ANTONI VAN LEEUWENHOEK

Transcriptie

1 ANTONI VAN LEEUWENHOEK JAARVERANTWOORDING 2017

2 INHOUD Voorwoord Raad van Toezicht 4 Voorwoord Raad van Bestuur 6 1. Uitgangspunten verslaglegging 9 Integrale verantwoording 9 Het Nederlands Kanker Instituut 10 Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis 10 Stichting Van Leeuwenhoek Kliniek 10 Stichting Amsterdam Biotherap Unit (AmBTU) 10 Stichting NLADF 10 Biomed Oncology Beheer B.V Profielvan de organisatie Structuur van het concern Juridische structuur Antoni van Leeuwenhoek Organisatorische structuur Antoni van Leeuwenhoek Juridische structuur Stichting Van Leeuwenhoek Kliniek Kernactiviteiten Comprehensive Cancer Center Wetenschappelijk onderzoek Behandeling Onderwijs & opleiding Patiënten, capaciteit en personeel Belanghebbenden Bestuur, toezicht en medezeggenschap Normen voor goed bestuur Raad van Bestuur Overleg Portefeuilleverdeling Bezoldiging Verantwoording aan de Raad van Toezicht Belangenverstrengeling Nevenactiviteiten Raad van Toezicht Deskundigheid Taken en werkzaamheden Informatie-uitwisseling Gespreksonderwerpen Besluiten Raad van Toezicht Auditcommissie Kwaliteitscommissie Periodieke beoordelingen Zelfevaluatie Honorering Nevenactiviteiten 33 JAARVERANTWOORDING

3 3.4 Medezeggenschap Ondernemingsraad (OR) Patientenraad (PaR) Bestuur Medische Staf Verpleegkundige Adviesraad Wetenschappelijke Stafraad Nationale en Internationale Wetenschappelijke Adviesraden Beleid en prestaties Voortgang in beleid en ambitie Onderzoek Exellente zorg en innovatie Onderwijs & opleiding Internationale positionering Kwaliteitsmanagement Visie op kwaliteit van zorg Betrokkenheid patiënten Kwaliteitskoepel VIM en Klachten Ontwikkelingen Accreditaties en visitaties Interne audits Vooruitblik op Risicomanagement Personeelsbeleid Medewerkerstevredenheidsonderzoek Aantrekken en behouden van medewerkers Organisatieontwikkeling Fit & gezond Health digitalisering Kengetallen Vooruitblik op Milieu, duurzaamheid en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Informatisering & Automatisering (ICT) Aanmeldzuilen & spreekuurverloop Closed loop medicatieproces Informatieveiligheid ehealth Financieel beleid Algemene ontwikkelingen Financiële en projectontwikkeling Nederlands Kanker Instituut Financiële en productieontwikkeling Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis Solvabiliteit, liquiditeit en financieringsbehoefte Vooruitblik naar Toekomstige ontwikkelingen en risico s Groei Patiëntgerichtheid Concentratie van zorg Samenwerkingsverbanden Fundamenteel, translationeel en klinisch onderzoek Risicobeheersing Geconsolideerde jaarrekening 72 JAARVERANTWOORDING

4 VOORWOORD RAAD VAN TOEZICHT De Raad van Toezicht kijkt met tevredenheid terug op het jaar Een mooi jaar, waarin het Antoni van Leeuwenhoek vanuit een goede positie hard heeft gewerkt om de hoge kwaliteit van zorg en onderzoek in de toekomst te kunnen blijven garanderen. Om alle patiënten optimale en gespecialiseerde zorg te kunnen bieden, kreeg de nieuwbouw van de afgelopen jaren in 2017 een vervolg met de opening van het Centrum voor Kwaliteit van Leven. Een belangrijk centrum, waar de ondersteunende zorg voor patiënten van het Antoni van Leeuwenhoek is ondergebracht. Leden van de Raad van Toezicht waren aanwezig bij deze opening. In de Raad van Toezicht is Han van Krieken toegetreden als lid. Ook zijn Marcel Levi en Hester Uhlenbroek in 2017 aangetrokken als lid. Van Els Swaab en Geert Blijham is afscheid genomen. We danken hen voor hun inzet. Het stemt de Raad van Toezicht tevreden dat de financiële positie van het ziekenhuis ondanks een lagere productie dan begroot, in 2017 solide is gebleven. De productie ontwikkeling is een belangrijk onderwerp van gesprek geweest tussen de Raad van Toezicht en de Raad van Bestuur. Ook voor het Nederlands Kanker Instituut is het afgelopen jaar positief afgesloten. De Raad van Toezicht waardeert de samenwerking met KWF Kankerbestrijding. Structurele financiële middelen van VWS en KWF blijven van groot belang voor de voortgang van hoogwaardig onderzoek naar het ontstaan en de behandeling van kanker. In 2017 is het Antoni van Leeuwenhoek opnieuw geaccrediteerd als Comprehensive Cancer Center door de OECI. De benoeming daarnaast van het Antoni van Leeuwenhoek tot Centre of Excellence door de European Academy of Cancer Sciences (EACS) is een bijzondere erkenning. De Raad van Toezicht juicht de internationale ambities van het Antoni van Leeuwenhoek toe en ziet dit als een kans om op Europees niveau onderzoeksgelden te verwerven. Een andere mooie ontwikkeling is de oprichting van Oncode Institute, een samenwerking van Nederlandse toponderzoekers op het gebied van oncologie, waarin ook onderzoekers van het Antoni van Leeuwenhoek deelnemen. In 2017 is ook de strategie Samen op weg naar 2020 vastgesteld. Hierin is het internationaal onderzoek in het Antoni van Leeuwenhoek onderscheidend in fundamenteel, translationeel en klinisch kankeronderzoek. Daarnaast stelt gedreven en deskundige zorg de patiënt en de zorgverlener centraal. Het Antoni van Leeuwenhoek behandelt hoog-complexe JAARVERANTWOORDING

5 tumoren, zeldzame tumoren en veel voorkomende tumoren. Daarnaast legt het ziekenhuis met expertisecentra de focus op behandeling en genezing van de meest voorkomende kankersoorten: darmkanker, melanoom, borstkanker, longkanker en prostaatkanker. Met de nieuwe Besturingsfilosofie 2020 is vastgelegd op welke wijze het Antoni van Leeuwenhoek de organisatie en besturing heeft ingericht, en waar nodig en gewenst deze ontwikkelt om toekomstige doelen te blijven realiseren. Ook zijn de kernwaarden van de organisatie vastgesteld. De Raad van Toezicht heeft er vertrouwen in dat het Antoni van Leeuwenhoek met het gevoerde beleid en de inzet van alle medewerkers zijn vooraanstaande positie in de oncologische wereld weet te bestendigen en dankt alle medewerkers voor de grote bijdrage die geleverd wordt om dit goede resultaat te bereiken en verder uit te bouwen. RAAD VAN TOEZICHT TOM DE SWAAN Voorzitter Raad van Toezicht JAARVERANTWOORDING

6 VOORWOORD RAAD VAN BESTUUR Het Antoni van Leeuwenhoek loopt al meer dan honderd jaar voorop in de strijd tegen kanker. Een bijzondere prestatie, die alleen mogelijk is dankzij een combinatie van onderzoek van wereldklasse en zorg van de hoogste kwaliteit. De Raad van Bestuur kijkt met tevredenheid en trots terug op het jaar 2017, waarin hard is gewerkt om deze missie in de toekomst te kunnen blijven garanderen. Sinds 2011 wordt het Antoni van Leeuwenhoek internationaal erkend als één van de in totaal 18 Comprehensive Cancer Centers in Europa, en daarmee het enige in Nederland. In 2017 heeft de her-accreditatie plaats gevonden. Ook de recente benoeming van het Antoni van Leeuwenhoek tot Centre of Excellence door de European Academy of Cancer Sciences (EACS) is een bijzondere erkenning, waarop we zeer trots zijn. Erkenning voor de kwaliteit waarmee we onderzoek verrichten en zorg verlenen komt alleen als medewerkers eensgezind en betrokken aan hetzelfde doel werken. Met het vaststellen van de missie, visie en kernwaarden van onze organisatie, en door deze te delen met medewerkers, staan we met zijn allen aan de basis van het succes van het Antoni van Leeuwenhoek. Een mooie ontwikkeling in 2017 is de oprichting van Oncode Institute, een samenwerking van Nederlandse toponderzoekers op het gebied van oncologie, waarin een groot aantal onderzoekers van het Antoni van Leeuwenhoek deelnemen. Het op internationaal niveau uitwisselen van kennis en het gezamenlijk opzetten van studies kan het kankeronderzoek nog verder versnellen. Ook op het gebied van zorg waren er mooie ontwikkelingen. In november is het Centrum voor Kwaliteit van Leven geopend. Een bijzondere plek in het nieuwe deel van de centrale hal, waar alle ondersteunende zorg en behandeling voor patiënten en hun naasten zijn verzameld. Een belangrijke stap voor onze patiënten. In dat centrum zetten we onze specialistische kennis en kunde op het gebied van kwaliteit van leven op maat in en door onderzoek werken we continu aan verbetering en innovatie. Om meer oncologieverpleegkundigen aan te trekken, startte de campagne #nietzonderjullie, welke een positief resultaat opleverde en het aantal oncologieverpleegkundigen deed toenemen. Vanuit de nieuwe besturingsfilosofie is er hard gewerkt aan het opzetten van de bestaande Tumorwerkgroepen, zelforganiserende teams JAARVERANTWOORDING

7 waarin medisch specialisten (van verschillende disciplines) en verpleegkundig specialisten samen de zorg rond de patiënt organiseren. In 2017 is hier binnen de tumorgroepen mamma, colorectaal, hoofd-hals, long en prostaat een mooie start mee gemaakt. De motivatie en betrokkenheid waarmee iedereen zich elke dag inzet, blijft niet onopgemerkt. Onze zorg wordt nog altijd hoog gewaardeerd. Patiënten geven ons ziekenhuis een 8,5 en we werden in de zomer van 2017 landelijk uitgeroepen tot ziekenhuis met het sterkste imago, waarin Nederlanders het meeste vertrouwen in hebben. De Raad van Bestuur complimenteert aan alle medewerkers en vrijwilligers die in 2017 met hun flexibiliteit en inzet de kwaliteit van zorg aan onze patiënten en een goede interne bedrijfsvoering hebben gegarandeerd. Door deze inzet zijn we in staat op het hoogste niveau oncologische zorg te verlenen en onderzoek te doen! RENÉ MEDEMA EMILE VOEST MARIEN VAN DER MEER JAARVERANTWOORDING

8 21

9 1. UITGANGSPUNTEN VERSLAGLEGGING Met dit verslag legt de Raad van Bestuur verantwoording af over het gevoerde beleid en de geleverde prestaties van het Antoni van Leeuwenhoek in Dit verslag bevat daarnaast de geconsolideerde jaarrekening. Het Antoni van Leeuwenhoek is ontstaan uit een fusie van het Nederlands Kanker Instituut en het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis die al sinds de oprichting in 1913 nauw samenwerken en is sinds 2011 gecertificeerd als Comprehensive Cancer Center, conform de criteria van de Organisation of European Cancer Institutes. Als ziekenhuis met een vergunning op basis van de Wet Toelating Zorginstellingen (WTZi), is het Antoni van Leeuwenhoek verplicht een verantwoording op te stellen conform de eisen van de Zorgbrede Governancecode en andere relevante weten regelgeving. De formele verantwoording vindt plaats online, via de DigiMV en jaarenquête. Dit jaardocument is een toevoeging aan deze verantwoording. Integrale verantwoording Juridisch gezien vormen het Nederlands Kanker Instituut en het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis één stichting. Ook organisatorisch vormen beide onderdelen min of meer één organisatie, zij het met een gescheiden boekhouding. De Stichting Van Leeuwenhoek Kliniek is gelieerd aan het Antoni van Leeuwenhoek. Omdat de organisatie van de Stichting Het Nederlands Kanker Instituut - Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis en de Stichting Van Leeuwenhoek Kliniek met elkaar verbonden zijn, wordt in dit jaardocument over deze drie organisatieonderdelen integraal (op concernniveau) verantwoording afgelegd. De jaarcijfers van het Nederlands Kanker Instituut en van het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis worden gepresenteerd in de enkelvoudige jaarrekening, hoofdstuk 5 van dit verslag. De resultaten van de fundamentele en klinische research in het Nederlands Kanker Instituut zijn, samen met de kosten en baten van het Nederlands Kanker Instituut, in de jaarrekening van dit bestuursverslag verwerkt. JAARVERANTWOORDING

10 Voor zowel het Nederlands Kanker Instituut, als het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis wordt een afzonderlijke financiële verantwoording opgesteld. Indien het juridisch gezien noodzakelijk is om in het verslagjaar 2017 te spreken over één van de organisatieonderdelen van het Antoni van Leeuwenhoek (het Nederlands Kanker Instituut, het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis of de Stichting Van Leeuwenhoek Kliniek) dan blijkt dat expliciet uit de tekst. Het Nederlands Kanker Instituut Het Nederlands Kanker Instituut verricht fundamenteel en translationeel onderzoek. Het klinisch onderzoek is belegd bij het Antoni van Leeuwenhoek. Het instituut ontvangt subsidies van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), de Stichting Koningin Wilhelmina Fonds voor de Nederlandse Kankerbestrijding (KWF Kankerbestrijding) en van een groot scala projectfinanciers zoals NWO, ZonMW en de EU. Meer informatie over de researchactiviteiten zijn te lezen in het Annual Scientific Report. Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis Het Antoni van Leeuwenhoek levert diagnose, behandeling & zorg en revalidatie aan kankerpatiënten en houdt daarvoor een ziekenhuis in stand met radiotherapeutische voorzieningen en een apotheek. Het is een categoraal ziekenhuis, gebonden aan wet- en regelgeving van het Ministerie van VWS en de Nederlandse Zorgautoriteit. Stichting Van Leeuwenhoek Kliniek De Stichting Van Leeuwenhoek Kliniek is met een eigen WTZi-vergunning zo gering van omvang dat zij niet de uitgebreide verantwoordingsregels hoeft toe te passen. Voorheen werden in deze kliniek plastische chirurgie en de HIPEC-behandeling uitgevoerd. Daarnaast was er een gynaecologische poli. De Stichting Van Leeuwenhoek Kliniek heeft in 2017 geen zorg geleverd en zal dus niet uitgebreid aan bod komen in dit verslag. Stichting Amsterdam Biotherap Unit (AmBTU) De Stichting Amsterdam Biotherap Unit ontwikkelt en produceert farmaceutische, biotechnologische producten voor klinisch onderzoek ten behoeve van patiënten in Stichting het Nederlands Kanker Instituut Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis, het Slotervaart Ziekenhuis en ten behoeve van derden en het verkrijgen en behouden van de in verband met het vorenstaande benodigde vergunningen. In 2018 zal worden onderzocht of de stichting wordt opgeheven en de activiteiten worden voortgezet binnen Stichting het Nederlands Kanker Instituut Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis. Stichting NLADF De Stichting NLADF is een stichting die zich richt op de farmaceutische formulering en productie van (experimentele) geneesmiddelen en bio-analytisch onderzoek verricht voor farmaceutische bedrijven, klinisch en preklinische onderzoekers binnen het NKI-AvL en daarbuiten. In 2018 zal worden onderzocht of de stichting wordt opgeheven en de activiteiten worden voortgezet binnen Stichting het Nederlands Kanker Instituut Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis. JAARVERANTWOORDING

