Blauwe Engelen in het Koor. Rein Pol in de Martinikerk. 3 juli t/m 28 augustus. ma-za uur - zo uur. Toegang 2,50 -

Transcriptie

1 GRONINGER ORGELAGENDA 2015

2 Blauwe Engelen in het Koor Rein Pol in de Martinikerk 3 juli t/m 28 augustus ma-za uur - zo uur Toegang 2, Martinikerk.indd :03

3 Woord vooraf Een nieuw orgelseizoen en een nieuwe orgelagenda liggen voor ons. We leven in een hectische wereld, waarin veel verandert of veranderd is. Meer dan ooit in de laatste decennia wordt er een beroep gedaan op vrijwilligers. Maar ook meer dan ooit wordt er vernieuwing of aanpassing aan de omstandigheden geëist. Er is veel onzekerheid: denk aan de vele banen die verloren gaan in de zorg, in de cultuursector en in de middenstand. Grote winkelketens houden zich niet meer staande. Is het koopgedrag van mensen zo veranderd? Komen mensen niet meer de deur uit, indien ze via het internet alles kunnen regelen? Hebben mensen geen behoefte meer aan contacten? Tot dusver leken dergelijke veranderingen aan de SGO voorbij te gaan. Natuurlijk hebben ook wij een website en hebben we de nieuwjaarswens voor het eerst digitaal verzonden. Maar ook wij ontkomen niet aan veranderingen. We willen de orgels in onze regio behouden en volop in de belangstelling brengen. Voor de donateurs van onze stichting een vanzelfsprekendheid. Maar voor velen nog onbekend. Ook wordt vaak niet voldoende beseft dat dat behoud niet vanzelf gaat. Wat gaat dit alles betekenen? Om veel mensen te bereiken zullen we moeten gaan samenwerken met aan ons gelieerde instellingen en bedrijven. Dat kan en moet een breed palet zijn. Behalve op stichtingen die zich direct met orgels bezighouden is ons vizier gericht op musea, galerieën, de Stichting Oude Groninger Kerken, het Museumhuis Groningen, het Arp Schnitgergesellschaft, en diverse culturele instellingen, al dan niet grensoverschrijdend. Gezamenlijk willen we een uniek aanbod creëren, zowel via het internet als via bijeenkomsten of contactmomenten. Om mensen uit andere interessegebieden aan ons te binden zullen we programma s ontwikkelen, die voor een groot publiek interessant zijn. Het huidige tijdsgewricht is niet alleen onzeker, we leven in een tijd waarin veel uitdagingen wachten, waar veel van ons gevraagd wordt. Wellicht ook een omslag in denken en uitvoeren. Wij zullen ons open moeten stellen voor veranderingen, voor wellicht een combinatie van concerten en tentoonstellingen, een combinatie van klassieke en moderne muziek, voor orgelreizen in combinatie met andere zaken meer in de eigen omgeving of laagdrempelige presentaties en concerten. Misschien moeten we, als mensen niet naar orgels komen, de orgels wel naar de mensen laten komen. Zo maar een paar ideeën. Heeft u ook ideeën? Laat het ons weten en wij zullen bezien of ze uitvoerbaar zijn, dan wel of ze passen in de nieuw uit te zetten koers. Gewoon eens ideeën out of the box, zou ik zeggen. Ten slotte wil ik iedereen die betrokken is bij het organiseren van de vele evenementen, de samenstelling van deze orgelagenda en de planning van vele concerten dankzeggen voor hun inzet gedurende het afgelopen jaar en voor het komend jaar iedereen heel veel succes wensen. We hebben elkaar nodig! Met een hartelijke groet, Rikus Jager, voorzitter. Theo Jellema bij het SGO-orgelconcours in 2014 Inhoudsopgave 1

4 In deze agenda Woord vooraf 1 Meerdaagse orgelreis Excursie orgels in Maarland 6 Expositie in Martinikerk Groningen 8 Klaas Bolt herdenkingsexcursie 10 Klaas Bolt herdenkingsconcert 11 Orgelnieuws uit Garnwerd, Zuidhorn, Oude Pekela 12 Orgelnieuws uit Groningen: Der Aa-kerk en Martinikerk 13 La Natavité van Olivier Messiaen 14 Orgelcouncours 2015 in Uithuizermeeden 16 Bachconcerten in Martini Groningen 17 Heringebruikname orgel Noordbroek 18 groot onderhoud Martiniorgel Groningen 19 Wandelfestival Tocht om de Noord 20 Schnitgerfestival stad Groningen Orgelconcerten in Groningen en Drenthe 24 Orgelbouwnieuws 30 Orgelbouwnieuws: Uitgelicht 32 Restauratie Ademaorgel in Oude Pekela 36 Restauratie orgel Doopsgezinde kerk Leer (D) 38 Reconstructie Arp Schnitger-orgel Lutherse Kerk Groningen 41 Stichting Groningen Orgelland algemene informatie 43 Bestuur van de stichting 44 Omslagfoto: orgels van Ezinge en Meeden. Informatie pag. 30 Colofon Groninger Orgelagenda 2015 Jaargang 31 Jaarlijkse uitgave van de Stichting Groningen Orgelland Redactie: Hans Beek en Kees Kugel Eindredactie: Bert Veening Coördinatie: Koos Tiggelaar Vormgeving: Walter van der Zwaan Grafische verzorging: De Marne, Delfzijl Oplage: Omslag ontwerp: Vincenti Dordrecht Ondanks de nauwkeurigheid waarmee de samenstelling van deze agenda is omgeven, kan de uitgever op geen enkele wijze aansprakelijk worden gesteld voor fouten of onjuist gebruik. De auteurs zijn verantwoordelijk voor de inhoud van hun artikel of rubriek. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd of gekopieerd, op welke wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming vooraf van de Stichting Groningen Orgelland. Mense Ruiter Orgelmakers bv Oosterseweg ad Zuidwolde (Gr.) 2

5 Deze agenda zit boordevol interessante en nuttig informatie voor een succesvol orgelseizoen. Nog meer informatie vindt u op onze website Op onze website o.a. Reportage van de orgelreis naar Berlijn en Brandenburg De nieuwe cd met alle orgelwerken van Tunder (Martiniorgel Groningen) Beiaardnieuws uit de provincie Groningen Adressen van stichtingen, verenigingen en commissies Reportage van het orgelconcours in Leens Draagt u ook een pijpje bij? (UK) (DLD) Reconstructie Arp Schnitgerorgel Luthersche kerk Groningen Het nieuwste nieuws over de nieuwste cd s en nieuwste boeken 3

