S I M. BeschouwingsKader

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "S I M. BeschouwingsKader"

Transcriptie

1 BeschouwingsKader

2 Over de uitgave van dit document 2 Deze uitgave Het SIC-Raamwerk Dit document is een gevisualiseerde digitale versie van het hoofdstuk "Beschouwingskader" uit de dissertatie "Grondslagen van het ontwikkelen van informatiesystemen". Dit wetenschappelijke werk is opgesteld in directe wisselwerking met de praktijk van het innoveren van informatie-intensieve bedrijven, met ICT als vitaal onderdeel. De hiernaast vermelde uitgaven zijn in de afgelopen jaren ontwikkeld op basis van "De Grondslagen", met terugkoppeling uit hun toepassing in uiteenlopende praktijksituaties. Dr. Willem F. Roest, juli 1988 ISBN Uitgeverij Het Glazen Oog, Vinkeveen - Venlo hetglazenoog@planet.nl Copyright Uitgeverij Het Glazen Oog 1988, 2009 Structured Information Controlling is een integraal methodologisch raamwerk ten behoeve van de beheersing van de ontwikkelingsgang van bedrijfsveranderingen. ISBN Tot dit raamwerk behoren: Structured Information Modelling, een methodologie met een interdisciplinair stelsel van varianten, voor het ontwikkelen van consistente modellen. ISBN Structured Information Reviewing, een stelselmatige aanpak voor het meten en toetsen van de kwaliteit van informatiseringszaken. ISBN Structured Information Economics, een stelselmatige toepassing van de economische discipline op de informatievoorziening ISBN Structured Information Planning, een stelselmatige methode voor het bepalen van de prioriteit van informatiseringszaken, als onderdeel van bedrijfsveranderingen. S I C S I R S I E S I P

3 Inhoud 3 1. Titelblad: SIM BeschouwingsKader 2. Over de uitgave van dit document 3. Inhoud 4. BeschouwingsKader voor Ontwikkelingen 5. Vraag van Jewelste 6. Het Antwoord mag er ook zijn 7. BeschouwingsWijze 8. 3 Manieren van Beschouwen 9. Systeem - in Analogische zin 10. Systeem - in Teleologische zin 11. Alice in Wonderland 12. BeschouwingsDomein 13. Wat lezen we hier? 14. Afbeelding en Werkelijkheid 15. Hoe bezag men deze afbeelding in het jaar 1348? 16. Afbeeldingen en afgebeelde Domeinen 17. BeschouwingsNiveau 18. Wat is dit voor een Object? 19. En wat is dit voor een Object? 20. Verschil in Niveau van Beschouwing 21. Samenvatting Beschouwingskader

4 BeschouwingsKader voor Ontwikkelingen Beschouwingswijze Teleologisch Analogisch Causaal Beschouwingsdomein Besturing Systeem Informatie Funktie Conceptueel Afbeeldend Fysiek BeschouwingsObject Hoog Beslissing Transformatie Item 4 Midden Laag Beschouwngsniveau

5 Vraag van Jewelste 5 Wat is een Systeem? ( of een Architectuur )

6 Het Antwoord mag er ook zijn 6 Een Systeem is datgene wat beschouwd wordt als een Systeem!

7 BeschouwingsWijze 7 Teleologisch - Analogisch - Causaal BeschouwingsObject

8 3 manieren van Beschouwen 8 Gelijkenissen? Oorzaken? Dingen Doelen?

9 Systeem - in Analogische zin 9 een verzameling elementen met een specifiek patroon van relaties en bepaalde eigenschappen zoals: Eenvoudig - Complex Statisch - Dynamisch Passief - Actief Zacht - Hard Open - Gesloten Decentraal - Centraal Elegant - Krom

10 Systeem - in Teleologische zin 10 een verzameling elementen met een specifiek patroon van relaties waarmee een doel kan worden bereikt zoals: een Koelsysteem een Biedsysteem een Reserveringssysteem

11 11

12 BeschouwingsDomein 12 BeschouwingsObject - Fysiek Conceptueel - Afbeeldend

13 Wat lezen we hier? 13 G R O E N

14 Afbeelding en Werkelijkheid 14 S I C

15 Hoe bezag men deze afbeelding in het jaar 1348? 15

16 Afbeeldingen en afgebeelde Domeinen 16 Conceptueel - Gedachten - Ideeën - Inzichten - Opvattingen - Wensen - Normen - Waarden herkennen, leren weergeven waarnemen, waarderen, allokeren belichamen, assigneren voorstellen belichamen Fysiek - Personen - Goederen - Gebouwen - Geld - Hardware - Software Afbeeldingen - Model - Weergave - Voorstelling - Nabootsing - Rapport - Beschrijving - Ontwerp

17 - Het Glazen Oog BeschouwingsNiveau 17 Hoog BeschouwingsObject Midden - Laag

18 Wat is dit voor een Object? 18

19 En wat is dit voor een Object? 19

20 Verschil in Niveau van Beschouwing 20

21 Samenvatting Beschouwingskader 21 BESCHOUWEN is in gedachten bezien. Door middel van een BESCHOUWINGSKADER kan men zich een positie kiezen ten opzichte van een te overdenken BESCHOUWINGSOBJEKT: begrip, verschijnsel, artefakt Beschouwingswijze Beschouwngsniveau Beschouwingsdomein Beschouwings Object Het zich in gedachten kunnen verplaatsen van positie naar positie is een vaardigheid die BESCHOUWINGSTECHNIEK is genoemd. Langs de weg die men aflegt: opwaarts, neerwaarts, van het ene domein naar het andere, dan weer vergelijkenderwijs, dan weer verklarenderwijs, kan men komen tot een beter begrip van het bestaande, van het mogelijke of van het wenselijke.