11 Biomed Oncology Beheer B.V. Biomed Oncology Beheer B.V. is een onderneming die zich bezighoudt met het oprichten van, het op enigerlei wijze deelnemen in, het besturen van, financieren van en het toezicht houden op ondernemingen en vennootschappen die werkzaam zijn op het gebied van biotechnologisch en medisch onderzoek en daaraan gerelateerde dienstverlening. JAARVERANTWOORDING

12 22

13 2. PROFIEL VAN DE ORGANISATIE Sinds 2013 treedt de organisatie, nationaal, naar buiten toe onder de handelsnaam Antoni van Leeuwenhoek. In internationaal verband wordt gesproken over The Netherlands Cancer Institute. 2.1 Structuur van het concern Hieronder staan achtereenvolgens de juridische en organisatorische structuur van het Antoni van Leeuwenhoek en de juridische structuur van de Stichting Van Leeuwenhoek Kliniek beschreven Juridische structuur Antoni van Leeuwenhoek De organisatie Antoni van Leeuwenhoek is ondergebracht in één stichting: Stichting Het Nederlands Kanker Instituut - Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis. De stichting wordt bestuurd door een Raad van Bestuur en er is een Raad van Toezicht benoemd. Daarnaast zijn enkele verbonden rechtspersonen onderdeel van het NKI-AVL en opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening. Hieronder vind u een schematisch overzicht van de structuur van het NKI-AVL Organisatorische structuur Antoni van Leeuwenhoek Organisatieonderdelen Het primaire proces van de organisatie is ondergebracht bij zes organisatieonderdelen: Diagnostische Oncologische Disciplines (DOD); Heelkundige Oncologische Disciplines (HOD); Medische Oncologische Disciplines (MOD); Radiotherapie (RT); Apotheek en Wetenschappelijke Administratie; Research (NKI). Centrale ondersteuning De organisatieonderdelen krijgen centrale ondersteuning van: Stafafdeling van de Raad van Bestuur; Servicediensten, bestaande uit: Informatie & Automatisering, Human Resources, Facilitair Bedrijf, Technische Dienst en Gebouwbeheer, KAM (Kwaliteit, Arbo en Milieu), AVL Academie; Informatievoorziening, Financiën en Control (IFC); Bouwbureau Marketing, Communicatie, Fondsenwerving (MCF). JAARVERANTWOORDING

14 SITUATIE PER 1 JANUARI 2018 STICHTING VAN LEEUWENHOEK KLINIEK VOOR SPEC BEH. STICHTING NKI-AVL 33% 100% P.U. P.U. STICHTING AMSTERDAM BIOTHERAP. UNIT (AMBTU) NETHERLANDS LABORATORY FOR ANTICANCER DRUG FORMULATION APTC B.V. BIOMED ONCOLOGIE BEHEER B.V. RvT = RvB leden NKI-AVL RvB = RvB leden NKI-AVL 20% 18,3% 33,33% 37,5% 3% 51% Ceronco Bioscience B.V. Immpact B.V. UbiQ Holding B.V. Modra Pharmaceuticals B.V. Enceladus B.V. Di-AcetylM B.V. 100% 100% UbiQ Bio B.V. Modra Pharmaceuticals B.V. LEGENDA P.U. = Personele unie = Samenwerking = Aandeelhoudersrelatie = Bestuurder JAARVERANTWOORDING

15 Tumorwerkgroepen In het Antoni van Leeuwenhoek behandelen professionals in multidisciplinaire teams patiënten met kanker. Ter ondersteuning van deze teams zijn per tumorsoort werkgroepen ingesteld. Deze werkgroepen bespreken op regelmatige basis de wetenschappelijke ontwikkelingen rondom de behandeling van de tumorsoort. Daarnaast adviseren zij over het medisch beleid en de behandelprotocollen, analyseren zij de betreffende prestatie-indicatoren en valideren zij deze voor externe verantwoording. Op deze wijze werken professionals continu aan het verbeteren van de behandeling en weet het Antoni van Leeuwenhoek zich te onderscheiden van andere ziekenhuizen in Nederland. In 2017 is de formele positie van 5 tumorwerkgroepen verstevigd. Commissies Voor het Antoni van Leeuwenhoek zijn onder meer de volgende commissies actief: Commissie Indicatoren en Kwaliteitsregistratie (CIK); Commissie verbruiksartikelen Research (CieVar). Commissie Patiëntveiligheid (CP); Dierexperimentencommissie (DEC); Infectiepreventiecommissie (IPC); Interne Bezwaren Commissie (IBC); Klachtencommissie Cliënten; Klachtencommissie Personeel (KCP); Kwaliteitskoepel Materiaal Adviescommissie (MAC); Medisch Ethische Toetsingscommissie (METC); Sneldiagnose Adviesorgaan; Adviesorganen Het Antoni van Leeuwenhoek heeft twee wettelijke medezeggenschapsorganen en een die voortvloeit uit de Arbeidsvoorwaarden Medisch Specialisten, te weten: Ondernemingsraad (OR); Patiëntenraad (PaR); Bestuur Medische Staf (BMS). Daarnaast kent het Antoni van Leeuwenhoek de volgende organen die de Raad van Bestuur op onderdelen ook om advies vraagt: Wetenschappelijke Stafraad; Verpleegkundige Adviesraad (VAR). JAARVERANTWOORDING

16 ORGANOGRAM ANTONI VAN LEEUWENHOEK BESTUUR MEDISCHE STAF RAAD VAN TOEZICHT ONDERNEMINGSRAAD PATIËNTENRAAD VERPLEEGKUNDIGE ADVIESRAAD DIRECTEUR WETENSCHAPSBELEID RAAD VAN BESTUUR DIRECTEUR ORGANISATIE & BEDRIJFSVOERING MEDISCH DIRECTEUR WETENSCHAPPELIJKE STAFRAAD STAF RAAD VAN BESTUUR BOUWBUREAU MARKETING, COMMUNICATIE & FONDSENWERVING INFORMATIEVOORZIENING, FINANCIËN EN CONTROL SERVICE DIENSTEN HEELKUNDIG ONCOLOGISCH DISCIPLINES MEDISCH ONCOLOGISCH DISCIPLINES DIAGNOSTISCH ONCOLOGISCH DISCIPLINES RADIOTHERAPIE APOTHEEK & WETEN- SCHAPPELIJKE ADMINISTRATIE RESEARCH Juridische structuur Stichting Van Leeuwenhoek Kliniek De Stichting Van Leeuwenhoek Kliniek is een stichting gelieerd aan het Antoni van Leeuwenhoek. Stichting Het Nederlands Kanker Instituut - Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis treedt op als bestuurder van deze stichting. De bestuurder legt verantwoording af over het gevoerde beleid en prestaties aan de Raad van Toezicht van het Antoni van Leeuwenhoek. In 2017 vonden in deze stichting geen activiteiten plaats. 2.2 Kernactiviteiten Comprehensive Cancer Center In 2011 is het Antoni van Leeuwenhoek OECI-geaccrediteerd en in 2017 her-geaccrediteerd als Comprehensive Cancer Center (CCC). Het Antoni van Leeuwenhoek is als enige ziekenhuis in Nederland geaccrediteerd als Comprehensive Cancer Center door de OECI. Met deze accreditatie wordt gekeken naar de combinatie van zorg, onderzoek en onderwijs, welke alle drie op hoog niveau moeten zijn. OECI staat voor Organization of European Cancer Institutes. JAARVERANTWOORDING

17 Dit is een organisatie die samenwerking nastreeft op het gebied van kankeronderzoek en -zorg in Europa om de kwaliteit van oncologische zorg en research te verbeteren. Het Antoni van Leeuwenhoek kan een CCC zijn dankzij de nauwe samenwerking met het Nederlands Kanker Instituut. De behandeling van patiënten met kanker en wetenschappelijk onderzoek naar kanker gaan hand in hand. Medisch specialisten, onderzoekers en vele andere betrokkenen werken nauw samen om belangrijke onderzoeksresultaten direct te kunnen toepassen in de zorg voor de patiënt. Naast de accreditatie van de OECI is het NKI-AVL in 2017 geaccrediteerd als Comprehensive Cancer Center of Excellence door de European Academy of Cancer Sciences (EACS) Wetenschappelijk onderzoek Het Antoni van Leeuwenhoek doet fundamenteel, translationeel en klinisch onderzoek naar het ontstaan, de ontwikkeling en de behandeling van kanker evenals het verbeteren van de kwaliteit van leven met en na genezing van kanker. Door de nauwe interactie met het ziekenhuis kunnen nieuwe (be)vindingen uit het laboratorium verder worden ontwikkeld tot verbeterde behandelmethoden voor patiënten. Het instituut heeft vergunningen voor het werken met genetisch gemodificeerde organismen en proefdieren (muizen) en voor het beheren van B- en C-laboratoria (voor het werken met radioactiviteit). Het onderzoek richt zich op alle belangrijke processen in cel en lichaam, die verstoord zijn bij of door het ontstaan van kanker. Het onderzoeksprogramma is opgedeeld in vijf thema s: Fundamenteel onderzoek (waaronder chemische, moleculaire en cellulaire biologie, en genomics); Immunologie en kanker (inclusief immuuntherapie); Precision medicine (waaronder de ontwikkeling en bestudering van muismodellen voor kanker en innovatieve therapieën); Beeldgestuurde interventies; Survivorship (waaronder epidemiologie en psychosociaal onderzoek) Behandeling Het Antoni van Leeuwenhoek biedt een ziekenhuisvoorziening met brede medisch specialistische zorg op het gebied van oncologie en kent 22 specialismen. Daarnaast biedt het Antoni van Leeuwenhoek radiotherapie. Ook heeft de organisatie erkenningen voor autologe stamceltransplantatie en in samenwerking met het AMC klinische genetische advisering. Het Antoni van Leeuwenhoek beschikt over de volgende specialismen: anesthesiologie; chirurgische oncologie; dermatologie; gynaecologie; kaakchirurgie; keel-, neus- en oorheelkunde (hoofd-hals-oncologie); klinische chemie; klinische farmacologie klinische fysica; klinische genetica; longziekten (thoraxoncologie); maag-, darm- en leverziekten; medische oncologie (hematologie komt per te vervallen); JAARVERANTWOORDING

18 neurologie; nucleaire geneeskunde; pathologie; pijnbestrijding; plastische chirurgie; psychiatrie; radiodiagnostiek; radiotherapie; urologie; ziekenhuisfarmacie Onderwijs & opleiding Onderwijs & opleiding speelt, als derde kerntaak, een belangrijke rol in het delen van kennis en vergroten van onze expertise. Deze kerntaak wordt vorm gegeven door de Antoni van Leeuwenhoek Academie. De academie heeft als doel als oncologisch onderwijsinstituut de nationale standaard in oncologisch onderwijs, zowel bij preklinische als klinische disciplines, te zetten. Dit doen we door het verzorgen van: erkend onderwijs bij- en nascholing symposia (persoonlijke) ontwikkeling van individuen en teams Door de ontwikkeling van talent, kennis en vaardigheden zorgen we voor vakbekwame, bevlogen medewerkers en verbeterde bedrijfsresultaten. Naast de ontwikkeling van onze eigen medewerkers delen we actief onze kennis doordat ook andere (zorg)professionals gebruik kunnen maken van ons onderwijs, opleidingen en symposia. Daarnaast levert het Antoni van Leeuwenhoek een bijdrage aan het opleiden in het oncologische werkveld. Als erkend opleidingsinstituut leiden we junior onderzoekers, medici en verpleegkundigen op. 2.3 Patiënten, capaciteit en personeel In de periode 2017 zijn in totaal nieuwe patiënten gezien. Een nieuwe patiënt is iemand die voor het eerst een contactmoment in het Antoni van Leeuwenhoek heeft (geen interne doorverwijzing). Het Antoni van Leeuwenhoek beschikt over 212 operationele bedden, waarvan 54 op de dagbehandeling, 12 op de IC en 95 plaatsen voor cytostaticabehandelingen. De overige bedden zijn verdeeld over drie verpleegetages. Het Antoni van Leeuwenhoek beschikt over geavanceerde medische apparatuur voor diagnostiek en behandeling. Zo beschikt het instituut over negen klinische lineaire versnellers (waarvan twee bij de nevenvestiging Radiotherapie van het Antoni van Leeuwenhoek in Hoofddorp) en een lineaire versneller voor innovatie. Verder beschikt de afdeling Radiotherapie over apparatuur voor orthovolt- en Papillon contact JAARVERANTWOORDING

19 behandelingen en apparatuur voor brachytherapie ten behoeve van inwendige bestralingen. Daarnaast is er een MR linac en Gamma Knife die in 2017 nog niet operationeel waren. De afdeling Radiotherapie en de afdeling Radiologie gebruiken samen drie MRI s en drie CTscanners. De afdeling Radiologie beschikt over twee mammografen, twee echografietoestellen, een digitaal bucky-apparaat en twee toestellen voor interventies. Op de afdeling Nucleaire Geneeskunde wordt gewerkt met twee PET/CT s, drie Gammacamara s en een Dexa-apparaat. In het Algemeen Klinisch Laboratorium (AKL) worden circa 150 verschillende routinematige klinisch chemische en hematologische analyses uitgevoerd, grotendeels geautomatiseerd. Daarnaast is het AKL gespecialiseerd in de analyse van diverse (hemato) oncologische biomarkers met behulp van moleculaire technieken, flow-cytometrie, bindingsanalyse en massaspectrometrie. Het onderzoek op ctdna is al als routine onderzoek ingericht. Op de afdeling Pathologie zijn de sub-afdelingen Histologie, Cytologie en Moleculaire Diagnostiek ingericht zij halen zoveel mogelijk informatie uit zo weinig mogelijk weefsel. Hiervoor is de afdeling uitgerust met hoogwaardige apparatuur (doorvoermachines, uitsnijtafels, immunostainers pipetteerrobot) en zeer geavanceerd analysers ( NextSeq, Miseq, PCR). Daarnaast is de afdeling betrokken in een groot aantal onderzoeken naar nieuwe biomarkers en hun toepassing. Het Antoni van Leeuwenhoek beschikt over een Oncotheek (onderdeel van de ziekenhuisapotheek) voor de verstrekking van oncologische middelen aan poliklinische patiënten Patiënten behandeld Bestaande patiënten Nieuwe patiënten Opgenomen patiënten Polibezoeken Bedden (totaal) Bedden dagbehandeling Bedden IC Bestralingstoestellen Bestralingsseries Teletherapie Brachytherapie Keurmerken en accreditaties JAARVERANTWOORDING