6 Op zoek naar de oorsprong van het Noord-Duitse orgel De Stichting Groningen Orgelland heeft in 2005 een excursie naar Denemarken en Noord-Duitsland georganiseerd met bovenstaand thema. Deze reis o.l.v. Bernhardt Edskes was een groot succes! Nu, tien jaar later, heeft Edskes te kennen gegeven dit hoogtepunt in de orgelreizen met organist Sietze de Vries nog eens te willen bereiken en hiermee afscheid te willen nemen als excursieleider. Hij verdient van de kant van de Stichting Groningen Orgelland groot respect en grote waardering voor zijn bijdragen aan de meerdaagse orgelreizen van de SGO. Vanaf 2016 zal de orgelreis er anders uitzien. Artistiek leider en organist zal Sietze de Vries zijn, geassisteerd door stagiaires van de Nederlandse conservatoria. We willen verjonging en verbreding realiseren. Tijdens de excursie is hier al iets van te merken. Ook in het bestuur van SGO is sprake van verjonging. Wat betreft het organisatorische gedeelte van deze reis zal Hilda Rodenboog worden geassisteerd door Ard Lukassen. Hij wordt medio 2015 de nieuwe secretaris van de stichting, terwijl Kees Kugel (de gaande secretaris) de brochure gaat verzorgen. We starten op maandag 21 september t/m zaterdag 26 september Deze orgelreis is dus één dag langer! Het programma gaat er als volgt uitzien: Op maandag 21 september vertrekken we uit Haren (Postillion hotel) om 7.00 uur, vanuit Groningen (hoofdstation) om 7.30 uur en (hotel van der Valk) uit Zuidbroek om 8.00 uur. De eerste dag bezoeken we Flensburg (St.Nicolai) en Sonderborg (reconstructie orgel in kas 1626 door Mads Kjersgaard). Verder bezoeken we in Denemarken Odense (Domkirke), Hillerød (Fredriksborg, het Compeniusorgel) Helsingør, Kopenhagen (Garnisonskirke, For Frelserskirke met een fantastisch front. De Grundvigskirke is boeiend qua architectuur en vanwege het bijzondere Marcussenorgel) en Roskilde. In Duitsland bezoeken we Hamburg-Altona (1998 firma Th. Kuhn, gebouwd naar de stijl van Cavaille-Coll, Hamburg Hauptkirche St.Katharinen (Flentrop 2013) en Grünendeich (Gloger 1766). In Bremen bezoeken we de 4

7 Martinikirche en de Bremer Dom. Tenslotte in Bremen-Walle het orgel van Winold van der Putten (2002). Dit alles onder voorbehoud! We overnachten één nacht in Hotel Koldingfjord in Kolding. Twee nachten in hotel Danmark in Kopenhagen. Twee nachten in Parkhotel Stader Hof in Stade. De SGO biedt u deze reis aan voor per persoon (donateurs 750.-) op basis van een tweepersoonskamer. De toeslag voor een één persoonskamer is Bij de prijs inbegrepen: Hotelovernachting met ontbijt Vijf diners Entreeprijzen van de kerken Busreis Lunchpakket indien nodig Excursieboekje met informatie over en foto s van kerken en orgels Belangrijk is dat u voor een annuleringsverzekering zorgt. Bij annulering na 15 juli 2015 krijgt u uw betaling niet teruggestort. Houd er rekening mee dat er ook gelopen moet worden. De bus kan niet in alle gevallen tot bij de kerken en borgen rijden. 5

8 Excursie orgels gemeente Maarland Monumentale orgels in middeleeuwse dorpskerken Op zaterdag 3 oktober organiseert de Stichting Kerkconcerten Jacobuskerk Zeerijp een najaarsorgelexcursie langs orgels van de PKN-gemeente Maarland. Deze streekgemeente kerkt in acht kerken op t Hogeland. Vier van deze kerken met hun orgels zullen op die dag nader onder de aandacht worden gebracht. Zeerijp De excursie staat onder de deskundige leiding van Stef Tuinstra en Henk de Vries, twee orgelexperts uit Groningen. Deze ambassadeurs van de Groningse orgelcultuur en bijbehorende orgelbouw leiden u door de orgeltuin van Maarland en gaan er boeiend over vertellen waarbij de orgels ook uitgebreid worden gedemonstreerd in hun fraaiste klankcombinaties. Ter afsluiting van elk bezoek is een bezichtiging boven bij de klaviatuur mogelijk. Gezien de beperkte tijd per orgel is er geen gelegenheid om zelf te spelen. Op de dag zelf wordt een gratis dagprogramma uitgereikt met uitgebreide toelichtingen. Er wordt uitgegaan van vervoer met eigen auto. Diegenen die met het openbaar vervoer komen moeten dit even aangeven bij hun aanmelding. Zij zullen dan om uur van treinstation Loppersum worden opgehaald en na afloop weer teruggebracht. De trein naar Groningen vertrekt om uur. 6

9 Het dagschema is als volgt: Godlinze t Zandt Loppersum Buffetlunch Hotel Spoorzicht Loppersum Zeerijp De kosten van deze dagexcursie zijn 27,00 all-in, dus inclusief de lunch. Voor diegenen die zelf een lunchpakket willen meenemen is het 20,00. U kunt u opgeven bij: Henk de Vries, info@henkdevries.info Voor informatie over de te bezoeken kerken en orgels kunt u alvast kijken op de website van de Stichting Kerkconcerten Jacobuskerk Zeerijp: t Zandt Loppersum Godlinze 7

10 De SGO orgelstand en de tentoonstelling Orgels aan de Noordzee- Cultuur van de Marschen Ook in 2015 zal het orgelinformatiecentrum van de SGO weer te bezoeken zijn. Gewoontegetrouw staat dat opgesteld in de Martinikerk en is grotendeels open gedurende de tijden dat de Martinikerk is geopend. Ook tijdens de lunchpauzeconcerten op de vrijdag en de orgeldemonstraties van de zaterdag is de stand geopend. U vindt in de orgelstand nagenoeg alle orgel-cd s en publicaties over orgels en organisten uit Groningen. Ook de nieuwste CD met alle werken van Franz Tunder, waarover meer op onze website, kunt u in de orgelstand verkrijgen. Vanaf midden juli tot bijna de hele maand augustus wordt de orgelstand vergezeld van een prachtige tentoonstelling. Ook daarover kunt u meer lezen in deze agenda. De tentoonstelling heeft als onderwerp de orgelcultuur langs de Noordzeekust en is opgezet door prof. dr. Konrad Küster, in opdracht van de Evangelisch-Lutherische Kirche in Noord Duitsland. Het is een reizende tentoonstelling in het kader van het gezamenlijke project Luthers Noorden, culturele gevolgen van de Reformatie in het Noorden, onderzoeken en doorgeven De tentoonstelling geeft een prachtig overzicht van de ontwikkeling van de orgelcultuur in de landen rond het Waddengebied. De tentoonstelling laat, in beeld en geluid, ook veel aspecten van de ontwikkeling van orgels in Groningen zien en horen. Als u van de Groningse orgels houdt, moet u deze tentoonstelling absoluut bekijken. In een inleiding op de tentoonstelling schrijft bisschop Gothart Magaard: Frisia non cantat? ; De geschiedenis laat ons iets anders zien. Friesland hield en houdt van muziek. Friesland hield en houdt van orgelmuziek. Dankzij de onderzoeken van professor Küster weten we: De kleigebieden van Amsterdam tot Esbjerg zijn één van de oudste orgellandschappen van de wereld. Hier waren en zijn instrumenten van de allerhoogste rang. Ze leggen getuigenis af van 500 jaar actief kerkmuzikaal leven langs de westkust welke regio kan iets dergelijks over zichzelf zeggen? Bij de tentoonstelling is een prachtige catalogus gevoegd, in het Nederlands geschreven en ook in de orgelstand te verkrijgen. De SGO begroet u deze zomer graag bij de orgelstand en op de tentoonstelling in de Martinikerk in Groningen. 8