Applicatie Architectuur en ICT-Infrastructuur

Applicatie Architectuur en ICT-Infrastructuur Applicatie Architectuur en ICT-Infrastructuur ISBN 978 90 72446 17 6 2010 Uitgeverij Het Glazen Oog Over de uitgave van dit document 2 Deze uitgave Dit document is een digitale versie van een hoofdstuk

Nadere informatie

Gedrag en Status van Objecten Zijn en Doen

Gedrag en Status van Objecten Zijn en Doen Gedrag en Status van Objecten Zijn en Doen ISBN 978 90 72446 19 0 2010 Uitgeverij Het Glazen Oog Over de uitgave van dit document 2 Deze uitgave Deze uitgave is een digitale versie van een hoofdstuk uit

Nadere informatie

Bestuurlijke InformatieVoorziening de Cyclus

Bestuurlijke InformatieVoorziening de Cyclus Bestuurlijke InformatieVoorziening de Cyclus ISBN 978 90 72446 18 3 2010 Uitgeverij Het Glazen Oog Over de uitgave van dit document 2 Deze uitgave Deze uitgave is een digitale versie van een hoofdstuk

Nadere informatie

Een Integraal Ontwikkelingsraamwerk

Een Integraal Ontwikkelingsraamwerk Een Integraal Ontwikkelingsraamwerk ISBN 978 90 72446 13 8 2010 Uitgeverij Het Glazen Oog Over deze uitgave 2 Deze uitgave Deze uitgave is een digitale versie van een hoofdstuk uit Structured Information

Nadere informatie

Werkwijze. SIM Projecten Uitgeverij Het Glazen Oog ISBN S I M

Werkwijze. SIM Projecten Uitgeverij Het Glazen Oog ISBN S I M Werkwijze Afbeeldingswijze Denkwijze SIM Projecten ISBN 978 90 72446 25 1 2010 Uitgeverij Het Glazen Oog Over deze Uitgave 2 Deze uitgave Deze uitgave is een digitale versie van een hoofdstuk uit Structured

Nadere informatie

Het opknappen van gebrekkige modellen

Het opknappen van gebrekkige modellen Het opknappen van gebrekkige modellen ISBN 978 90 72446 20 6 2010 Uitgeverij Het Glazen Oog Over de uitgave van dit document 2 Deze uitgave Deze uitgave is een digitale versie van een hoofdstuk uit Structured

Nadere informatie

Innoveren door Investeren in ICT

Innoveren door Investeren in ICT Innoveren door Investeren in ICT ISBN 978 90 72446 14 5 2010 Uitgeverij Het Glazen Oog Over de uitgave van dit document 2 Deze uitgave Dit document is een digitale versie van het eerder verschenen document:

Nadere informatie

Werkwijze Business Modelling

Werkwijze Business Modelling Werkwijze Business Modelling ISBN 978 90 72446 23 7 2010 Uitgeverij Het Glazen Oog Over deze Uitgave 2 Deze uitgave Deze uitgave is een digitale versie van een hoofdstuk uit Structured Information Modelling

Nadere informatie

Structured Information Modelling, Denkwijze

Structured Information Modelling, Denkwijze Structured Information Modelling, Denkwijze ISBN 978 90 72446 22 0 2010 Uitgeverij Het Glazen Oog Over deze Uitgave 2 Deze uitgave Deze uitgave is een digitale versie van een hoofdstuk uit Structured Information

Nadere informatie

Business Architectuur

Business Architectuur Business Architectuur S I M ISBN 978 90 72446 16 9 2010 Uitgeverij Het Glazen Oog INHOUD 1 Deze uitgave is een digitale versie van een hoofdstuk uit het eerder verschenen Structured Information Modelling,

Nadere informatie

c l e u r e n _ m e r k e n RUIMTELIJKE PLANNING EN ARCHITECTUUR

c l e u r e n _ m e r k e n RUIMTELIJKE PLANNING EN ARCHITECTUUR c l e u r e n _ m e r k e n RUIMTELIJKE PLANNING EN ARCHITECTUUR - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Nadere informatie

Plan van Aanpak. Auteur: Roel Konieczny Docent: Stijn Hoppenbrouwers Plaats, datum: Nijmegen, 7 mei 2004 Versie: 1.0

Plan van Aanpak. Auteur: Roel Konieczny Docent: Stijn Hoppenbrouwers Plaats, datum: Nijmegen, 7 mei 2004 Versie: 1.0 Plan van Aanpak Auteur: Roel Konieczny Docent: Stijn Hoppenbrouwers Plaats, datum: Nijmegen, 7 mei 2004 Versie: 1.0 Plan van Aanpak Roel Konieczny Inhoudsopgave 1 INLEIDING... 3 2 PROBLEEMGEBIED EN DOELSTELLING...

Nadere informatie

DATAMODELLERING BASIS UML KLASSEMODEL

DATAMODELLERING BASIS UML KLASSEMODEL DATAMODELLERING BASIS UML KLASSEMODEL Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm basis UML klassemodel beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen.

