Montage en demontage

Transcriptie

1

2 Montage en demontage Algemene informatie Locaties voor montage Voorbereidingen voor montage en demontage Behandeling van het lager Montage Montage van lagers met een cilindrische boring Afstellen van lagers Montage van lagers met een conische boring Proefdraaien Demontage Demontage van lagers met een cilindrische boring Demontage van lagers met een conische boring Opslag van lagers Inspectie en reiniging

3 Montage en demontage Algemene informatie Vakkennis en een schone omgeving zijn bij de montage van wentellagers voorwaarden voor het probleemloos functioneren van de lagers en het voorkomen van vroegtijdige uitval. Omdat wentellagers precisieonderdelen zijn, moeten zij bij de montage zorgvuldig worden behandeld. Het is ook van belang dat voor de montage de juiste methode wordt gekozen en dat er geschikt gereedschap wordt gebruikt. Het omvangrijke SKF assortiment onderhoudsgereedschappen omvat mechanische en hydraulische gereedschappen en verwarmingsapparatuur, evenals andere producten voor montage en onderhoud. Deze volledige productlijn maakt het werk gemakkelijker en sneller en geeft professionele resultaten. Beknopte informatie over deze producten is te vinden in het hoofdstuk Onderhoudsgereedschappen en smeermiddelen vanaf pagina Voor een maximale gebruiksduur van een lager moet het op de juiste wijze worden geinstalleerd en vaak is dat moeilijker dan het lijkt, vooral wanneer het om grote lagers gaat. Om er zeker van te zijn dat de lagers op de juiste wijze worden gemonteerd en onderhouden biedt SKF seminars en trainingen aan als onderdeel van het concept SKF Reliability Systems. Ook bij de plaatselijke vestiging van SKF is assistentie verkrijgbaar voor installatie en onderhoud. De informatie in onderstaand hoofdstuk is tamelijk algemeen en is in eerste instantie bestemd om aan te geven wat de overwegingen zijn bij machine- en apparatenconstructeurs ten aanzien van het vergemakkelijken van montage en demontage van lagers. Gedetailleerde beschrijvingen van de werkelijke montage- en demontageprocedures zijn te vinden in het SKF Handboek voor Lageronderhoud dat op verzoek beschikbaar is via uw plaatselijke SKF vertegenwoordiging of online op of Locaties voor montage Lagers dienen te worden gemonteerd in een droge, stofvrije ruimte, op voldoende afstand van metaalbewerkings- of andere machines die slijpstof en stof produceren. Wanneer de lagers moeten worden gemonteerd in een onbeschermde ruimte, zoals bij grote lagers vaak het geval is, moeten er maatregelen worden genomen om het lager en de montageplaats tijdens de montage te beschermen tegen stof, verontreiniging en vocht. Dit kan worden gedaan door lagers, machineonderdelen enzovoort af te dekken of te omwikkelen met vetvrij papier of folie. Voorbereidingen voor montage en demontage Voor de montage moeten alle benodigde onderdelen, gereedschappen, apparatuur en gegevens binnen handbereik zijn. Verder verdient het aanbeveling eventuele tekeningen of instructies te bestuderen om te bepalen in welke volgorde de diverse componenten moeten worden gemonteerd. Lagerhuizen, assen, afdichtingen en andere componenten van de lagerconstructie moeten worden gecontroleerd om te zien of ze schoon zijn; dit geldt met name voor draadgaten, aansluitingen en groeven waarin restanten van vorige machinebewerkingen kunnen zitten. De onbewerkte oppervlakken van gietijzeren lagerhuizen moeten vrij zijn van vormzand en eventuele bramen moeten worden verwijderd. De maat- en vormnauwkeurigheid van alle onderdelen van de lageropstelling moeten worden gecontroleerd. De lagers kunnen alleen naar behoren functioneren wanneer alle onderdelen de benodigde nauwkeurigheid hebben en wanneer de richtlijnen worden aangehouden. De diameters van de cilindrische assen en huisboringen worden met passend gereedschap gecontroleerd op maatvoering ( fig. 1). Voor cilindrische assen is dit meestal een beugelschroefmaat of een kaliber. Huisboringen worden veelal met speermaten of een kaliber gemeten. Het is aan te raden op twee plaatsen en in vier posities van de omtrek te meten. Conische astappen worden met speciale kalibers in combinatie met beugelschroefmaten of met ringkalibers, leverbaar door SKF, gemeten. 258

