage wil. De impact op de wederpartij en de cloudprovider is daardoor ook minder. In cloudgerelateerde beslaglegging kan het soms lastig zijn vast te stellen onder wie het beslag moet worden gelegd. De verzoeker hoeft immers niet te weten dat de wederpartij gebruik maakt van een clouddienst. En zelfs al zou de verzoeker weten dat gebruik wordt gemaakt van de clouddienst van Cloudprovider X, dan hoeft Cloudprovider X de bescheiden nog niet (volledig) onder zich te hebben. Immers, vanwege de dynamische, gespreide en gefragmenteerde verwerking van gegevens kunnen de gegevens ook (gefragmenteerd) bij derde cloudprovider(s) worden verwerkt. Mogelijk dat de cloudprovider daarvan niet eens de identiteit weet. Daar komt nog eens bij dat er diverse internationale aspecten aan de verwerking kunnen kleven. Het is dan ook lastig, zo niet onmogelijk om aannemelijk te maken of het in beslag te nemen bewijs zich onder de wederpartij of de derde bevindt, en wat de identiteit van die eventuele derde is. Het lijkt ons praktischer, en soms ook noodzakelijk, om een bewijsbeslag slechts te richten tot de wederpartij of de cloudprovider. De wederpartij en eventuele 47 Vgl. Beslagsyllabus, november 2017, p. 40 t.a.v. beslag op schepen, p. 42 t.a.v beslag op luchtvaartuigen. 48 HR 13 november 2015, ECLI:NL:HR:2015:3304 (AIB/Novisem). 689

16 38 MR. W.F. DAMMERS EN MR. N. VRUGT derden zoals de (derde) cloudprovider(s) kunnen dan ex art. 444a Rv tot medewerking worden gehouden. Die medewerkingsplicht zou in onze optiek zwaarder moeten wegen dan momenteel het geval is. Zo achten wij het zeer goed mogelijk dat de cloudprovider zou moeten kunnen worden verplicht tot het inrichten van een aparte omgeving voor de deurwaarder indien een kopie van de gegevens niet mogelijk is, zodat de gegevens alsnog veilig zijn gesteld. Geeft de wederpartij en/of de derde geen medewerking, dan dient de deurwaarder soortgelijke dwangmiddelen te hebben als nu in fysieke wereld mogelijk is ex art. 444 e.v. Rv. Een dergelijke hackbevoegdheid dient wel met de nodige waarborgen te zijn omkleed. 690

beschikking RECHTBANK DEN HAAG Team handel - voorzieningenrechter rekestnummer: KG RK Beschikking van 27 oktober 2015 in de zaak van

beschikking RECHTBANK DEN HAAG Team handel - voorzieningenrechter rekestnummer: KG RK Beschikking van 27 oktober 2015 in de zaak van beschikking RECHTBANK DEN HAAG Team handel - voorzieningenrechter rekestnummer: KG RK 15-1983 Beschikking van in de zaak van 1. de [rechtspersoon] [A], gevestigd te [plaats], 2. de [rechtspersoon] [B],

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 29 279 Rechtsstaat en Rechtsorde Nr. 184 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VEILIGHEID EN JUSTITIE Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

verzoeksters, beide gevestigd te Frankrijk, advocaten: mr. L. Oosting en mr. R.M. van der Velden te Amsterdam,

verzoeksters, beide gevestigd te Frankrijk, advocaten: mr. L. Oosting en mr. R.M. van der Velden te Amsterdam, beschikking RECHTBANK AMSTERDAM Sector civiel recht Zaak- / rekestnummer: 493728 / KG RK 11-2074 Beschikking van in de zaak van verzoeksters, beide gevestigd te Frankrijk, advocaten: mr. L. Oosting en

Nadere informatie

41. Toepassing van de prejudiciële beslissing over bewijsbeslag

41. Toepassing van de prejudiciële beslissing over bewijsbeslag 41. Toepassing van de prejudiciële beslissing over bewijsbeslag Mr. L.F.P. Coehorst In zijn prejudiciële beslissing van 13 september 2013 bepaalde de Hoge Raad dat het algemene niet-ie bewijsbeslag mogelijk

Nadere informatie

Programma. Samenwerkingsverband opleidingen 2017

Programma. Samenwerkingsverband opleidingen 2017 Samenwerkingsverband opleidingen 2017 Programma Voorbereidend onderzoek Verzoekschrift en verlof De beslaglegging met praktijkcasus van de deskundigen Riscon Arnhem B.V. Particulier recherchebureau te

Nadere informatie

Risico s van een faillissement of overname datacenter / provider

Risico s van een faillissement of overname datacenter / provider Risico s van een faillissement of overname datacenter / provider & Deze lezing wordt u aangeboden door: Introductie Van wie is eigenlijk de data op de servers in een extern datacenter of bij uw provider

Nadere informatie

Cloud Computing: Het concept ontrafeld

Cloud Computing: Het concept ontrafeld pagina 1 van 5 XR Magazine - Platform en online vakblad over Enterprise-, Bedrijfs- en ICT-architectuur http://www.xr-magazine.nl Artikel Cloud Computing: Het concept ontrafeld Gepubliceerd: 09 september

Nadere informatie

burgerlijk procesrecht

burgerlijk procesrecht burgerlijk procesrecht E.A. VAN DE KUILEN* EN E. BAGHERY** Bewijsbeslag in de praktijk Sinds de Hoge Raad bewijsbeslag in niet-ie-zaken heeft toegestaan, 1 is het aantal bewijsbeslagen fors toegenomen.