Nadere informatie

Hoorcollege 1 datavisualisatie 21-11-12

Hoorcollege 1 datavisualisatie 21-11-12 Hoorcollege 1 21-11-12 docenten! http://vimeo.com/31244010#at=10 hoorcollege 1 introductie HVA CMD V2 21 november 2012!! justus sturkenboom! j.p.sturkenboom@hva.nl! yuri westplat! y.westplat@hva.nl! vandaag

Nadere informatie

(Business) Informatieplanning. 1 Vanbragt informatiemanagement / 2BVisible

(Business) Informatieplanning. 1 Vanbragt informatiemanagement / 2BVisible (Business) Informatieplanning 1 Waarom Informatieplanning? Integratie Mogelijkheden ICT Eisen maatschappij ICT is in toenemende mate kritisch voor bedrijfsvoering Interactie met consumenten vaker ook via

Nadere informatie

Onderwerp: Systeemkunde Toepassingen bij het visualiseren van kennis.

Onderwerp: Systeemkunde Toepassingen bij het visualiseren van kennis. je Onderwerp: Systeemkunde Inhoud: Toepassingen bij het visualiseren van kennis. Omvang: 6 pag. Publicatiedatum: 10 juni 2013 Auteur: Goost Info: Voor plannen, organisatiebeelden en voorbeelden in het

Nadere informatie

1 INLEIDING Leeswijzer voor het proefschrift 7

1 INLEIDING Leeswijzer voor het proefschrift 7 WOORD VOORAF VII 1 INLEIDING 1 1.1 Leeswijzer voor het proefschrift 7 2 ACHTERGROND EN PROBLEEMSTELLING 13 2.1 Leeswijzer 13 2.2 Inleidende beschouwing: motivatie en achtergrond 14 2.3 Probleemstelling

Nadere informatie

DATAMODELLERING ARCHIMATE DATAMODELLERING

DATAMODELLERING ARCHIMATE DATAMODELLERING DATAMODELLERING ARCHIMATE DATAMODELLERING Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm ArchiMate datamodellering beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen.

Nadere informatie

Hoog tijd voor meer focus op besturing!

Hoog tijd voor meer focus op besturing! Het curriculum van het hoger IT onderwijs is (hopeloos?) verouderd: Hoog tijd voor meer focus op besturing! NIOC 2011 7 april 2011, Daniël Smits, Debbie Tarenskeen, Bert Wimmenhove Vereiste kennis ICT

Nadere informatie

Beheerste transformatie met behulp van Enterprise Architectuur

Beheerste transformatie met behulp van Enterprise Architectuur René van der Reijden Business Architect Pensioenfonds Horeca & Catering Beheerste transformatie met behulp van Enterprise Architectuur Voortdurend in verandering Economische Sociale Ontwikkelingen Politieke

Nadere informatie

Architecture Governance

Architecture Governance Architecture Governance Plan van aanpak Auteur: Docent: Stijn Hoppenbrouwers Plaats, datum: Nijmegen, 14 november 2003 Versie: 1.0 Inhoudsopgave 1. INLEIDING... 3 2. PROBLEEMSTELLING EN DOELSTELLING...

Nadere informatie

Aanbod natuur & avontuur en de eindtermen: informatie voor leerkrachten

Aanbod natuur & avontuur en de eindtermen: informatie voor leerkrachten Aanbod natuur & avontuur en de eindtermen: informatie voor leerkrachten Beste leerkracht, De missie van de Hoge Rielen is om ruimte te scheppen voor het opdoen van nieuwe ervaringen, te ontdekken, te activeren

Nadere informatie

Pronto. Business Architectuur met

Pronto. Business Architectuur met Pronto Business Architectuur met 1 Klanttype 2 T2 T3 1 2 L1 L2 3 L3 Programma Introductie Interactieanalyse Business Essentie Klantinteractieanalyse (KIM) Procesinteractieanalyse (PIM) Businessactieanalyse

Nadere informatie

WISKUNDE D VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0

WISKUNDE D VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 WISKUNDE D VWO VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2016 V15.7.0 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de

Nadere informatie

Systeemdenken in de klas

Systeemdenken in de klas Systeemdenken in de klas Systeemdenken en denkgewoonten Jan Jutten www.natuurlijkleren.org 1 1. Inleiding Het onderwijs in onze tijd houdt onvoldoende gelijke tred met wat er nodig is aan kennis, vaardigheden

Nadere informatie

Examenprogramma wiskunde D vwo

Examenprogramma wiskunde D vwo Examenprogramma wiskunde D vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Kansrekening en statistiek

Nadere informatie

DATAMODELLERING ARCHIMATE DATA- & APPLICATIEMODELLERING

DATAMODELLERING ARCHIMATE DATA- & APPLICATIEMODELLERING DATAMODELLERING ARCHIMATE DATA- & APPLICATIEMODELLERING Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm ArchiMate data- & applicatiemodellering beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding

Nadere informatie

Easi-Scope ONDERWIJSGIDS. Geweldige ideeën verzinnen. Hoe het op het leren aansluit. Introductie van de Easi-Scope

Easi-Scope ONDERWIJSGIDS. Geweldige ideeën verzinnen. Hoe het op het leren aansluit. Introductie van de Easi-Scope Easi-Scope ONDERWIJSGIDS Inspireren Introductie van de Easi-Scope Kijk met verbazing naar alledaagse dingen van heel dichtbij met deze eenvoudig te gebruiken microscoop! Dit eenvoudige plug-and-play apparaat

Nadere informatie

Geest, brein en cognitie

Geest, brein en cognitie Geest, brein en cognitie Filosofie van de geest en Grondslagen van de cognitiewetenschap Fred Keijzer 1 Overzicht: Wat is filosofie en waarom is dit relevant voor cognitiewetenschap en kunstmatige intelligentie?