4 In de meeste gevallen is het aan te raden de meetresultaten vast te leggen. Het is belangrijk dat de te meten onderdelen en meetinstrumenten ongeveer dezelfde temperatuur hebben. Dit betekent dat het noodzakelijk is de te meten onderdelen en de meetinstrumenten voor een bepaalde tijd in dezelfde ruimte te houden zodat zij dezelfde temperatuur kunnen bereiken. Dit is vooral belangrijk indien het grote lagers en de bijbehorende grote onderdelen betreft. De lagers moeten in de oorspronkelijke verpakking blijven tot vlak voor montage, zodat ze niet worden blootgesteld aan verontreiniging, met name stof. Normaal gesproken dient het conserveringsmiddel dat na fabricage is aangebracht, niet te worden verwijderd. Het is voldoende het manteloppervlak van de buitenring en de boring schoon te vegen. Als het lager echter een vetsmering moet krijgen en gebruikt zal worden bij zeer hoge of zeer lage temperatuur of als het vet niet mengbaar is met het conserveringsmiddel, moet het lager zorgvuldig gereinigd en gedroogd worden. Hiermee worden nadelige effecten op de smeereigenschappen van het vet voorkomen. Lagers moeten voor montage zijn gewassen en gedroogd als de kans bestaat dat ze verontreinigd zijn door onjuiste behandeling (beschadigde verpakking enz.). Wanneer een lager dat uit de oorspronkelijke verpakking wordt gehaald, bedekt is met een relatief dikke, vettige laag conserveringsmiddel, moet het ook worden gereinigd en gedroogd. Dit kan het geval zijn bij enkele grote lagers met een buitendiameter groter dan 420 mm. Geschikte middelen voor het reinigen van wentellagers zijn wasbenzine en paraffine. Afgedichte lagers zijn gesmeerd en hebben geïntegreerde afdichtingen of beschermplaatjes aan beide zijden en hoeven voor montage niet te worden gereinigd. Fig

5 Montage en demontage Behandeling van het lager Meestal is het raadzaam handschoenen en hijsgereedschap te gebruiken dat speciaal ontwikkeld is voor montage en demontage van lagers. Hiermee wordt niet alleen tijd en geld bespaard maar wordt het werk ook minder vermoeiend, minder gevaarlijk en minder schadelijk voor de gezondheid. Daarom wordt het gebruik van hitte- en oliebestendige handschoenen aanbevolen tijdens het behandelen van hete of vettige lagers. Deze handschoenen moeten een duurzame buitenzijde en een zachte, hypo-allergene binnenzijde hebben zoals bijvoorbeeld de SKF TMBA handschoenen. Verwarmde en/of grotere of zwaardere lagers kunnen vaak problemen veroorzaken, want deze kunnen niet veilig en doeltreffend worden behandeld door een of twee personen. In een werkplaats kunnen ter plekke goede regelingen worden getroffen voor het hijsen en positioneren van dergelijke lagers. Het Bearing Handling Tool TMMH van SKF ( fig. 2) is zo n voorziening die de meeste problemen oplost en waarmee, montage en demontage van lagers op assen wordt vergemakkelijkt. Als grote, zware lagers moeten worden verplaatst of gepositioneerd met hijsgereedschap, mogen ze niet worden opgehangen aan één punt maar moet een hijsband worden gebruikt ( fig. 3). Een veer tussen de haak van het hijsgereedschap en de hijsband vergemakkelijkt het positioneren van het lager wanneer het op een as wordt geschoven. Om het takelen te vergemakkelijken kunnen grote lagers op verzoek worden voorzien van draadgaten om oogbouten aan te bevestigen. De grootte van het draadgat wordt beperkt door de dikte van de ring. Het is dan ook alleen toelaatbaar het lager zelf of de afzonderlijke ring op te takelen aan de oogbouten. Verder dient ervoor te worden gezorgd dat de oogbouten alleen worden belast in de richting van het tapeind ( fig. 4). Als de belasting wordt aangebracht onder een hoek zijn geschikte aanpassingen van het hijsgereedschap nodig. Bij montage van een groot huis over een lager dat al op de as gemonteerd zit, is het raadzaam om het lagerhuis aan drie punten op te hangen, en tevens de lengte van een van de banden instelbaar te maken. Hierdoor kan de huisboring exact worden uitgelijnd met het lager. Fig. 2 Fig. 3 Fig

6 Fig. 5 Montage Afhankelijk van lagertype en -grootte worden voor de montage mechanische, thermische of hydraulische methoden gebruikt. Het is in alle gevallen van groot belang dat er nooit direct op de lagerringen, kooien of rollichamen wordt geslagen, omdat dit het lager beschadigd. Ook mogen de montagekrachten nooit via de rollichamen worden overgebracht. Enkele delen kunnen worden gemonteerd met een losse passing. Om te voorkomen dat er passingroest ontstaat tussen de pasvlakken is het raadzaam een dunne laag SKF anti-fret pasta LGAF 3 E aan te brengen. Fig. 6 Fig. 7 Montage van lagers met een cilindrische boring Bij lagers die niet uiteen kunnen worden genomen moet in het algemeen de ring met de meest vaste passing het eerst worden gemonteerd. De lagerzittingen dienen licht te worden ingeolied voor montage. Koude montage Als de passing niet te strak is, kunnen kleine lagers op hun plek worden gebracht met lichte hamerslagen op een bus die tegen de lagerring is geplaatst. De slagen moeten gelijkmatig over de hele lagerring worden verdeeld om schranken van het lager te voorkomen. Het gebruik van speciale slagbussen in plaats van een bus garandeert een centrisch aangrijpen van de montagekracht ( fig. 5). Als een lager dat niet uit elkaar kan worden genomen gelijktijdig op de as en in het huis moet worden geperst, wordt tussen het lager en het gereedschap een schijf aangebracht om de zijvlakken van binnen- en buitenring te ondersteunen. In dit geval moet een montagegereedschap worden gebruikt, waarbij een impactring tegen de zijkanten van binnen- en buitenring aanligt en de montagekrachten gelijkmatig verdeelt ( fig. 6). Bij zich instellende lagers kan met het gebruik van een hulpring worden voorkomen dat de buitenring gaat schranken wanneer het lager met as wordt ingebracht in de huisboring ( fig. 7). De kogels van bepaalde tweerijige zich instellende kogellagers kunnen buiten het lager uitsteken en derhalve moet in de hulpring een uitsparing worden aangebracht teneinde 261

