Van de hond, de toekomst en het hier en nu

Transcriptie

1 96e jaargang 19 oktober 2011 nummer 7 kerkblad Museumpark CB Rotterdam emonstranten Rotterdam Van de hond, de toekomst en het hier en nu Op de zomers-warme dag van 1 oktober vond in de goedbezette kerkzaal van onze gemeente de start plaats van het landelijke jaarthema Uw rijk kome. Met de idealen van de theologe Manuela Kalsky en de Rotterdamse politica Salima Belhaj. Met de presentatie van het essay van Koen Holtzapffel Alleen de hond leeft in het hier en nu. Essay over de toekomst. Hieronder enige passages uit de tekst die de auteur bij die gelegenheid uitsprak. ook met het hier en nu. Want, zo Mulisch, net als verleden en toekomst kent ook het heden geen uitgebreidheid en bestaat dus niet. Als je bijvoorbeeld N U zegt, dan is de n van nu op zeker moment al weer verleden tijd, terwijl de u van nu nog komen moet. Exit verleden, exit heden, exit toekomst. Hond Dat dit essay een opvallende titel heeft, dat heb ik geweten. Het essay heet in de wandelgangen al die hond van Koen, en dat terwijl ik eigenlijk meer een katten- dan een hondenliefhebber ben. Maar goed, het beestje, het boekje, moest een naam hebben en het voordeel is natuurlijk dat iedereen de titel al kent voordat het überhaupt verschenen is. De titel raakt aan een gevoelig punt, de verhouding tussen mens en dier. Veel hondenbezitters hebben me al verteld dat in ieder geval hun hond wel degelijk besef van verleden en toekomst heeft en net verscheen een onderzoek naar een heel slimme vogel, de kraai, en wat blijkt uit dat onderzoek? Ook een kraai denkt op de langere termijn. Hij laat het hem voorgezette lekkere hapje eten mooi staan, als ie weet dat er straks een nog lekkerder hapje komt. Het laatste woord over de verhouding tussen mens, dier en toekomst is dus nog niet gesproken, observeert u uw huisdier de komende tijd a.u.b. goed! Maar een ding is zeker: mensen houden zich, mede dankzij de goed ontwikkelde structuur van hun frontaalkwab, op een veel gecompliceerdere manier dan dieren met de toekomst bezig. Met hulp van hun verbeeldingskracht en hun cultuur laten mensen zich hier en nu mede leiden door utopie en visioen. Ook al zouden we willen, we kunnen niet anders. Koen Holtzapffel en Manuela Kalsky Hier en nu U hebt het misschien gelezen, van Harry Mulisch komt op 30 oktober, precies een jaar na zijn overlijden, een novelle uit over de tijd. Eén passage is al onthuld en daarin rekent Mulisch niet alleen af met het verleden dat niet meer bestaat en met de toekomst die nog niet bestaat, maar foto: Michel Peters Te uwer geruststelling, zo radicaal als Mulisch aanval op de tijd, zo is mijn aanval op het hier en nu beslist niet bedoeld. Net als verleden en toekomst is ook het hier en nu van belang. Waar ik me tegen verzet is de spirituele tendens om het bezig zijn met de toekomst af te schilderen als vluchtgedrag. Daarmee doen we onszelf én de joodschristelijke traditie tekort. Toekomst Toen ik kort geleden op een bijeenkomst met collega-predikanten uit andere kerken vertelde over het jaarthema van de remonstranten, Uw rijk kome, toen was men oprecht verbaasd. Dat is nou helemaal geen thema voor remonstranten, die hebben het daar toch nooit over? U voelt m al: deze collega s waren nog niet van me af. Want ook remonstranten, vrijzinnigen, houden zich wel degelijk met dit centrale thema uit de bijbel bezig, al is het dan niet altijd expliciet. En de uitdaging voor mij bestond daarin om in dit essay op een vrijzinnige manier over dit grote, zware maar ook verrassende begrip te schrijven. Zonder t belang ervan te ontkennen, maar ook zonder bangmakerij, bijvoorbeeld over Met aandacht voor de cultuur dus en een knipoog hier en daar. In het besef dat elke toekomstdroom, elke utopie ook weer kritisch bevraagd moet worden en dat niemand hier de laatste wijsheid in pacht heeft. Gelukkig maar!