Nadere informatie

Computercommunicatie B: Informatiesystemen

Computercommunicatie B: Informatiesystemen Computercommunicatie B: Informatiesystemen Markus Egg Rijksuniversiteit Groningen Voorjaar 2007 Introductie: doelen van de cursus definitie van informatiesystemen voorbeelden van informatiesystemen klassieke

Nadere informatie

Leiderschap in verandering

Leiderschap in verandering Leiderschap in verandering Collegereeks verandermanagement Focus Conferences, 9 februari 2010 Prof. dr. Jaap Boonstra Sioo/UvA Inhoud Management van verandering - Kijken naar organiseren en veranderen

Nadere informatie

Omgeving van de zaak in kaart. Modellen. Naamgeving. Omgeving van de zaak in kaart #KVAN11 1

Omgeving van de zaak in kaart. Modellen. Naamgeving. Omgeving van de zaak in kaart #KVAN11 1 Omgeving van de zaak in kaart Een schildering van een zoektocht Rienk Jonker 6 juni 2011 Modellen 6-6-2011 #KVAN11 2 Naamgeving 6-6-2011 #KVAN11 3 #KVAN11 1 Geconfronteerd met Digitaal werken (zaaksgewijs

Nadere informatie

Toegepaste notatiewijzen DLA software

Toegepaste notatiewijzen DLA software Toegepaste notatiewijzen DLA software Bert Dingemans info@dla-architect.nl Inleiding In de DLA Software wordt gebruik gemaakt van een aantal notatiewijzen voor het opstellen van een object- en procesmodel.

Nadere informatie

Vuistregels voor het delen van informatie

Vuistregels voor het delen van informatie Vuistregels voor het delen van informatie ICT kan ook helpen Visie informatievoorziening in organisatie-overstijgende samenwerkingsverbanden rond persoonsgebonden casuïstiek Paula Giezeman Jos van Dijk

Nadere informatie

NORA werkdocument. Katern Beveiliging. In 3 klikken naar bouwstenen voor invulling van de eisen. Sessie 6. Bijgewerkt op 23 aug.

NORA werkdocument. Katern Beveiliging. In 3 klikken naar bouwstenen voor invulling van de eisen. Sessie 6. Bijgewerkt op 23 aug. NORA werkdocument Sessie 6 In 3 klikken naar bouwstenen voor invulling van de eisen Katern Beveiliging Bijgewerkt op 23 aug. 2013 katern Beveiliging Jaap van der Veen Essentie Sessie 6 1. Opzet digitaal

Nadere informatie

Referentieniveaus uitgelegd. 1S - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1S rekenen. 1F - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1F rekenen

Referentieniveaus uitgelegd. 1S - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1S rekenen. 1F - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1F rekenen Referentieniveaus uitgelegd De beschrijvingen zijn gebaseerd op het Referentiekader taal en rekenen'. In 'Referentieniveaus uitgelegd' zijn de niveaus voor de verschillende sectoren goed zichtbaar. Door

Nadere informatie

Leren bedrijfseconomische problemen op te lossen door het maken van vakspecifieke schema s

Leren bedrijfseconomische problemen op te lossen door het maken van vakspecifieke schema s Leren bedrijfseconomische problemen op te lossen door het maken van vakspecifieke schema s Bert Slof, Gijsbert Erkens & Paul A. Kirschner Als docenten zien wij graag dat leerlingen zich niet alleen de

Nadere informatie

FIT FOR THE FUTURE! Symposium 21 juni

FIT FOR THE FUTURE! Symposium 21 juni FIT FOR THE FUTURE! Symposium 21 juni Elles Kotte (Stichting Fitkids) Willem de Kock (HU) OPZET Fitkids Doel Kennis Transfer Systeem (KTS) Aanpak en analyse Demo FITKIDS FITKIDS is een geprotocolleerd

Nadere informatie

NCOI. Disconnected. BPM-context. BPM-lagenmodel. Strategisch Tactisch Operationeel (Hardjono blz 124) Totaalmodel in t Veld

NCOI. Disconnected. BPM-context. BPM-lagenmodel. Strategisch Tactisch Operationeel (Hardjono blz 124) Totaalmodel in t Veld NCOI Bedrijfskundig Procesmanagement Hessel Visser hesselvisser@chello.nl Do you have four No, volt Yes! two! watt bulbs? Disconnected To For No! what? what? 1 How do we often loose our customers 2 Strategisch

Nadere informatie

5 havo Nederlands mevr. Rozendaal. Leesvaardigheid examenvoorbereidingen

5 havo Nederlands mevr. Rozendaal. Leesvaardigheid examenvoorbereidingen naam: Leesvaardigheid examenvoorbereidingen Opdracht: vul de juiste begrippen in op de lege plekken. Je kunt kiezen uit: acceptatie afhankelijk belanghebbend beschouwing betrouwbare deskundige discussiant

Nadere informatie

Structured Information Controlling, Projecten

Structured Information Controlling, Projecten Structured Information Controlling, Projecten ISBN 978 90 72446 26 8 2010 Uitgeverij Het Glazen Oog Over deze Uitgave 2 Deze uitgave Deze uitgave is een digitale versie van enkele hoofdstukken uit Structured

Nadere informatie

Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Evolutie

Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Evolutie Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Evolutie kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden 34: De leerlingen leren zorg te dragen voor de lichamelijke

Nadere informatie

Wijkverpleegkundigen in sociale teams; spin in het web of vijfde wiel aan de wagen? Sonja Liefhebber, Movisie Cees Oprins, Vilans, In voor zorg!