20 In het NKI-AVL werkten in mensen, dit komt neer op FTE. Aantal FTE AVL Kliniek Radiotherapie Research Apotheek Rest Totaal Klinische studies Indieningen Jaar 2017 In 2017 werden 124 studienummers uitgegeven. Hiervan werden 27 studies als niet-wmo geclassificeerd, 37 WMO-studies elders primair getoetst en 60 studies door de METC van het AVL getoetst. Voor 30 (30,9%) van alle 97 WMO-studies was de farmaceutische industrie sponsor, en de overige 67 (68,1%) waren investigator-initiated studies (IIS). Patiënten inclusie in 2017 In 2017 werden 117 WMO-studies geactiveerd (eerste patiënt geïncludeerd). In totaal werden in patiënten geregistreerd via de WA. In specifiek WMO-studies werden geregistreerd. Hiervan gingen 369 (14.5%) in farmaceutische trials en (85.5%) in IIS-studies. In totaal gingen (70.9%) van de door de WA geregistreerde patiënten in door het AVL-geïnitieerde studies. 2.4 Belanghebbenden Het Antoni van Leeuwenhoek onderhoudt relaties met een groot aantal diverse belanghebbenden, zowel binnen als buiten de regio Amsterdam. Het Antoni van Leeuwenhoek wil open en transparant acteren en externe partijen informeren over organisatieontwikkelingen en ontwikkelingen die voor de patiënten relevant zijn. Hierna volgt een opsomming van een aantal partijen die als belanghebbenden worden aangemerkt. Voor de volledigheid staan de belanghebbenden gerangschikt voor zowel het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis, het Nederlands Kanker Instituut als voor de Van Leeuwenhoek Kliniek. Belanghebbenden kunnen voor meerdere organisatieonderdelen een rol spelen. Zorgaanbieders (belanghebbenden van het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis): AMC: Oncology Partner Hospital, Centrum voor Gynaecologische Oncologie Amsterdam (CGOA) samen met VUmc. Kennisuitwisseling op het terrein van hematologie, opleiding tot medisch specialist en hoogleraarschappen, uitvoeren van klinische genetisch onderzoek en erfelijkheidsadvisering, ontwikkeling protonentherapiecentrum samen met VUmc. VUmc: Centrum voor Gynaecologische Oncologie Amsterdam (CGOA) samen met het AMC. Hoogleraarschappen. JAARVERANTWOORDING

21 UMC Utrecht: nauwe samenwerking met de tumorwerkgroepen Neuro Endocriene Tumoren (NET). Ziekenhuis St Jansdal: Verschillende Service Level Agreements zijn getekend, waaronder op het gebied van consultdiensten, prostaat en borst. Spaarne Gasthuis: Binnen het Spaarne Gasthuis is een nevenvestiging Radiotherapie van het Antoni van Leeuwenhoek. Daarnaast zijn er vaste radiotherapiespreekuren en consultdiensten (voor verschillende specialismen). Tergooi ziekenhuizen: het Antoni van Leeuwenhoek levert vaste radiotherapiespreekuren en consultdiensten: zowel algemeen oncologisch, radiotherapeutisch als klinisch genetisch. MC Slotervaart: het Antoni van Leeuwenhoek neemt consultdiensten af voor neurologie, orthopedie, geriatrie, stolling, microbiologie, cardiologie en het uitvoeren of uitbesteden van diagnostiek; Afspraken over samenwerken op één IC en overname va de oncologische neurochirurgie zijn niet geëffectueerd in samenwerkingsovereenkomst met het Oncologisch Centrum Amsterdam (OLVG Oost, OLVG West, en BovenIJ). Onze Lieve Vrouwe Gasthuis: samenwerking op het terrein van urologie, KNO, klinische fysica en stralingsbescherming. Rode Kruis Ziekenhuis: het Antoni van Leeuwenhoek levert consultdiensten. Integraal Kankercentrum Stedendriehoek Twente: samenwerkingsovereenkomst voor consultdiensten. Zaans Medisch Centrum, Amstelland Ziekenhuis, Waterlandziekenhuis, BovenIJ Ziekenhuis en Flevoziekenhuis het Antoni van Leeuwenhoek levert consultdiensten op gebied van gynaecologie. Medisch Spectrum Twente: levering consultdiensten (exclusief hematologie, urologie en gynaecologie). Deventer Ziekenhuis: levering consultdiensten (exclusief gynaecologie, hematologie en long). Streekziekenhuis Koningin Beatrix: levering consultdiensten (exclusief gynaecologie en urologie). Gelre Apeldoorn en Zutphen: levering consultdiensten (alleen medische oncologie GE/HPB en chirurgie alle overige besprekingen). Noordwest Ziekenhuisgroep: consultdiensten voor long, prostaat en urologie. Gelderse Vallei: Service Level Agreement op het gebied van niercelcarcinoom. (Koepel- en andere) organisaties in de zorg (belanghebbenden van met name het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis): Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ); Nederlandse Federatie van Universitaire medische centra (NFU); Samenwerkende Instellingen Gezondheidszorg Regio Amsterdam (SIGRA); Sanquin/Bloedbank, onder meer voor het afnemen van bloed voor operaties; Organization of European Cancer Institutes (OECI), waarvan het Antoni van Leeuwenhoek lid is. Oncode Institute (meer vanuit NKI) EU-LIFE (NKI) Patiëntenorganisaties: Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenverenigingen; Borstkankervereniging Nederland; Stichting Patiëntenzorg; Pink Ribbon; JAARVERANTWOORDING

22 Blue Ribbon; Stichting Doorgang; Stichting Longkanker; Olijf Stichting NET groep; Stichting Melanoom; Contactgroep GIST; De prostaatkanker Stichting. Overheden en betalende instanties: Ministerie van VWS, onder andere in het kader van subsidieverlening; Ministerie van OCW, onder andere in het kader van subsidieverlening; KWF Kankerbestrijding, onder andere in het kader van subsidieverlening; Zorgverzekeraars Nederland (ZN); zorgverzekeraars Zilveren Kruis, VGZ, CZ Menzis, Multizorg VRZ, DSW; diverse subsidiegevers voor wetenschappelijk onderzoek, waaronder NWO (Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek) en EU; Gemeente Amsterdam en stadsdeelraad Nieuw-West (erfpacht en bouwzaken); Banken, waaronder Deutsche Bank, ABN AMRO en BNG; Waarborgfonds Zorgsector (WfZ). Toezichthoudende instanties: Inspectie voor de Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ); Inspectie Sociale Zaken Werkgelegenheid (SZW); Nederlandse Zorgautoriteit (NZA); Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). JAARVERANTWOORDING

23 23

24 3. BESTUUR, TOEZICHT EN MEDEZEGGENSCHAP 3.1 Normen voor goed bestuur Het Antoni van Leeuwenhoek hanteerde in 2017 de Governancecode Zorg. De Governancecode Zorg heeft geleid tot een gedachtewisseling binnen de RvB en RvT over de wijze waarop het toezicht en het bestuur binnen het NKI-AVL wordt vormgegeven en uitgeoefend. Daarnaast is getoetst op naleving van de code en dat heeft een aantal aandachtspunten voor zowel de Raad van Bestuur als de Raad van Toezicht opgeleverd. Aandachtspunten Raad van Bestuur In 2017 zijn de waarden van het Antoni van Leeuwenhoek vastgesteld die tevens als uitgangspunt gelden voor het bestuur bij het leiden van de organisatie (excellent, grensverleggend, betrokken en samen). In 2018 zal aandacht uitgaan naar betekenisgeving van de waarden zodat het grote aantal nieuw ingestroomde medewerkers zich de organisatie cultuur makkelijker eigen kan maken. Daarnaast is een gesprek gestart met medezeggenschapsorganen over de samenwerking en faciliteiten. Ook was er oog voor verdere persoonlijke ontwikkeling door middel van intervisie en coaching. Aandachtspunten Raad van Toezicht In 2017 is het reglement van de Raad van Toezicht geactualiseerd en in overeenstemming gebracht met reeds bestaande praktijken. Tevens heeft een zelfevaluatie plaatsgevonden onder leiding van een externe begeleider. Vanwege het aantrekken van enkele nieuwe leden voor de Raad van Toezicht is aandacht uitgegaan naar het profiel voor toezichthouders en inwerkprogramma s. Tevens is een agenda overleg geïntroduceerd voor de vergaderingen van de Raad van Toezicht. 3.2 Raad van Bestuur In 2017 werkte de organisatie met een Raad van Toezicht-model. Dat wil zeggen dat een Raad van Toezicht en een Raad van Bestuur zijn benoemd voor de Stichting Het Nederlands Kanker Instituut - Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis. De Raad van Toezicht benoemt de leden van de Raad van Bestuur voor onbepaalde tijd. De Raad van Bestuur is eindverantwoordelijk voor en belast met het besturen van de organisatie. De Raad van Bestuur is zodoende verantwoordelijk voor de realisatie van de doelstellingen, de strategie, het beleid en de daaruit voortvloeiende resultatenontwikkeling. De Raad van Bestuur legt hierover verantwoording af aan de Raad van Toezicht. JAARVERANTWOORDING

25 3.2.1 Overleg De Raad van Bestuur vergadert wekelijks. Eens per maand vergadert de Raad van Bestuur in een genotuleerd overleg met het Bestuur Medische Staf. Daarnaast bezoeken de directeuren Zorg & Zorgontwikkeling en Organisatie & Bedrijfsvoering maandelijks de staflunch van medisch specialisten voor overleg en informatie-uitwisseling. Maandelijks vergadert de Raad van Bestuur met het leiderschapsteam van het NKI-AVL. Twee keer per jaar organiseert de Raad van Bestuur beleidsdagen, waaraan het tweede echelon in de organisatie deelneemt. Bij één van deze dagen is ook een afvaardiging van de medezeggenschapsorganen aanwezig Portefeuilleverdeling De portefeuilleverdeling, taken en verantwoordelijkheden van de Raad van Bestuur zijn vastgelegd in een directiereglement. Daarin is onder meer bepaald dat de Raad van Bestuur functioneert als collectivum en de leden tezamen eindverantwoordelijk zijn voor de dagelijkse leiding van het Antoni van Leeuwenhoek. Daarnaast vervullen de leden van de Raad van Bestuur een directiefunctie, zijn zij verantwoordelijk voor een portefeuille en geven zij sturing aan sectoren. De Raad van Bestuur neemt beslissingen op basis van consensus. In uitzonderingsgevallen is een besluit met meerderheid van stemmen mogelijk. De voorzitter doet mededeling van een eventueel afwijkend standpunt aan de Raad van Toezicht met betrekking tot de hieronder genoemde uitsplitsing. René Medema Voorzitter Raad van Bestuur, tevens Directeur Wetenschapsbeleid en in die hoedanigheid verantwoordelijk voor: inhoud en kwaliteit van het wetenschapsbeleid in het Antoni van Leeuwenhoek; inhoud en kwaliteit van het fundamenteel en translationeel onderzoek, evenals het onderwijs op dit gebied; afstemming tussen klinische en fundamentele research; uitvoering van het door de Raad van Bestuur vastgestelde beleid op bovengenoemde gebieden. De Directeur Wetenschapsbeleid geeft inhoudelijk sturing aan de sectoren: wetenschappelijke informatievoorziening (kankerbibliotheek); fundamenteel-wetenschappelijke secties; researchlaboratorium; researchfaciliteiten en fondsenwerving; externe verantwoording/berichtgeving over de inhoud en kwaliteit van het wetenschappelijk onderzoek. René Medema combineert zijn bestuurdersrol van ruim twee dagen per week met de uitoefening van onderzoek in het Antoni van Leeuwenhoek. Emile Voest Medisch Directeur, Lid Raad van Bestuur, en in die hoedanigheid verantwoordelijk voor: inhoud en kwaliteit van het medisch-inhoudelijke beleid voor de patiëntenzorg; klinisch en translationeel onderzoek en het onderwijs op dit gebied; uitvoering van het door de Raad van Bestuur vastgestelde beleid op bovengenoemde gebieden. JAARVERANTWOORDING

26 De Medisch Directeur geeft inhoudelijk sturing aan de sectoren: (klinische) clusters; Wetenschappelijke Administratie; externe verantwoording/berichtgeving over de inhoud, kwaliteit en veiligheid van patiëntenzorg, klinisch en translationeel onderzoek en het onderwijs. De Medisch Directeur is aanspreekpunt voor het Bestuur Medische Staf en medeverantwoordelijk voor het wetenschapsbeleid en de afstemming tussen klinische en fundamentele research. Emile Voest combineerde in 2017 zijn bestuurdersrol van 2,5 dagen per week met het uitoefenen van directe patiëntenzorg en onderzoek in het Antoni van Leeuwenhoek. Marien van der Meer Marien van der Meer is Lid Raad van Bestuur, en in die hoedanigheid is zij verantwoordelijk voor de organisatie en bedrijfsvoering van het ziekenhuis, het researchlaboratorium en de voorwaardenscheppende sector. Hieronder vallen: personeelsbeleid; financieel beleid; informatiseringbeleid, inclusief informatiebeveiliging; de organisatorische en bedrijfskundige aspecten van kwaliteit en veiligheid; doelmatig en doeltreffend functioneren van de organisatie; het onderhouden van externe contacten gerelateerd aan organisatie en bedrijfsvoering; overlegstructuur; het beheer van de materiële, personele en financiële bedrijfsmiddelen; inclusief vastgoed; de uitvoering van het door de Raad van Bestuur vastgestelde beleid op de bovengenoemde gebieden. De Directeur Organisatie & Bedrijfsvoering geeft inhoudelijk sturing aan de sectoren: Servicediensten (Human Resources, Facilitair Bedrijf, Informatisering & Automatisering, Technische Dienst, Gebouwbeheer, KAM, AVL Academie); Financiën & Control; Marketing, Communicatie en Fondsenwerving; Stafafdeling van de Raad van Bestuur; Bouwbureau. De Directeur Organisatie & Bedrijfsvoering is tevens overlegpartner voor de Ondernemingsraad en de Verpleegkundige Adviesraad Bezoldiging De beloning voor de bestuurders van het Antoni van Leeuwenhoek is conform de Wet Normering Topinkomens II in de zorg en het daaraan gekoppelde overgangsrecht. De verantwoording over de reguliere bezoldiging is opgenomen in de jaarrekening. De Raad van Toezicht beoordeelt periodiek (en als de wet daartoe aanleiding geeft) de beloning van de bestuurders. JAARVERANTWOORDING

27 3.2.4 Verantwoording aan de Raad van Toezicht In de statuten van het Antoni van Leeuwenhoek en de Stichting Van Leeuwenhoek Kliniek staat welke onderwerpen ter goedkeuring aan de Raad van Toezicht worden voorgelegd. Daarnaast informeert de Raad van Bestuur de Raad van Toezicht schriftelijk over: ontwikkelingen op het gebied van de positionering en de strategie van het Antoni van Leeuwenhoek; de ontwikkeling rondom aangelegenheden waarvoor de Raad van Bestuur de goedkeuring van de Raad van Toezicht nodig heeft; problemen en conflicten van betekenis in de organisatie; problemen en conflicten van betekenis in de relatie met derden, zoals overheid, zorgverzekeraars en samenwerkingspartners; ernstige calamiteiten, die gemeld zijn bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg en Jeugd of bij Justitie; belangrijke gerechtelijke procedures; de financiële verslaglegging; kwesties waarvan te verwachten is dat zij in de publiciteit komen en weerslag hebben op de reputatie van de organisatie Belangenverstrengeling In de statuten van het Antoni van Leeuwenhoek (oftewel de Stichting Het Nederlands Kanker Instituut - Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis) is vastgelegd hoe gehandeld moet worden bij eventuele belangenverstrengeling. Als er sprake is van (kortdurende) belangenverstrengeling, dan onthoudt het betrokken lid van de Raad van Bestuur zich van zijn taken en bevoegdheden en van de beraadslaging en besluitvorming Nevenactiviteiten De leden van de Raad van Bestuur hebben nevenfuncties, die grotendeels voortvloeien uit hun bestuurlijke en directietaken of de uitoefening van de eigen professie op medisch of wetenschappelijk terrein. Hieronder staat een overzicht van de nevenactiviteiten. René Medema Functies: Voorzitter Raad van Bestuur; Directeur Wetenschapsbeleid; Groepsleider onderzoeksgroep. Nevenactiviteiten: Indirect, via stichting NKI-AVL, bestuurder van stichting Van Leeuwenhoek Kliniek; Indirect, via stichting NKI-AVL, bestuurder van Biomed Oncologie Beheer BV; Lid Raad van Bestuur Stichting AVL-fonds; Lid Raad van Toezicht Stichting Amsterdam Biotherapeutics Unit (AmBTU); Lid Raad van Bestuur Stichting Netherlands Laboratory or Anticancer Drug Formulation (NLADF); Hoogleraar experimental oncology Universiteit Utrecht; Associate Editor Oncogene; Lid Scientific Advisory Board Prinses Maxima Kinderoncologisch Centrum; Voorzitter Scientific Advisory Board Hubrecht Institute; Voorzitter Scientific Advisory Board BRIC, Copenhagen; Lid Scientific Advisory Board IRCM, Montpellier; Lid Scientific Advisory Board CRBM, Montpellier; Lid Scientific Advisory Board Danish Cancer Society; Lid Scientific Advisory Board Netherlands Proteomic Centre; Lid Scientific Committee Accelerator Awards CRUK; JAARVERANTWOORDING