Nadere informatie

Rednr Nt. Gielen en Van Mierlo, ontv Noot HR 29 sept 2018, 17/01264 ORGANIK v. DOW. Inleiding

Rednr Nt. Gielen en Van Mierlo, ontv Noot HR 29 sept 2018, 17/01264 ORGANIK v. DOW. Inleiding Noot HR 29 sept 2018, 17/01264 ORGANIK v. DOW Inleiding 1. Deze zaak biedt een fraai voorbeeld van de problematiek die zweeft rond de bescherming van bedrijfsgeheimen door een onderneming. Twee belangen

Nadere informatie

de rechtspersoon naar Deens recht TANGENT A/S, gevestigd te Aulum, Denemarken, verzoekster, advocaat: mr. W.P. den Hertog te Den Haag,

de rechtspersoon naar Deens recht TANGENT A/S, gevestigd te Aulum, Denemarken, verzoekster, advocaat: mr. W.P. den Hertog te Den Haag, beschikking RECHTBANK S-GRAVENHAGE Sector civiel recht rekestnummer: KG RK 10-429 Beschikking van in de zaak van tegen de rechtspersoon naar Deens recht TANGENT A/S, gevestigd te Aulum, Denemarken, verzoekster,

Nadere informatie

Aanbeveling binnentreding woning i.v.m. nutsvoorzieningen

Aanbeveling binnentreding woning i.v.m. nutsvoorzieningen Aanbeveling binnentreding woning i.v.m. nutsvoorzieningen aan LOVCK&T van Expertgroep Burgerlijk procesrecht datum 29 mei 2019 onderwerp Aanbeveling binnentreding woning i.v.m. nutsvoorzieningen / reële

Nadere informatie

AH Z Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar , nr Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar , nr.

AH Z Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar , nr Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar , nr. AH 1471 2018Z24098 Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2018-2019, nr. 1202 Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2018-2019, nr. 1360 1 Kent u het bericht Bedrijven lamleggen met beslag

Nadere informatie

Cloud Computing. Bijzondere inkoopvoorwaarden. Hoogheemraadschap van Delfland

Cloud Computing. Bijzondere inkoopvoorwaarden. Hoogheemraadschap van Delfland Cloud Computing Bijzondere inkoopvoorwaarden Hoogheemraadschap van Delfland Inhoud 1 INKOOPVOORWAARDEN CLOUD COMPUTING... 3 1.1 ARTIKEL 1 - DEFINITIES... 3 1.2 Artikel 2 Dienstverlening algemeen... 3 1.3

Nadere informatie

Datum 3 oktober 2014 Onderwerp Berichtgeving over verzamelen gegevens door Belastingdienst en uitwisselen met andere overheidsinstanties

Datum 3 oktober 2014 Onderwerp Berichtgeving over verzamelen gegevens door Belastingdienst en uitwisselen met andere overheidsinstanties 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Directie en Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH

Nadere informatie

Hoe bewaart u uw klantendata op een veilige manier? Maak kennis met de veilige dataopslag in de Cloud van Azure Stack

Hoe bewaart u uw klantendata op een veilige manier? Maak kennis met de veilige dataopslag in de Cloud van Azure Stack Hoe bewaart u uw klantendata op een veilige manier? Maak kennis met de veilige dataopslag in de Cloud van Azure Stack Maak kennis met de veilige dataopslag in de Cloud van Azure Stack De groei van uw bedrijf

Nadere informatie

de aanvraag aan SIDN tot het uitvoeren van een bepaalde transactie met betrekking tot een domeinnaam;

de aanvraag aan SIDN tot het uitvoeren van een bepaalde transactie met betrekking tot een domeinnaam; Artikel 1 Begripsbepalingen Aanvraag: Beheerder: Betrokkene: Registrar: Domeinnaam: Domeinnaamaanvrager: Domeinnaamhouder: SIDN: Register: Verwerking: Verantwoordelijke: Wbp-regeling: de aanvraag aan SIDN

Nadere informatie

Softcrow Trusted Electronic Services B.V. Privacy Verklaring. Pagina 1 van 9

Softcrow Trusted Electronic Services B.V. Privacy Verklaring. Pagina 1 van 9 Softcrow Trusted Electronic Services B.V. Privacy Verklaring Pagina 1 van 9 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Softcrow Trusted Electronic Services 4 3. Soorten gegevens en hun doel 5 4. Opslag en Beveiliging

Nadere informatie

Nederlands Instituut van Psychologen 070-8888500. inzagerecht testgegevens

Nederlands Instituut van Psychologen 070-8888500. inzagerecht testgegevens POSTADRES Postbus 93374, 2509 AJ Den Haag BEZOEKADRES Juliana van Stolberglaan 4-10 TEL 070-88 88 500 FAX 070-88 88 501 E-MAIL info@cbpweb.nl INTERNET www.cbpweb.nl AAN Nederlands Instituut van Psychologen

Nadere informatie

beschikking... Beschikking van de voorzieningenrechter van 8 december 2016

beschikking... Beschikking van de voorzieningenrechter van 8 december 2016 1N NAAM VAN OE KON\NG beschikking... RECHTBANK NOORD-NEDERLAND Afdeling privaatrecht Locatie Groningen zaaknummer I rekestnummer: Cl181172364 I PR RK 16-487 Beschikking van de voorzieningenrechter van

Nadere informatie

Regeling taken en bevoegdheden functionaris gegevensbescherming gemeente Waalwijk

Regeling taken en bevoegdheden functionaris gegevensbescherming gemeente Waalwijk Regeling taken en bevoegdheden functionaris gegevensbescherming gemeente Waalwijk Artikel 1 In deze regeling wordt verstaan onder: a. WBP: Wet bescherming persoonsgegevens; b. FG: De Functionaris Gegevensbescherming

Nadere informatie

Rapport. Een onderzoek naar een klacht over informatieverstrekking aan derden. Oordeel

Rapport. Een onderzoek naar een klacht over informatieverstrekking aan derden. Oordeel Rapport Een onderzoek naar een klacht over informatieverstrekking aan derden. Oordeel Op basis van het onderzoek vindt de Nationale ombudsman de klacht over het Openbaar Ministerie gedeeltelijk gegrond.