Wijkverpleegkundigen in sociale teams; spin in het web of vijfde wiel aan de wagen? Sonja Liefhebber, Movisie Cees Oprins, Vilans, In voor zorg! Wijkverpleegkundigen in sociale teams; spin in het web of vijfde wiel aan de wagen? Sonja Liefhebber, Movisie Cees Oprins, Vilans, In voor zorg! Welke vragen leven er bij jullie? Deze workshop Feiten sociaal

Nadere informatie

DATAMODELLERING GEAVANCEERD UML KLASSEMODEL

DATAMODELLERING GEAVANCEERD UML KLASSEMODEL DATAMODELLERING GEAVANCEERD UML KLASSEMODEL Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm geavanceerd UML klassemodel beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen.

Nadere informatie

NORA werkdocument. In stappen naar een BBO. Baseline Beveiliging Overheid. Sessie 4. Bijgewerkte versie 10 april. 2013

NORA werkdocument. In stappen naar een BBO. Baseline Beveiliging Overheid. Sessie 4. Bijgewerkte versie 10 april. 2013 NORA werkdocument Sessie 4 In stappen naar een BBO Baseline Beveiliging Overheid Bijgewerkte versie 10 april. 2013 katern Beveiliging Jaap van der Veen Agenda Sessie 4 1. Terugkoppeling afstemming met

Nadere informatie

DATAMODELLERING BEGRIPPENBOOM

DATAMODELLERING BEGRIPPENBOOM DATAMODELLERING BEGRIPPENBOOM Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm begrippenboom inclusief de begrippenlijst beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen.

Nadere informatie

Aan de slag met de informatievoorziening voor de Omgevingswet: hoe een nulmeting uit te voeren?

Aan de slag met de informatievoorziening voor de Omgevingswet: hoe een nulmeting uit te voeren? Aan de slag met de informatievoorziening voor de Omgevingswet: hoe een nulmeting uit te 1. DE OMGEVINGSWET EN DE NULMETING U wilt aan de slag met de nulmeting op de informatievoorziening voor de Omgevingswet?

Nadere informatie

Systems Engineering en de Modelgebaseerde aanpak. Eric Burgers

Systems Engineering en de Modelgebaseerde aanpak. Eric Burgers Systems Engineering en de Modelgebaseerde aanpak Eric Burgers 2 Context: Toepassing MBSE in tunnelprojecten Modelprecisie / formaliteit LST 1.2 LST 1.1 Nijverdal (2011) SysML Statisch model Dynamisch model

Nadere informatie

Examenprogramma natuurkunde vwo

Examenprogramma natuurkunde vwo Examenprogramma natuurkunde vwo Ingangsdatum: schooljaar 2013-2014 (klas 4) Eerste examenjaar: 2016 Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma

Nadere informatie

Herijking van het gemeentefonds - sociaal domein Plan van aanpak voor het onderzoek naar een nieuwe verdeling

Herijking van het gemeentefonds - sociaal domein Plan van aanpak voor het onderzoek naar een nieuwe verdeling Herijking van het gemeentefonds - sociaal domein Plan van aanpak voor het onderzoek naar een nieuwe verdeling Plan van aanpak 2 Gemeenten hebben verschillende inkomstenbronnen waaruit ze hun taken financieren.

Nadere informatie

11 werkvormen die helpen loslaten

11 werkvormen die helpen loslaten 11 werkvormen die helpen loslaten voor en door coaches met passie voor transformatie eindredactie: Hens van Soest COLOFON Uitgeverij: Auteurs: FOTOMISSIE Hens van Soest, Evelien Stadt, Yvonne Drieduite,

Nadere informatie

T Titel stage/afstudeeropdracht : Toekomstvaste Applicatie Integratie - Interconnectiviteit

T Titel stage/afstudeeropdracht : Toekomstvaste Applicatie Integratie - Interconnectiviteit Titel stage/afstudeeropdracht : Toekomstvaste Applicatie Integratie - Interconnectiviteit Duur van stage/afstuderen Manager Begeleider Locatie : 6 à 9 Maanden : dr. ir. J.J. Aue : dr. ir. H.J.M. Bastiaansen

Nadere informatie

Competenties met indicatoren bachelor Civiele Techniek.

Competenties met indicatoren bachelor Civiele Techniek. Competenties met indicatoren bachelor Civiele Techniek. In de BEROEPSCOMPETENTIES CIVIELE TECHNIEK 1 2, zijn de specifieke beroepscompetenties geformuleerd overeenkomstig de indeling van het beroepenveld.