11 Lunchpauzeconcerten en orgeldemonstraties (gratis) in de Martinikerk in Groningen De lunchpauzeconcerten en de orgeldemonstraties in de Martinikerk in Groningen zijn langzamerhand een mooie traditie geworden. Ook in 2015 zullen ze weer plaatsvinden. Het doel van de bespelingen is hetzelfde gebleven: het fameuze Martini-orgel aan een breed publiek presenteren. De lunchpauzeconcerten zullen in de maanden juni, juli en augustus op vrijdag plaatsvinden en beginnen om uur. Jonge organisten die aan het begin van hun muzikale carrière staan en veelal nog aan het conservatorium studeren zullen de concerten verzorgen. De concerten hebben een informeel karakter. Dat betekent dat men tijdens het concert mag binnenlopen en weer weggaan en ook tijdens het concert in de kerk kan wandelen. De concerten zijn gratis toegankelijk, maar bij de uitgang is er gelegenheid om een kleine bijdrage voor de bestrijding van de onkosten te geven. Het programma van het concert wordt bij de ingang van de kerk uitgereikt. Ook de orgeldemonstraties van de zaterdagmiddag hebben een informeel karakter. Het accent ligt dan op de demonstratie van het instrument met zijn vele klankmogelijkheden. Deze demonstraties worden gegeven door Groninger vakorganisten en beginnen om uur. Behalve het demonstreren van de mogelijkheden van het orgel, zullen zij ook orgelliteratuur laten horen en/of improviseren. De entree voor de demonstratie is de toeristenentree voor de kerk en bedraagt 2,50. De concerten worden aangekondigd in de Groninger Orgelagenda en via diverse andere media. Tijdens de lunchpauzeconcerten en de orgeldemonstraties kunt u een bezoek brengen aan een tentoonstelling over de ontwikkeling van de orgelcultuur in het gebied rond de Noordzee en de Waddenzee en aan de stand van de Stichting Groningen Orgelland, waar u alle nieuwe CD-producties en publicaties over Groninger orgels kunt vinden. 9

12 Eendaagse orgelexcursie Klaas Boltherdenking Dit jaar is het vijfentwintig jaar geleden dat de vermaarde organist en orgeldeskundige Klaas Bolt overleed. De eendaagse orgelexcursie van de Stichting Groningen Orgelland (SGO) zal daarom aan hem zijn gewijd. Het werk van Klaas Bolt voor de Groninger orgelcultuur is van een niet te onderschatten betekenis geweest en dit zal tijdens de excursie nader worden belicht. Klaas Bolt, die door zijn bijdragen aan het Schnitgersymposium van 1969 een van de grondleggers van de SGO is geweest, is afkomstig uit het Groningerland. Geboren en getogen in Appingedam, kwam hij van kinds af aan in aanraking met de Groninger orgels. Die kennismaking en ervaring heeft zijn visie op orgels en op de orgelklank bepaald. Bolt hield er voor zijn tijd vrij onorthodoxe ideeën op na. De neobarokke benadering van orgelbouw en orgelrestauraties was in zijn tijd nog gemeengoed, maar Bolt wilde terug naar de authentieke uitgangspunten van de zeventiende en achttiende eeuw, de bloeiperiode van de orgelbouw. In Groningen trof hij veel originele instrumenten aan uit die tijd en hij merkte al heel snel dat deze instrumenten een superieure bouwkwaliteit en een fascinerende klank hadden. Hij heeft zich enorm beijverd deze eigenschappen terug te laten keren in de orgelbouw en de restauratiepraktijk en dat is hem gelukt. Tijdens de excursie zullen deze aspecten van het leven en het werk van Klaas Bolt naar voren komen. De bezochte orgels laten steeds een deel daarvan zien en horen. In Appingedam wordt aandacht besteed aan de eerste kennismaking van Bolt met het fenomeen orgel. Noordlaren was de eerste organistenplaats van Bolt. Nieuw Scheemda vertegenwoordigt zijn visie op orgelklank en orgelrestauratie. Het orgel van Oostwold was voor Bolt een orgeltype waar zijn hart naar uitging. Voor Bolt stond het orgel als begeleidingsinstrument voor de gemeentezang voorop. Dat is altijd de voornaamste functie van het instrument geweest en dat leidde bij Bolt tot een ambachtelijke benadering van orgelbouw en -restauratie, literatuurspel en improvisatie. Zijn invloed is tot op de huidige dag merkbaar, zichtbaar en hoorbaar. De excursie zal worden geleid door een vriend en collega van Klaas Bolt: Bernhardt Edskes. Hij zal wijzen op de belangrijkste aspecten van het leven en het werk van Bolt en zal hij ook vele persoonlijke herinneringen ophalen. Sietze de Vries zal de muzikale invulling van de excursie voor zijn rekening nemen en aandacht besteden aan de speelwijze en improvisatiekunst van Bolt en zijn registratiepraktijk. Met deze excursie wil de SGO een van haar grondleggers eren en gedenken. Het vervoer tijdens de excursie, die op 6 junmi plaatsvindt, is op eigen gelegenheid en men kan zich opgeven via de antwoordkaart in de Orgelagenda, op de SGO website of via een naar info@ groningenorgelland. nl. Over het verdere verloop van de excursie wordt u dan nader per of telefonisch geïnformeerd. 10

13 Klaas Bolt Herdenkingsconcert Midwolda Klaas Bolt Herdenkingsconcert Klaas Bolt (Appingedam, 6 maart Haarlem, 11 april 1990) was een Nederlandse organist, improvisator, orgelkundige en componist. Groot was zijn invloed op de orgelmuziek en de orgelbouw in zijn tijd. Reeds op 63-jarige leeftijd is hij overleden en dat is dit jaar 25 jaar geleden. Om de herinnering aan hem levend te houden heeft één van zijn laatste leerlingen het initiatief genomen om een concert te organiseren op zijn sterfdag: zaterdag 11 april. Aan haar studietijd in Amsterdam bij Klaas Bolt heeft ze goede herinneringen. Enthousiast verhaalt Francien Janse-Balzer over de orgeltochten die Bolt maandelijks organiseerde. Met de studentenklas werden reizen georganiseerd naar vele orgels in binnen- en buitenland. Vele malen reisde Janse-Balzer met Bolt mee naar de ingebruikname van orgels die onder leiding van orgeladviseur Bolt waren gerestaureerd. Het laatste orgel waar hij zijn grote kennis aan mocht wijden is het Schnitgerorgel van de Aa-kerk te Groningen. En juist op dit fameuze instrument, dat in juni 1990 weer officieel in gebruik werd genomen, kreeg hij zijn eerste orgellessen van Johan van Meurs. Midwolda was één van de plaatsen die Francien Janse-Balzer bezocht op een orgeltocht met Klaas Bolt. Klaas Bolt sprak over de grote klasse van het Hintsorgel aldaar, gebouwd in Een instrument dat bij uitstek geschikt is voor de begeleiding van de gemeentezang en een geweldig orgel om op te improviseren. Improviseren, dat was het grote talent van Klaas Bolt, daar lag zijn passie. De kunst van het improviseren stelde hij ten dienst aan de gemeentezang. Vele organisten heeft hij nieuwe perspectieven laten zien, wat betreft orgelspel in het algemeen en gemeentezang in het bijzonder. In het concert op 11 april in Midwolda wil organist Janse-Balzer muziek spelen van Jan Pieterszoon Sweelinck en Anthony van Noordt, componisten die een grote inspiratiebron voor Bolt zijn geweest. Daarnaast wil ze enkele van Bolts fameuze improvisaties laten horen, improvisaties die inmiddels op papier zijn vastgelegd. Samenzang van een enkele psalm of een gezang zoals Ontwaak, gij die slaapt zal niet ontbreken. Francien Janse-Balzer is na haar studie aan het Sweelinck Conservatorium Amsterdam bij Klaas Bolt en Jacques van Oortmerssen, die ze in 1984 afsloot met het examen Uitvoerend Musicus, verhuisd naar Weener in Duitsland. Ze concerteert er met regelmaat op orgel en piano ze is de vaste concertpartner van saxofonist Uwe Heger. Ze is in haar woonplaats Weener cantor-organist van de Evangelisch- Klaas Bolt, Bavo-orgel, Haarlem, (collectie Margarete Bolt) Lutherische Kirche, waar zij een orgel van Alfred Führer bespeelt en in de Evangelisch-Reformierte Kirche, op het Arp Schnitgerorgel. Ze is actief in diverse bestuurlijke organen, onder andere als voorzitter van de Förderkreis Organeum in Weener e.v. die het Organeum (het cultuur- en vormingscentrum met een museum voor toetsinstrumenten) ondersteunt. Vanuit Weener, net over de Duitse grens, houdt zij contact met de Groningse orgelcultuur. Ter herinnering aan Klaas Bolt, een organist van wereldklasse, verzorgt ze een concert op zijn sterfdag op het Hintsorgel te Midwolda, een instrument van wereldklasse. Aanvang u, entree 10 euro. 11