Nadere informatie

De procedure wordt voor RITM mede behandeld door mr. M.D.R. Joppe, eveneens advocaat te Amsterdam.

De procedure wordt voor RITM mede behandeld door mr. M.D.R. Joppe, eveneens advocaat te Amsterdam. vonnis RECHTBANK DEN HAAG Team handel Zittingsplaats Den Haag zaaknummer / rolnummer: C/09/458213 / HA ZA 14-90 Vonnis in incident van in de zaak van: de rechtspersoon naar vreemd recht RITM OKB ZOA, gevestigd

Nadere informatie

Betreft: Reactie op de internetconsultatie vereenvoudiging en modernisering van het bewijsrecht in civiele procedures Kenmerk:

Betreft: Reactie op de internetconsultatie vereenvoudiging en modernisering van het bewijsrecht in civiele procedures Kenmerk: Ministerie van Justitie en Veiligheid T.a.v. zijne Excellentie drs. S. Dekker Postbus 20301 2500 EH DEN HAAG Via internet ingediend en per reguliere post https://www.internetconsultatie.nl/bewijsrecht

Nadere informatie

JBPR 2012/74 Rechtbank Haarlem, 29-06-2012, 193121/KG ZA 12-277, LJN BX1123 Bewijsbeslag, Conservatoir beslag, Inzagerecht.

JBPR 2012/74 Rechtbank Haarlem, 29-06-2012, 193121/KG ZA 12-277, LJN BX1123 Bewijsbeslag, Conservatoir beslag, Inzagerecht. JBPR 2012/74 Bewijsbeslag, Conservatoir beslag, Inzagerecht Wetsbepaling(en): Rv Artikel 730, Rv Artikel 843a, Rv Artikel 1019b, Rv Artikel 1019c Ook gepubliceerd in: Fout! De hyperlinkverwijzing is ongeldig.

Nadere informatie

SaaS en cloud computing: in de mist of in de wolken? Karin Zwiggelaar, partner 20 september 2010

SaaS en cloud computing: in de mist of in de wolken? Karin Zwiggelaar, partner 20 september 2010 SaaS en cloud computing: in de mist of in de wolken? Karin Zwiggelaar, partner 20 september 2010 We staan aan de vooravond van de volgende Internetrevolutie De klassieke werkwijze van organisaties zal

Nadere informatie

Lijst van gebruikte afkortingen. Inleiding 1

Lijst van gebruikte afkortingen. Inleiding 1 Inhoudsopgave Lijst van gebruikte afkortingen IX Inleiding 1 1 De huidige regeling voor bewijsbeslag 5 1.1 De Hoge Raad als wetgever: Molenbeek Invest/Begeer 5 1.2 De huidige regeling voor bewijsbeslag

Nadere informatie

HARTELIJK WELKOM! Faillissement en de cloud; de continuiteit in gevaar? Mr. Th. P. ten Brink. 13 juni 2013

HARTELIJK WELKOM! Faillissement en de cloud; de continuiteit in gevaar? Mr. Th. P. ten Brink. 13 juni 2013 FAILLISSEMENT EN DE CLOUD; DE CONTINUITEIT IN GEVAAR? LUNCHWEBINAR DONDERDAG 13 JUNI 2013 START: 12.30 UUR DORINE TEN BRINK PLOUM LODDER PRINCEN HARTELIJK WELKOM! Academie voor de Rechtspraktijk 1 THEMA

Nadere informatie

Cloud Computing. Definitie. Cloud Computing

Cloud Computing. Definitie. Cloud Computing Cloud Computing Definitie In de recente literatuur rond Cloud Computing zijn enorm veel definities te vinden die het begrip allemaal op een verschillende manier omschrijven. Door deze diversiteit zijn

Nadere informatie

Vergoeding kosten van de bank bij conservatoir beslag

Vergoeding kosten van de bank bij conservatoir beslag RAPPORT Vergoeding kosten van de bank bij conservatoir beslag Een onderzoek naar een afwijzing van het Openbaar Ministerie in Den Haag om kosten na vrijspraak te vergoeden. Oordeel Op basis van het onderzoek

Nadere informatie

De curator en de cloud. Bewaarplicht van de curator

De curator en de cloud. Bewaarplicht van de curator De curator en de cloud Prof. mr B. Wessels Emeritus hoogleraar internationaal insolventierecht Universiteit Leiden Bewaarplicht van de curator Dadelijk na het aanvaarden van zijn betrekking als faillissementscurator

Nadere informatie

Privacyreglement Vakpaspoort SF-BIKUDAK Verwerking (persoons)gegevens SF-BIKUDAK.

Privacyreglement Vakpaspoort SF-BIKUDAK Verwerking (persoons)gegevens SF-BIKUDAK. Privacyreglement Vakpaspoort SF-BIKUDAK Verwerking (persoons)gegevens SF-BIKUDAK. SF-BIKUDAK neemt privacy zeer serieus en zal informatie over jou op een veilige manier verwerken en gebruiken. Op deze

Nadere informatie

Naar de cloud: drie praktische scenario s. Zet een applicatiegerichte cloudinfrastructuur op. whitepaper

Naar de cloud: drie praktische scenario s. Zet een applicatiegerichte cloudinfrastructuur op. whitepaper Naar de cloud: drie praktische scenario s Zet een applicatiegerichte cloudinfrastructuur op whitepaper Naar de cloud: drie praktische scenario s Veel bedrijven maken of overwegen een transitie naar de

Nadere informatie

De minister voor Rechtsbescherming drs. S. Dekker Postbus EH Den Haag. Geachte heer Dekker,