28 Lid bestuur Antoni van Leeuwenhoek Foundation; Lid Sectie Geneeskunde KNAW; Lid Scientific Advisory Board Transcan; Lid CRUK Centres and ECMC Review Panel; Lid Raad Medische Wetenschappen KNAW; Vice-voorzitter VICI selectiecommissie ZonMw; Vice-voorzitter EU-Life Alliance. Emile Voest Functies: Lid Raad van Bestuur; Medisch Directeur; Internist-oncoloog, groepsleider onderzoeksgroep en klinisch onderzoeker. Nevenactiviteiten: Indirect, via stichting NKI-AVL, bestuurder van stichting Van Leeuwenhoek Kliniek; Indirect, via stichting NKI-AVL, bestuurder van Biomed Oncologie Beheer BV; Lid Raad van Bestuur Stichting AVL-fonds; Lid Raad van Toezicht Stichting Amsterdam Biotherapeutics Unit (AmBTU); Lid Bestuur Stichting Netherlands Laboratory or Anticancer Drug Formulation (NLADF); Hoogleraar Medische Oncologie aan het Universitair Medisch Centrum Utrecht; Chair of the Scientific Advisory Board of Interna; Founder and current executive board member of the Center for Personalized Cancer Treatment; Editorial board of Clinical Cancer Research; Member of the Executive Board of the European Society of Medical Oncology (ESMO); Treasurer and Chair of the Audit Committee of ESMO; Editorial board of JAMA Oncology; Member of the Scientific Audit Committee of the EORTC; Advisor Biogeneration Ventures (2015); Lid Raad van Toezicht Hartwig Medical Foundation; Board member of Cancer Core Europe; Member of the Scientific Audit Committee of the EORTC. Marien van der Meer Functies: Lid Raad van Bestuur; Directeur Organisatie & Bedrijfsvoering; Nevenactiviteiten: Indirect, via stichting NKI-AVL, bestuurder van stichting Van Leeuwenhoek Kliniek; Indirect, via stichting NKI-AVL, bestuurder van Biomed Oncologie Beheer BV; Lid Raad van Bestuur Stichting AVLfonds; Lid Raad van Toezicht Stichting Amsterdam Biotherapeutics Unit (AmBTU); Lid Bestuur MSC; Lid Bestuur van NLADF. 3.3 Raad van Toezicht De Raad van Toezicht is verantwoordelijk voor het uitoefenen van toezicht op en advisering over de algemene gang van zaken in de organisatie en de uitvoering van het beleid door de Raad van Bestuur. De leden van de Raad van Toezicht hebben, zoals voorgeschreven in de transparantie-eisen op grond van de Wet Toelating Zorginstellingen (WTZi) en vastgelegd in statuten, geen directe belangen bij het Antoni van Leeuwenhoek, de Van Leeuwenhoek Kliniek of enige andere aan het Antoni van Leeuwenhoek gelieerde rechtspersonen. De verantwoordelijkheden en de werkzaamheden van de Raad van Toezicht liggen vast in een in 2017 herzien reglement. JAARVERANTWOORDING

29 3.3.1 Deskundigheid In de Raad van Toezicht is deskundigheid aanwezig op de terreinen: governance, strategie, wetenschap, patiëntenzorg (waaronder Kwaliteit en Veiligheid), financieel-economische en juridische zaken. De profielkenmerken van de leden zijn gebaseerd op de criteria die de Raad hanteert bij vacatures en luiden als volgt: Affiniteit met de gezondheidszorg in het algemeen en (top) oncologische zorg in het bijzonder; Bekend met de beginselen van good governance; Maatschappelijk betrokkenheid en daarop aansluitende relevantie op maatschappelijk en/ of politiek gebied; Midden in de samenleving staan met een breed netwerk; Expertise in het besturen van (middel)grote organisaties en het hierop toezicht houden; Het vermogen een juist evenwicht te vinden tussen betrokkenheid en bestuurlijke afstand; Het kunnen beoordelen van, adviseren over en bijdragen aan door de Raad van Bestuur uitgewerkt beleid; Deskundigheid op macroniveau op terreinen die voor het Antoni van Leeuwenhoek belangrijk zijn en/of hier invloed op hebben; Integriteit en gevoel van verantwoordelijkheid; Open, ontvankelijke communicatiestijl. De Raad van Toezicht bestaat uit leden met bovenstaande kenmerken en zoekt bij vacatures nieuwe leden met deze kenmerken. Op deze manier is expertise aanwezig om toezicht te houden op het besturen van het instituut in de volle breedte. Leden van de Raad van Toezicht zorgen ervoor dat hun kennis op het eigen expertisegebieden actueel blijft. De kenmerken zijn niet absoluut. Afhankelijk van ontwikkelingen, prioriteiten en kansen, kan de behoefte aan een aangepaste invulling ontstaan Taken en werkzaamheden De Raad van Toezicht houdt integraal toezicht op het besturen door de Raad van Bestuur, het beleid van de Raad van Bestuur en op de algemene gang van zaken in de stichting en de hiermee verbonden instellingen. De Raad van Toezicht staat de Raad van Bestuur met raad terzijde. De Raad van Toezicht ziet erop toe dat de Raad van Bestuur regelmatig rapporteert over de realisering van de statutaire doelstellingen, de invulling van de maatschappelijke functie, de strategie en de uitvoering daarvan. Deze rapportage is inclusief de daaraan verbonden risico s en mechanismen tot beheersing ervan, waaronder systemen voor het managen van kwaliteit van de zorg en veiligheid, alsook de beoordeling van de interne beheersystemen. Daarnaast vervult de Raad van Toezicht de werkgeversrol voor de Raad van Bestuur en ziet hij erop toe dat de organisatie is voorzien van een capabel bestuur Informatie-uitwisseling De Raad van Toezicht vergadert in aanwezigheid van de Raad van Bestuur. Vergaderingen starten in de regel met een presentatie over relevant wetenschappelijk onderzoek of prominente ontwikkelingen in de zorg. Daarnaast heeft de Raad van Toezicht andere bronnen van informatie. Zo is er jaarlijks een gesprek tussen de Raad van Toezicht en een vertegenwoordiger van de Wetenschappelijke Stafraad, Bestuur Medische Staf, Patiëntenraad en Ondernemingsraad. Daarnaast ontvangt de Raad van Toezicht auditrapportages, rapportage over kwaliteit & veiligheid, management letter, uitgebreide schriftelijke mededelingen van de Raad van Bestuur over relevante zaken, begroting, jaarrekening en het bestuursverslag van de Medische Staf. JAARVERANTWOORDING

30 Een delegatie van de Raad van Toezicht woonde in 2017 twee keer een vergadering van de Ondernemingsraad bij, waarin de algemene gang van zaken binnen de organisatie werd besproken. Een afvaardiging van de Raad van Toezicht pleegde overleg met de Patiëntenraad en ook het jaarlijkse overleg met het Bestuur Medische Staf is gehouden. De belangrijkste thema s uit de overleggen worden mondeling gerapporteerd aan de Raad van Toezicht Gespreksonderwerpen 2017 In 2017 is binnen de Raad van Toezicht uitgebreid gesproken over de oprichting van Oncode Institute, een onafhankelijk instituut dat zich inzet om fundamentele inzichten over kanker zo efficiënt mogelijk te vertalen naar betere en meer betaalbare zorg voor de patiënt. Hierbij is aandacht uitgegaan naar risico s voor het NKI-AVL, de financiële consequenties en mogelijkheden, wijze van omgaan met intellectueel eigendom en de mogelijke toekomstige ontwikkelingen en resultaten van dit nieuwe instituut. De Raad van Toezicht heeft goedkeuring verleend aan deelname aan Oncode Institute. Een ander belangrijk gespreksonderwerp in 2017 was de aangepaste besturingsfilosofie en de bestuurlijke ontwikkelingen voor het jaar. Zo is er gekeken naar het mandaat voor de vijf thematrekkers en het toekennen van budget ten behoeve van het bevorderen van innovatie. Ook is gesproken over de positionering van de bestaande tumorwerkgroepen die vanuit multidisciplinair perspectief verantwoordelijk worden voor de zorg van de toekomst voor een tumortype. In het kader van de strategie van de organisatie is stilgestaan bij de ontwikkeling van tumorcentra op andere locaties. Ook is besproken dat het oprichten van een prostaatkankernetwerk in samenwerking met andere partijen een gewenste ontwikkeling is in het belang van kwaliteitsbevordering voor de patiënt. De Raad van Toezicht heeft in oktober 2017 goedkeuring verleend aan het starten van een prostaatkankernetwerk. Ook is er gesproken over en een besluit genomen aangaande het Beleid intellectuele Eigendom en beleid Spin-offs. Met name het zeker stellen van de positie van het instituut ten opzichte van de start ups en de uitgangspunten die voor het instituut belangrijk zijn om te komen tot een maatschappelijk verantwoorde beloning van de founding scientists waren een belangrijk onderwerp. Daarnaast heeft de Raad van Toezicht stilgestaan bij een onderschrijding van zorgproducten ten opzichte van de begroting. Uit analyses blijkt dat met name factoren als openstaande vacatures als gevolg van krapte op de arbeidsmarkt leidde tot een verminderde instroom van nieuwe patiënten, evenals een toename van het aantal patiënten dat komt voor een follow up. Ook vraagt een toenemende concurrentie op de tumoren met hoge volumes alertheid. De Raad van Toezicht heeft de ontwikkelingen nauwgezet gevolgd. Aandacht ging uit naar het programma dat is gestart voor het verbeteren van de informatiebeveiliging en het compliance zijn aan regelgeving voor privacy persoonsgegevens. In de december vergadering van de Raad van Toezicht is gesproken over de consequenties voor het Antoni van Leeuwenhoek van regiovorming in oncologie onder leiding van UMC s en de ontwikkeling van diverse andere oncologische netwerken Het AVL ziet netwerkvorming in beginsel als een tussenfase om tot verdere concentratie van oncologische zorg in een aantal centra te komen. De Raad van Toezicht blijft de ontwikkelingen met veel interesse volgen en zal dit in 2018 verder bespreken. JAARVERANTWOORDING

31 Tot slot heeft de Raad van Toezicht gesproken over de waarden van het AVL, passend bij de bestaande missie en visie. De afgelopen jaren zijn er veel nieuwe medewerkers gestart in het AVL en daarom is aandacht gewenst voor het behoud van de specifieke AVL cultuur. Om deze cultuur nog beter over te kunnen dragen is in 2017 onderstaande visie drieluik ontwikkeld. VISIE DRIELUIK Door de combinatie van kankerzorg, onderzoek en (inter)nationale kennisuitwisseling leveren in de 21e eeuw. MISSIE oplossen van het kankerprobleem wij een significante bijdrage aan het Waarom bestaan wij? Waarheen gaan wij? Wij geloven dat kanker geen dodelijke ziekte hoeft te zijn. Daarom bieden wij de beste mogelijke oncologische behandeling voor elke patiënt, op maat en met maximale VISIE persoonlijke aandacht. KERNWAARDEN Waarvoor staan wij? Excellent Grensverleggend Betrokken Samen Besluiten Raad van Toezicht De Raad van Toezicht vergaderde in 2017 vijfmaal in aanwezigheid van de Raad van Bestuur. Aan de volgende voorgenomen besluiten van de Raad van Bestuur heeft de Raad van Toezicht goedkeuring verleend: Beleid intellectuele Eigendom en beleid Spin-offs; Vaststelling van de jaarstukken 2016; Overstap naar ABN AMRO als huisbankier; Deelname aan Oncode Institute; Start prostaatkankernetwerk met andere ziekenhuizen; Uitfasering Hematologie m.u.v. radiotherapie; Oprichting stichting CPTC; De Raad van Toezicht nam de volgende besluiten: Vaststelling reglement Kwaliteitscommissie RvT; Klassenindeling WNT; Vaststelling auditplanning JAARVERANTWOORDING

32 3.3.6 Auditcommissie Voor specifieke activiteiten kan de Raad van Toezicht aparte commissies instellen. De taken en werkzaamheden van de auditcommissie staan beschreven in het reglement van de commissie. De auditcommissie bestond in 2017 uit de heer prof. dr. G.H. Blijham en de heer mr. L.J. Hijmans van den Bergh. De auditcommissie ondersteunt de Raad van Toezicht bij het toezien op de: werking van de interne risicobeheersing- en controlesystemen; financiële informatieverschaffing; ontwikkeling van de financiële gang van zaken; naleving van aanbevelingen en opvolging van opmerkingen van externe accountants; relatie met de externe accountant, waaronder de onafhankelijkheid, de bezoldiging en eventuele extra werkzaamheden voor de financiering van de organisatie. In 2017 vergaderde de auditcommissie twee keer in aanwezigheid van mevrouw Van der Meer (lid Raad van Bestuur, directeur Organisatie & Bedrijfsvoering), vertegenwoordigers van de afdeling Informatievoorziening, Financiën & Control en de bestuurssecretaris. Belangrijke punten van bespreking waren: de jaarrekeningen, het accountantsverslag, de begrotingen, financiering van het Antoni van Leeuwenhoek, managementletter 2017, Businesscase Prostaatcentrum en voortgang op nieuwbouw Apotheek en Ketelhuis. Overleg met de accountant In 2017 heeft regulier overleg plaatsgevonden met de externe accountant van Deloitte. De accountant woonde een audit commissie vergadering bij en het deel van de vergadering van de Raad van Toezicht, waarin de jaarrekening werd besproken en vastgesteld. De accountant rapporteert zijn bevindingen aan de Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht Kwaliteitscommissie In 2017 is de Kwaliteitscommissie van de Raad van Toezicht gestart. De taken en bevoegdheden van deze commissie staan beschreven in het reglement van de Kwaliteitscommissie Raad van Toezicht. De kwaliteitscommissie Raad van Toezicht bestaat uit mevrouw drs. A. Jongerius en de heer Prof. dr. H. van Krieken. De commissie ondersteunt de Raad van Toezicht bij het toezien op: Kwaliteit en veiligheid van de zorg en de bewaking en bevordering daarvan; vastgesteld kwaliteits- en veiligheidsbeleid; Bevordering en explicitering van een goede informatievoorziening aan de Raad van Toezicht. In 2017 vergaderde de kwaliteitscommissie één keer in aanwezigheid van de heer Voest (Lid Raad van Bestuur, Medisch directeur) en vertegenwoordigers van de Kwaliteitskoepel. Dat is het orgaan dat binnen het Antoni van Leeuwenhoek alle activiteiten op het terrein van kwaliteit & veiligheid stroomlijnt en de Raad van Bestuur adviseert over beleidskaders. Tijdens deze vergadering is gesproken over: werkwijze, informatievoorziening, het kwaliteitsbeleid, wachttijden en de relatie met verwijzers. Gevraagd is inzicht te geven in de kwaliteit & veiligheidscultuur van de organisatie, de visie van de organisatie op accreditaties en de ontwikkeling van kwaliteit in de keten Periodieke beoordelingen De Raad van Toezicht evalueert periodiek het functioneren van de Raad van Bestuur als geheel en het functioneren van de leden van de Raad van Bestuur afzonderlijk. De voorzitter JAARVERANTWOORDING