14 Liudgerkerk van Garnwerd Garnwerd is bij de liefhebbers van oude Groningse dorpjes wel bekend. Gelegen aan het Reitdiep, zo n tien kilometer ten noorden van de stad. In Garnwerd is, behalve het beroemde smalste autostraatje van Nederland en het geliefde bruine café Hammingh, ook het karakteristieke Van Damorgel te vinden in de oude dertiende-eeuwse Liudgerkerk. In die kerk zullen net als voorgaande jaren ook in 2015 in april mei en juni wekelijks orgelbespelingen georganiseerd worden. Elke zaterdag van uur tot uur zal er in deze maanden orgelmuziek op het Van Damorgel te beluisteren zijn. Omdat de drempel zo laag mogelijk moet zijn, is de toegang gratis. Het doel hiervan is om het orgel als veelzijdig muziekinstrument meer onder de muzikale aandacht te brengen. Wandelaars kunnen even binnenlopen om te genieten van de veelzijdige orgelklanken. En niemand kijkt raar op als iemand er na enige tijd genoeg van heeft en de kerk voortijdig weer verlaat. De vele historische orgels in de oude kerken van Groningen verdienen het om meer gehoord te worden. Het meer dan tweehonderd jaar oude orgel van Garnwerd is een mooi Jubileum voor Oude Pekela! voorbeeld van zo n prachtig orgel. Het is gebouwd in 1809 door orgelbouwer Van Dam. Nadat het lange tijd door verwaarlozing onbespeelbaar geworden was, is het in 1985 gerestaureerd door orgelbouwer Mense Ruiter. Sindsdien kunnen de oude klanken weer beluisterd worden. Het schema van de concerten in 2015 is als volgt: Datum: Organist: 4 apr Hein Zeevalking 11 Hans Smeenk 18 Jan de Vries 25 Hans Nomen 2 mei Albert Viersen + Maaike Viersen 9 Open orgeldag; geen concert 16 Ties Wildeboer 23 Kees Kugel 30 Jelle Tienstra 6 juni Rolf Wassens 13 Lammert Jager 20 Hans Beek 27 Albert Viersen +Tjalling Nieboer Voor inlichtingen (bijv. als u belangstelling hebt om ook eens op het orgel te spelen) kunt u contact opnemen met: Hein Zeevalking, Burg. Brouwersstraat 2, Garnwerd. Tel: Het Van Oeckelen-orgel in de Wedderwegkerk in Oude Pekela bestaat dit jaar 150 jaar! Op 22 october 1865 werd het forse instrument, dat Van Oeckelen bouwde voor de relatief kleine dorpskerk, in gebruik genomen. Exact 150 jaar later, op 22 oktober 2015, start het festival om dit heugelijke feit te vieren. De organisatie is hard aan het werk om van dit lange weekeinde een passend feest te maken, maar ook een aantrekkelijk geheel voor de hele lokale bevolking. Zo wordt bijvoorbeeld een middag georganiseerd met lokale en regionale artiesten die met het orgel muziek zullen maken; Orgelbespelingen op de zondagmiddag in Zuidhorn In juni 2012 werd het fraaie Snitger-Freytag orgel in de Dorpskerk van Zuidhorn na een ingrijpende restauratie weer in gebruik genomen. De werknemers van de orgelmakers Mense Ruiter en Van der Putten zijn er samen met adviseur Stef Tuinstra in geslaagd het orgel weer zijn mooie oude en oorspronkelijke klank terug te geven. Deze zomer wordt het orgel tijdens een aantal zondagmiddagbespelingen nader aan u voorgesteld. De bespelingen worden gegeven door de vaste organisten Jan de Vries, Hans Beek en Kees Kugel, aangevuld door Sander ter Veen uit Aduard en Berto Steendam uit Zuidhorn. Berto Steendam zal ook zijn klavecimbel bespelen. De bespelingen hebben een informeel karakter. De organisten zullen tijdens het concert uitleg geven over het orgel, over de restauratie en over de composities die gespeeld worden. De concerten worden aangekondigd op de website van de Hervormde Kerk en zijn vrij toegankelijk. Verdere informatie over het orgel vindt u op de website van Kees Kugel: keeskugel. magix.net/website maar uiteraard zal ook muziek van Mendelssohn niet ontbreken. Een gevarieërd festival dus, waarvoor u van harte wordt uitgenodigd! 22, 24 en 25 oktober 2015 Wedderwegkerk, Hendrik Westerstraat 114 te Oude Pekela 12