De minister voor Rechtsbescherming drs. S. Dekker Postbus EH Den Haag. Geachte heer Dekker, De minister voor Rechtsbescherming drs. S. Dekker Postbus 20301 2500 EH Den Haag datum 27 augustus 2018 doorkiesnummer 088-361 33 17 e-mail wetgeving.rvdr@rechtspraak.nl onderwerp Advies concept-wetsvoorstel

Nadere informatie

Privacy reglement. Inleiding

Privacy reglement. Inleiding Privacy reglement Inleiding De Wet bescherming persoonsgegevens (WBP) vervangt de Wet persoonsregistraties (WPR). Daarmee wordt voldaan aan de verplichting om de nationale privacywetgeving aan te passen

Nadere informatie

Partijen zullen hierna worden aangeduid als Nike en [gerekwestreerde].

Partijen zullen hierna worden aangeduid als Nike en [gerekwestreerde]. beschikking RECHTBANK 'S-GRAVENHAGE Sector civiel recht rekestnummer: 2008.508 Beschikking van in de zaak van de rechtspersoon naar buitenlands recht NIKE INTERNATIONAL LTD, gevestigd te Beaverton, Oregon,

Nadere informatie

Persoonsgegevens van klanten en/of leveranciers worden door De Jong verwerkt ten behoeve van de volgende doelstelling(en):

Persoonsgegevens van klanten en/of leveranciers worden door De Jong verwerkt ten behoeve van de volgende doelstelling(en): PRIVACYVERKLARING VAN AUTOBEDRIJF M. DE JONG, HIERNA TE NOEMEN DE JONG Wij, de Jong vinden het van groot belang dat er zorgvuldig wordt omgegaan met gegevens. (Persoons)gegevens worden door ons dan ook

Nadere informatie

THE CLOUD IN JURIDISCH PERSPECTIEF SPREKERSPROFIEL. Mr. Jan van Noord Directeur International Tender Services (ITS) BV

THE CLOUD IN JURIDISCH PERSPECTIEF SPREKERSPROFIEL. Mr. Jan van Noord Directeur International Tender Services (ITS) BV THE CLOUD IN JURIDISCH PERSPECTIEF SPREKERSPROFIEL Mr. Jan van Noord Directeur International Tender Services (ITS) BV Wat is Cloud Op het moment dat content uit het eigen beheer c.q. toezicht verdwijnt

Nadere informatie

Datum 17 december 2015 Onderwerp Antwoorden Kamervragen over het beboeten van illegale downloads en de vrijheid van het internet

Datum 17 december 2015 Onderwerp Antwoorden Kamervragen over het beboeten van illegale downloads en de vrijheid van het internet 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/venj

Nadere informatie

Artikel 3 Categorieën personen, opgenomen in het bestand Het bestand bevat uitsluitend gegevens van cliënten, opdrachtgevers en medewerkers.

Artikel 3 Categorieën personen, opgenomen in het bestand Het bestand bevat uitsluitend gegevens van cliënten, opdrachtgevers en medewerkers. PRIVACYREGLEMENT HET BLIKVELD Artikel 1 Begrippen In deze regeling wordt verstaan onder: a. HET BLIKVELD: Het Blikveld, statutair gevestigd te Utrecht. b. de directeur: beide directeuren van Het Blikveld;

Nadere informatie

Privacyreglement/ Geheimhouding

Privacyreglement/ Geheimhouding / Geheimhouding Autoschadetraining.nl B.V. en Ecarr Inleiding Autoschadetraining.nl B.V. hecht veel waarde aan zorgvuldigheid met betrekking tot klantgegevens, klanten moeten ervan op aan kunnen dat gevoelige,

Nadere informatie

Beoordeling. h2>klacht

Beoordeling. h2>klacht Rapport 2 h2>klacht Verzoeker klaagt erover dat gerechtsdeurwaarder X het vonnis van de kantonrechter d.d. 18 december 2007 heeft betekend, terwijl hij verzoeker niet eerst heeft uitgenodigd dan wel heeft

Nadere informatie

zaaknummer / rekestnummer: 168224 / KV RK 08-336 & 168228 / KV RK 08-337

zaaknummer / rekestnummer: 168224 / KV RK 08-336 & 168228 / KV RK 08-337 beschikking RECHTBANK ARNHEM Sector civiel recht zaaknummer / rekestnummer: 168224 / KV RK 08-336 & 168228 / KV RK 08-337 Beschikking van in de zaak van de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 7 juni 2017 Onderwerp Modernisering van het bewijsrecht

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 7 juni 2017 Onderwerp Modernisering van het bewijsrecht 1 > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 2511 DP Den Haag Postbus 20301 2500 EH Den Haag www.rijksoverheid.nl/venj

Nadere informatie

Privacybeleid Capital Circle

Privacybeleid Capital Circle Privacybeleid Capital Circle 1. Algemeen Dit Privacybeleid beschrijft het beleid van Capital Circle met betrekking tot het verzamelen, gebruiken, opslaan, delen en beschermen van uw persoonsgegevens. Het

Nadere informatie

Template voor bewerkersovereenkomst

Template voor bewerkersovereenkomst B Template voor bewerkersovereenkomst Dit is een modelovereenkomst die dient als voorbeeld. BEDRIJF en SAAS-leveranciers kunnen met dit model zelf nadere afspraken maken naar aanleiding van iedere specifieke

Nadere informatie

Rapport. Datum: 30 september 2005 Rapportnummer: 2005/302

Rapport. Datum: 30 september 2005 Rapportnummer: 2005/302 Rapport Datum: 30 september 2005 Rapportnummer: 2005/302 2 Klacht Verzoeker klaagt erover dat de korpschef van het regionale politiekorps Haaglanden in zijn brief van 31 januari 2005 niet inhoudelijk is

