Omgaan met een scheiding

Transcriptie

1 Omgaan met een scheiding

2 Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag hoe men met het probleem om moet gaan. Door de prettig leesbare combinatie van beschouwingen, cartoons en citaten zijn de boeken niet alleen geschikt voor vertegenwoordigers van patiëntenverenigingen, behandelaren en mantelzorgers, maar vooral ook voor de cliënten zelf en de mensen in hun directe omgeving. De ree ks staat onder redactie van: Fred Sterk, psycholoog-psychotherapeut, werkzaam in eigen praktijk voor psychotherapie en coaching te Den Haag Sjoerd Swaen werkt als zelfstandig gevestigd psycholoogpsychotherapeut in Den Haag.

3 Omgaan met een scheiding Jean-Pierre van de Ven Bohn Stafleu van Loghum Houten 2009

4 Bohn Stafleu van Loghum, 2009 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of opnamen, hetzij op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet 1912 j het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden. Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwbare uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor drukfouten en andere onjuistheden die eventueel in deze uitgave voorkomen. ISBN NUR 770 Ontwerp omslag: Jos Peters, Huizen Cartoons: Marcel Jurriëns Bohn Stafleu van Loghum Het Spoor 2 Postbus GA Houten

5 Inhoud Woord vooraf 9 1 Wat is er met me aan de hand? 11 Een academische kijk op liefdesverdriet 11 Andere stoornissen 14 Verdriet om verlies/posttraumatische stressstoornis 15 Irritatie/periodieke explosieve stoornis 16 Achterdocht/paranoïde waanstoornis 16 Jaloezie 17 Schuldgevoel/depressie 19 Opluchting/manische ontremming 21 Scheiding en persoonlijkheid 25 Hoe je kijkt en luistert naar je ex 27 Samenvatting hoofdstuk Wat is er met ons aan de hand? 33 Escalerende ruzies 33 Aandringen & terugtrekken 34 Aandringen & aandringen 35 Terugtrekken & terugtrekken 36 Andere patronen 39 Voortekenen 41 5

6 Voortekenen van een naderende scheiding 41 Starre interactiepatronen 42 Overspel 43 Machtsstrijd 43 Blinde vlek 46 Vijandigheid en zenuwachtigheid 47 Scheve verhoudingen in het gezin 48 Gevolgen van een scheiding 49 Lichamelijke gevolgen 50 Psychische gevolgen 51 Korte en lange termijn 52 Zelf een diagnose stellen 53 Mijn eigen vragenlijst 54 Wat is belangrijk? 56 Waar kan ik terecht met vragen en wat gebeurt er dan? 58 Huisarts 58 Psychiater, psycholoog of relatietherapeut? 59 Maatschappelijk werkende of mediator 60 Samenvatting hoofdstuk Hoe heeft het zover kunnen komen? 63 Verklaringen vanuit het individu 63 Hechting 63 Individuele problemen en stoornissen 66 Een derde in het spel 68 Samples 70 Verklaringen vanuit het systeem 72 Systeem 73 Onderliggende problemen 74 Paarvorming 79 Het evenwicht in een systeem 81 6

7 Ziek of normaal? 84 Seksuologie en scheiden 84 De sociologie van scheiden 87 Samenvatting hoofdstuk Wat staat me te wachten? 91 Slecht nieuws 91 Twee fasen 92 Fase 1: chaos 92 Fase 2: acceptatie 93 OPRAH 96 Blijven steken 97 Escalatie 98 Netwerken 100 Seks, drugs en rock- n-roll 101 Schade op de langere termijn 103 Kinderen 103 Toekomstige relaties 106 Werk en geld 109 Het nahuwelijk 110 Samenvatting hoofdstuk Kunnen wij ons laten behandelen? 115 Mediation 117 Relatietherapie 118 Rouwverwerking en acceptatie 120 Systemische aspecten 121 Onderhandelingsvaardigheden 123 Grensbewaking 124 Cognitieve gedragstherapie 125 7