2 uit de kerkenraadsvergadering van 15 september Na de zomervakantie is de kerkenraad, met drie nieuwe leden, op 15 september voor het eerst weer in vergadering bijeen geweest. We hadden elkaar overigens al eerder uitgebreid gezien en gesproken tijdens het kerkenraadsweekend. De kerkenraadsleden komen elk jaar aan het begin van het seizoen op de Hoorneboeg in Hilversum samen in het eerste weekend van september. In de vergadering werd er bij stilgestaan dat dr. Tjaard Barnard al 12½ jaar predikant in onze gemeente is. Tot groot wederzijds genoegen! Uitgebreid is gesproken over verschillende diensten in de afgelopen periode. De samenwerking met de Doopsgezinde Gemeente gaat goed, zij het dat een volgend jaar een aantal organisatorische zaken tevoren nog beter moeten worden doorgesproken. Complimenten waren er voor het uitgebreide jaarprogramma en het mooie jaarprogrammaboekje. Veel aandacht was er ook voor de noodzakelijke conservering van het schilderijenbezit van de gemeente en hoe het behoud van de schilderijen het best kan worden geborgd voor de toekomst. Gedacht wordt o.a. aan het oprichten van een afzonderlijke beheersstichting. Dat zal ook goed moeten worden besproken met de landelijke Broederschap. De vergadering werd ingeleid en beeindigd met heel inspirerende woorden van respectievelijk mw. Kröner-Dutilh en mw. Berkvens-Stevelinck. Uitnodiging kerkenraad De Kerkenraad nodigt hierbij alle leden en vrienden uit tot het bijwonen van de Algemene Vergadering van Leden en Vrienden op zondag 27 november Aanvangstijd: uur Agenda 1. Opening 2. Mededelingen 3. Notulen van de AVLV van 19 juni Vaststelling begroting Beleidsplan werkgroep op naar 750 leden/vrienden! 6. Berichten uit Breda 7. Wat verder ter tafel komt voortgang traject restauratie onderhoud kunstcollectie 8. Rondvraag 9. Sluiting kerkdiensten 23 oktober Op deze zondag heten we onze emeritus-predikant dr. E.H. Cossee hartelijk welkom. Hij is nu predikant in Oude Wetering en Zoetermeer. 30 oktober In deze feestelijke dienst gaat dr. T.R. Barnard voor. Medewerking verleent het Mannenkoor uit Nieuwerkerk a/d IJssel onder leiding van Gerard Lange. Thema van de dienst is: verzoening, thuiskomen bij God? 6 november Prof. dr. Th.M. van Leeuwen leidt deze dienst. Hij is hoogleraar aan het Remonstrants Seminarie. 13 november Caminodienst Wat is een caminodienst? De camino of Jakobsroute is een uit de Middeleeuwen stammende pelgrimsweg die vanuit verschillende Europese landen naar het Spaanse Santiago leidt. Duizenden pelgrims hebben de camino gelopen. Vroeger en, verrassend genoeg, ook nu. De pelgrimage naar Compostella is springlevend en we hebben het geluk in onze gemeente mensen te hebben die de camino of delen ervan hebben gelopen. Waarom doet een modern mens dat? Wat gebeurt er onderweg? Wat doet de camino met de pelgrims? Deze, door ervaringsdeskundigen mee voorbereide dienst, nodigt u als het ware uit, mee te lopen naar Santiago de Compostella. Mocht u zelf een Compostella-ganger zijn, neem dan contact op met dr. C. Berkvens-Stevelinck. En kent u mensen die de camino hebben gelopen of willen lopen, nodig hen uit voor de caminodienst. 20 november Eeuwigheidszondag Op de laatste zondag van het kerkelijk jaar zal dr. K.J. Holtzapffel voorgaan in de avondmaalsdienst. Op deze dag gedenken wij de leden en vrienden die ons in het afgelopen (kerkelijk) jaar ontvallen zijn. 27 november Op deze zondag, de eerste van de Advent, gaat dr. Tjaard Barnard voor. De doop wordt tijdens deze dienst bediend. Na afloop van de dienst vindt eerst de presentatie plaats van de bundel met gedichten van Sari van Hennik-Mosselman. Daarna zal er een algemene vergadering van leden en vrienden van de gemeente zijn. Cantatedienst 4 december 2 e Advent In de dienst staat Bachs cantate BWV 62 centraal, Nun Komm, der Heiden Heiland. De cantate is gecomponeerd voor de eerste adventszondag en werd voor het eerst uitgevoerd in Leipzig op 3 december In onze kerk wordt de cantate de tweede zondag van Advent ten gehore gebracht. De verwachting van de komst van de Messias wordt in de muziek voelbaar gemaakt. De tekst van het eerste en laatste couplet is van de hand van Martin Luther. Luther vertaalde de oude hymne Kom Verlosser der volkeren in het Duits tot het koraal Nun Komm, der Heiden Heiland. Gelezen wordt in ieder geval de zinsnede uit het Mattëusevangelie: Zeg tegen Sion: Kijk, je koning is in aantocht. M.m.v. solisten en cantatekoor en -orkest o.l.v. Kees Glaubitz. De cantatediensten zijn tevens vriendendiensten, bij uitstek geschikt om vriend(in), buren en bekenden kennis te laten maken met onze gemeente. In de kerk liggen folders om mee te nemen met daarop de data van alle muziekdiensten in onze gemeente in het seizoen 2011/2012. Hierop staan ook alle drie cantatediensten vermeld. 2