Nadere informatie

Privacyreglement Werkcontact

Privacyreglement Werkcontact Privacyreglement Werkcontact Privacyreglement cliëntregistratie in het kader van de wet Bescherming Persoonsgegevens. Artikel 1. Begripsbepalingen In dit reglement en de toelichting wordt verstaan onder:

Nadere informatie

YOUPROVIDE. Security aspecten

YOUPROVIDE. Security aspecten YOUPROVIDE Security aspecten Inhoudsopgave Gegevens locatie, servers, back-ups en beëindiging 3 Beveiliging 4 Vertrouwelijkheid en bescherming persoonsgegevens 6 Algemene voorwaarden 7 Gegevens locatie,

Nadere informatie

Privacy reglement / Geheimhouding

Privacy reglement / Geheimhouding Privacy reglement / Geheimhouding Frans Hoevenaars / Thea van Zevenbergen Dit document is het privacy reglement van Anchore 2 B.V. Het is een onderdeel van het kwaliteitshandboek.. Anchore 2, Kijk vooruit

Nadere informatie

de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid TEVA NEDERLAND B.V., gevestigd te Haarlem,

de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid TEVA NEDERLAND B.V., gevestigd te Haarlem, Citeerwijze: Vzr. Rechtbank Noord Holland, IEF 15309 (Teva tegen Astrazeneca) www.ie-forum.nl vonnis RECHTBANK NOORD HOLLAND zaaknummer / rolnummer: C/15/231921/KGRK 15/809 Vonnis in kort geding van in

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Private Cloud Clouddifferentiatie Overwegingsaspecten. Eigen route met een frisse blik Skysource OF COURSE

Inhoudsopgave. Private Cloud Clouddifferentiatie Overwegingsaspecten. Eigen route met een frisse blik Skysource OF COURSE Inhoudsopgave Private Cloud Clouddifferentiatie Overwegingsaspecten Eigen route met een frisse blik Skysource OF COURSE Clouddifferentiatie Bij Clouddifferentiatie wordt onderscheid tussen drie verschillende

Nadere informatie

White Paper - Quality as a Service & Waarom de Cloud? CeneSam, Februari 2014

White Paper - Quality as a Service & Waarom de Cloud? CeneSam, Februari 2014 White Paper - Quality as a Service & Waarom de Cloud? CeneSam, Februari 2014 Executive summary Cloud computing is een veelgehoorde term. Cloud computing is geen architectuurconcept maar een manier om een

Nadere informatie

PRIVACY EN CLOUD. Knelpunten:

PRIVACY EN CLOUD. Knelpunten: PRIVACY EN CLOUD Knelpunten: Wat is cloud? Soorten clouddiensten en de verschillen Wie is de verantwoordelijke? Wie heeft de beveiligingsverplichting? Is een bewerkersovereenkomst nodig? Waar staan de

Nadere informatie

Privacyreglement. Voorwoord Privacybepalingen Begripsbepalingen Toepassingsgebied... 3

Privacyreglement. Voorwoord Privacybepalingen Begripsbepalingen Toepassingsgebied... 3 PRIVACYREGLEMENT Inhoudsopgave Voorwoord... 2 Privacybepalingen... 3 1. Begripsbepalingen... 3 2. Toepassingsgebied... 3 3. Doel van de verwerking van persoonsgegevens... 4 4. Verwerking van Persoonsgegevens...

Nadere informatie

a) Persoonsgegeven: elk gegeven betreffende een geïdentificeerde of identificeerbare natuurlijke persoon.

a) Persoonsgegeven: elk gegeven betreffende een geïdentificeerde of identificeerbare natuurlijke persoon. Privacyreglement QPPS LIFETIMEDEVELOPMENT QPPS LIFETIMEDEVELOPMENT treft hierbij een schriftelijke regeling conform de Wet Bescherming Persoonsgegevens voor de verwerking van cliëntgegevens. Vastgelegd

Nadere informatie

Impuls Kindercampus PRIVACYREGLEMENT

Impuls Kindercampus PRIVACYREGLEMENT 1 Impuls Kindercampus PRIVACYREGLEMENT VOOR DE VERWERKING VAN KLANTGEGEVENS Treedt in werking: d.d. 1 maart 2017 2 1. Begripsbepalingen 1. Impuls Kindercampus: de stichting Welzijn Westelijke Tuinsteden

Nadere informatie

Privacyverklaring Jukema Van Keeken

Privacyverklaring Jukema Van Keeken Privacyverklaring Jukema Van Keeken Jukema Van Keeken: Partners in familierecht + erfrecht is de naam van het samenwerkingsverband tussen de praktijkvennootschap van mr. A.J.G. Jukema, Iugi Filius B.V.

Nadere informatie

Mensink ICT Advocatuur Nieuwsbrief Oktober 2013

Mensink ICT Advocatuur Nieuwsbrief Oktober 2013 Escrow van SAAS en Cloud diensten. Marketingtechnisch niet meteen een lekkere zin om een nieuwsbrief mee te beginnen. Zeker drie woorden die nogal wat vragen oproepen. SAAS (software as a service) en Cloud

Nadere informatie

BEWERKERSOVEREENKOMST BIJLAGE BIJ DE ALGEMENE VOORWAARDEN VAN VEILINGDEURWAARDER.NL INZAKE HET ONDER VERANTWOORDELIJKHEID VAN CONTRACTANT VERWERKEN VAN PERSOONSGEGEVENS VIA DE WEBSITE In het kader van

Nadere informatie

Private Cloud : Intelligent Hosting. [Kies de datum]

Private Cloud : Intelligent Hosting. [Kies de datum] Private Cloud : Intelligent Hosting [Kies de datum] Inleiding WideXS is een Nederlandse aanbieder van internetoplossingen en met ruim 15 jaar ervaring een begrip in de markt. In deze whitepaper beschrijft

Nadere informatie

Agenda 26-4-2009. Wat zijn de gevolgen van Cloud en Gridcomputing voor de gebruikersorganisatie en de beheersfunctie.