15 Orgel de Der Aa-Kerk krijgt zijn cornet terug Ooit had het Schnitger-orgel (1702) van de Der Aa-kerk in Groningen op het Pedaal vier tongwerken (Bazuin 16 vt, Trompet 8 vt, Cornet 4 vt en Cornet 2 vt), alsmede een Mixtuur 4-5 st. Bij de vergroting van het instrument in 1857 door Petrus van Oeckelen keerde de Mixtuur niet terug op de oude Schnitgerladen. In 1935, bij werkzaamheden door Klaas Doornbos, verdween ook de Cornet 2 vt. Het kan ook zijn dat dit laatste al eerder is gebeurd. Vanaf 2010 hebben de organisten Dirk Molenaar en Peter Westerbrink zich beijverd voor de reconstructie van de verdwenen registers. Met succes, want dit jaar krijgt het orgel zijn Cornet 2 vt terug. Dit wordt financieel mogelijk gemaakt door het restauratiefonds van de voormalige Stichting Orgelconcerten Der Aa-kerk. Orgelmakerij Reil te Heerde, die in 2011 de restauratie van het orgel voltooide, zal in het najaar de Cornet inbouwen. Waarschijnlijk zal op een nader te bepalen datum in oktober de feestelijke ingebruikname plaatsvinden. Nadere informatie vindt u te zijner tijd op en SPEELDAG VOOR AMATEUR- ORGANISTEN IN DE DER AA-KERK Op zaterdag 20 juni 2015 kan het orgel van de Der Aa-kerk worden bespeeld door gevorderde amateurorganisten. De inschrijving is in volgorde van aanmelding voor een speelbeurt van 45 minuten. U krijgt hulp bij het registreren zodat u uw speeltijd optimaal kunt benutten. De vergoeding bedraagt 10,- U kunt u aanmelden door een mail te sturen naar info@blgroningen.nl. In de mail geeft u in het kort informatie over uw ervaring als organist. U ontvangt zo spoedig mogelijk, maar uiterlijk 8 juni bericht of u geplaatst bent. Workshop Martiniorgel Ook dit jaar vinden er in de Martinikerk te Groningen twee workshops plaats voor gevorderde amateurs en conservatoriumstudenten. De docenten zijn de twee titulair organisten Leo van Doeselaar en Erwin Wiersinga. De eerste workshop vindt plaats op zaterdag 2 mei van , gegeven door Erwin Wiersinga. De tweede op zaterdag 31 oktober door Leo van Doeselaar. De kosten voor actieve deelname (maximaal acht personen), bestaande uit een les van 30 minuten, bedragen 25 euro. Passieve deelname (maximaal vijf personen) kost 5 euro. Info en opgave bij de Stichting Martinikerk: info@martinikerk.nl 13

16 Uniek concert Messiaen s La Nativité Op zaterdag 12 december zal organist Henk de Vries het grootschalige orgelwerk La Nativité du Seigneur integraal uitvoeren op het Walcker-orgel van de Grote Kerk te Wildervank. Voorafgaand aan het concert is er een uitleg, deze begint om 19:00 uur. Het concert wordt visueel ondersteund door abstracte videoprojecties. Orgel en componist De combinatie van de muziek van Messiaen, o.a. winnaar van de Erasmusprijs, en het Walckerorgel is een goede omdat Messiaen naast harmonie en ritme ook veel klankkleuren gebruikt om zijn muzikale ideeën over te brengen. De mogelijkheden van het Walcker-orgel zijn zodanig dat dit één van de weinige orgels in Groningen is waarop een dergelijke uitvoering kan plaatsvinden. Vanwege het feit dat het orgel maar twee klavieren heeft zal het kiezen van de juiste registraties, samen met speelhulpen zoals de vrije combinatie, een behoorlijke klus zijn. Het resultaat zal voor de luisteraar echter een bijzondere ervaring worden, Messiaen is tenslotte een moderne componist. Olivier Messiaen Olivier Messiaen (Avignon, 10 december 1908 Parijs, 27 april 1992) was een Frans componist, organist en pianist. Hij is een van de belangrijkste en invloedrijkste componisten van de twintigste eeuw, wiens onconventionele werk sterk beïnvloed is door de rooms-katholieke geloofsleer. Zijn grootste inspiratiebron was de schoonheid van Gods schepping en dan met name het gezang van de vogels. Messiaen ontwikkelde een persoonlijke muzikale taal, hierin zijn vooral melodische en ritmische vernieuwingen te onderscheiden. Dit zal voor de gemid- Olivier Messiean en Prins Bernahard in het jaar

17 delde orgelconcertbezoeker wel even wennen zijn. Samen met de uitleg en daarna de beleving in de concertruimte waarin de klanken van het orgel ondersteund zullen worden met videobeelden zal dit een unieke ervaring worden. La Nativité du Seigneur Olivier Messiaen schreef La Nativité du Seigneur in 1935 op 27-jarige leeftijd. Hij verbleef op dat moment in Grenoble en vond, met name voor het vierde en het laatste deel, veel inspiratie in het berglandschap dat hem daar omringde. De eerste uitvoering van La Nativité du Seigneur vond plaats in Parijs, op 27 februari 1936 op het orgel van de Sainte- Trinité, in een gezamenlijke uitvoering door Daniel Lesur, Jean Langlais en Jean-Jacques Grünenwald. Het is een grootschalig orgelwerk over Kerstmis; het omvat negen delen en duurt rond 55 minuten. Het werk bestaat uit negen meditaties voor orgel: I. La Vierge et l Enfant (De Maagd en het Kind) Il Les bergers (De herders) Ill. Desseins éternels (Eeuwige bestemming) IV. Le Verbe (Het Woord) V. Les enfants de Dieu (De kinderen van God) VI. Les anges (De engelen) VII. Jésus accepte la souffrance (Jezus accepteert het lijden) VIII. Les mages (De wijzen) IX. Dieu parmi nous (God temidden van ons) Messiaen geeft aan dat hij in dit werk in de eerste plaats zocht naar emotie en oprechtheid, maar op duidelijke en heldere wijze overgebracht op de luisteraar. In dit werk zijn Messiaens voorkeur voor lange muzikale lijnen en een aantal ongebruikelijke manuaalen pedaalbehandelingen te horen. Ook beschrijft Messiaen de belangrijkste muzikaal-expressieve middelen die hij hier gebruikt. Messiaen realiseerde zich dat La Nativité een grote verandering teweegbracht in de orgelmuziek in een tijdperk waarin de muziek van César Franck het summum van modernisme was. Monument- en Concertcommissie Grote Kerk Wildervank. ARP-SCHNITGER-FESTIVAL SEPT 2015 THURSDAY / 3RD SEPTEMBER :00 PM / DER AA-KERK GRONINGEN CHRISTIAN SCHMITT ORGAN Works by Sweelinck, Buxtehude, Zachow, Pärt, Essl and J. S. Bach Tickets on sale from 16th April 2015 TICKETS: +49 (0)