3 diensten afgelopen periode 28 aug ds. F. Knoppers, gelezen: 2 Kon. 21:2-11; Luc. 18: sept dr. K.J. Holtzapffel, thema: Leven als venster op de hemel, gelezen: Gen. 18: sept de drie predikanten, thema: Thuiskomen, gelezen: Ps sept dr. T.R. Barnard, Vredeszondag, gelezen: Amos 5; Joh. 2: sept dr. K.J. Holtzapffel, thema: De vele gezichten van Petrus, gelezen: Hand. 12: okt dr. T.R. Barnard, thema: Noach komt thuis, gelezen: Gen. 6-9 (cap.sel.); Ps. 68: okt dr. K.J. Holtzapffel, thema: Jacob en Ezau verzoend, gelezen: Gen. 33:1-17. centrale activiteiten donderdagmorgendialoog 20 oktober Zo is hij Vonne van der Meer Inleiding: Nelleke Bakker Hij, Lucas Vlieger, is getrouwd, wordt verliefd. Is zij ook verliefd op hem? Het zoeken naar het antwoord wordt voor Lucas een zoeken naar zichzelf. Wat heeft hij van zichzelf gemaakt? Dan ontvangt hij een envelop met een veelzeggend opschrift: Oordeel betr. Lucas Vlieger. Waar komt dat oordeel vandaan? Zit er in die envelop een document dat alles over hem bevat? 17 november Egyptische scheppings-/wordingsverhalen Inleiding: Jans Tinbergen Er zijn verscheidene scheppingsverhalen, sommige komen voort uit waarneming van de verschijnselen in de natuur, andere spreken van een scheppende Godheid. Ze geven inzicht in het vroeg Egyptische denken. Vinden we overeenkomsten met de scheppingsverhalen uit Genesis? De Donderdagmorgendialogen vinden plaats in de kerkenraadskamer van ca uur; ontvangst met koffie/thee vanaf 9.45 uur. Iedere belangstellende is hartelijk welkom. socrates, jezus en boeddha in zundert De jaarlijkse bijeenkomst van Remonstranten uit Rotterdam en Breda in de Abdij Maria Toevlucht in Zundert heeft dit jaar plaats op vrijdag 21 oktober. Dit jaar behandelen we het boek van Frédéric Lenoir: Socrates, Jezus, Boeddha. Drie leermeesters. De bijeenkomst is nu volgeboekt maar er is een wachtlijst. Wie toch de kans wil wagen kan contact opnemen met de heer R. t Mannetje, , rxt.manne@ kpnplanet.nl of met het secretariaat. Wie volgend jaar mee wil, doet er goed aan vroeg te boeken. De monniken kunnen niet meer dan 14 remonstranten tegelijk herbergen. filmcafé Dinsdag 25 oktober Na vijftien jaar gevangenisstraf komt Juliette voorwaardelijk vrij. Haar zus Léa, die al die jaren geen contact met haar heeft gehad, biedt haar tijdelijk onderdak. De relatie tussen de zussen is voelbaar gespannen. Juliette neemt het haar zus kwalijk dat zij al die tijd niets van zich heeft laten horen. Léa doet ondertussen haar best om het ijs te breken, maar daar is tijd voor nodig. 2008, 117 minuten, regie: Philippe Claudel; met Kristin Scott Thomas en Elsa Zylberstein. Koen Holtzapffel begeleidt deze avond. Dinsdag 22 november In het Frankrijk rond het jaar 1900 leeft Camille Claudel met een passie voor klei en beeldhouwen. Zij komt in contact met Auguste Rodin. Hij beseft dat zij een bijzonder talent heeft. De samenwerking tussen beiden is zeer intensief en Rodin put veel inspiratie uit de ideeën en het werk van Camille. Uiteindelijk worden ze zelfs minnaars. Voor het werk van Rodin is Camille erg belangrijk, maar hij staat het haar niet toe als zelfstandige vrouw onder eigen naam kunstwerken te exposeren. Uiteindelijk leidt dit tot een breuk tussen beiden. Camille maakt haar eigen beelden, maar krijgt als zelfstandige kunstenares geen voet aan de grond. 1988, 175 minuten, geregisseerd door Bruno Nuytten, met Gerard Depardieu en Isabelle Adjani. Koen Holtzapffel begeleidt deze avond. Om uur in de kerk, Museumpark 3. Aanmelding bij het kerkkantoor graag uiterlijk 5 dagen voor vertoning van de film. Onder het genot van een drankje, wisselen we informeel van gedachten over de film. Vrijwillige bijdrage i.v.m. vertoningsrechten. kring moderne theologie De Bergkapelgemeente in Hillegersberg en de Remonstrantste Gemeente organiseren samen deze kring. Vier maal per jaar, op een woensdag, komen geïnteresseerden bijeen om inspiratie op te doen voor hun geloof. Muziek in en rond de eredienst is dit jaar het thema. Centrale vragen zijn: waarom muziek in een dienst?, welke muziek in de dienst? en wat kan muziek verbeelden wat woorden niet kunnen? Wouter Blacquière, organist van de Paradijskerk verschaft ons inzicht in de begeleiding van een eredienst. Hij beantwoordt de vragen: Hoe begeleidt een organist een gemeente bij het zingen van de liederen? Welk stuk speel je na de preek? Hoe sluit je aan bij de woorden van een predikant? Hoe breng je bepaalde gevoelens over? woensdag 26 oktober uur Hans van Gelder, organist in Barendrecht en docent aan de volksuniversiteit neemt ons mee naar de muziek van Händel. Hoe verbeeld je in klanken de woorden van een evangelist? De Messiah, een stuk dat Händel in de 17 e eeuw componeerde, neemt ons mee naar het leven van Jezus. Het wordt zowel opgevoerd in de adventstijd als in de lijdenstijd. De Messiah kent een rijke traditie van opvoeringen en Händel dirigeerde dit stuk zelf 46 maal. woensdag 23 november uur 3