Agenda 26-4-2009. Wat zijn de gevolgen van Cloud en Gridcomputing voor de gebruikersorganisatie en de beheersfunctie. Wat zijn de gevolgen van Cloud en Gridcomputing voor de gebruikersorganisatie en de beheersfunctie. John Lieberwerth Agenda Even voorstellen Cloud Computing De tien Plagen Gebruikersorganisatie en ICT

Nadere informatie

Privacyreglement Werkcontact

Privacyreglement Werkcontact Privacyreglement Privacyreglement cliëntregistratie in het kader van de wet Bescherming Persoonsgegevens. Artikel 1. Begripsbepalingen In dit reglement en de toelichting wordt verstaan onder: a. persoon:

Nadere informatie

De Minister van Veiligheid en Justitie. Postbus EH DEN HAAG

De Minister van Veiligheid en Justitie. Postbus EH DEN HAAG POSTADRES Postbus 93374, 2509 AJ Den Haag BEZOEKADRES Juliana van Stolberglaan 4-10 TEL 070-88 88 500 FAX 070-88 88 501 E-MAIL info@cbpweb.nl INTERNET www.cbpweb.nl AAN De Minister van Veiligheid en Justitie

Nadere informatie

Beoordeling Bevindingen

Beoordeling Bevindingen Rapport 2 h2>klacht Verzoeker klaagt erover dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) aan hem als advocaat een machtiging van zijn cliënt heeft gevraagd om stukken bij de IND te kunnen opvragen,

Nadere informatie

Privacyreglement. Stichting Rapucation Postbus NL Amsterdam

Privacyreglement. Stichting Rapucation Postbus NL Amsterdam Stichting Rapucation Postbus 15989 1001 NL Amsterdam www.rapucation.eu info@rapucation.eu 088-3777700 Privacyreglement 1. Begripsbepalingen In dit reglement wordt verstaan onder: de wet: de Wet bescherming

Nadere informatie

Bestuurlijke handhaving door de AP Toezicht op de naleving

Bestuurlijke handhaving door de AP Toezicht op de naleving Jaarcongres Vereniging PrivacyRecht, 28 september 2018 Bestuurlijke handhaving door de AP Toezicht op de naleving Quirine Tjeenk Willink General Counsel Inhoud Toezicht op de naleving Handhaving onder

Nadere informatie

Regeling toezicht verwerking persoonsgegevens door gerechten en het parket bij de Hoge Raad 1

Regeling toezicht verwerking persoonsgegevens door gerechten en het parket bij de Hoge Raad 1 Regeling toezicht verwerking persoonsgegevens door gerechten en het parket bij de Hoge Raad 1 Gelet op artikel 55 lid 3 Verordening EU 2016/679 en artikel 45 lid 2 van de Richtlijn EU 2016/680, gehoord

Nadere informatie

Enkele uitdagingen bij de informatieplicht voor bestuurder en curator

Enkele uitdagingen bij de informatieplicht voor bestuurder en curator Opinie en achtergrond Enkele uitdagingen bij de informatieplicht voor bestuurder en curator Introductie Een van de eerste handelingen die een curator verricht nadat hij of zij is aangesteld in een nieuw

Nadere informatie

zaaknummer / rolnummer: 286636 / HA ZA 07-1385

zaaknummer / rolnummer: 286636 / HA ZA 07-1385 vonnis RECHTBANK 'S-GRAVENHAGE Sector civiel recht zaaknummer / rolnummer: 286636 / HA ZA 07-1385 Vonnis in incident van in de zaak van de rechtspersoon naar buitenlands recht SOCIETA ITALIANA PER LO SVILUPPO

Nadere informatie

Voorwaarden Verwerking persoonsgegevens (Bewerkersovereenkomst)

Voorwaarden Verwerking persoonsgegevens (Bewerkersovereenkomst) Voorwaarden Verwerking persoonsgegevens (Bewerkersovereenkomst) Indien een onderneming die behoort tot de groep van De Meerlanden Holding N.V. (de betreffende onderneming en De Meerlanden Holding N.V.

Nadere informatie

Standaard Service Level Agreement

Standaard Service Level Agreement Online oplossingen van der Heiden ICT services Abcoudestraat 3 2546 EG Den Haag 06-421544646 https://www.vanderheidenictservices.nl info@vanderheidenictservices.nl Datum: 29 februari 2016 Versie: 1.0.0

Nadere informatie

Na overleg met de gerechten, adviseert de Raad als volgt. 1

Na overleg met de gerechten, adviseert de Raad als volgt. 1 De Minister van Veiligheid en Justitie drs. S.A. Blok Postbus 20301 2500 EH Den Haag datum 12 mei 2017 contactpersoon Voorlichting doorkiesnummer 088-361 33 17 e-mail Wetgeving.rvdr@rechtspraak.nl uw kenmerk

Nadere informatie

Volksgezondheidswetgeving GENEESKUNDIGE BEHANDELINGSOVEREENKOMST

Volksgezondheidswetgeving GENEESKUNDIGE BEHANDELINGSOVEREENKOMST GENEESKUNDIGE BEHANDELINGSOVEREENKOMST 13 Geneeskundige behandelingsovereenkomst (P.B. 2000, no. 118) Landsverordening van de 23ste oktober 2000 houdende vaststelling van de tekst van Boek 7 van het Burgerlijk

Nadere informatie

PRIVACYREGLEMENT. maakt werk van de apotheek. Stichting Bedrijfsfonds Apotheken. Paragraaf 1. Algemene bepalingen