18 Het 28-ste SGOconcours voor amateurorganisten Het achtentwintigste SGO-Orgelconcours voor amateurorganisten wordt op 24 oktober 2015 gehouden op het pas gerestaureerde Hinszorgel van Uithuizermeeden. De kerk van Uithuizermeeden ligt aan de rand van het dorp -als een trotse zwaan aan de rand van een grote vijver- en kwam in eerste aanleg tot stand in de dertiende eeuw. In 1705 werd de kerk vergroot tot kruiskerk. De imposante toren werd gebouwd naar een ontwerp van Allart Meijer. Het orgel werd gemaakt door A.A. Hinsz. De ingebruikname vond plaats op 4 september Hinsz was op 17 maart 1785 overleden, zodat het werk werd voltooid door M. Hardorff. Ruim veertig jaar na de restauratie (1970) door de gebr. Van Vulpen werd het noodzakelijk het orgel in de Mariakerk opnieuw in ogenschouw te nemen. Voortschrijdend inzicht en verdere verdieping in de Hinszorgels heeft geleid tot enige verbeteringen, die de klank van het orgel hebben geoptimaliseerd. De firma Reil zal dit voorjaar de werkzaamheden afronden, zodat het orgel ruimschoots voor het concours klaar is. Het orgel heeft een rijke dispositie, verdeeld over Hoofdwerk, Rugwerk en Pedaal. Hoofdwerk (C-d ): Prestant 8 (1-2 sterk), Gedakt 16, Holpijp 8, Octaaf 4, Speelfluit 4, Cornet 3 sterk disc.,nasard 3, Woudfluit 2, Mixtuur sterk, Trompet 8 en Vox Humana 8. Rugwerk(C-d ): Prestant 4, Fluit douce 8, Ged.fluit 4, Quint3, Octaaf 2, Sexquialter 2-3 sterk, Speelfluit 2 en Dulciaan 8. Pedaal (C-d ): Prestant 8, Bourdon 16, Gedakt 8, Octaaf 4, Roerquint 6, Nachthoorn 2, Bazuin 16, Trompet 8, en Cornet 4. In de jury hebben zitting Dirk Molenaar (organist Hinszorgel Leens), Rien Donkersloot (organist Joriskerk Amersfoort) en Ab Weegenaar (organist Hinszorgel Bovenkerk Kampen). De spelregels. 1. Deelname staat open vooramateurorganisten die niet vóór 1 september 2015 zijn gestart met een conservatoriumopleiding. 2. Kandidaten die reeds driemaal een eerste prijs hebben behaald op een SGO-orgelconcours zijn van deelname uitgesloten. 3. Leerlingen van juryleden zijn van deelname uitgesloten. 4. De deelnemer dient bij de samenstelling van zijn programma rekening te houden met de (on)mogelijkheden van het instrument. 5. Het programma mag max. tien minuten orgelliteratuur bevatten. 6. Er worden maximaal 22 deelnemers toegelaten, waarbij talentvolle jonge kandidaten de voorkeur hebben. Kandidaten die voor het eerst meedoen dienen daarom de naam van hun docent op te geven en zo mogelijk het advies van deze docent. 7. Iedere deelnemer krijgt in de weken voor het concours ca. twee uur de tijd om zich vertrouwd te maken met het orgel en de registraties te kunnen uitzoeken. 8. De voorronden worden gehouden van 9.00 uur tot uur. Ieder wordt, meestal in goed overleg, ingedeeld en dient minimaal een uur voordat zij/hij moet spelen aanwezig te zijn. Iedere deelnemer krijgt max. twee vrijkaarten voor de registranten. 9. In de finale, die om ca uur begint, speelt de finalist het in de voorronden ten gehore gebrachte stuk nog eens. 10. Na de prijsuitreiking krijgt iedere deelnemer van ieder jurylid een juryrapport, waarover individueel met het jurylid van gedachten kan worden gewisseld. Men kan zich aanmelden voor 1 juli 2015, via het adres hrodenboog@hotmail.com of via hildarodenboog@gmail.com. De kosten voor deelname bedragen 25,-. Dit bedrag moet worden overgemaakt op NL97 INGB of NL 65 INGB t.n.v. SGO Winsum, onder vermelding van concours Uithuizermeeden. 16

19 Bach in de Martinikerk Na hun aanstelling als titulair organisten van de Martinikerk in Groningen lanceerden Leo van Doeselaar en Erwin Wiersinga al snel hun ambitieuze plan om alle orgelwerken van Johann Sebastian Bach uit te voeren op het hiervoor bij uitstek geschikte Schnitger-orgel. Het betreft meer dan vijfentwintig uur orgelmuziek, waarvoor de organisten meerdere jaren uittrekken. Leo van Doeselaar en Erwin Wiersinga zorgen ervoor dat ieder concert een thematische samenhang heeft. Daarbij schuwen ze de toevoeging van orgelcomposities van tijdgenoten of voorlopers van Bach niet als die iets toevoegen aan het thema. Een enkele keer wordt ook de samenwerking met zangers of instrumentalisten gezocht. Dit jaar werkt bijvoorbeeld het kamerkoor Dualis mee. De concerten moeten ook een fijne avond uit zijn in een fraaie entourage. Ze beginnen om uur en worden afgesloten met een glaasje wijn voor wie dat wil. Dit jaar zijn er drie Bach-concerten in de Martinikerk: Zaterdag 2 mei 2015 Erwin Wiersinga Van Pasen naar Pinksteren Zaterdag 19 september 2015 Erwin Wiersinga m.m.v. Kamerkoor Dualis o.l.v. Geert- Jan van Beijeren Bergen en Henegouwen Singet und spielet Zaterdag 7 november 2015 Leo van Doeselaar De Italiaanse Bach 17

20 Heringebruikname Arp Schnitgerorgel te Noordbroek Onlangs is de eerste fase van herstelwerkzaamheden aan het beroemde Arp Schnitgerorgel (1696) te Noordbroek afgesloten. Vanaf april vorig jaar heeft het orgel gezwegen vanwege een restauratie van de windladen. Na ruim tweehonderd jaar waren ze aan restauratie toe. Mense Ruiter Orgelmakers te Zuidwolde heeft de laden gedemonteerd en naar de werkplaats in Zuidwolde gebracht, waar ze op ambachtelijke wijze hersteld zijn. Vanaf januari is de orgelmaker bezig geweest het pijpwerk te herplaatsen. Adviseur bij deze werkzaamheden was Stef Tuinstra te Bedum. De restauratie van de windladen vormt de eerste fase in een integrale restauratie van het orgel. In deze fase is bewust niets aan de intonatie van het pijpwerk veranderd, behoudens noodzakelijke kleine aanpassingen. Immers, het Noordbroekster orgel is juist befaamd om zijn unieke klank. Nu de longen van het instrument weer in orde zijn, kan er weer naar hartelust gespeeld en geluisterd worden en kan iedereen zich een oordeel vormen over het resultaat. Op zaterdag 9 mei wordt het orgel weer in gebruik genomen met een concert door Leonore Lub, Stef Tuinstra en Peter Westerbrink. Het concert begint om u. Verdere informatie vindt u op: Peter Westerbrink 18

21 Nieuwe orgeladviseurs benoemd in Martinikerk Groningen De Stichting Martinikerk Groningen heeft in het voorjaar van 2014 twee orgeladviseurs benoemd die verantwoordelijk zijn voor de conditie van de historische instrumenten in deze kerk: Peter van Dijk uit Utrecht en Henk de Vries uit Zuidbroek. Groot onderhoud hoofdorgel Dit jaar is het eenendertig jaar geleden dat het instrument gerestaureerd is opgeleverd. Sindsdien heeft het continu spelers en luisteraars vanuit de hele wereld geïnspireerd en wordt het gerekend tot de absolute top van s werelds orgelbezit. Maar zoals bij ieder mechanisch voorwerp, is op gezette tijden groot onderhoud noodzakelijk. Zo ook aan het grote Martini-orgel. In maart zal daarmee worden gestart. Orgelmakerij Ahrend, die het instrument sinds de restauratie in onderhoud heeft en bijzonder goed kent, zal deze werkzaamheden gaan uitvoeren. Hierbij worden de windladen van het rugwerk en het bovenwerk opnieuw afgeregeld, waartoe alle pijpen moeten worden afgenomen. Van het pedaal worden de mechanieken en de windladen nagezien en waar nodig hersteld. Tevens wordt van deze gelegenheid gebruik gemaakt om al het pijpwerk te inspecteren. Het interieur van het instrument is nogal vochtig. Her en der zijn pluizen schimmel te vinden. Ook dit zal worden behandeld. Voorts wordt het pijpwerk schoongemaakt en opnieuw gestemd. Sommige pijpvoeten hebben helaas te kampen met loodcorrosie, hetgeen onherstelbare scheuren veroorzaakt. De enige remedie is het vernieuwen van deze pijpvoeten. Aan de unieke klank wordt natuurlijk niets gewijzigd. Na het afronden van deze onderhoudswerkzaamheden, zal het instrument weer in topconditie verkeren en garant staan voor vele jaren speel- en luistergenot! Peter van Dijk - geboren in 1952 in Groningen - is een internationaal befaamd organist, orgeladviseur, docent en publicist. Op zijn naam staan talloze concerten, ruim 45 cd-producties en diverse masterclasses in de meeste Europese landen, alsmede vele artikelen en enkele boeken. Als orgeladviseur was/is hij werkzaam in Nederland, Duitsland, Frankrijk, Noorwegen, Polen en Tsjechië. Henk de Vries - geboren in 1979 te Noordbroek - is internationaal werkzaam als concerterend, docerend en adviserend musicus. Hij studeerde als eerste student Cum Laude af aan de Landelijke Opleiding Tot Orgeladviseur (LOTO). Hij is lid van het College van Orgeladviseurs in Nederland (CvON) en werkzaam voor de Commissie OrgelZaken (COZ) voor de PKN. Als titulair organist is hij verbonden aan de Petruskerk te Zuidbroek. Foto s Henk de Vries 19