33 en vicevoorzitter van de Raad van Toezicht - of een lid van de auditcommissie - doen dit in opdracht van de Raad van Toezicht. Een vertegenwoordiger van het Bestuur Medische Staf en een vertegenwoordiger van de Wetenschappelijke Stafraad krijgen de gelegenheid om vooraf in de gesprekken mondeling commentaar te geven op de algemene gang van zaken in de organisatie. Dit jaar vonden individuele gesprekken met de leden van de Raad van Bestuur plaats. Het verslag van de jaargesprekken met de leden van de Raad van Bestuur is vertrouwelijk Zelfevaluatie Volgens de zorgcode dient één keer per drie jaar een evaluatie van de Raad van Toezicht onder leiding van een externe plaats te vinden. Hierbij wordt gekeken naar het functioneren van de gehele raad. In 2017 heeft deze evaluatie plaatsgevonden onder begeleiding van PWC. Alle zittende leden in 2017 hebben deelgenomen aan deze evaluatie Honorering Honorering Raad van Bestuur De voorzitter en vice voorzitter van de Raad van Toezicht behandelen in overleg met de auditcommissie de zaken rondom de honorering van de Raad van Bestuur. Indien nodig overleggen de voorzitters met de voltallige Raad van Toezicht. De honorering van de Raad van Bestuur wordt getoetst aan de Wet Normering Topinkomens. De aanpassing van criteria voor het toekennen van punten voor de klasse-indeling op basis van de WNT II, zoals vanaf 1 januari 2017 van toepassing, leidt voor het NKI-AVL niet tot indeling in een andere categorie. Honorering Raad van Toezicht De leden van de Raad van Toezicht van het Antoni van Leeuwenhoek ontvangt een honorering. Deze is gebaseerd op de normen van de honorering van toezichthouders in de zorg conform de Wet Normering Topinkomens. Vanwege de omvang van de Raad van Toezicht, en ter beperking van de kosten, wordt een bedrag dat past bij een Raad van Toezicht van zes leden omgeslagen over het werkelijke aantal leden Nevenactiviteiten De samenstelling van de RvT zal in 2018 wijzigen. Voor Els Swaab en Geert Blijham liep de benoemingstermijn na 8 jaar af. Van hen is in december op gepaste wijze afscheid genomen. Voor hen in de plaats zijn Marcel Levi en Hester Uhlenbroek benoemd die vanaf 2018 als lid zullen deelnemen aan de raad van toezicht. drs. T. de Swaan Aandachtsgebied: financieel-economisch, governance, strategie & functioneren Raad van Bestuur. Functie: Voorzitter: vanaf Benoeming: benoeming: 2007; herbenoeming: 2011; verlengde benoeming: Nevenfuncties: Lid Raad van Commissarissen Koninklijke DSM; Voorzitter Board of Directors Zurich Insurance group (Zwitserland); Voorzitter Board of Trustees Van Leer Jerusalem Institute; Lid bestuur Liszt Concours; Lid Raad van Toezicht Holland Festival; Lid Bestuur Stichting Praemium Erasmianum Voorzitter Bestuur Stichting Nationale Opera & Ballet Fonds JAARVERANTWOORDING

34 Mw. mr. E.H. Swaab Aandachtsgebied: Juridische zaken Functie: Lid Benoeming: benoeming: 2009 herbenoeming: 2013 einde termijn: 2017 Nevenfuncties: Jurist/arbiter/mediator verbonden aan Reuling Schutte, Amsterdam Lid geschillencommissie DSB Lid Tuchtraad Financiële Dienstverlening Voorzitter STAK Maarsen Groep Lid Raad van Commissarissen CED Holding BV Voorzitter Pensioenraad Zorg en Welzijn Lid bestuur STAK Goudse Verzekeringen BV Lid Raad van Toezicht Gerrit Rietveld Academie Voorzitter Raad van Toezicht Oerol Festival Voorzitter Raad van Commissarissen Waarborgfonds Sociale Woningbouw Voorzitter Regenten Fonds Sluyterman van Loo Voorzitter bestuur Fonds 21 Voorzitter Raad van Toezicht Museum Kranenburg Voorzitter Bestuur Kunsten Israël Lid Raad van Toezicht Jeroen Bosch 500 Prof. dr. G.H. Blijham Aandachtsgebied: Wetenschap, patiëntenzorg, financieeleconomisch Functie: Lid Voorzitter audit commissie Benoeming: benoeming: 2009 herbenoeming: 2013 einde termijn: 2017 Nevenfuncties: Voorzitter Raad van Toezicht van het Academisch Hospice Demeter, De Bilt Voorzitter Raad van Toezicht Huisartsenpraktijk Essenkam, De Bilt Voorzitter Raad van Toezicht Groene Hart Ziekenhuis, Gouda Voorzitter Raad van Toezicht Universitair Medisch Centrum/Academisch Ziekenhuis Maastricht Voorzitter Board of Trustees, Ndlovu Care Group, Globersdal, Zuid-Afrika President-commissaris Julius Clinical Research bv, Utrecht Lid Raad van Toezicht stichting st. Annadal, Maastricht Lid Regiegroep Life Sciences & Health, ministerie van ELI, Den Haag Lid commissie Medical Technology Assesment van de Gezondheidsraad Lid Raad van Advies Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) Medical Advisor, Technische Universiteit Eindhoven Lid Gezondheidsraad, Den Haag Lid Committee van Aanbevelingen Stichting Tubereuze Sclerosis Nederland Prof. dr. J. Hoeijmakers Aandachtsgebied: wetenschap Functie: Lid Benoeming: benoeming: 2014; einde termijn: 2022 Nevenfuncties: Internationale faculteitspositie bij de University and Medical Faculty of Cologne, groepsleider bij het CECAD in Keulen; Groepsleider Princes Máxima Centrum voor kinderoncologie (Utrecht); TEFAF Hoogleraar (Universiteit en Medische Faculteit Maastricht); Vice voorzitter commissie Building blocks of Life, NOW; Lid Bestuur ethische zaken van de JAARVERANTWOORDING

35 Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW); Lid van site visit commissies zoals MRC of CRC/CRUK instituten in het Verenigd Koninkrijk, Max Planck Instituten en andere onderzoeksinstellingen (zoals het IMP) in Duitsland; Lid van de wetenschappelijk advies raad van verschillende organisaties zoals SBDR Structural Biology of DNA Repair van NIH/NCI, de IFOM (Milaan), Max Planck Instituten (e.g. Munich, Mainz); Lid van de jury voor de Gairdner Prize Foundation. Mr. L.J. Hijmans van den Bergh Aandachtsgebied: financieel-economisch, juridische zaken Functie: Lid; Lid auditcommissie Benoeming: benoeming: 2014; einde termijn: Nevenfuncties: Partner De Brauw Blackstone Westbroek N.V. (hoofdfunctie); Voorzitter van het Utrechts Universiteitsfonds; Vicevoorzitter Raad van Commissarissen HAL Holding N.V.; Lid Raad van Toezicht Luchtverkeersleiding Nederland. Drs. A.M. Jongerius Aandachtsgebied: patientenzorg Functie: Lid; Lid kwaliteit commissie RvT. Benoeming: benoeming: 2017 (op voordracht van de patiënt adviesraad) Nevenfuncties: Lid Europees Parlement (hoofdfunctie); Voorzitter Raad van Toezicht Atria; Lid Raad van Commissarissen PostNL. Prof. dr. H. van Krieken Aandachtsgebied: governance, patiëntenzorg, wetenschap Functie: Lid; Voorzitter kwaliteit commissie RvT. Benoeming: benoeming: 2017 Nevenfuncties: Rector Magnificus Radboud Universiteit (hoofdfunctie, bezoldigd); Editor Encyclopedia of Pathology; President IQNpath; Editor American Journal of Surgical Pathology; Scientific Boardmember Hartwig Medical Foundation; Hoofdredacteur leerboek Oncologie; 3.4 Medezeggenschap Ondernemingsraad (OR) De medewerkers van Antoni van Leeuwenhoek worden vertegenwoordigd in een Ondernemingsraad (OR). De OR behartigt de belangen van alle medewerkers van de organisatie, telt 17 leden en wordt ondersteund door een ambtelijk secretaris. In 2017 vonden verkiezingen plaats, waarna de nieuwe raad met 9 nieuwe leden in mei is geïnstalleerd. Voorzitter, vicevoorzitter, secretaris, ambtelijk secretaris en een OR-lid vormen samen het JAARVERANTWOORDING

36 Dagelijks Bestuur (DB) van de OR. Dit bestuur geeft sturing aan de vele OR-activiteiten die, mede door de groeiende organisatie, steeds complexer worden. Voor verschillende beleidsterreinen zijn commissies ingesteld die advies- en instemmingsvragen voorbereiden, zodat een efficiënte besluitvorming in de OR-vergadering kan plaatsvinden. Aan deze commissies kunnen ook niet- OR-leden deelnemen. De belangrijkste commissies zijn de volgende: commissie personeelszaken; commissie veiligheid, gezondheid, welzijn, milieu en bouwzaken; commissie financiën; commissie informatisering. De Ondernemingsraad vergaderde in 2017 twaalf keer zelfstandig. Overleg met de Raad van Bestuur heeft tien keer plaatsgevonden. Bij een overlegvergadering was een afgevaardigde van de Raad van Toezicht aanwezig. Een afvaardiging van de Ondernemingsraad was als toehoorder aanwezig op de jaarlijkse beleidsdag. De Raad van Bestuur heeft ook in 2017 grote waardering voor de constructieve bijdrage van de Ondernemingsraad. Aanvragen voor advies hebben vooral betrekking op organisatieveranderingen, het aangaan van samenwerking, bouwzaken en financiële aangelegenheden (zoals investeringen). Verzoeken tot instemming betreffen meestal regelingen op het terrein van sociaal beleid en arbeidsomstandigheden. Onderstaand de belangrijkste adviesaanvragen en instemmingverzoeken die in 2017 behandeld zijn. Ter advies investering i.v.m. verplaatsing operatierobot; Amsterdams Protonencentrum; Vrieseiland en Biobank Informatie Managementsysteem herinrichting Centrale Hal; samenwerking in Oncode Institute; benoeming van twee leden voor de Raad van Toezicht; plan tot uitfasering van hemato-oncologie; herstructurering van de proefdierfaciliteit; de Besturingsfilosofie; prostaatcentrum; investering farmaceutisch centrum; herinrichting Gebouwbeheer; notitie academische posities. Ter instemming aanpassing dienstenpatroon recoveryverpleegkundigen; gedragsregeling relaties op het werk; beleid en protocol Agressie en Geweld; meldingsplicht infectieziekten; regeling nevenwerkzaamheden; top-up beleid fellows; aanstellingskeuring en herkeuring MRI; regeling outline arbeidscontracten in het kader van de Wet Werk & Zekerheid. reglement Interne Bezwaren Commissie; JAARVERANTWOORDING

37 regeling Intellectueel Eigendom en spin-offs; Sociale Paragraaf regeling benoeming en bezoldiging Medisch Cluster Hoofd; aanpassing werktijden Radiologie en Nucleaire Geneeskunde Patientenraad (PaR) De Patiëntenraad is in 2004 ingesteld en bestaat uit maximaal negen leden. Ook in 2017 heeft de Raad van Bestuur een actieve Patiëntenraad gezien die meedenkt over ontwikkelingen in de patiëntenzorg in het Antoni van Leeuwenhoek, en daarvoor proactief contact onderhoudt met de achterban. De Raad van Bestuur heeft de PaR in 2017 gevraagd advies te geven over de volgende onderwerpen: het Centrum Kwaliteit van Leven; het Amsterdams Protonen Therapie Centrum (APTC); de thuistoediening Nivolumab bij longkankerpatiënten; de nieuwe Klachtenregeling n.a.v. nieuwe Wkkgz; de visie op verpleegkundige zorg in het AVL de uitfasering van Hemato-oncologie; de businesscase Prostaatcentrum; de missie en visie Palliatieve zorg. De Patiëntenraad adviseerde eveneens ongevraagd over: een vast contactpersoon voor patiënten; meer groen in het AVL n.a.v. wensen van patiënten; het Bestuursverslag Klachten. De Raad van Bestuur heeft positieve adviezen ontvangen van de Patiëntenraad, inclusief aanbevelingen. Over enkele aanbevelingen is overlegd en zijn nadere afspraken gemaakt met de Patiëntenraad. Andere aanbevelingen zijn door de Raad van Bestuur overgenomen. De Raad van Bestuur vindt het belangrijk om de Patiëntenraad vroeg te betrekken bij het ontwikkelen van beleid rondom de patiëntenzorg in het Antoni van Leeuwenhoek. Daarom is de Patiëntenraad in 2017 ook tijdig betrokken bij en geïnformeerd over diverse onderwerpen waaronder: de presentatie van het jaargesprek van de Raad van Bestuur met de Inspectie; de ontwikkeling van het dashboard Kwaliteit & Veiligheid; de rapportage van I&A over informatieveiligheid; de Taskforce voor verpleegkundige inzet en personele bezetting overall; de ontwikkeling van een Prostaatcentrum; overleg en informatie inzake Integraal capaciteitsmanagement; de bestuursstructuur en besturingsfilosofie van het Antoni van Leeuwenhoek; overleg met en structurele informatie van de Kwaliteitskoepel het Centrum Kwaliteit van leven; de overdracht naar huisartsen; Daarnaast betrekt de Raad van Bestuur de Patiëntenraad bij de uitvoering van veiligheidsrondes op zorgafdelingen van het Antoni van Leeuwenhoek. Jaarlijks stelt de Patiëntenraad een werkplan op met activiteiten. In 2017 heeft de Patiëntenraad de activiteiten voor de aankomende jaren geprioriteerd: de regeling hoofdbehandelaarschap en vast contactpersoon; integrale capaciteitsplanning; JAARVERANTWOORDING