Nadere informatie

DATAMODELLERING DATA FLOW DIAGRAM

DATAMODELLERING DATA FLOW DIAGRAM DATAMODELLERING DATA FLOW DIAGRAM Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm data flow diagram beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen. Wil

Nadere informatie

Eindexamen Filosofie havo I

Eindexamen Filosofie havo I Opgave 2 Denken en bewustzijn 8 Een goed antwoord bevat de volgende elementen: een omschrijving van het begrip bewustzijn 2 argumentatie aan de hand van deze omschrijving of aan Genghis bewustzijn kan

Nadere informatie

Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Instandhouding

Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Instandhouding Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Instandhouding kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden 34: De leerlingen leren zorg te dragen voor

Nadere informatie

Notitie Doel en noodzaak conceptueel (informatie)model

Notitie Doel en noodzaak conceptueel (informatie)model Notitie Doel en noodzaak conceptueel (informatie)model Deelprogramma Digitaal Stelsel Omgevingswet Contactpersoon A.J. Sloos Inleiding Het conceptuele model waar behoefte aan is, is het diepste representatieniveau

Nadere informatie

https://www.managementboek.nl/boek/9789012117951/informatiemanagement-enbeleid-toon-abcouwer#over

https://www.managementboek.nl/boek/9789012117951/informatiemanagement-enbeleid-toon-abcouwer#over https://www.managementboek.nl/boek/9789012117951/informatiemanagement-enbeleid-toon-abcouwer#over Samenvatting 'Informatiemanagement en -beleid' zijn voorwaardelijk voor een gezonde en effectieve informatiehuishouding.

Nadere informatie

ICT-architecturen samen aan de slag. Jan Hellings Hogeschool van Amsterdam Instituut voor informatica NIOC 2004

ICT-architecturen samen aan de slag. Jan Hellings Hogeschool van Amsterdam Instituut voor informatica NIOC 2004 ICT-architecturen samen aan de slag Jan Hellings (j.f.hellings@hva.nl) Hogeschool van Amsterdam Instituut voor informatica NIOC 2004 1 Onderwerpen Ontstaan Wat is ICT-architectuur? Welke methode? Vak ICT-architecturen

Nadere informatie

Samenvatting. Het ontwerpen van controlemechanismen in netwerkorganisaties vanuit een waardeperspectief

Samenvatting. Het ontwerpen van controlemechanismen in netwerkorganisaties vanuit een waardeperspectief Samenvatting Het ontwerpen van controlemechanismen in netwerkorganisaties vanuit een waardeperspectief Tegenwoordig worden diensten steeds vaker door een netwerk van partijen aangeboden. Als een consument

Nadere informatie

BOKS HBO-ICT NIOC 2013 5 APRIL 2013 MISCHA BECKERS

BOKS HBO-ICT NIOC 2013 5 APRIL 2013 MISCHA BECKERS BOKS HBO-ICT NIOC 2013 5 APRIL 2013 MISCHA BECKERS INHOUD Body of knowledge and skills (BoKS) HBO-i domeinbeschrijving Curriculumontwikkeling 3 BODY OF KNOWLEDGE AND SKILLS verantwoording veel hogescholen

Nadere informatie

Onderwijsbehoeften: - Korte instructie - Afhankelijk van de resultaten Test jezelf toevoegen Toepassing en Verdieping

Onderwijsbehoeften: - Korte instructie - Afhankelijk van de resultaten Test jezelf toevoegen Toepassing en Verdieping Verdiepend Basisarrange ment Naam leerlingen Groep BBL 1 Wiskunde Leertijd; 5 keer per week 45 minuten werken aan de basisdoelen. - 5 keer per week 45 minuten basisdoelen toepassen in verdiepende contexten.

Nadere informatie

- CONTROLLERS CIRCLE 12 juni 2012-

- CONTROLLERS CIRCLE 12 juni 2012- - CONTROLLERS CIRCLE 12 juni 2012- Martin Jager Partner BDO Westfriesland - CONTROLLERS CIRCLE 12 juni 2012- De Controller van de 21 e Eeuw Dr. André de Waal MBA 12 juni 2012 Controllers Circle West-Friesland

Nadere informatie

Woord vooraf Opbouw van deze studie

Woord vooraf Opbouw van deze studie Woord vooraf Opbouw van deze studie XIII XVI DEEL I: PROBLEEMSTELLING 1 HOOFDSTUK I ONTWIKKELING EN STAGNATIE IN DE PSYCHIATRIE 2 Inleiding 2 1. 1 Psychiatrie en geestelijke gezondheidszorg - stand van

Nadere informatie

Modelleren van Business Architectuur

Modelleren van Business Architectuur Modelleren van Business Architectuur S I M ISBN 978 90 72446 30 5 2014 Uitgeverij Het Glazen Oog INHOUD 1 Deze uitgave is de digitale versie van een hoofdstuk uit het in mei 2002 verschenen Structured

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11699 8 juni 2012 Rectificatie Examenprogramma natuurkunde vwo van 28 april 2012, kenmerk VO2012/389632 In de regeling

Nadere informatie

DATAMODELLERING ER DIAGRAM

DATAMODELLERING ER DIAGRAM DATAMODELLERING ER DIAGRAM Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm ER diagram beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen. Wil je een beeld krijgen

Nadere informatie

Data Governance van visie naar implementatie

Data Governance van visie naar implementatie make connections share ideas be inspired Data Governance van visie naar implementatie Frank Dietvorst (PW Consulting) deelprogrammamanager Caesar - Vernieuwing Applicatie Landschap Leendert Paape (SAS

Nadere informatie

Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Schaal, verhouding en hoeveelheid

Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Schaal, verhouding en hoeveelheid Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Schaal, verhouding en hoeveelheid kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden 44: De leerlingen leren

Nadere informatie

Examenprogramma maatschappijleer havo/vwo

Examenprogramma maatschappijleer havo/vwo Examenprogramma maatschappijleer havo/vwo Havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Rechtsstaat

Nadere informatie

Inleiding Onderzoek, een lessen-cyclus voor MT/AD 3.