8 Therapeutisch schrijven 129 Vrijuit schrijven 129 Adviseren 130 Afronden 130 Coaching 131 Hoe pik ik de draad weer op? 133 Zal ik mijn oude leven weer kunnen oppakken? 133 Kan ik deze ellende in de toekomst voorkomen? 134 Samenvatting hoofdstuk Literatuur 137 Over de auteur 141 Raad van advies 143 Reeds verschenen titels 145 8

9 Woord vooraf Dit is een boek voor mensen van wie de partnerrelatie is stukgelopen. Hoe dat komt, doet er niet toe. Ook maakt het niet uit of mensen getrouwd waren, samenwoonden of een latrelatie hadden. Dit boek gaat over de gevolgen van een scheiding op emotioneel, mentaal en sociaal gebied. Iedereen die een partner verliest want een scheiding is in eerste instantie een verlies maakt hetzelfde proces door. In dit boek staat dit proces beschreven, hoe dit proces kan vastlopen en hoe je dit dan weer vlot kunt trekken. Zo n boek bestond niet in Nederland. Dat is merkwaardig, want er gaan in dit land elke dag driehonderd stellen uit elkaar. Daar zijn dus zeshonderd personen bij betrokken, of, op jaarbasis, mensen. Voor hen bestaat informatie over de juridische en fiscale aspecten van een scheiding, over scheidingsbemiddeling ofwel mediation en over de manier waarop je een omgangsregeling voor de kinderen moet inrichten. Maar over verwarring, angst, woede, wantrouwen, jaloezie, teleurstelling, verdriet, opluchting, ontremming, schuld en schaamte en over hoe je met dit alles omgaat terwijl je al die juridische en praktische zaken moet regelen is weinig informatie voorhanden. Daarin wil dit boek voorzien. Mijn werk als relatietherapeut bestaat eruit mensen bij elkaar te houden als er grote problemen zijn. Ik zoek met hen naar common ground, in de vorm van gemeenschappelijke waarden of gedeelde belangen. En 9

10 ik bekijk waar een van beide of beide partners onkundig in zijn, zodat zij vaardigheden kunnen aanleren die hen helpen hun relatie voort te zetten. Ooit meende ik dat mijn rol was uitgespeeld als een stel weer op de eigen vier benen kon staan of als beide partners alsnog besloten uit elkaar te gaan. Het was zoals in de film: zodra de woorden the end in beeld verschenen, gingen de zaallichten aan en was het verhaaltje uit, happy end of geen happy end. Maar zo is het niet. Ook mensen die uit elkaar gaan hebben gemeenschappelijke belangen, interesses, vrienden, wensen en activiteiten. En ook zij zijn soms onkundig in sociale of communicatieve vaardigheden die hen belemmeren om op een normale manier die gedeelde belangen te behartigen. Soms houden mensen nog van elkaar als ze uit elkaar gaan, heeft ervaring me geleerd. Mensen beseffen bovendien in toenemende mate dat ze misschien niet meer als partners, maar dan wel op een andere manier met elkaar willen of moeten omgaan. Hoe? Dat hoop ik in dit boek te laten zien. Laat ik mijn bewering dat het niet uitmaakt hoe mensen uit elkaar gaan meteen nuanceren: voor mensen die scheiden is het natuurlijk wel degelijk van belang te weten hoe het komt dat hun relatie is stukgelopen. Kennis geeft rust. Als je een verklaring hebt voor wat er allemaal is gebeurd, kun je de scheiding beter een plaats geven en achter je laten. En kennis voorkomt ellende in de toekomst. Een mens kan leren van zijn of haar fouten, of van die van een ander. Om die reden gaat een gedeelte van dit boek over mechanismen die ertoe kunnen leiden dat mensen uit elkaar gaan. Dat wordt een feest der herkenning. Ik hoop maar dat lezer dezes de illusie van zoiets als een conclusie, een rechtvaardiging of een eindoordeel kan loslaten. Het verhaal gaat namelijk door na een scheiding. Na elk verlies doemt een nieuwe horizon op. Elke scheiding heeft een open einde. 10