22 Tiende editie van Wandelfestival Tocht om de Noord Ontdek hèt Geluid van Groningen Tocht om de Noord viert het komend jaar feest, want dan wordt de tiende editie van het populaire wandelfestival in Groningen gehouden. Vanaf de eerste editie met 350 deelnemers verdubbelde het aantal lopers ieder jaar, totdat enkele jaren geleden het plafond werd bereikt met een paar duizend mensen op de wachtlijst. Dit jaar lopen wandelaars mee, op zoek naar het Geluid van Groningen. 20

23 De organisatie is eigenlijk al tien jaar dezelfde, maar de tochten zelf zijn ieder jaar compleet anders. Zo veranderen elk jaar het thema, de route, de dorpen, de ingrediënten; alles is nieuw. Tocht om de Noord is een wandelfestival dat kriskras door de provincie Groningen gaat. De route volgt op hoofdlijnen het Gronings volkslied: van Lauwerszee tot Dollard tou, Van Drenthe tot aan t Wad. Eigenlijk is het een culturele ontdekkingstocht waarbij de wandelaar letterlijk Groningen van binnenuit ontdekt: dwars door kerken, boerderijen, molens, musea, borgen; voordeur in, achterdeur weer uit. Het tweedaagse wandelfestival heeft daarmee al twee keer een prijs voor het meest innovatieve evenement gewonnen. De wandelaar is een pelgrim Dit jaar [2015]heeft de Tocht om de Noord als thema gekozen: het Geluid van Groningen. Hierbij wordt de wandelaar omgedoopt tot pelgrim, die zijn weg zoekt via geluid. Tocht om de Noord volgt daarom de pelgrimsroute over het Jakobspad. Hiermee vervullen we, ofwel maken we een begin met de droom van elke wandelaar: Het lopen van de route naar Santiago de Compostela. Met een aantal TodN deelnemers wordt daarom, in de maanden daarna, de Camino de Santiago naar Spanje afgemaakt. Dat doen we voornamelijk met wandelaars die in ieder geval vijf edities volledig hebben gelopen, zegt Peter Velthuis. We maken in 2015 een begin en we gaan dat ook afmaken! Geluid van Groningen Ieder jaar wordt de richting van de route, die is afgeleid van het Groningse volkslied, veranderd. Dit jaar gaat het verticaal door Groningen, van Drenthe tot aan t Wad, met de start bij de meest noordelijke Jacobuskerk in Uithuizen. Nieuw in 2015 is het Pad van Geluid. Alles wat de wandelaar gaat doen heeft een link met geluid. We schaffen pijlen en routebeschrijving af en volgen onze zintuigen. Op iedere hoek van de straat staat een muzikant die met zijn geluid de richting aangeeft. Het betekent wel dat we zo n duizend muzikanten nodig hebben. Het thema wordt voor een groot deel gedragen door de kerkorgels onderweg. Daar gaan we iets bijzonders mee doen, zoals onder andere de Orgelestafette. Praktische Informatie Data: 26 en 27 september 2015 Starttijden: van 06:00 uur tot 11:00 uur; Kennedytocht start om uur Startplaats: Stad Groningen Route: van Drenthe tot aan t Wad Afstand: 80 kilometer in twee dagen, ook kortere etappes mogelijk Karakter: wandelfestival, waarbij wandelen op allerlei manieren wordt gecombineerd met cultuur Zintuig 2015: Horen, Thema 2015: Laat je leiden door het Geluid van Groningen Maximum aantal deelnemers: 5.000, start inschrijving: 1 maart 2015 Meer informatie: / 21

24 Voor het derde jaar op rij organiseert de Stichting Groningen Orgelstad het Schnitgerfestival in het koppelweekend van de herfstvakanties. De drie Schnitgerorgels van de stad vormen ook dit jaar weer het passende podium voor een minifestival, dat wederom een waar muziekfeest belooft te worden. Het Schnitgerfestival mag zich jaarlijks in een steeds grotere publieke belangstelling verheugen. De fraaie oude orgels in Groningen Stad en Ommeland zijn wereldwijd bekend in kringen van kenners en liefhebbers. De stad Groningen is de enige stad ter wereld waar drie Schnitgerorgels bewaard zijn. In de 'orgeltuin' van Europa vormen met name de orgels van Arp Schnitger en zijn school een goede basis om ook een breed publiek met dit unieke instrumentarium kennis te laten maken. Het thema van dit jaar is tweeledig. Allereerst ligt de nadruk op de bijzondere positie van het orgel in de algemene muziekcultuur: het orgel als compleet 'all-in-one' imitatieorkest waarin een scala aan muziekinstrumenten kunnen klinken. De organist is dirigent, orkestmusicus en zanger tegelijk. Ook in het samenspel van orgel met orkest en koor en door afwisselend geprogrammeerde orgelstukken tussen orkest- en koorwerken komen de kwaliteiten van het orgel als veelzijdig instrument aan bod. Een unicum dit jaar is het matineeconcert in de der Aa-kerk waarbij The Northern Consort i.c.m. het befaamde Schnitgerorgel musiceert op de zgn. klassieke hobo-toonhoogte. Daarnaast ligt vanwege het herdenkingsjaar het focus op de bekende orgelcomponist Nicolaus Bruhns ( ). Hij was een van de begaafdste leerlingen van Dieterich Buxtehude en heeft, hoewel jong gestorven, een klein maar hoogst interessant en kunstzinnig oeuvre nagelaten voor zowel orgel als vocaal- en instrumentaal ensemble. Het Schnitgerfestival biedt een nachtelijke orgelmarathon, diverse concerten en een cantatedienst. Daarnaast zijn er verschillende activiteiten, zoals een masterclass voor gevorderde amateurs, lezingen en het Schnitgerdiner. Toporganisten uit binnenen buitenland komen voor het festival naar Groningen, waaronder het wereldberoemde vocaal ensemble The Tallis Scholars (i.s.m. De Oosterpoort). Er wordt samengewerkt met verschillende ensembles, zoals The Northern Consort en het Luthers Bach Ensemble. In het kader van cultuureducatie voor jongeren is een concert geprogrammeerd met de Roden Girl Choristers, die ook een workshop verzorgen. Nadere informatie op Schnitgerfestival Groningen (festivalcoördinator) 22