38 het zorgaanbod; de samenwerking met zorgverleners buiten AVL-muren (huisartsen, fysiotherapie, thuiszorg e.a.); kwaliteit & patiëntveiligheid; de inhoud van het Q&V-dashboard; IT & privacy veiligheid; het Centrum Kwaliteit van leven samenwerkingsverbanden kleinere specialismen Medische ethiek in relatie tot patiëntbelangen kan bij elke portefeuille een rol spelen. De Patiëntenraad overlegt maandelijks met de bestuurssecretaris en spreekt daarnaast jaarlijks met de Directeur Zorg en Zorgontwikkeling en de Directeur Organisatie & Bedrijfsvoering. Ook vindt elk jaar een gesprek plaats met een afvaardiging van de Raad van Toezicht. Daarnaast overlegt de Patiëntenraad regelmatig met diverse medewerkers. De Patiëntenraad houdt op verschillende manieren contact met zijn achterban. De Patiëntenraad informeert hen via de website en heeft zitting in de redactieraad van de Antoni. Daarnaast nemen leden deel aan open dagen, onderhouden zij contacten met de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties (NFK), en cliënten uit samenwerkende ziekenhuizen. Het adres van de Patiëntenraad en ideeënbussen in het ziekenhuis bieden patiënten gelegenheid om suggesties voor verbetering te doen. Soms wordt gebruik gemaakt van sociale media. Daarnaast worden patiënten bevraagd via een digitaal patiëntenpanel. Ook de Patiëntenraad maakt structureel gebruik van dit middel om zich beter te informeren. In 2017 is door de Patiëntenraad een onderzoek uitgezet naar Shared decision making. Commissie van vertrouwenslieden Het Antoni van Leeuwenhoek is aangesloten bij de landelijke commissie van vertrouwenslieden (conform artikel 10 Wmcz). Deze commissie kan een eenduidige uitleg van de wet waarborgen, indien bijvoorbeeld de Raad van Bestuur en de Patiëntenraad het niet eens zijn over de uitleg van de wet of de Raad van Bestuur een besluit wenst te nemen in strijd met een verzwaard advies van de Patiëntenraad. Van deze mogelijkheid is in 2017, net als in voorgaande jaren, geen gebruik gemaakt. Samenstelling van de Patiëntenraad In 2017 ontstond tegen het eind van het jaar een vacature in de Patiëntenraad. Er is een wervings- en selectieprocedure gestart waardoor de continuïteit van de medezeggenschap ook in 2018 gewaarborgd is. De Raad van Bestuur is de leden zeer erkentelijk voor het werk dat zij voor de Patiëntenraad verrichten. Mede door hen heeft de Patiëntenraad een goede positie en is sprake van een proactieve en betrokken raad Bestuur Medische Staf De medische staf van het AVL wordt vertegenwoordigd door het Bestuur Medische Staf (BMS) dat momenteel bestaat uit vijf leden. Taken van het BMS zijn onder andere het voorbereiden van vergaderingen van de medische staf, zorgen voor adequate informatievoorziening naar de leden van de medische staf, coördineren van de activiteiten van de verschillende stafcommissies, toezicht houden op de naleving van het reglement en het adviseren van de Raad van Bestuur. Daarnaast is het BMS belast met de uitvoering van besluiten van de medische staf voor zover de uitvoering daarvan niet uitdrukkelijk aan anderen is opgedragen. JAARVERANTWOORDING

39 Het Bestuur Medische staf komt wekelijks bijeen en overlegt maandelijks met de Raad van Bestuur. In 2017 heeft dit 12 keer plaatsgevonden. Tijdens deze overleggen levert het Bestuur Medische Staf een waardevolle bijdrage, waarvoor de Raad van Bestuur veel waardering heeft. Daarnaast is een afvaardiging van het Bestuur Medische Staf als toehoorder aanwezig bij vergaderingen van de Raad van Bestuur met de Raad van Toezicht. De voorzitter van het BMS nam deel aan het Cluster Management Overleg. Het Clustermanagement overleg is in het najaar 2017 omgezet in een overleg van het leiderschapsteam, waaraan naast de clustermanagers ook de leden van de raad van bestuur en managers van diensten deelnemen. BMS is daarbij niet als toehoorder aanwezig. Het BMS neemt deel aan de jaarlijkse beleidsdag. De leden worden gekozen voor een termijn van drie jaar en zijn eenmaal herkiesbaar. Het Bestuur Medische Staf heeft zeven adviesaanvragen ontvangen van de Raad van Bestuur en heeft hierop haar advies gegeven. De volgende adviesaanvragen zijn aan de orde geweest: APTC samenwerkingsovereenkomst Nevenwerkzaamheden Uitbreiding bedrijfstijden radiologie en nucleaire geneeskunde Intellectueel eigendom en spin-offs Besturingsfilosofie Businesscase prostaatcentrum Kaderbrief 2018 Bovendien heeft het BMS vijf ongevraagde adviezen gestuurd aan de Raad van Bestuur: Beslissing uitfasering hematologie Bedrijfsgeneeskundige Dienst Consulten samenwerkende ziekenhuizen Consulten en non-oncologische zorg Verbetering contact en communicatie huisartsen voor optimale zorg patiënten In 2017 zijn met het Bestuur Medische Staf gesprekken gevoerd in het kader van de besturingsfilosofie. Daarnaast zijn onder andere de volgende onderwerpen aan de orde gekomen: Uitfasering Hematologie Werkdruk, veilig en gezond werken Tumorwerkgroepen Vertrouwenspersoon medische specialisten Variflex Verpleegkundige Adviesraad De Verpleegkundige Adviesraad (VAR) heeft ook dit jaar gewerkt aan het op de kaart zetten van het verpleegkundig beroep in het AVL door middel van adviezen aan de Raad van Bestuur en diverse andere activiteiten. De VAR heeft in 2017 onder andere de volgende adviezen uitgebracht aan de Raad van Bestuur: Evidence Based Practice (EBP)/Verpleegkundig onderzoek, het vervolg op het advies van In voortgang hierop is in februari een VAR kenniscafé georganiseerd om mogelijke onderwerpen voor de pilot te inventariseren onder de verpleegkundigen. Door een grote JAARVERANTWOORDING

40 opkomst zijn er 40 onderwerpen verzameld. De werkgroep EBP is hier verder mee aan de slag gegaan. In 2018 zal dit project zichtbaar worden voor verpleegkundigen op de werkvloer. Dit zal bijdragen aan het goed onderbouwd verpleegkundig handelen. De Visie op verpleegkundige zorg is feestelijk gepresenteerd tijdens de dag van de verpleging op 12 mei, waarop verpleegkundigen een lunch ontvingen. Af te schaffen regels: in samenwerking met de OR is er onder de verpleegkundigen geïnventariseerd of er regels zijn binnen het AVL die afgeschaft zouden kunnen worden. In 2018 zal dit een vervolg krijgen. Tevens is de VAR actief geweest met het organiseren van VAR kenniscafe s. Tijdens deze bijeenkomsten wordt kennis uit de praktijk gedeeld met verpleegkundigen en andere belangstellende. Onderwerpen die besproken werden zijn de thema s EBP: vernieuwde verpleegkundige vervolgopleiding oncologie, de wetenschappelijke informatie voorziening, het werk van de farmakundige in het AVL, Platform Kwaliteit en het nieuwe social Antonet. Verder heeft de VAR vanuit beroepsinhoudelijk perspectief deelgenomen aan de dialooggroep en Taskforce verpleegkundige inzet. Een VAR-lid is betrokken geweest bij de doorontwikkeling van het nieuwe Antonet. Ook heeft de VAR zitting genomen in de groep die een verkenning van de (ver)nieuwbouw van het beddenhuis deed en was de VAR aanwezig tijdens het jaarlijkse gesprek met de Inspectie voor de Gezondheidszorg & Jeugd heeft de verpleegkundige beroepsgroep mede vertegenwoordigd bij de her-accreditatie van de Organisation of European Cancer Institutes (OECI). De VAR kijkt dan ook terug op een jaar vol activiteiten die in het teken hebben gestaan van de ontwikkeling van de verpleegkundige beroepsgroep. De Raad van Bestuur onderschrijft dit en spreekt waardering en dank uit aan de VAR Wetenschappelijke Stafraad De Wetenschappelijke Stafraad van het Nederlands Kanker Instituut draagt bij aan de (midden-)lange termijn ontwikkeling van het NKI research programma door de Raad van Bestuur te adviseren ten aanzien van beleid en efficiënte en effectieve bedrijfsvoering. Om dit te bereiken organiseert de Wetenschappelijke Stafraad bijeenkomsten, verzamelt informatie en neemt deel aan verschillende overlegvormen. In 2017 heeft de Wetenschappelijke Stafraad haar statuten herzien en geactualiseerd. De leden van de Wetenschappelijke Stafraad hebben ingestemd met de herziening en deze is door de Raad van Bestuur bekrachtigd. In 2017 is de Wetenschappelijke Stafraad één maal bij elkaar gekomen. In deze vergadering is de aanpassing van de statuten besproken en is uitgebreid stil gestaan bij elektronische verslaglegging van onderzoek. Dit heeft geresulteerd in een werkgroep voor de selectie van een electronic lab notebook Nationale en Internationale Wetenschappelijke Adviesraden Het instituut prijst zich gelukkig met twee Wetenschappelijke Adviesraden bestaande uit vooraanstaande wetenschappers uit binnen- en buitenland, die het instituut met raad en daad bijstaan. Leden van de (inter)nationale Wetenschappelijke Adviesraad worden betrokken bij de wetenschappelijke site visits en de rekrutering van groepsleiders. De leden van de (inter)nationale Wetenschappelijke Adviesraad zijn in 2017 niet bij elkaar gekomen door het ontbreken van urgente discussiepunten. De nationale Wetenschappelijke Adviesraad heeft wel de winnaar van de jaarlijkse AVL-prijs geselecteerd. JAARVERANTWOORDING

41 24

42 4. BELEID EN PRESTATIES 4.1 Voortgang in beleid en ambitie Het Antoni van Leeuwenhoek bevindt zich in een sterk veranderende omgeving en markt. Het oncologisch veld binnen Nederland wordt opnieuw verdeeld op basis van toenemende concurrentie, met als gevolg concentratie van oncologische zorg in de verschillende regio s. In 2017 is de besturingsfilosofie 2020 die past bij de strategie beschreven. Met de nieuwe Besturingsfilosofie 2020 is vastgelegd op welke wijze het Antoni van Leeuwenhoek de organisatie en besturing heeft ingericht, en waar nodig en gewenst deze ontwikkelt om toekomstige doelen te blijven realiseren. Het beleid van het Antoni van Leeuwenhoek beschrijft de missie en visie van de organisatie, en de hoofdoelen. Het is gericht op het scheppen van voorwaarden voor een blijvende internationaal erkende bijdrage aan het oplossen van het kankerprobleem. Het beleid bouwt voort op het in de afgelopen jaren gevoerde beleid en de geleverde prestaties. Op basis van de ambitie om als internationaal erkend Comprehensive Cancer Center een significante bijdrage te leveren aan het oplossen van het kankerprobleem in de eenentwintigste eeuw, streeft het Antoni van Leeuwenhoek het volgende na: Onderzoek: wij leveren internationaal onderscheidend fundamenteel, translationeel en klinisch onderzoek. Het Antoni van Leeuwenhoek focust zich op vijf speerpunten voor kankeronderzoek: Fundamenteel onderzoek (waaronder chemische, moleculaire en cellulaire biologie, en genomics); Immunologie en kanker (inclusief immuuntherapie); Precision medicine (waaronder de ontwikkeling en bestudering van muismodellen voor kanker en innovatieve therapieën); Beeldgestuurde interventies; Survivorship (waaronder epidemiologie en psychosociaal onderzoek). Excellente zorg en innovatie: onze gedreven en deskundige zorg zet de patiënt en de zorgverlener centraal. Bij het Antoni van Leeuwenhoek staat de patiënt centraal: behandeling op maat waar wensen en voorkeuren van de patiënt leidend zijn in de klinische beslissingen, interdisciplinaire aanpak; maximale persoonlijke aandacht; optimale service en logistiek; zelf in control, transparant, ehealth. Onderwijs & opleiding: wij leiden de beste mensen op en delen kennis. JAARVERANTWOORDING

43 Internationale positionering: wij behoren tot de top van de Comprehensive Cancer Centers in Europa. In de volgende paragrafen beschrijft de Raad van Bestuur de realisatie van beleid op de drie kerntaken: onderzoek, excellente zorg en onderwijs & opleiding Onderzoek Het instituut voert internationaal erkend toponderzoek uit en zorgt voor innovaties in de behandeling van kanker, waarmee practice changes kunnen worden doorgevoerd. Het onderzoek behelst het hele spectrum van basaal onderzoek - via translationeel onderzoek tot en met klinische studies en kosteneffectiviteitsonderzoek - dat gericht is op een beter begrip van kanker en het verbeteren van de diagnostiek en behandeling. Dit is succesvol, zo blijkt uit het aantal en de kwaliteit van wetenschappelijke publicaties (in 2017 zijn 790 wetenschappelijke publicaties verschenen met een gemiddelde impactfactor van 7,7; een stijging ten opzichte van 2016 op beide indicatoren). Uit een onafhankelijke analyse van wetenschappelijke publicaties door de Princes Margaret Cancer Foundation uitgevoerd in 2017 blijkt dat het NKI in de achterliggende jaren beter heeft gescoord dan andere vooraanstaande kankerinstituten in Europa (Royal Marsden Hopsital te London, German Cancer Research Center te Heidelberg, Institut Gustave Roussy Villejuif, Karolinska Institutet te Stockholm en Vall d Hebron te Barcelona) en Amerika (MD Anderson te Houston, Mayo Clinic te Rochester en John Hopkins te Baltimore). Alleen het Dana-Faber Cancer Institute in Boston en Memorial Sloan Kettering Cancer Center in New York scoren beter. De kwaliteit van het onderzoek en de onderzoekers blijkt ook uit het succes bij het verwerven van externe projectsubsidies, die zijn toegekend door (inter)nationale organisaties. Deze projectsubsidies zijn competitief verkregen na een peer review proces. Voorbeelden van prestigieuze subsidies die in 2017 zijn toegekend zijn de 2 TOP-subsidies van ZonMW aan onderzoekers Wilbert Zwart, Lodewyk Wessels en Reuven Agami, de Vici-subsidie van NWO aan Thijn Brummelkamp, de grand challenge award van CRUK en KWF Kankerbestrijding aan Jelle Wesseling en zijn team, een ERC Advance grant voor Ton Schumacher, ERC Staring grants voor Tineke Lenstra en voor Fabricio Loayza Puch en 13 onderzoekssubsidies van KWF Kankerbestrijding. In 2017 is Jacco van Rheenen begonnen als groepsleider bij het NKI. In 2017 zijn 35 studenten gepromoveerd op basis van hun promotieonderzoek binnen het NKI. Van de promovendi die 10 jaar geleden hun doctors titel hebben behaald is 78% nog steeds als onderzoeker/arts actief in de oncologie. Het Antoni van Leeuwenhoek behoort tot de internationale top van het fundamentele en (bio) medische onderzoek. In 2017 heeft het NKI de erkenning gekregen als Comprehensive Cancer Center of Excellence door de European Academy of Cancer Sciences; daarmee is het NKI samen met het CRUK Cambridge Institute de eerste in Europa met deze erkenning. Onderzoek vanuit het NKI draagt bij aan betere klinische behandelmethoden. Zo hebben onderzoekers van het NKI (Schellens en Beijnen) aangetoond dat de toediening van fluoropyrimidines afgestemd moet worden op het genotype (DNA) van de patiënt. Anders ontvangt de patiënt te veel of te weinig van de effectieve bestanddelen. Deze aanpassing van de richtlijn is in 2017 goedgekeurd door het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen en de European Medicines Agency. Fluoropyrimidines worden wereldwijd toegepast bij de behandeling van verschillende soorten kanker. JAARVERANTWOORDING