Inleiding Onderzoek, een lessen-cyclus voor MT/AD 3. Inleiding Onderzoek, een lessen-cyclus voor MT/AD 3. Hans Timmermans. De Onderzoekscyclus: In de bovenstaande figuur is schematisch de onderzoekscyclus weergegeven. - Er is een onderwerp van onderzoek.

Nadere informatie

Vraag Ondersteuning door Virtuele Experts

Vraag Ondersteuning door Virtuele Experts Vraag Ondersteuning door Virtuele Experts Ondersteunen van de opdrachtgever in de Bouw gedurende de initiatieffase 1 Introductie Deze dissertatie beschrijft een onderzoek naar de toepassing van ICT om

Nadere informatie

Xedule: stimulator en simulator voor de verbetering van plannen én roosteren

Xedule: stimulator en simulator voor de verbetering van plannen én roosteren Xedule: stimulator en simulator voor de verbetering van plannen én roosteren dr. ir. P.J.A. (Peter) Verdaasdonk 1 Agenda Introductie Onderwijslogistiek Wat is het? Plannen versus roosteren Werken met onzekerheid

Nadere informatie

DATAMODELLERING RACI MATRIX

DATAMODELLERING RACI MATRIX DATAMODELLERING RACI MATRIX Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm RACI Matrix beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere data modelleervormen. Wil je een

Nadere informatie

Het toepassen van het raamwerk Bedrijfsvoering bij Stedin. Jeroen Bode & Casper Nahon

Het toepassen van het raamwerk Bedrijfsvoering bij Stedin. Jeroen Bode & Casper Nahon Het toepassen van het raamwerk Bedrijfsvoering bij Stedin Jeroen Bode & Casper Nahon Inhoud 1. Eneco en Stedin 2. De afdeling Interne Bedrijfsvoering Stedin Jeroen Bode 3. Het project Inrichten Interne

Nadere informatie

Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Dynamisch evenwicht

Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Dynamisch evenwicht Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Dynamisch evenwicht kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden 34: De leerlingen leren zorg te dragen

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch)

Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch) Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch) 159 Ouders spelen een cruciale rol in het ondersteunen van participatie van kinderen [1]. Participatie, door de Wereldgezondheidsorganisatie gedefinieerd als

Nadere informatie

DATAMODELLERING SIPOC

DATAMODELLERING SIPOC DATAMODELLERING SIPOC Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm Sipoc beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen. Wil je een beeld krijgen van

Nadere informatie

Nederlandse Organisatie voor Sociaal-Wetenschappelijk Methodologisch Onderzoek Nosmo.nl

Nederlandse Organisatie voor Sociaal-Wetenschappelijk Methodologisch Onderzoek Nosmo.nl Nederlandse Organisatie voor Sociaal-Wetenschappelijk Methodologisch Onderzoek Nosmo.nl 1 maart 2013 13.00-18.00 uur NOSMO Studiemiddag: De Methodologie van Praktijkonderzoek LOCATIE Universiteit voor

Nadere informatie

Functiebeschrijving. Systeembeheerder. Graad B1-B3

Functiebeschrijving. Systeembeheerder. Graad B1-B3 Functiebeschrijving Systeembeheerder Graad B1-B3 1 1 Systeembeheerder 1.1 Rol De systeembeheerder is verantwoordelijk voor het operationeel houden van de ICT-infrastructuur en voor de installatie, configuratie

Nadere informatie

Examenprogramma biologie havo

Examenprogramma biologie havo Examenprogramma biologie havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A1 Vaardigheden Domein A2 Analyse

Nadere informatie

Van Samenhang naar Verbinding

Van Samenhang naar Verbinding Van Samenhang naar Verbinding Sogeti Page 2 VAN SAMENHANG NAAR VERBINDING Keuzes, keuzes, keuzes. Wie wordt niet horendol van alle technologische ontwikkelingen. Degene die het hoofd koel houdt is de winnaar.

Nadere informatie

Inhoud. Aristoteles. Quotes over emotionele intelligentie. Rianne van de Ven Coaching & Consulting 1

Inhoud. Aristoteles. Quotes over emotionele intelligentie. Rianne van de Ven Coaching & Consulting 1 Hoogbegaafdheid en Emotionele Intelligentie WUR 23-04-2018 Inhoud Wat is emotionele intelligentie? Relatie met IQ Waarom speciaal voor HB? Het EQi-2.0 model De vaardigheden www.riannevdven.nl Quotes over

Nadere informatie

Examenprogramma natuurkunde havo

Examenprogramma natuurkunde havo Bijlage 1 Examenprogramma natuurkunde havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden

Nadere informatie

Pictogrammenuitleg. Aliro IP-toegangscontrole zonder complicaties. www.aliro-opens-doors.com

Pictogrammenuitleg. Aliro IP-toegangscontrole zonder complicaties. www.aliro-opens-doors.com Pictogrammenuitleg De pictogrammenuitleg voor de Aliro-software is een uitgebreid overzicht van alle pictogrammen die in de software worden gebruikt. Deze uitleg is ontwikkeld om u te helpen pictogrammen

Nadere informatie

De visie van Centric op datamanagement

De visie van Centric op datamanagement De visie van Centric op datamanagement De vijf elementen om optimaal invulling te geven aan datamanagement Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 2 Wat is datamanagement? 2 2.1 Actuele en statische data 3 3 De vijf

Nadere informatie

Software Mobiliteit. UAMS - 6 maart 2001. Theo D'Hondt Lab voor Pogrammeerkunde Vrije Universiteit Brussel http://prog.vub.ac.

