Soldaat in Indonesië, ,

Transcriptie

1 N A A M B E D R I J F VCA Nieuwsbrief nov 2015 Veteranen Cafe t Hookhoes, Grotestraat-zuid 129, Almelo vca@veteranen.nl Soldaat in Indonesië, , Contact : vca@veteranen.nl Redactie : vca@veteranen.nl De oorlog in Indonesië roept een mensenleven later nog steeds heftige emoties op. Dat is niet vreemd. Nederland mobiliseerde indertijd militairen voor een verloren strijd die achteraf fout ging heten. In het publieke debat over onze grootste militaire operatie ooit gaat het vooral om Nederlandse oorlogsmisdaden. Veteranen hebben zich in deze debatten flink geroerd. Dat is logisch: zij waren er, zij beleefden de rauwe werkelijkheid, zij weten waarover ze het hebben. Dit boek is gebaseerd op hun brieven, dagboeken, gedenkboeken en memoires. Wat aan het licht komt over oorlogsmisdaden is vaak onthutsend. Maar het gaat ook om andere thema s: de spanning tussen de Nederlandse missie en de weerbarstige realiteit ter plekke; begrip en onbegrip over Indonesiërs en de strijd voor onafhankelijkheid; frustraties over de militaire en politieke leiding; angst, wraak en schaamte; verveling en seks; ontheemding daar, en thuis; boosheid om verloren jaren en gebrek aan waardering. In Soldaat in Indonesië, worden deze soldatenverhalen ingebed in de bredere context van de kolonisatieoorlog en de verwerking ervan in Nederland. Soldaat in Indone- 1 Soldaat in Indone- 2 Geweld in Indie 3 Zelfmoord vetera- 4 Gert Oostindie is directeur van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV-KNAW) en hoogleraar geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Hij publiceerde veelgeprezen boeken zoals Het paradijs overzee (1997/2011), De parels en de kroon (2006) en Postkoloniaal Nederland (2010). Aan dit boek ligt een breed onderzoek van het KITLV ten grondslag, waaraan in het bijzonder Ireen Hoogenboom en Jonathan Verwey een onmisbare bijdrage leverden. Veteranen en hun missies Jaarlijkse contrib. Marine humor Veteranencafe Op 31 oktober verzorgt Gert Oostindie een master class in Spui25 en een presentatie tijdens de Nacht van de Geschiedenis in het Rijksmuseum. Verdere lezingen onder meer 1 november in het Nationaal Militair Museum en 4 november in het Trippenhuis (KNAW). Soldaat in Indonesië, , Paperback, ca. 368 pagina's Prijs: ca. 29,95 ISBN: Telefoon: r.palache@pbo.nl