44 4.1.2 Exellente zorg en innovatie Kankeronderzoek wordt uitgevoerd in een wereldwijd netwerk van researchinstituten en kankercentra die nauw samenwerken. Inmiddels bestaat consensus dat een Comprehensive Cancer Center, waarin fundamenteel onderzoek hand in hand gaat met translationeel en klinisch kankeronderzoek, het meeste rendement oplevert, mits op al deze drie terreinen een hoog niveau wordt bereikt. Dat vereist een concentratie van toponderzoekers, hoog gekwalificeerde clinici en voldoende kritische massa om de noodzakelijke expertise bijeen te brengen. Het Antoni van Leeuwenhoek heeft de ambitie om de positie als landelijk referentiecentrum (centre of excellence) voor oncologie te consolideren en verder uit te breiden. Om deze positie te behouden, werkt de organisatie continu aan het verbeteren van de diagnoses en behandelingen. Evenals aan de randvoorwaarden om deze zorg te bieden, namelijk een veilige omgeving voor kwetsbare patiënten en verbetering van efficiency zoals een verkorting van de wachttijden. De zorg in het Antoni van Leeuwenhoek kan worden opgesplitst in het leveren van hoog- en laagvolume oncologische zorg. Binnen hoog- en laagvolume zorg is een onderscheid gemaakt tussen topreferente en niet topreferente zorg. Topreferente zorg is zeer specialistische patiëntenzorg, die gepaard gaat met bijzondere diagnostiek en behandeling, waarvoor geen doorverwijzing meer mogelijk is. Concentratie van dit type zorg is een economische en kwalitatieve noodzaak. Om te kunnen voorzien in voldoende kritische massa wordt gericht beleid ontwikkeld met als doel specifieke patiëntenstromen naar het Antoni van Leeuwenhoek te leiden. Belangrijke activiteiten om dit beleid te realiseren zijn: de patiënt centraal stellen; groeien en innoveren; zoeken naar samenwerking met ander vooraanstaande ziekenhuizen en instituten; continueren van de ondersteuning aan diverse partijen in de vorm van consulentschappen; bestendigen van de relatie met partijen in de Amsterdamse regio. Tumorwerkgroepen Binnen het Antoni van Leeuwenhoek wordt al jaren gewerkt binnen multidisciplinaire teams. Om deze multidisciplinaire teams, de tumorwerkgroepen sterker te positioneren is in 2017 het project Tumorwerkgroepen gestart. Binnen dit project krijgen de tumorwerkgroepen ondersteuning van een beleidsmedewerker bij het opstellen van beleidsdoelen en het updaten en in kaart brengen van zorgpaden. Het project is gestart met 5 tumorwerkgroepen: borst, long, colorectaal, prostaat en hoofd hals. In 2018 zal verder gegaan worden met het positioneren van bovenstaande tumorwerkgroepen en het bestendigen van de in kaart gebrachte zorgpaden. Daarnaast zal een start gemaakt worden met nieuwe tumorwerkgroepen. Welke dit zijn zal in 2018 besloten worden. Groei Sinds 2008 zijn medewerkers van het Antoni van Leeuwenhoek direct of indirect betrokken bij het programma Groei & Innovatie. Dit programma heeft als doel het realiseren van 70% groei in het aantal unieke patiënten tot 2020, met een groei in personele kosten van 50% en een groei van de materiële kosten van 65%. De groei van het aantal patiënten loopt tot en met 2017 enigszins achter op de geplande groeiambitie. Voor 2017 was dit begroot op gemiddeld JAARVERANTWOORDING

45 4,5% groei in unieke patiënten. De uiteindelijke realisatie betrof 1,7%. Voor 2018 wordt verwacht dat de groei zich weer stabiliseert richting de lange termijndoelstelling van Met Zorglogistiek, en daaraan gekoppeld Integraal Capaciteitsmanagement (ICM), zijn ook in 2017 projecten gestart om onder andere de toegangstijden tot de behandeling te verkorten. Zo krijgen (toekomstige) patiënten nog meer kwaliteit en sneller toegang tot het ziekenhuis. De programmadoelstellingen zijn per project gericht op het verkorten van wachttijden en doorlooptijden, het verhogen van het serviceniveau aan patiënten, het centraal stellen van de patiënt en het implementeren van technologische en procesinnovaties. Het project ICM, gestart in 2017, is een project dat het programma Zorglogistiek ondersteunt. Met ICM willen we inzicht krijgen in de samenhang van de huidige en benodigde capaciteit (zowel medewerkers, maar ook bedden en ruimtes) over afdelingen heen, met als doel om patiëntgerichter te kunnen werken. Ook gaat ICM helpen om de doorlooptijden te verbeteren. Daarnaast zal het onze werkzaamheden structureren, waardoor er minder sprake zal zijn van hollen en stilstaan en zal de werkdruk afnemen. Het uiteindelijke doel van ICM is het vergroten van de patiënttevredenheid. Op de korte en langere termijn zorgt ICM voor efficiëntere en effectievere bedrijfsvoering, waarbij de richting die de Raad van Bestuur in haar strategie Samen op weg naar 2020 beschrijft, leidend is. Innovatie Een goed voorbeeld van de innovatieve kracht van het NKI-AVL als Comprehensive Cancer center is de in 2017 voorlopige verkregen toelating tot het basispakket voor hoge dosis chemotherapie voor stadium III, BRCA1-like borstkanker. In Nederland worden jaarlijks ongeveer 100 vrouwen op jonge leeftijd met deze vorm van kanker gediagnosticeerd. Met conventionele behandeling is nog 30-40% van deze vrouwen na 10 jaar ziektevrij, met de nieuwe behandeling is dat bijna 85%. In samenwerking met andere centra heeft het NKI-AVL de MammaPrint ontwikkeld. Met deze betere diagnostische test kunnen vrouwen met borstkanker geïdentificeerd worden die een lage kans op uitzaaiing hebben. Deze vrouwen hebben geen voordeel, maar wel alle nadelen, van aanvullende chemotherapie na verwijdering van de tumor. Dit resultaat is bevestigd in een grote prospectieve studie geleid door Emile Rutgers (NKI-AVL) die eind 2016 werd afgerond. Wereldwijd kunnen jaarlijks zo n vrouwen de negatieve effecten van chemotherapie bespaard blijven. Daarnaast heeft Agendia, de spin-out van het NKI dat de MammaPrint verder ontwikkelt en beschikbaar stelt voor vrouwen wereldwijd, in Nederland ongeveer 50 banen gecreëerd. Centrum Kwaliteit van Leven De juiste zorg op het juiste moment kan een groot verschil maken in het doorstaan van het ziekteproces. Het Antoni van Leeuwenhoek ziet de ondersteunende zorg tijdens en na de behandeling van kanker als een belangrijk onderdeel in het leveren van de beste oncologische zorg. Ondersteunend wil zeggen; alle behandeling die niet gericht is op het bestrijden van de ziekte, maar op het verlichten van klachten en symptomen en het verbeteren van de kwaliteit van leven van patiënten en naasten. Binnen het in 2017 geopende Centrum Kwaliteit van Leven worden verschillende ondersteunende disciplines samengebracht. Ook onderzoek krijgt een belangrijke plek in het Centrum voor Kwaliteit van Leven. Goede zorg begint immers met JAARVERANTWOORDING

46 het begrijpen van de gevolgen van kanker en kankerbehandeling voor de kwaliteit van leven en het zoeken naar zinvolle interventies. Er zullen daarom studies worden opgezet naar het optreden van specifieke klachten en naar de effectiviteit van behandelingen en interventies, zodat al onze patiënten en hun naasten de best mogelijke persoonlijke en passende zorg krijgen Onderwijs & opleiding Bijdragen aan de strijd tegen kanker betekent voor het Antoni van Leeuwenhoek ook het verder ontwikkelen en opleiden van vakspecialisten. Het Antoni van Leeuwenhoek vervult deze kerntaak door iedere medewerker de kans te geven om te groeien in zijn of haar talenten, kennis en vaardigheden. Door vakbekwaamheid excelleren medewerkers in hun vak, zodat zij voor patiënten het verschil kunnen blijven maken. Antoni van Leeuwenhoek werkt hieraan door een breed spectrum aan opleidingen, bij- en nascholing te bieden aan de medisch specialisten, paramedici, verpleegkundig en verzorgend personeel, onderzoekers en medewerkers van stafafdelingen. In 2017 heeft dit tot mooie resultaten geleid. Een aantal trajecten lichten we met trots toe: JAARVERANTWOORDING

47 Leer & werktrajecten Ons erkend onderwijs bestaat uit diverse leer en werktrajecten. Zo heeft het Antoni van Leeuwenhoek medische vervolgopleidingen. Voor onze AIOS is in 2017 een AIOS/fellow vereniging opgezet. Deze vereniging organiseert discipline overstijgende bijeenkomsten op het gebied van brede oncologische kennis of AVL specifieke kennis. Ook is voor iedere opleiding een jaarplan gemaakt waarin de opleiding conform een vaste kwaliteitscyclus geoptimaliseerd wordt. Een onderwijskundige adviseur ondersteunt de opleiders in de uitvoering van deze plannen. In 2016 is onze vervolgopleiding oncologie verpleegkunde in een nieuw jasje gestoken. In 2017 is het programma verder vernieuwd. Alle werkbegeleiders en docenten hebben een leertraject gevolgd gericht op hun rol en persoonlijke ontwikkeling. Bij & nascholing: Voor onze radiodiagnostische laboranten en medische beeldvorming en bestralingsdeskundigen is een maatwerk leertraject ontwikkeld op het gebied van CT scans. Voor onze analisten pathologen is een maatwerk kleurtheorie-traject ontwikkeld. Doel van dit leertraject was het verwerven van kennis en vaardigheden om de kwaliteit van weefselkleuringen te verhogen en bij complexe problemen snel oplossingen te vinden. Er was extra aandacht voor de chemische kant van kleuringen. In december 2017 is het leertraject Klinisch Redeneren voor verpleegkundigen na 2 jaar afgerond. Klinisch redeneren is een vaardigheid om eigen observaties en interpretaties te koppelen aan medische kennis (fysiologie, anatomie, pathologie en farmacologie). In het leertraject zijn kennistoetsen, e-learnings, klinische lessen, themaweken en coaching on the job ingezet om de SBAR-methodiek aan te leren. In 2017 zijn de interventies uitgebreid naar dagelijkse activiteiten zoals observaties bij patiëntbesprekingen, dienstoverdracht en patiëntoverdracht en bedside teaching. Symposia: In 2017 is de symposiadesk opgericht. Onze symposiadesk is gespecialiseerd in het organiseren van symposia waarin het uitwisselen en samenbrengen van kennis centraal staat. Met onze knowhow kunnen we het samenbrengen van kennis op alle mogelijke manieren faciliteren. We nemen de zorg voor de organisatie, registratie, logistiek en administratie uit handen zodat onze professionals zich kunnen richten op de inhoud van het programma. In 2018 zal de symposiadesk verder vorm gegeven worden. Persoonlijke ontwikkeling: We geloven in de kracht van talent. We ondersteunen dan ook graag onze medewerkers in het ontdekken en ontwikkelen van talenten. In 2017 zijn gedurende het jaar diverse talentworkshops gehouden. Ook is de Week van Leren aangeboden. In deze week kunnen medewerkers hun eigen talenten verder ontwikkelen aan de hand van diverse kosteloze workshops en persoonlijke coaching. Ook het leiderschapsprogramma heeft in 2017 een vervolg gekregen. Leidinggevenden hebben trainingen kunnen volgen op het gebied van doelmatige bedrijfsvoering, duurzame inzetbaarheid en communicatie. Ook voor onze adviesorganen stond de ontwikkeling van hun rol in 2017 centraal. JAARVERANTWOORDING

48 Faciliteiten Het faciliteren van een inspirerende leeromgeving is een belangrijk onderdeel van onze derde kerntaak. Om die reden is in 2017 de implementatie van een nieuw leerportaal gestart. In 2018 moet dit gereed zijn. Hiermee heeft de AVL Academie haar aanbod volledig gedigitaliseerd. Ook het kwaliteitspaspoort is hiervan een onderdeel. Zo krijgen straks alle verpleegkundigen, paramedici en apotheekassistenten een automatisch signaal welke bevoegd- en bekwaamheden opnieuw geregistreerd moeten worden. Daarnaast heeft de AVL Academie een werkvormenwaaier uitgebracht. Dit boek in de vorm van een waaier inspireert docenten, werkbegeleiders en leidinggevenden bij de keuze voor werkvormen voor kennisoverdracht, zodat de stof beter beklijft. In 2017 is ook een pilot gestart met digitale leermiddelen. Zo wordt het mogelijk klinische lessen en trainingen digitaal te volgen op een moment dat het de medewerker uitkomt. Aan de hand van drie verschillende protocollen zijn de verschillende stappen toegelicht en gefilmd. Deze pilot werd als zeer succesvol ervaren. In 2018 zullen dan ook verdere digitale leermiddelen in het nieuwe leerportaal ontwikkeld worden Internationale positionering Het Antoni van Leeuwenhoek streeft ernaar bij te dragen aan internationaal toponderzoek en kennisdeling over de beste oncologische zorg. Hiermee is het Antoni van Leeuwenhoek een speler met invloed in Europa en daarbuiten, die succesvol meedingt naar financiering voor onderzoek. Cancer Core Europe Naast het eerder benoemde lidmaatschap van de OECI is het Antoni van Leeuwenhoek lid van Cancer Core Europe. Binnen dit internationale consortium werkt het Antoni van Leeuwenhoek samen aan klinisch onderzoek met Gustave Roussy, Cambridge Cancer Centre, Karolinska Institutet (KI), Vall d Hebron Institute of Oncology (VHIO) en the German Cancer Research Center (DKFZ). De ambitie van alle partners is nieuwe behandelingen sneller in de kliniek te kunnen introduceren. Eind 2017 is aan dit consortium een instituut toegevoegd, namelijk Istituto Nazionale dei Tumori in Milano, Italië. Eind januari/begin februari 2017 vond de tweede Annual Meeting van Cancer Core Europe plaats in Heidelberg (DKFZ-NCT). Tijdens deze meeting is een nieuwe task force gevormd, namelijk de zogeheten Ethical, Legal and Financial Issues (ELFI) task force. Dit netwerk houdt zich als ondersteunende task force bezig met alle ethische, juridische en financiële aspecten van de activiteiten die binnen Cancer Core Europe plaatsvinden. Het NKI-AVL is in de lead van deze groep. Verder zijn in 2017 vergaande stappen gezet voor het starten van een eerste zogenaamde Basket of Baskets (BoB) trial. European Reference Networks Daarnaast is het Antoni van Leeuwenhoek een expert op het terrein van enkele zeldzame tumoren binnen een netwerk van expertisecentra voor zeldzame tumoren. Eind 2016 heeft de Europese Unie het EURACAN (EUropean RAre CANcers) netwerk officieel erkend als referentienetwerk voor zeldzame tumoren. Dit netwerk heeft in 2017 verder vorm gekregen. Binnen dit zogeheten European Reference Network (ERN) bundelen expertisecentra door JAARVERANTWOORDING