4 oriëntatiecursus remonstrantisme De drie predikanten van onze gemeente organiseren evenals vorige jaren een Oriëntatiecursus remonstrantisme. De laatste bijeenkomsten van dit jaar zijn op dinsdag 1 november, dinsdag 15 november en dinsdag 29 november van uur in de kerkenraadskamer. Per avond ontvangt u literatuur. arminiuslezing De tweede Arminiuslezing wordt verzorgd door filosofe en theologe Christa Anbeek. Zij publiceerde in 2010 een zeer opmerkelijk boek: Over leven en overleven. Geconfronteerd met de dood van haar dierbaren begon ze een speurtocht naar de wijze waarop denkers en dichters met de dood omgaan. Deze avond belooft uitzonderlijk te zijn. Naast haar universitair docentschap is Christa Anbeek ook remonstrants predikante. Zij heeft het vermogen haar verhaal op een manier te vertellen die voor iedereen herkenbaar is. Christa Anbeek is universitair hoofddocent bestaansfilosofie, docent religiewetenschappen en remonstrants predikant. Dinsdag 15 november, uur in de kerkzaal. oecumenische leerkring Deze gesprekskring onder leiding van de predikanten Katinka Broos (gereformeerd) en Tjaard Barnard komt bijeen op donderdag 17 november van uur in de kerkenraadskamer. Besproken zal worden het beeld van Jezus, zoals dat getekend wordt door Felix Timmermans in Het kindeke Jezus in Vlaanderen. donderdagavondgesprekken We zijn dit kerkseizoen in gesprek met Prediker. Benieuwd naar wat Prediker ons te bieden heeft. We kijken uit naar de persoonlijke gesprekken. In de kerkenraadskamer met de prachtige schilderijen komen we samen op donderdag 1 december van uur. 20 als je zes gesprekken bijwoont, 5 per keer wanneer je zomaar eens een avond wilt meepraten. Je kunt je aanmelden bij Jacomina van Andel, , donderdagavondgesprek@inzichtinvorm.nl of bij het Wekelijks de -nieuwsbrief ontvangen over activiteiten van de Gemeente Meldt u aan: barnard@remonstrantenrotterdam.nl predikanten dr. t.r. barnard Glasblazerij 42, 2993 CM Barendrecht, barnard@remonstrantenrotterdam.nl fax Dr. T.R. Barnard is te bereiken op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag tussen uur, (o.a. voor preken) Wijken: Hillegersberg, Schiebroek, Nieuw Terbregge, Zevenkamp, Ommoord, Nesselande, Barendrecht, Rhoon, Spijkenisse, Hoekse Waard, Rotterdam-Zuid, Ridderkerk. Wijkbericht Het is en blijft opvallend hoeveel publicaties er ontstaan binnen en direct buiten de remonstrantse kring. Begin oktober verscheen het bijzondere essay van Koen Holtzapffel, Alleen de hond leeft in het hier en nu. Zeer de moeite waard. Een week later verscheen het boekje Coming Out Churches, waarin de algemeen secretaris Tom Mikkers een groot aandeel heeft gehad. Een positief boekje dat de vraag beantwoordt waar homo s wel welkom zijn voor een kerkelijke (in)zegening. Tenslotte verscheen een bundel over vrouwelijke predikanten, waarin remonstranten ook een grote rol hebben. Zie hiervoor de aankondiging elders in dit blad. Mijn bescheiden bijdrage aan deze bundel is een vrucht van het studieverlof van deze zomer. Een kritische lezer zou kunnen denken dat uw predikanten vooral studeerkamergeleerden zijn. Laat ik eerlijk zijn: we schuwen de studeerkamer zeker niet! Maar we komen er ook graag uit naar plaatsen waar we u ontmoeten: in de kerk (waar het steeds jonger lijkt te worden), bij de kringen (misschien heeft ook u zin om eens mee te doen) of bij u thuis op bezoek. Wat mijzelf betreft: schroom niet het contact te zoeken. Ik ben er graag voor u! Met een hartelijke groet, T.R.B. Agenda di 25 okt uur Kring (J)ong(G)elovig, Hanneke Kouwenberg, L. Pregerkade 46. do 27 okt uur Eetkring, Rutger Kraal, Plaswijcklaan 55. ma 31 okt uur Kring Hillegersberg, Jan Jeronimus, Willemskade 15-f. di 1 nov uur Kring Olympus. wo 2 nov uur Eetkring, Maarten de Jonge, M. Dijckshoornlaan 5. do 3 nov uur Kring Zevenkamp, plaats nader te bepalen. ma 7 nov uur Kring Hillegersberg A, fam. Daniëls, Argonautenweg 11 P. ma 7 nov uur Kring Barendrecht/Rhoon, Carnissehaven, hoek Avenue Carnisse/Noordersingel. di 8 nov uur Gecombineerde Kring, mw. Iserief, Plaszicht 1. do 10 nov uur Kring Hoeksche Waard, fam. Steenhuis, Slauerhoffstraat 11, Oud-Beijerland. ma 14 nov uur Kring Hillegersberg 3, plaats nog te bepalen. di 22 nov uur Kring Ommoord, fam. Van der Hart, Stresemannplaats 11. di 6 dec uur Kring Barendrecht/Rhoon, Carnissehaven, hoek Avenue Carnisse/Noordersingel. dr. c.m.g. berkvens-stevelinck Stadionkade 16-2, 1077 VK Amsterdam, berkvens@remonstrantenrotterdam.nl Dr. C.M.G. Berkvens-Stevelinck is te bereiken dinsdag t/m donderdag tussen uur, U kunt zich aanmelden voor preken op de mail door uw adres te mailen naar c.berkvens@planet.nl 4