2

3 Historicus Remy Limpach haalt momenteel het nieuws met zijn nog niet gepubliceerde proefschrift, waarin hij het extreme geweld van de Nederlandse troepen in voormalig Nederlands-Indië structureel noemt. Hoe zit dat? De overheid heeft buitensporig geweld in de jaren jarenlang aangeduid met de term excessen, oftewel: iets dat incidenteel voorkwam. Criticasters beweerden juist dat het gebruik van extreem geweld van bovenaf werd opgelegd en onlosmakelijk deel uitmaakte van het optreden van de hele troepenmacht. Volgens Remy Limpach ligt de waarheid in het midden. Hij toont met zijn onderzoek dat de term systematisch niet juist is, maar dat het gebruik van buitensporig geweld wel vaker voorkwam dan overheid en historici tot nu toe aannamen en meer verweven was met de aard van het optreden. Martin Elands van het Kennis- en Onderzoekscentrum van het Veteraneninstituut is niet geschrokken van Limpachs conclusie: Iedereen weet inmiddels dat de dekolonisatie van Nederlands-Indië een keiharde guerrillastrijd was, waarin tal van Indonesische groeperingen ook nog eens elkaar te lijf gingen. Alle partijen hebben zich daarin schuldig gemaakt aan extreem geweld. En we vermoeden al langer mede door de boeken, herinneringen en verhalen van Indiëveteranen zelf dat extreem geweld ook aan Nederlandse zijde vaker is voorgekomen dan tot nu toe officieel werd onderkend. Oorzaak en gevolg Limpach benadrukt in de pers dat zijn conclusie dat het extreme geweld structureel van aard was beslist níet impliceert dat een meerderheid van de veteranen hierbij betrokken was. In zijn onderzoek komen bovendien ook de oorzaken van de gewelddadigheden genuanceerd aan bod, en die lagen vaak buiten de invloedssfeer van de individuele militair. Martin Elands: Veel Indiëveteranen waren daar zelf óók slachtoffer van. Denk bijvoorbeeld aan de slechte opleidingen en uitrusting, het gebrek aan inlichtingen en het soms desastreuze effect van jarenlange, uitputtende inzet op moreel en discipline. Denk ook aan een overambitieuze legerleiding die de vijand onderschatte in combinatie met troepentekorten. Dergelijke factoren hebben ontsporingen van geweld in de hand gewerkt. Elands denkt dat dit onderzoek zodoende ook tot meer begrip zal leiden voor de onmogelijke situatie waarin veel Indiëgangers destijds terechtkwamen. Een confronterende en kritische terugblik op het eigen militair verleden is belangrijk. Zo n onderzoek staat de waardering voor de Indiëveteranen als groep echter beslist niet in de weg. Jaarlijks blijkt dat weer tijdens de Nederlandse Veteranendag en uit publieke opiniecijfers. Niet voor niets heeft de ministerpresident onlangs tijdens de Indiëherdenking in Roermond die maatschappelijke waardering weer volmondig namens ons allen uitgesproken! Veteranen Cafe Almelo, Albert Zomer geeft een lezing over zijn uit-

4 . Suicide mortality among deployed male military personnel Zelfdodingen onder Nederlandse mannelijke militairen die op missie zijn geweest vergeleken met mannen die niet op missie zijn geweest In de Verenigde Staten zijn berichten verschenen dat militairen die naar Irak en Afghanistan zijn uitgezonden vaker zelfmoord plegen. Het RIVM heeft een eerste onderzoek gedaan naar de vraag of dat ook aan de orde is onder uitgezonden Nederlandse mannelijke militairen. Er zijn geen aanwijzingen gevonden dat de onderzochte uitgezonden Nederlandse militairen tussen 2004 en 2012 vaker zelfmoord hebben gepleegd. Het is niet uit te sluiten dat onderzoek over een andere periode met andere missies, andere uitkomsten kan geven. Om meer inzicht te krijgen in de gevolgen van uitzending op militairen en hoe dat ingrijpt in hun leven is ander onderzoek nodig. Hiervoor is het onder andere van belang uit te zoeken welke factoren van invloed zijn geweest op zelfmoordgevallen die zich hebben voorgedaan. Ook zouden andere zaken onderzocht kunnen worden, zoals het aantal mislukte zelfdodingen. Het RIVM baseert zijn bevindingen op gegevens van ruim Nederlandse mannen die op (vredes)missies zijn uitgezonden; het ministerie van Defensie houdt deze gegevens sinds 2004 centraal en gestructureerd bij. In dit onderzoek is gekeken naar militairen die langer dan 30 dagen zijn uitgezonden. Het aantal militairen dat tussen 2004 en 2012 is overleden en de doodsoorzaken zijn herleid door de gegevens van Defensie te koppelen aan de registratie van doodsoorzaken van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). De mate waarin zelfdoding voorkomt onder militairen die op missie zijn geweest, verschilde niet statistisch significant van de mate waarin dat voorkomt onder werkende Nederlandse mannen en mannelijke militairen die niet of korter dan 30 dagen zijn uitgezonden. Het onderzoek is op verzoek van het ministerie van Defensie uitgevoerd naar aanleiding van de zorg over dit onderwerp onder militairen, in de media en de politiek. Kernwoorden: veteranen, defensie, uitzending, suïcide, zelfmoord, militairen, cohortonderzoek