Software Mobiliteit. UAMS - 6 maart 2001. Theo D'Hondt Lab voor Pogrammeerkunde Vrije Universiteit Brussel http://prog.vub.ac. Software Mobiliteit Theo D'Hondt Lab voor Pogrammeerkunde Vrije Universiteit Brussel http://prog.vub.ac.be/~tjdhondt p. 1 Overzicht Stelling Objecttechnologie Distributie Mobiliteit Evolutie Besluit p.

Nadere informatie

Pictogrammenuitleg. Aliro IP-toegangscontrole zonder complicaties. www.aliro-opens-doors.com

Pictogrammenuitleg. Aliro IP-toegangscontrole zonder complicaties. www.aliro-opens-doors.com Pictogrammenuitleg Aliro IP-toegangscontrole zonder complicaties De pictogrammenuitleg voor de Aliro-software is een uitgebreid overzicht van alle pictogrammen die in de software worden gebruikt. Deze

Nadere informatie

Gelijkwaardig verklaarde eindtermen natuurwetenschappen Voor de tweede graad ASO

Gelijkwaardig verklaarde eindtermen natuurwetenschappen Voor de tweede graad ASO Gelijkwaardig verklaarde eindtermen natuurwetenschappen Voor de tweede graad ASO Federatie Steinerscholen Vlaanderen v.z.w. Gitschotellei 188 2140 Borgerhout Februari 2013 Gelijkwaardig verklaarde eindtermen

Nadere informatie

EINDTERMEN en ONTWIKKELINGSDOELEN Zoektocht in het Maascentrum. A. Eindtermen voor het basisonderwijs vanaf 01/09/2010

EINDTERMEN en ONTWIKKELINGSDOELEN Zoektocht in het Maascentrum. A. Eindtermen voor het basisonderwijs vanaf 01/09/2010 EINDTERMEN en ONTWIKKELINGSDOELEN Zoektocht in het Maascentrum Derde graad LO A. Eindtermen voor het basisonderwijs vanaf 01/09/2010 Lichamelijke opvoeding Motorische competenties 1.1 De motorische basisbewegingen

Nadere informatie

Transdisciplinaire ontwerpcriteria en lesvoorbeelden

Transdisciplinaire ontwerpcriteria en lesvoorbeelden ontwerptool interdisciplinair Transdisciplinaire ontwerpcriteria en lesvoorbeelden Tools voor het ontwerpen voor het geïntegreerd kunst / bèta onderwijs Transdisciplinaire ontwerpplabs is een ontwerponderzoek

Nadere informatie

Canonieke Data Modellering op basis van ArchiMate. Canonieke Data Modellering op basis van Archimate Bert Dingemans

Canonieke Data Modellering op basis van ArchiMate. Canonieke Data Modellering op basis van Archimate Bert Dingemans Canonieke Data Modellering op basis van ArchiMate Canonieke Data Modellering op basis van Archimate Bert Dingemans Abstract Modelleren op basis van de open standard ArchiMate is een goed uitgangspunt voor

Nadere informatie

Examenprogramma biologie vwo

Examenprogramma biologie vwo Examenprogramma biologie vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Structuren

Nadere informatie

HOUT EN BOUW. Activerende werkvormen? De leraar doet er toe.

HOUT EN BOUW. Activerende werkvormen? De leraar doet er toe. HOUT EN BOUW Activerende werkvormen? Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat we na 14 dagen gemiddeld slechts 10 % hebben onthouden van datgene wat we gelezen hebben en 20 % van wat we hebben gehoord.

Nadere informatie

ICT & Beginnende geletterdheid: Richtlijnen voor het pabo-curriculum

ICT & Beginnende geletterdheid: Richtlijnen voor het pabo-curriculum ICT & Beginnende geletterdheid: Richtlijnen voor het pabo-curriculum Nelleke Belo, Susan McKenney & Joke Voogt 08/01/15 VELON Conferentie 11-03-2014 1 ICT & Onderwijs Trends en discussies in Nederland

Nadere informatie

DATAMODELLERING DATA MAPPING MODEL

DATAMODELLERING DATA MAPPING MODEL DATAMODELLERING DATA MAPPING MODEL Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm data mapping model beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding tot een aantal andere modelleervormen. Wil

Nadere informatie

kleuteronderwijs lager onderwijs secundair onderwijs 1 ste graad A- stroom en B-stroom eindtermen en en ontwikkelingsdoelen techniek

kleuteronderwijs lager onderwijs secundair onderwijs 1 ste graad A- stroom en B-stroom eindtermen en en ontwikkelingsdoelen techniek 1 kleuteronderwijs lager onderwijs secundair onderwijs 1 ste graad A- stroom en B-stroom eindtermen en ontwikkelingsdoelen techniek 2 Ontwikkelingsdoelen techniek Kleuteronderwijs De kleuters kunnen 2.1

Nadere informatie

Aanbod natuur & avontuur en de eindtermen: informatie voor leerkrachten

Aanbod natuur & avontuur en de eindtermen: informatie voor leerkrachten Aanbod natuur & avontuur en de eindtermen: informatie voor leerkrachten Beste leerkracht, De missie van de Hoge Rielen is om ruimte te scheppen voor het opdoen van nieuwe ervaringen, te ontdekken, te activeren

Nadere informatie