5 Wijken: Centrum, Overschie, Schiedam. Wijkbericht Met nog in herinnering de prachtige startzondag van 11 september en de landelijke presentatie van het boek Alleen de hond leeft in het nu van collega Holtzapffel, blijkt het jaarthema thuiskomen goed in de week gelegd. Voor mij zal dit thema binnenkort heel actueel worden, want ik heb besloten om naar Rotterdam te verhuizen. Een wel heel letterlijke vertaling van het jaarthema. Hopelijk kan dit plan snel gerealiseerd worden. Het is merkwaardig hoe mijn huidige stadsgenoten zich niet kunnen voorstellen dat men zich in Rotterdam meer thuis zou kunnen voelen dan in Amsterdam. Het omgekeerde is overigens ook waar. Hoe dan ook, ik ben blij dat ik binnenkort minder hoef te reizen en bij voorbeeld makkelijker op avonden bij u langs kan komen. Ik ben overigens heel blij dat de pastorale kamer naast het secretariaat nu helemaal klaar is. Ik vertoef er graag en wil al degenen die zich hiervoor ingezet hebben hartelijk bedanken. Maar de pastorale tafel bij Engels blijft nog steeds in gebruik als u dat fijner vindt. De nieuwe wijksecretaris, de contactleden en ik zijn bezig om het bezoekwerk in de wijk Centrum in kaart te brengen. Binnenkort krijgt u, als u nog geen contactlid hebt, een brief met het verzoek aan te geven of u het op prijs stelt door een contactlid en/of door mij bezocht te worden. Het zou fijn zijn als u naar aanleiding van de brief even contact opneemt. Het is voor mij veel prettiger om te weten wat uw wensen zijn. We gaan weer een winterseizoen tegemoet. Hopelijk strand ik dit jaar niet met de trein en heeft u geen last van onbegaanbare wegen. C.M.G.B-S. Agenda vr 21 okt hele dag Spiritualiteit in Zundert di 15 dec uur Kring Centrum, plaats nog nader te bepalen dr. k.j. holtzapffel Willem Nagellaan 23, 3054 BV Rotterdam, holtzapffel@remonstranten rotterdam.nl Dr. K.J. Holtzapffel is te bereiken op maandag t/m donderdag van uur, Preken vindt u op Wijken: Kralingen, Capelle-, Nieuwerkerk- en Krimpen a/d IJssel, Berkel en Rodenrijs, Bleiswijk, Bergschenhoek, Zevenhuizen, Prinsenland, Termaathuis. Wijkbericht Ik schrijf dit wijkbericht na afloop van de gezinsdienst van 9 oktober, waarin Jakob en Esau centraal stonden én het thema van de Kinderboekenweek: Superhelden, over dapper durven zijn. Daarnaast was ook dit jaar deze dienst in de herfstperiode bestemd voor Bloemenzondag. De door vrijwilligers samengestelde boeketten worden dan bij die gemeenteleden gebracht, die, om welke reden ook, niet meer in de gelegenheid zijn de diensten in de kerk bij te wonen. Jarenlang is dit belangrijke werk met grote toewijding verricht door mw. Nelleke Bakker Leentvaar. Dit jaar was dat voor het laatst. In de dienst werd zij van harte bedankt en mocht ze het bloemenstokje doorgeven aan mw. Hanna Bakker-de Jong (geen familie). Bij de voorbeden noemden we het werk van drie moedige vrouwen die dit jaar de Nobelprijs voor de vrede ontvangen. Een van hen schijnt gezegd te hebben: zelfs als ze ons met wapens aanvallen, bieden wij ze bloemen aan. Hoe dapper kun je zijn! Tot slot werd aandacht besteed aan de herdenking die op hetzelfde moment in Amsterdam plaatsvond ter gelegenheid van 25 jaar openstelling van het kerkelijk huwelijk voor paren van hetzelfde geslacht. 25 jaar geleden waren de remonstranten daarin voorlopers, overeenkomstig hun lijfspreuk van vrijheid en verdraagzaamheid. En ja hoor, ook het speciaal voor deze herdenking gecomponeerde lied van Sytze de Vries, Ongestraft mag liefde bloeien bevatte een bloemen-couplet: Leg de liefde niet aan banden, Gun haar gang de vrije loop. Geef haar bloemen nooit uit handen, Want haar vrucht is onze hoop! Een Bloemendienst om nog even op terug te kijken. Ten slotte, noteert u alvast de eerste Cantate- en Vriendendienst van dit seizoen in onze kerk? Zondag 4 december, 2e Advent, Bachcantate 62, Nun Komm, der Heiden Heiland. K.J.H. Agenda wo 19 okt uur Kring Kralingen in Termaathuis. wo 19 okt uur Kring Nieuwerkerk, fam. Van der Kamp, Tinbergenpad 5. di 1 nov uur Kring Berkel, dhr. Visser, IJsvogellaan 4. wo 2 nov uur Kringclusief, mw. Van Schijndel- Goester, M. Hobbemalaan 3. do 3 nov uur Kring Krimpen, mw. Dieges-Krijger, Parkhof 3. di 8 nov uur Kring Termaat II in Termaathuis. vr 25 nov uur Kring Prinsenland, plaats nog nader te bepalen. zat 26 nov uur