PRIVACYREGLEMENT. maakt werk van de apotheek. Stichting Bedrijfsfonds Apotheken. Paragraaf 1. Algemene bepalingen maakt werk van de apotheek Postbus 219 3430 AE Nieuwegein T 030 600 85 20 F 030 600 85 20 E sba@sbaweb.nl W www.sbaweb.nl PRIVACYREGLEMENT Stichting Bedrijfsfonds Apotheken Paragraaf 1 Artikel 1 Artikel

Nadere informatie

Hoe kunt u profiteren van de cloud? Whitepaper

Hoe kunt u profiteren van de cloud? Whitepaper Hoe kunt u profiteren van de cloud? Whitepaper Auteur: Roy Scholten Datum: woensdag 16 september, 2015 Versie: 1.1 Hoe u kunt profiteren van de Cloud Met de komst van moderne technieken en de opmars van

Nadere informatie

VERWERKERSOVEREENKOMST VERWERKER

VERWERKERSOVEREENKOMST VERWERKER VERWERKERSOVEREENKOMST VERWERKER In deze overeenkomst zijn, na en door ondertekening van partijen, rechtsgeldig de rechten en plichten van partijen vastgelegd met betrekking tot de Verwerking van Persoonsgegevens.

Nadere informatie

Privacy Compliance in een Cloud Omgeving

Privacy Compliance in een Cloud Omgeving Privacy and Trust in the Digital Society Privacy Compliance in een Cloud Omgeving Jeroen Terstegge NVvIR Amsterdam, 17 juni 2010 Even voorstellen mr.drs. Jeroen Terstegge, CIPP Directeur Privacyadviesbureau

Nadere informatie

BEWERKERSOVEREENKOMST

BEWERKERSOVEREENKOMST BEWERKERSOVEREENKOMST 1. [ORGANISATIE], statutair gevestigd te [PLAATS], kantoor houdende [ADRES], ingeschreven in het handelsregister onder nummer [KVKNR], hierbij vertegenwoordigd door [DHR/MEVR] [NAAM],

Nadere informatie

Privacyreglement van Stichting 070Watt;

Privacyreglement van Stichting 070Watt; Privacyreglement van Stichting 070Watt; Stichting 070Watt treft hierbij een schriftelijke regeling conform de Wet Bescherming Persoonsgegevens voor de verwerking van cliëntgegevens. Vastgelegd zijn hiermee

Nadere informatie

Ons kenmerk z Contactpersoon

Ons kenmerk z Contactpersoon Autoriteit Persoonsgegevens Postbus 93374, 2509 AJ Den Haag Prins Clauslaan 60, 2595 AJ Den Haag T 070 8888 500 - F 070 8888 501 autoriteitpersoonsgegevens.nl De minister van Infrastructuur en Milieu Postbus

Nadere informatie

De minister van Veiligheid en Justitie. Postbus 20301 2500 EH DEN HAAG. Wetgevingsadvies invoering flexibel cameratoezicht.

De minister van Veiligheid en Justitie. Postbus 20301 2500 EH DEN HAAG. Wetgevingsadvies invoering flexibel cameratoezicht. POSTADRES Postbus 93374, 2509 AJ Den Haag BEZOEKADRES Juliana van Stolberglaan 4-10 TEL 070-88 88 500 FAX 070-88 88 501 INTERNET www.cbpweb.nl www.mijnprivacy.nl AAN De minister van Veiligheid en Justitie

Nadere informatie

PRIVACYREGLEMENT THAELES BV. Baarlo, 15 september 2010. Privacyreglement Thaeles

PRIVACYREGLEMENT THAELES BV. Baarlo, 15 september 2010. Privacyreglement Thaeles PRIVACYREGLEMENT THAELES BV Baarlo, 15 september 2010 Privacyreglement Thaeles 15 september 2010 PRIVACYREGLEMENT THAELES BV Artikel 1 - Begrippen In deze regeling wordt verstaan onder: a) Thaeles: Thaeles

Nadere informatie

Verwerkersovereenkomst

Verwerkersovereenkomst Verwerkersovereenkomst STKKR verwerkt in sommige gevallen persoonsgegevens voor en in opdracht van de klant omdat de klant een software gebruikersovereenkomst (abonnement) met STKKR heeft. STKKR en de

Nadere informatie

Stichting Peuterspeelzaal Pippeloentje Pagina: Privacyreglement Pippeloentje

Stichting Peuterspeelzaal Pippeloentje Pagina: Privacyreglement Pippeloentje Privacyreglement Peuterspeelzaal Pippeloentje Preambule Dit reglement beoogt het juiste gebruik van alle persoonsgegevens waarvan Peuterspeelzaal Pippeloentje of een van haar medewerkers werkzaam binnen

Nadere informatie

Hoofdstuk 9 Awb: Klachtbehandeling

Hoofdstuk 9 Awb: Klachtbehandeling Hoofdstuk 9 Awb: Klachtbehandeling Titel 9.1. Klachtbehandeling door een bestuursorgaan Afdeling 9.1.1. Algemene bepalingen Art. 9:1. 1. Een ieder heeft het recht om over de wijze waarop een bestuursorgaan

Nadere informatie

Advies Ontwerpbesluit tot vaststelling van nadere regels voor het vastleggen en bewaren van kentekengegevens

Advies Ontwerpbesluit tot vaststelling van nadere regels voor het vastleggen en bewaren van kentekengegevens Advies Ontwerpbesluit tot vaststelling van nadere regels voor het vastleggen en bewaren van kentekengegevens Dit document bevat de alternatieve tekst van het origineel. Dit document is bedoeld voor mensen

Nadere informatie

Cloud Computing. Bart van Dijk

Cloud Computing. Bart van Dijk Cloud Computing Bart van Dijk (b.van.dijk@hccnet.nl) Cloud Computing Wat is Cloud Computing, en waarom Geschiedenis Cloud Computing Techologie Service modellen Voor en nadelen Cloud Computing voor consumenten

Nadere informatie

Software en continuïteit

Software en continuïteit Software en continuïteit Jaarvergadering Orde van Advocaten 25 september 2009 Presentatie van de Vereniging Informaticarecht Advocaten (VIRA) Polo G. van der Putt, voorzitter VIRA Agenda VIRA Wat is (de

Nadere informatie

PRIVACY STATEMENT. Guido de Wit advocaten B.V.