49 heel Europe hun krachten voor betere samenwerking op het gebied van zorg voor patiënten met een zeldzame tumor. Met de erkenning van de EU zijn in heel Europa de expertisecentra bekend, waar patiënten met zeldzame aandoeningen terechtkunnen. Via dit multi-tumor en multinationaal geïntegreerd netwerk, het centraliseren van kennis en ervaring, medisch onderzoek, training en middelen, zorgt EURACAN voor een belangrijke verbetering in de toegang tot uitmuntende diagnose en behandeling voor Europese patiënten met een zeldzame tumor. In 2017 hebben meerdere meetings plaatsgevonden om het netwerk meer praktisch vorm te geven. In EURACAN zijn zeldzame tumoren bij volwassenen gegroepeerd in tien domeinen, die overeenkomen met de RARECARE-classificatie en de ICD10 (International Classification of Diseases). Deze domeinen zijn ook gebaseerd op reeds bestaande succesvolle samenwerkingen, die met name voor klinisch onderzoek en expertnetwerken gedurende de laatste jaar actief zijn. Het Antoni van Leeuwenhoek speelt een actieve rol binnen vijf van deze domeinen. Met de komst van Frederic Amant is daar in 2017 het domein van de zeldzame gynaecologische aandoeningen bij gekomen. 4.2 Kwaliteitsmanagement Werken aan kwaliteit van zorg zit in het hart van de organisatie. Iedereen werkt aan het borgen en continu verbeteren van oncologische zorg van het hoogste niveau. Denk hierbij aan: verbeteringen vanuit patiënten (bijvoorbeeld vanuit vragenlijsten en klachten); verbeteringen vanuit spiegelinformatie op basis van bereikte resultaten (bijvoorbeeld indicatoren);verbeteringen door te leren van de dingen die goed gaan (goede voorbeelden delen) en van de dingen die mis (kunnen) gaan (bijvoorbeeld risicoanalyse en incidenten). De patiënt, de mens, met zijn zorgvraag staat centraal in het AVL. Daarvoor werken onze zorgprofessionals samen in tumorwerkgroepen en hebben we de zorg(paden) zo georganiseerd dat we het juiste doen (of laten) op het juiste moment op de juiste manier voor de juiste persoon en resulterend in het best mogelijke resultaat. Dit is de algemeen geaccepteerde definitie van kwaliteit. Om de definitie meer tastbaar te maken, wordt kwaliteit van zorg in de praktijk onderverdeeld in een aantal dimensies. Wij hanteren de volgende dimensies die in samenhang moeten worden gezien: Patiëntgerichtheid: Respectvolle zorg die aansluit bij de behoeften, waarden en voorkeuren van de patiënt. Bij alle zorginhoudelijke beslissingen zijn de waarden van de patiënt leidend. Patiëntveiligheid: Het (nagenoeg) ontbreken van (de kans op) toegebrachte schade aan de patiënt die zou ontstaan door het niet volgen van de professionele standaard door zorg- en hulpverleners en/of door tekortkomingen van het zorgsysteem. Effectiviteit: Mate waarin een (behandel-/zorg-)doel wordt bereikt. Tijdigheid en toegankelijkheid: Terugbrengen van wachttijden en schadelijke vertragingen, grote drempels. Met inzet van zo weinig mogelijk tijd en/of geld, zonder verspilling. Doelmatigheid: Het leveren van de juiste zorg, op het juiste moment, aan de juiste patiënt, niet meer en niet minder dan nodig. Innovatie: Proces van vernieuwing via het invoeren van nieuwe ideeën, goederen, diensten en processen. JAARVERANTWOORDING

50 Transparantie: Het verschaffen van inzicht in zaken die voor betrokkenen relevant zijn om goede, afgewogen beslissingen te nemen en verantwoording af te kunnen leggen Visie op kwaliteit van zorg Het AVL richt zich op mensen. De patiënt is een partner in het zorgpad en wensen en behoefte van de patiënt vormen het uitgangspunt voor zijn personalised zorgtraject. Onze behandelingen zijn effectief in het bestrijden van kanker en we waarborgen daarbij te allen tijde de patiëntveiligheid. Een team van deskundige zorgprofessionals verzorgt de behandeling. Wij zijn innovatief doordat het onderzoek is geïntegreerd in de kliniek. We zijn transparant over onze kwaliteit en over de kosten en hebben oog voor doelmatigheid. De ondersteunende processen zijn zo ingericht dat ze het leven voor de zorgprofessional makkelijker maken en bijvoorbeeld tijdige en toegankelijke zorg garanderen. Dit alles is alleen mogelijk doordat we ook een mensgerichte organisatie zijn voor onze medewerkers; we hebben oog voor wat zij nodig hebben. Onze medewerkers willen het verschil maken en streven naar de hoogst mogelijke kwaliteit van zorg Betrokkenheid patiënten Naast het zijn van een partner in het zorgtraject, betrekt het AVL de patiënt op nog veel meer manieren. Zo is er een actieve patiënt adviesraad die de organisatie van gevraagd en ongevraagd advies voorziet op tal van onderwerpen. Verder zijn er verschillende panels en focusgroepen die voor allerlei zaken worden bevraagd. Op deze manier wilt het AVL de patiënt actief betrekken en lering trekken uit hun ervaringen en inzichten Kwaliteitskoepel Sinds 2016 is binnen het NKI-AVL de kwaliteitskoepel actief. De koepel heeft meerdere doelen, waaronder: het adviseren van de Raad van Bestuur in het verbeteren van het kwaliteitsbeleid binnen de organisatie. Ten tweede richt de koepel zich op het bevorderen van de samenhang en focus in het kwaliteitsbeleid en het verhelderen van taken en verantwoordelijkheden. Binnen het NKI-AVL zijn verschillende commissies op het gebied van kwaliteit en veiligheid actief. De koepel brengt de volgende commissies/terreinen samen: Commissie Patientveiligheid Commissie Indicatoren en Kwaliteitsregistraties Medicatieveiligheidscommissie Infectiepreventiecommissie Commissie Medische Technologie Klachten De koepel bestaat op dit moment uit 13 leden afkomstig uit het management en inhoudsdeskundige professionals. Adviezen koepel: Accreditaties: de koepel adviseert om vooralsnog niet over te stappen op een andere organisatiebrede accreditatie voor het kwaliteitsmanagementsysteem (KMS). Investeer primair in een helder KMS dat goed geïntegreerd is in de organisatie. Stuurinfo/dashboard: de koepel heeft geadviseerd om de kwartaalrapportage Kwaliteit en Veiligheid te herzien. Proces van indicatoren aanlevering: de koepel heeft geadviseerd een wijziging door te voeren in het jaarlijks terugkerende proces van aanlevering van indicatoren. Nu moet een leidinggevende uit de lijn altijd akkoord geven voor aanlevering naar externe instanties. JAARVERANTWOORDING

51 4.2.4 VIM en Klachten Veilig Incident Melden (VIM) Het Antoni van Leeuwenhoek heeft sinds 2007 een systeem van decentraal incident melden en -analyseren. Het melden van incidenten maakt bespreekbaar welke verbetermogelijkheden er binnen werkprocessen zijn. Ook voor het bespreken en opvolgen van incidenten geldt dat dit zoveel mogelijk moet gebeuren op de plek waar het incident zich voordoet. Om die reden werkt het Antoni van Leeuwenhoek met zogeheten decentrale VIM-commissies op de afdelingen. TOTAAL AANTAL PER JAAR MELDINGEN INCIDENTEN BIJNA-INCIDENTEN Samenvatting van algemene meldgegevens in 2017 (in vergelijk met 4 voorgaande jaren) In 2017 was voor het eerst sinds jaren sprake van een afname van het aantal meldingen. En hoewel de groei van het Antoni van Leeuwenhoek beperkt was, was er wel sprake van groei, waaruit in voorgaande jaren de toename van het aantal meldingen is verklaard. Te zien is ook dat er met name minder bijna-incidenten worden gemeld. Bij alle cijfers moet steeds in beschouwing worden genomen, dat deze vooral iets zeggen over het meldgedrag van medewerkers en over de open sfeer en cultuur in de organisatie. Klachten Indien patiënten ontevreden zijn hebben zij de mogelijkheid om een klacht in te dienen. Indien dat door de patiënt gewenst wordt, kan gebruikt worden gemaakt van een bemiddelaar. De klachtenbemiddelaar is officieel in dienst van het Antoni van Leeuwenhoek. De mensen met een klacht geven als belangrijkste reden voor het indienen van een klacht dat zij gehoord willen worden door de beleidsmakers. Ook willen zij dat bijvoorbeeld de betrokken medewerker erkent dat de persoon met een klacht de gebeurtenis zo heeft ervaren. Bemiddeling maakt dat het vertrouwen weer wordt hersteld en (het belangrijkste) er weer openheid komt in de communicatie. Het goed luisteren naar elkaar blijkt in de praktijk vaak het kernpunt. Het bemiddelingsproces helpt dit meestal goed op weg, waardoor de juiste invalshoek weer wordt gevonden. JAARVERANTWOORDING

52 In 2017 zijn 232 klachten ingediend. In onderstaand overzicht is een overzicht te zien van de afgelopen 5 jaar. TOTAAL AANTAL PER JAAR KLACHTEN KLAGERS Ontwikkelingen 2017 Verdere professionalisering rol koepel: de koepel is een redelijk nieuw onderdeel van het AVL. In 2017 is verder gewerkt aan het professionaliseren en inrichten van de kwaliteitskoepel. Veiligheidsmanagementsysteem (VMS) Project: In 2007 is het veiligheidsprogramma Voorkom schade, werk veilig gelanceerd. Het programma bestaat onder meer uit 10 inhoudelijke thema s gericht op het terugdringen van de onbedoelde vermijdbare schade in Nederlandse ziekenhuizen. Daarnaast is er nog een extra thema: veilige zorg voor kinderen. Per 31 december 2012 dienen ziekenhuizen geaccrediteerd te zijn of een gecertificeerd VMS te hebben en de gestelde doelstellingen van de 10 thema s te hebben behaald. Afgelopen jaar is gewerkt aan het volledig implementeren en (structuur voor) borgen van de relevante thema s binnen het AVL conform recente inzichten/ ontwikkelingen. IGZ bezoeken: in 2017 hebben een aantal (on)aangekondigde bezoeken plaatsgevonden van de inspectie. Onderwerpen hierbij waren onder meer: infectiepreventie en e-health Accreditaties en visitaties OECI GCP HKZ VMS ISO ISO 9001 ERN en GLP GDP, GMP, GMP-z NIAZ JACIE Interne audits In 2017 zijn in totaal 12 interne audits uitgevoerd op de domeinen zorg, ICT en medewerkers. De auditor onderzoekt of de opzet en werking van processen op het gebied van risico management, beheersing en besturing toereikend zijn om de doelstellingen van de organisatie te realiseren. Hij/zij geeft daarmee zekerheid en adviseert daarover aan het verantwoordelijk management, het bestuur en de Auditcommissie. De auditor beoordeelt in welke mate de organisatie erin slaagt om het bedrijfsproces en de daarmee samenhangende risico s te beheersen. Dit gebeurt in de volle breedte van de organisatie. Hij/zij zal in de regel naar aanleiding van zijn bevindingen aanbevelingen geven over het terugdringen van risico s. Van alle uit te voeren audits wordt vooraf een auditdoelstelling geformuleerd en wordt het te hanteren normenkader bepaald. De onderzoeksgegevens uit een audit worden verwerkt om te komen tot een eindoordeel. JAARVERANTWOORDING

53 Het opvolgen van bevindingen en definiëren van maatregelen al dan niet in de vorm van een plan van aanpak is een lijnverantwoordelijkheid. Door de auditoren worden de randvoorwaarden gecreëerd zodat het lijnmanagement deze verantwoordelijkheid kan nemen. De auditoren monitoren of invulling wordt gegeven door het lijnmanagement aan deze verantwoordelijkheid. Voorbeelden van onderwerpen die zijn ge-audit in 2017: Implementatie en borging van de VMS thema s (zorg) Informatiebeveiliging (ICT) Naleving van de arbeidstijdenwet (medewerkers) Vooruitblik op 2018 VMS her-accreditatie in 2018 vind er een her-accreditatie van het VMS plaats. Start regiegroep De afgelopen jaren heeft de organisatie een grote groei en vele veranderingen doorgemaakt. Om te zorgen dat het KMS goed blijft aansluiten bij de organisatie zal in 2017 de regiegroep kwaliteit starten. Voor de komende anderhalf tot twee jaar neemt de koepel samen met de beleidsmedewerkers K&V de leiding voor het projectmatig implementeren van het KMS. Zij zetten de grote lijnen uit en faciliteren de organisatie (management en zorgprofessionals). 4.3 Risicomanagement Om kwalitatief goede en veilige zorg te kunnen leveren, kijkt de Raad van Bestuur naar de risico s die zich voordoen binnen de organisatie, voor medewerkers en patiënten. Het beheersen van risico s op het gebied van patiëntveiligheid, financiën en ICT is belangrijk. Het Antoni van Leeuwenhoek heeft aandacht voor: de protocollering van zorgprocessen, het KMS, de planning- & controlcyclus, de interne controle op de DBC s (Diagnose Behandel Combinaties), audits, het uitvoeren van prospectieve risicoanalyses en informatiebeveiliging. Dit zijn stuk voor stuk beheersingssystemen om het hoofd te kunnen bieden aan risico s en te voldoen aan (deels wettelijke) eisen. Om ervoor te zorgen dat risicomanagement daadwerkelijk onderdeel is van de huidige managementcyclus, wordt bij het opstellen van de jaarplannen expliciet aandacht besteed aan de beoordeling van risico s. Zowel aan risico s die voortkomen uit de bedrijfsvoering per organisatieonderdeel als op concernniveau. De verantwoordelijkheid voor het beheersen van risico s ligt bij het clustermanagement en de ondersteunende diensten. Op concernniveau wordt gemonitord of belangrijke risico s worden opgepakt en beheerst. Risicomanagement is een vast onderwerp op de jaaragenda van de Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht. Jaarlijks vindt een actualisatie van het risicoregister plaats door de bestaande risico-inventarisatie te beoordelen en aan te vullen. Deze risico s worden vervolgens geclassificeerd naar domein en gerangschikt naar omvang. Hierbij wordt onderscheidt gemaakt naar risico s op strategisch, tactisch en proces niveau. Risico s op strategisch niveau worden centraal belegd bij de Raad van Bestuur en cluster managers. Risico s op tactisch en proces niveau worden meegenomen bij het opstellen van de jaarplannen van de clusters en JAARVERANTWOORDING

54 afdelingen. Dit proces is onderdeel van de planning- & controlcyclus. Door het uitvoeren van Prospective Risico Inventarisaties (PRI) voor het doorvoeren van een (proces) verandering wordt een cultuur van risico denken gecreëerd. Een voorbeeld van de grootste risico s voor 2018 staan genoemd in dit document bij 4.8 Toekomstige ontwikkelingen en risico s. 4.4 Personeelsbeleid Het is de ambitie van het Antoni van Leeuwenhoek excellente zorg en onderzoek te leveren. Daaruit vloeit de ambitie op HR-gebied voort: bevlogen medewerkers in een werkomgeving waarin de kernwaarden centraal staan; excellent, grensverleggend, samen en betrokken. In 2017 zijn er op HR gebied veel stappen gezet. Sommige van de benoemde voorgenomen activiteiten uit het bestuursverslag 2016 zijn een jaar vooruitgeschoven naar 2018 (bijvoorbeeld de inrichting van een on-boarding proces en de ontwikkeling van een IFMS (Individueel Functioneren Medisch Specialisten)- systeem) Medewerkerstevredenheidsonderzoek In november 2017 is een enquête gehouden naar het effect van de ingezette verbeteringen naar aanleiding van het medewerkerstevredenheidsonderzoek in Doel van de korte vragenlijst was om te toetsen of de ingezette maatregelen op het gebied van interne communicatie, patiëntgerichtheid, werkdruk en de researchfaciliteiten effect laten zien. De respons was 43%. De resultaten: De interne communicatie is AVL breed verbeterd. De tweewekelijkse digitale nieuwsbrief van de Raad van Bestuur, evenals de tweetaligheid van de nieuwsberichten heeft hieraan bijgedragen. De medewerkersbijeenkomsten van de Raad van Bestuur in het PBA worden goed gewaardeerd. Ook het bezoeken van afdelings-werkoverleggen door de Raad van Bestuur en managers wordt door medewerkers gewaardeerd, maar kan vaker. Op cluster/ afdelingsniveau kan de communicatie verbeteren, bijvoorbeeld doordat managers aansluiten bij werkoverleggen. Ook op het gebied van patiëntgerichtheid wordt verbetering ervaren, maar de effecten van drie belangrijke zorg-gerichte projecten (Zorglogistiek, Integraal Capaciteitsmanagement en Zorgeloze toegang tot zorg) worden nog onvoldoende gezien. Dit zou kunnen komen doordat deze projecten nog volop in uitvoering zijn en daardoor nog onvoldoende zichtbare resultaten hebben opgeleverd. JAARVERANTWOORDING