Jongerengesprekskring, plaats nog nader te bepalen. wo 30 nov uur Kring Kralingen in Termaathuis. do 1 dec uur Doopouderkring, fam Leppink, Van Hoyledesingel 29. di 6 dec uur Kring Berkel, fam. Lagerweij, di 6 dec Stekelvaren uur Kring Nieuwerkerk, mw. Patersvan den Hurk, Singel 30. do 8 dec 9.30 uur Contactleden Kralingen-Prinsenland, mw. Mulder-Van der Hoeven, Laan van Woudestein 13. diaconale commissie Collecte 30 oktober Stichting Kenya Fonds Het Kenya Fonds ondersteunt Jamaa Home, een door nonnen geleid opvanghuis voor meisjes die verkracht zijn of in grote nood verkeren. Zij hebben geen familie die voor hen kan zorgen. Zij krijgen er ook een opleiding, zodat zij na verloop van tijd in staat zijn voor zichzelf te zorgen. Van 25 augustus 2011 tot en met 9 oktober 2011 commissies collecten Gemeente 960,79 Diaconie 284,57 Huwelijkscollecte: Stichting Pallieter 101,54 Huwelijkscollecte: Victory Home 256,75 Stichting IKOS 275,24 Givat Haviva 143,45 Kinderen van Caïro 158,25 Schoolhulp Suriname 123,60 5

6 colofon Vanaf Voor Eigen Kring Vanaf Kerkblad Remonstranten Rotterdam redactie en vormgeving Redactie: mw. G.H.W. Wieneke , A.J. Lems en mw. J.W. van Andel. Ontwerp en vormgeving: In Zicht In Vorm. Drukwerk: Drukkerij G.B. t Hooft bv. inleveren kopij De kopij voor het volgende nummer van Kerkblad Remonstranten Rotterdam moet beslist vóór uur op zondag 27 november aanwezig zijn en uitsluitend op kerkblad@remonstrantenrotterdam.nl. Verschijningsdatum: 7 december 2011 Belangstellenden kunnen zich abonneren op Kerkblad Remonstranten Rotterdam voor 25 per jaar. Opgave bij het kerkkantoor. kerkkantoor Het kerkkantoor is telefonisch bereikbaar op maandag en donderdag van uur. Buiten de openingstijden staan altijd de fax: en administratie@remonstrantenrotterdam.nl tot uw beschikking. betalingen/giften Uw kerkelijke bijdragen kunt u overmaken op t.n.v. Remonstrantse Gemeente Rotterdam o.v.v. bijdrage + jaartal Bloemenbijdragen en andere bijzondere giften kunt u overmaken op t.n.v. Remonstrantse Gemeente Bijzondere Giften, o.v.v. het doel. Diaconale giften kunt u overmaken op t.n.v. Diaconie Remonstrantse Gemeente Rotterdam. Wilt u zo vriendelijk zijn bij uw overschrijvingen het doel van uw gift te vermelden? adreswijzigingen Wij verzoeken u dringend bij verhuizing een adreswijziging naar ons kerkkantoor te zenden. Bij voorbaat dank voor uw medewerking. ziekenhuisopname Wanneer u bij opname in het ziekenhuis bezoek van de predikant wenst, wordt u dringend verzocht de wijkpredikant, c.q. het kerkkantoor daarvan in kennis te stellen. begrafenis/crematie Wanneer u dat wenst, spreken de predikanten bij een uitvaart of leiden zij een afscheidsdienst. Wilt u er aan denken pas de definitieve afspraken met de begrafenisondernemer te maken als u weet of uw predikant op dat moment ook kan? verhuur ruimte in de kerk Zowel de kerkruimte als de aparte zalen zijn te huur voor lezingen, vergaderingen, muziekuitvoeringen etc. Inlichtingen ARMINIUS, , voorlezen voor het stappen gaan! In de tweede bijeenkomst van de najaarscyclus op donderdag 27 oktober, heten we oud-minister Ab Klink welkom. De avond begint om uur in de Remonstrantse Kerk. Start borrel uur Contact: Ingmar van Meerkerk, voorzitter organiserend comité, ingmarmeerkerk@hotmail.com of Lientje Pols, polsscholten@hotmail.com Overleden De heer A. 't Hart, Reeuwijk, 84 jaar. Wij dragen hem op aan Gods eeuwige liefde. Gedoopt Op zondag 11 september is in onze kerk door dr. Barnard gedoopt Wies Alida Ekke Jeanne van der Salm, dochter van dhr. en mw. Van der Salm-Crezée, Lisse. Huwelijk Op 25 augustus is in onze kerk door dr. Barnard het huwelijk ingezegend van Jordy Gerrit Hendrik van Meerkerk en Wendy Natascha Nolten. Allen onze hartelijke gelukwensen. Nieuwe vrienden Mw. G.L.P. van der Leeuw, Rotterdam-Agniesebuurt. Mw. M. Bolt-van der Graaf, Rotterdam-Kralingen. Mw. E.M. Koopman, Rotterdam-Nesselande. Met attestatie binnengekomen als lid Dhr. G.H. Kraij, Leiden, van Remonstrantse Gemeente Leiden. Mw. E.L. van Dunné-de Bijll Nachenius, Schiedam, van Remonstrantse Gemeente Vlaardingen. Mw. M.A.H. Schrijver-Houben, Rotterdam-Termaat, van Remonstrantse Gemeente Twente. Allen hartelijk welkom. Adreswijzigingen Mw. B. Hoolboom, Leiden naar Boskoop. jeugd, jongeren & studenten Bedankt als lid/vriend Dhr. A.M. Bloemen, Oud-Beijerland. Dhr. C.P. Gerretsen (jr), Rotterdam-Hillegersberg. Onze beste wensen vergezellen hen. Verschenen Dit jaar is het 100 jaar geleden dat Annie (Mankes-)Zernike werd bevestigd als eerste predikante in Nederland. Zij werd doopsgezind predikant in Bovenknijpe. Bij de herdenking van dit feit verscheen de bundel Honderd jaar vrouwen op de kansel, Het boek onder anderen geredigeerd door Frederike Cossee bevat drie soorten bijdragen: Artikelen over de periode van lees verder op pagina 8 personalia diversen 6