25 Vrijdag 16 oktober u Martinikerk, Groningen Orgelmarathon Theo Jellema (Oude muziek met o.a. Bruhns); Gerrie Meijers (20ste eeuw); Peter van der Zwaag (Franse Romantiek); Bram Beekman (Duitse Romantiek); Berry van Berkum (Jazz); Marcel Verheggen (J.S. Bach) Zaterdag 17 oktober u Pelstergasthuis, Groningen Concert voor en door kinderen Roden Girl Choristers o.l.v. Sonja de Vries Jochem Schuurman, orgel Voorafgaand aan het concert is er een workshop voor kinderen met en door de Roden Girl Choristers van uur u Der Aa-kerk, Groningen Zaterdagmatinee The Northern Consort Vincent van Laar, orgel Werken van W.A. Mozart en J. Haydn u Der Aa-kerk & u Martinikerk, Groningen Duo-Wandelconcert Vincent van Laar & Paolo Crivellaro Werken van N. Bruhns en J.S. Bach Zondag 18 oktober u Martinikerk, Groningen Stedelijke Cantatedienst Luthers Bach Ensemble o.l.v. Tymen Jan Bronda Stef Tuinstra, orgel; Cantates van Bruhns: "Ich liege und schlafe ganz mit Frieden" en "Hemmt eure Tränenflut" u Martinikerk, Groningen Slotconcert The Tallis Scholars o.l.v. Peter Phillips Paolo Crivellaro, orgel Werken van H. Praetorius, H.L. Hassler, H. Schütz en J.S. Bach Overige activiteiten Schnitgerfestival 17 oktober u (provincie): masterclass door Paolo Crivellaro 17 oktober u: lezing / stadswandeling 17 oktober u: Schnitgerdiner met muzikale omlijsting 18 oktober u: lezing / stadswandeling 23

26 Orgelconcerten in Groningen en Drenthe 2015 APRIL Vrijdag 03 april 2015 Groningen, Lutherse kerk, uur, Peter van der Zwaag, Johannes Passion van Joachim von Burck, intermezzi op orgel & luit Zaterdag 04 april 2015 Zeerijp, Jacobuskerk, uur Peter van der Zwaag Johannes Passion van Joachim von Burck, intermezzi op orgel & luit Zaterdag 11 april 2015 Midwolda, Dorpskerk, uur Francien Janse-Balzer Herdenkingsconcert Klaas Bolt Zondag 26 april 2015 Wildervank, Grote kerk, Raadhuisstraat 8, uur Dirk Swama (organist) Zang- en Muziek op Zondag. Toegang gratis/uitgangscollecte MEI Zaterdag 02 mei 2015 Groningen, Martinikerk, uur Erwin Wiersinga Bach integrale concert III Op weg van Pasen naar Pinksteren Zaterdag 09 mei 2015 Leens, Petruskerk, uur Aart Bergwerff. In kader van Orgeldag Noord Nederland Zaterdag 09 mei 2015 Zuidlaren ziekenhuis (terrein Lentis / Dennenoord), Ontmoetingskerk. Vanaf uur aangemelde deelnemers Orgeldag Noord Nederland Zaterdag 09 mei 2015 Kantens, Antoniuskerk, uur Matthias Havinga Zaterdag 09 mei 2015 Noordbroek, Kerk, uur Leonore Lub, Stef Tuinstra, Peter Westerbrink, Feestelijke heringebruikname van het gerestaureerde Arp Schnitgerorgel Zaterdag 16 mei 2015 Leens, Petruskerk, uur Dick Sanderman Zondag 17 mei 2015 Zeerijp, Jacobuskerk, uur Egbert Schoenmaker Zomerserie van de Maarlander Kerkconcerten Zaterdag 23 mei 2015 Groningen, Der Aa-kerk, uur Robert Koolstra, Pinksterwerken m.m.v. Luthers Bach Ensemble o.l.v. T.J. Bronda Zaterdag 23 mei 2015 Wildervank, Grote kerk, Raadhuisstraat 8, uur Alina Rozeboom en Jochem Schuurman. Uitvoering van de bekende aria s van Handel Zondag 24 mei 2015 Rolde, Jacobuskerk, Kerkbrink 5, uur, Jacques Bolhuis, Harm Timmer, Manuel Claessen ZomerZondagZang Vrijdag 29 mei 2015 Usquert, Petrus- en Pauluskerk, uur. Jaap Zwart, Orgelwerken van Nederlandse componisten uit de 19e eeuw Zaterdag 30 mei 2015 Leens, Petruskerk, uur Toon Hagen Zaterdag 30 mei 2015 Zuidlaren ziekenhuis(terrein Lentis/Dennenoord), Ontmoetingskerk, uur, Wim Opgelder, 40 jaar orgelconcerten in de Ontmoetingskerk Toegang gratis / uitgangscollecte Zaterdag 30 mei 2015 Anloo, Magnuskerk, uur Jochem Schuurman, presentatie van twee cd s van Jochem Schuurman, opgenomen in de Magnuskerk Zondag 31 mei 2015 Appingedam, Nicolaïkerk, uur, Vincent Hensen JUNI 06 juni 2015 Orgelexcursie o.l.v. Bernhardt Edskes, Sietze de Vries, orgel uur Noordlaren, Nieuw Scheemda, Oostwold, Appingedam, i.k.v. herdenking Klaas Bolt, informatie/opgave zie antwoordkaart Zaterdag 06 juni 2015 Noordwolde, Dorpskerk, uur, Leerlingen van Jelle Geert Postma, Leerlingendag Zaterdag 06 juni 2015 Leens, Petruskerk, uur Peter Westerbrink Zaterdag 06 juni 2015 Midwolda, Dorpskerk, uur Jos van der Kooy Donderdag 11 juni 2015 Groningen, Martinikerk, uur Studenten orgelklas Universität der Kunste Berlijn, Lunchpauzeconcert, gratis toegang Zaterdag 13 juni 2015 Leens, Petruskerk, uur Pieter Pilon Zaterdag 13 juni 2015 Noordbroek, Kerk, uur Henk de Vries Zondag 14 juni 2015 Zandeweer, Dorpskerk, uur Leonore Lub Woensdag 17 juni 2015 Groningen, Martinikerk, uur Wim Diepenhorst Vrijdag 19 juni 2015 Groningen, Martinikerk, uur Maarten Havinga, Lunchpauzeconcert, gratis toegang Zaterdag 20 juni 2015 Leens, Petruskerk, uur Leo van Doeselaar Zaterdag 20 juni 2015 Noordwolde, Dorpskerk, uur Leonore Lub Zaterdag 20 juni 2015 Groningen, Der Aa-kerk, uur uur, Orgelspeeldag voor gevorderde amateurs. Zie info in de Groninger Orgelagenda en via Zondag 21 juni 2015 Huizinge, Johannes de Doperkerk, uur Kees Steketee Woensdag 24 juni 2015 Groningen, Martinikerk, uur Leo van Doeselaar Vrijdag 26 juni 2015 Groningen, Martinikerk, uur. Alvaro Carnicero Lunchpauzeconcert, gratis toegang Zaterdag 27 juni 2015 Leens, Petruskerk, uur Wim Diepenhorst 24