PRIVACY STATEMENT. Guido de Wit advocaten B.V. PRIVACY STATEMENT Guido de Wit advocaten B.V. Guido de Wit advocaten is gevestigd in Alkmaar. Ons team van advocaten helpt u graag om alle kansen die op uw pad komen te benutten, zonder dat u zich zorgen

Nadere informatie

Beoordeling Bevindingen

Beoordeling Bevindingen Rapport 2 h2>klacht Verzoeker klaagt erover dat een ambtenaar van het regionale politiekorps Limburg Zuid zijn adresgegevens aan zijn ex-echtgenote heeft verstrekt. Beoordeling Bevindingen Verzoeker verliet

Nadere informatie

Privacyreglement Hulp bij ADHD

Privacyreglement Hulp bij ADHD Privacyreglement Hulp bij ADHD Paragraaf 1: Algemene bepalingen Artikel 1: Begripsbepaling In dit reglement wordt in aansluiting bij en in aanvulling op de Wet bescherming persoonsgegevens (Staatsblad

Nadere informatie

Artikel 3 Categorieën personen, opgenomen in het bestand Het bestand bevat uitsluitend gegevens van cliënten opdrachtgevers en medewerkers.

Artikel 3 Categorieën personen, opgenomen in het bestand Het bestand bevat uitsluitend gegevens van cliënten opdrachtgevers en medewerkers. PRIVACYREGLEMENT HET BLIKVELD Artikel 1 Begrippen In deze regeling wordt verstaan onder: a. HET BLIKVELD: Het Blikveld, statutair gevestigd te Utrecht. b. de directeur: beide directeuren van Het Blikveld;

Nadere informatie

Privacyreglement Bureau Beckers

Privacyreglement Bureau Beckers Privacyreglement Bureau Beckers Bureau Beckers houdt zich aan het privacyreglement zoals dat door de Branchevereniging wordt aangegeven en in het vervolg van dit document is opgenomen. De nu volgende aandachtspunten

Nadere informatie

ALGEMENE VOORWAARDEN. Opdrachtgever aan Go2UBL opdracht wenst te verlenen tot het verrichten van dergelijke diensten tegen na te noemen voorwaarden;

ALGEMENE VOORWAARDEN. Opdrachtgever aan Go2UBL opdracht wenst te verlenen tot het verrichten van dergelijke diensten tegen na te noemen voorwaarden; ALGEMENE VOORWAARDEN Go2UBL is in staat digitale (financiële) documenten te verrijken, om zo een UBL bestand te genereren, hierna ook te noemen: de dienst; de dienst een efficiënte boekhoudkundige verwerking

Nadere informatie

Verwerkersovereenkomst

Verwerkersovereenkomst Verwerkersovereenkomst Deze verwerkersovereenkomst is van toepassing op alle vormen van verwerking van persoonsgegevens die DRVsoft it Totaal, hierna te noemen IT Totaal, gevestigd te Zoetermeer, ingeschreven

Nadere informatie

Privacybeleid van het schoolplein

Privacybeleid van het schoolplein Privacybeleid van het schoolplein Het schoolplein is een product van Lynxit (http://lynxit.nl) Deze Applicatie host deze pagina en verzamelt bepaalde Persoonsgegevens van de Gebruikers. Samenvatting van

Nadere informatie

Algemene Voorwaarden Jortt BV

Algemene Voorwaarden Jortt BV Algemene Voorwaarden Jortt BV 1 Toepasselijkheid 1.1 Deze Algemene Voorwaarden zijn van toepassing op alle (aanvragen tot) aanbiedingen, offertes, werkzaamheden en verlening van diensten door en overeenkomsten

Nadere informatie

Eerste aanleg: ECLI:NL:RBOBR:2013:5574, Bekrachtiging/bevestiging

Eerste aanleg: ECLI:NL:RBOBR:2013:5574, Bekrachtiging/bevestiging ECLI:NL:RVS:2015:258 Instantie Raad van State Datum uitspraak 04-02-2015 Datum publicatie 04-02-2015 Zaaknummer Formele relaties Rechtsgebieden Bijzondere kenmerken Inhoudsindicatie 201309828/1/A3 Eerste

Nadere informatie

Privacyreglement A-REA artsen en arbeidsdeskundigen

Privacyreglement A-REA artsen en arbeidsdeskundigen Artikel 1 Begripsbepalingen In dit reglement en de toelichting wordt verstaan onder: a. persoon: een individuele, natuurlijke persoon; b. persoonsgegevens: gegevens, die herleidbaar zijn tot een persoon;

Nadere informatie

Privacy reglement kinderopvang Opgesteld volgens de Wet Bescherming Persoonsgegevens (W.B.P.)

Privacy reglement kinderopvang Opgesteld volgens de Wet Bescherming Persoonsgegevens (W.B.P.) Privacy reglement kinderopvang Opgesteld volgens de Wet Bescherming Persoonsgegevens (W.B.P.) 1. Begripsbepalingen 1. Persoonsgegevens: elk gegeven betreffende een geïdentificeerde of identificeerbare

Nadere informatie