7 kerkdiensten Doopsgezind Centrum, Cimburgalaan 98, aanvang uur Remonstrantse kerkdiensten 23 oktober ds. I.L.Tan 6 november ds. D.L.H.Lunenburg-Moret, Rotterdam 20 november dr. C.M.G.Berkvens-Stevelinck, Eeuwigheidszondag 4 december dhr. P.W.A. Overdiep Doopsgezinde kerkdiensten 30 oktober ds. I.Reinhold-Scheuermann, Gedachtenisdienst 13 november ds. I.Reinhold-Scheuermann, Avondmaalsviering 27 november ds. I.Reinhold-Scheuermann diensten afgelopen periode 25 september, ds. C.M.G.Berkvens-Stevelinck, thema: Thuiskomen, Startzondag, toetreding en huwelijksinzegening, gelezen: Joh. 15: In deze feestelijke dienst in een overvolle kerk zijn aangenomen als lid van onze gemeente: Elivia Jongerius en Hans Richter Uitdenbogaardt uit Halsteren. Hieronder volgt een stukje uit hun motivatie: Als twee rivieren elkaar ontmoeten kan het wel eens snel gaan stromen. De stroming die ontstond bracht veel mee. Oude, verwerkte en onverwerkte, stukken meegesleurd door het leven en die vragen om verandering, verandering in Heelheid en Liefde. We gingen op zoek en vonden aansluiting (middels een uitzending van het Vermoeden) bij het remonstrantse geloof, Hans z n thuisbasis en voor mij een thuiskomen. Een thuiskomen omdat het weggestopte verlangen hier gehoor vond maar ook werd verwoord. De eenzaamheid maakte plaats voor een diepe vreugde. Dat is nog eens thuiskomen. Op de aankondiging van ons trouwen in 2007 hadden we de tekst van The Lau: Het lijkt alsof iets wederkeert Wat lang is weggeweest Langzaam gaan de lampen aan Wees welkom in m n hart. En zo voelde het. Nu staan we vier jaar verder en willen we eigenlijk deze tekst een diepere betekenis geven in ons leven. God, Liefde en Heelheid verwelkomen in ons hart door belijdenis af te leggen en een zegen te vragen over ons huwelijk, Elivia en Hans remonstrantse gemeente breda Rotterdamse predikant Koen Holtzapffel naar aanleiding van het jaarthema van de Remonstrantse Broederschap schreef: Alleen de hond leeft in het hier en nu. Een essay over de toekomst. Het boek leent zich bij uitstek voor gespreksavonden. Velen onder u heb ik deze zomer gesproken. Mocht u wensen dat ik bij u op huisbezoek kom, laat het mij vooral weten. Maar we kunnen ook telefonisch of per mail een goed gesprek voeren. Ik sta tot uw beschikking. Aarzel niet om contact met mij op te nemen. Christiane Berkvens-Stevelinck van de kerkenraad Op het eerste nummer van de elektronische nieuwsbrief kwamen veel positieve reacties. Inmiddels is ook het verslag van de kascommissie met de goedkeuring van de financiële stukken binnen. in memoriam kiek van walwijk-beerstecher Wassenaar, 11 maart 1932 ~ Breda 6 september Op 9 september hebben we in een Dankdienst met familie, vrienden, kennissen en gemeente afscheid genomen van Kiek van Walwijk. Ze was een bijzondere vrouw, echtgenote, (groot)moeder, vriendin en gemeentelid, maar vooral een vrouw die zichzelf was en bleef, haar hele leven, tot op het laatst toe. Ze was in de jaren dat ze in Breda woonde meteen een actief lid van onze gemeente, zoals ze dat ook gedaan had in de andere Remonstrantse gemeenten waar ze gewoond heeft. In Breda werd Kiek coördinator van de bijbelkring, die ze met veel verve leidde, zolang het nog ging. Met haar verliezen we een bijzonder warm en actief gemeentelid. We zullen haar missen en wensen Ed, de kinderen en kleinkinderen veel sterke toe. J.v.D. zundert op vrijdag 21 oktober is volgeboekt lees meer bij Centrale Activiteiten pagina 3 eeuwigheidszondag Op de laatste zondag van het kerkelijk jaar, de zondag die voorafgaat aan Advent, herdenken onze gemeenten de leden en vrienden die in het voorgaande jaar zijn overleden. Dit gebeurt in een ingetogen dienst waarin iedereen de gelegenheid krijgt om een kaars aan te steken voor overleden dierbaren. Traditiegetrouw wordt ook op deze zondag de Bijbel plechtig gesloten: het jaar is rond. En omdat we in Breda slechts om de week kerken, openen we haar vervolgens weer: het nieuwe liturgisch jaar begint met Advent. Dit ritueel geeft als het ware aan hoe we de dood van dierbaren en geliefden te boven kunnen komen: door het boek van het leven opnieuw open te maken. Daarbij helpt de geloofsgemeenschap waartoe we behoren: verdriet en nieuwe hoop worden gezamenlijk beleefd. Dr. Berkvens leidt deze dienst. van de predikante Een werkelijk uitzonderlijk begin van het seizoen, de startzondag op 25 september! Het vieren van de bevestiging van twee nieuwe leden van onze gemeente tegelijkertijd met het inzegenen van hun huwelijk was een