5 Veteranen & hun missies» Verhalen van veteranen» 29 uitneembare herinneringsstukken Françoise Appels, docent en archeologe, heeft een boek gemaakt over het Nederlands Detachement Verenigde Naties in de Koreaanse oorlog van Ze kwam drie jaar geleden op het idee door het verhaal van haar eigen vader. Mijn vader Gerhard Appels heeft van juni 1951 tot april 1952 als beroepssergeant deel uitgemaakt van het VN-detachement in Korea. Hij overleed eind Enkele maanden daarvoor is hij me over Korea gaan vertellen. Elke keer een uurtje. Het putte hem uit, maar ik merkte ook dat hij het fijn vond. Françoise zocht in die tijd naar boeken om wat achtergrond te hebben bij het verhaal van haar vader. Maar over het tweede aanvullingsdetachement en de periode na augustus 1951 bleek weinig literatuur beschikbaar. Daarom besloot ik na mijn vaders overlijden dat ik dat boek zélf maar moest schrijven. Een boek van luitenant-kolonel Schaafsma uit 1960 dat de héle periode beschrijft vormde de basis voor het militaire verhaal. Ik ben vanuit die beschrijving zelf onderzoek gaan doen in het archief van het NDVN in Den Haag.

6 Het was een geweldige reis en tot in de puntjes geor ganiseerd. Belangstelling voor de volgende reis in 2017? U kunt nu vast beginnen te sparen, voor info, zie onze website travel.nl Redactie Onze veteranenclub VCA is non-profit, dwz we heffen geen contributie. Maar elk jaar zijn er aktiviteiten zoals kranslegging, dodenherdenking en herdenking Indië/NNG, waar we kransen leggen in naam van onze VCA. Ook hebben we een website met een domein-naam, die om de 2 jaar moet worden betaald. Hier is geen geld voor aanwezig. De afgelopen jaren hebben we ons beholpen met een collecte in het veteranencafe. Maar dat is ook geen oplossing. Het voorstel is dat elke veteraan jaarlijks 1 euro overmaakt naar onze bankrekening bij de ABN reknr. NL 07 ABNA Wij zijn dan uit de problemen en hoeven geen tussen liggende collectes te houden. Wij rekenen op uw medewerking. Namens de VeCommissie Almelo, hartelijk dank. teranen Ted Haitsma.

7

8 10 nov 15 Veteranencafe Veteranencafé `10 nov, 2015 Eind 2010 namen Gerard Elferink, Theo Mäkel, Ted Haitsma en Bernard Schutte het initiatief voor een veteranencafé in Almelo. De locatie was snel gevonden, Bier- en Wijnlokaal Het Hookhoes aan de Grotestraat. De eigenaar, Gabriël Urucoglu, was direct enthousiast, stelde zijn café ter beschikking èn gaf vanaf het begin 15 % korting op vertoon van de veteranenpas. Op 8 februari 2011 volgde de opening. Hoewel de opkomst wisselend is heeft het veteranencafé inmiddels een vaste plaats verworven.. Alle jonge en oude Almelose veteranen en veteranen uit de regio met hun eventuele partners zijn hierbij van harte welkom. Bent u ook geïnteresseerd in het wel en wee van de Almelose veteranen dan vindt u op de website van het Veteranen Comité Almelo (VCA), het laatste nieuws. Ook treft u daar interessante regionale veteranenwetenswaardigheden aan en kunt u zich via die website aanmelden voor de maandelijkse gratis VCA-nieuwsbrief. Sinds januari 2014 kunt u ons ook vinden op Facebook onder Veteranen Almelo Het VCA hoopt veel veteranen te ontmoeten op 10 nov 2015, namens het VCA, Bernard Schutte.