werkelijk novum. U leest er hieronder meer over. Intussen is het jaarprogramma van start gegaan met een eerste lezing over het thema Thuiskomen. De tweede lezing, op 28 november, belooft eveneens het thema in een onverwacht perspectief te stellen (zie hiernaast). Ook kringen zijn begonnen. Sommige buigen zich over het boek dat de LEZING MARINUS VAN DEN BERG 28 november uur, kerk, Behouden thuiskomst Wat betekent een behouden thuiskomst wanneer het niet mogelijk is om in je eigen omgeving, je eigen huis te sterven? Door met elkaar over het sterven te praten, kun je leren er mee om te gaan. Marinus van den Berg is geestelijk verzorger van Cadenza in Rotterdam. Zijn talrijke boeken over verlieservaring en rouwverwerking zijn voor velen een bron van troost. Hij schreef onder andere Als het stiller wordt, kijk je terug (2006), Als de ouderdom pijn doet (2007), Wijsheid maakt het verschil (2009) en Rouwen in de tijd (2010). Hij is een graag geziene, boeiende spreker die vertelt uit eigen ervaring. colofon Redactie: Mw. J.W. van Dorp, jennievandorp@hetnet.nl voor bijdragen aan het kerkblad en adreswijzigingen. Rekeningnummer penningmeester Breda: t.n.v. penningmeester Rem. Gem. te Breda. Voor vragen over vervoer voor kerkdiensten, lezingen e.d. kunt u contact opnemen met een van de leden van de kerkenraad; o.a. Jennie van Dorp Bereikbaarheid dr. Berkvens-Stevelinck: zie predikanten Rotterdam. 7

8 toelating van vrouwen tot het ambt; Artikelen over pioniersters: de eerste vrouwelijke predikanten binnen enkele kerken; Ervaringen van hedendaagse vrouwelijke predikanten Zo staat er in dit boekje een levensbeschrijving van de eerste remonstrantse predikante, ds. F.W. Rappold. Riek Rappold diende in 1919 en 1920 de Remonstrantse Gemeente Rotterdam als hulppredikante. Dit artikel is geschreven door Tjaard Barnard. Marthe de Vries, oud-predikante van deze Gemeente, schreef over ds. Wil Wiardi Beckman. Zij diende de Haagse gemeente. In de rubriek met ervaringen van hedendaagse vrouwelijke predikanten schreef Christiane Berkvens-Stevelinck. Honderd jaar vrouwen op de kansel, red. Mirjam de Baar e.a., Uitgeverij Verloren, Hilversum. ISBN , 192 pp, 21. Een stem in de wind In mei stierf Sari van Hennik-Mosselman. Zij laat een rijk oeuvre aan poëzie na. Deze werd in verschillende bundels gepubliceerd en sierde een enkele keer de titelpagina van AdRem, Voor Eigen Kring en Kerkblad Remonstranten Rotterdam. We hebben deze poëzie, in samenwerking met Sari s dochter, in een bundel bijeengebracht. Met oog voor detail, in observaties en ervaringen weet Sari haar poëzie een hogere glans te geven. Dat maakt deze bundel zo bijzonder. Een voorproefje: meer van Galilea vanachter de heuvels aan het stille meer verschijnt langzaam de zon staande aan het meer voel ik in de stilte Gods adem langs mij gaan Een stem in de wind verschijnt eind november dit jaar. De bundel is op zondag voor en na de dienst te koop bij de boekentafel in de Remonstrantse Gemeente Rotterdam. Ook te bestellen via nachenius.debijll@telfort.nl Meldt u bij uw bestelling uw naam, adres en het aantal bundels. Het bedrag kunt u overmaken op rekening t.n.v. J.G. de Bijll Nachenius-Sterkenburg onder vermelding van Een stem in de wind. We verzenden uw bestelling na ontvangst van uw betaling. Een stem in de wind, ISBN via de boekentafel; 12 incl. verzendkosten. Joke de Bijll Nachenius- Sterkenburg kerkdiensten remonstrantse kerk museumpark 3 rotterdam Aanvang uur 23 okt dr. E.H. Cossee, collecte Europa Kinderhulp 30 okt dr. T.R. Barnard, m.m.v. Mannenkoor Nieuwerkerk, collecte Kenya Fonds 6 nov dr. Th.M. van Leeuwen, Na het zingen nov dr. C.M.G. Berkvens-Stevelinck, Caminodienst, kinderkring, collecte Pension Maaszicht 20 nov dr. K.J. Holtzapffel, Eeuwigheidszondag, Avondmaal, collecte Hospice Rotterdam 27 nov dr. T.R. Barnard, 1e Advent, doop, kinderkring 4 dec dr. K.J. Holtzapffel, 2e Advent, Cantatedienst, Na het zingen..., collecte Cantatedienst 11 dec ds. D.L.H. Lunenburg-Moret, 3e Advent, kinderkring, collecte Hand in Hand diensten elders Bergkapel/Hillegersberg Oude Raadhuislaan 86, ingang door de poort Aanvang uur 6 nov dr. K.J. Holtzapffel 4 dec mw. I. Ridderhof-Mackenbach 20 nov dr. K.J. Holtzapffel 28 okt dr. T.R. Barnard Termaathuis s-gravenwetering 98 Aanvang uur Woonzorgcentrum De Schutse Cordell Hullplaats 22 Aanvang weeksluiting uur bol en goetzee uitvaartverzorging Alleen de Hond leeft in het hier en nu. Essay over de toekomst, K.J. Holtzapffel, Uitgeverij Meinema, ISBN , 96 pp 12,50. Verkrijgbaar bij de zondagse boekentafel in onze kerk en ook in de gewone boekhandel. hoofdkantoor en rouwcentrum boezemsigel ec rotterdam dag en nacht bereikbaar 8