7 Montage en demontage beschadiging van de kogels te voorkomen. Voor de montage van grotere aantallen lagers wordt meestal gebruik gemaakt van mechanische en hydraulische persen. Bij lagers die wel uit elkaar kunnen worden genomen kunnen de lagerringen afzonderlijk worden gemonteerd, vooral waneer beide ringen een vaste passing krijgen. Bij installatie van de as, met de daarop gemonteerde binnenring, in het lagerhuis met de reeds gemonteerde buitenring, moet men ervoor zorgen dat zij correct zijn uitgelijnd om materiaalaansmering van de loopbanen en rollichamen te voorkomen. Bij montage van cilinder- en naaldlagers met een binnenring zonder spoorkraag of een spoorkraag aan een zijde wordt dan ook aanbevolen een montagebus te gebruiken ( fig. 8). De buitendiameter van de bus dient gelijk te zijn aan de loopbaandiameter F van de binnenring en moet zijn vervaardigd met een tolerantie d10. Warme montage Meestal is het niet mogelijk grote lagers in koude toestand te monteren, want de kracht die nodig is om een lager te monteren neemt aanzienlijk toe naarmate de lagergrootte toeneemt. Lagers, binnenringen of huizen (bijvoorbeeld naven) moeten dan ook voor montage worden verwarmd. Het vereiste temperatuurverschil tussen de lagerring en de as of het lagerhuis hangt af van de overmaat en de diameter van de lagerzitting. Lagers mogen niet hoger dan tot 125 C worden verwarmd, omdat anders maatveranderingen tengevolge van structuurveranderingen van het lagermateriaal kunnen optreden. Lagers met afdichtingen of beschermplaatjes mogen niet hoger dan 80 C worden verwarmd vanwege de vetvulling of het materiaal van de afdichtingen. Bij het verwarmen van lagers moet plaatselijke oververhitting worden vermeden. Voor een gelijkmatige verwarming wordt SKF elektrische inductieverwarming ( fig. 9) aanbevolen. Wanneer verwarmingsplaten worden gebruikt, moet het lager een aantal malen omgekeerd worden. Verwarmingsplaten mogen niet worden gebruikt voor het opwarmen van afgedichte lagers. Afstellen van lagers De lagerspeling van eenrijige hoekcontactkogellagers en kegellagers wordt, in tegenstelling tot overige radiale lagers met een cilindrische boring, bepaald door het ene lager ten opzichte van het andere af te stellen. Gewoonlijk worden deze lagers paarsgewijs in O- of X-opstelling gemonteerd, en één lagerring wordt axiaal verschoven ten opzichte van de andere tot een zekere speling of voorspanning is bereikt. De keuze tussen de speling of voorspanning hangt af van de eisen die aan de lagerconstructie worden gesteld en van de bedrijfsomstandigheden. Aanvullende informatie over voorspanning van lagers is te vinden onder het gedeelte Voorspanning vanaf pagina 206, zodat de aanbevelingen hierna alleen verwijzen naar de afstel- Fig. 8 Fig

8 ling van de lagerspeling in lageropstellingen met hoekcontactkogellagers en kegellagers. De juiste speling die bij montage moet worden afgesteld hangt af van de omstandigheden die heersen onder belasting en bij de bedrijfstemperatuur. Afhankelijk van de afmetingen en de opstellingen van de lagers, de gebruikte materialen voor as en lagerhuis en de afstand tussen de twee lagers kan de speling tijdens bedrijf groter of kleiner zijn dan tijdens montage. Als bijvoorbeeld de thermische uitzetting in een differentieel de speling tijdens bedrijf vermindert, moet de speling bij montage voldoende groot zijn om de afname van de speling te compenseren en de hieruit voortvloeiende nadelen voor het lager te vermijden. Omdat er een vaste verhouding is tussen de radiale en axiale speling van hoekcontactkogellagers en kegellagers is het voldoende een van beide waarden aan te geven, in het algemeen de axiale speling. Deze waarde wordt verkregen door uit te gaan van een punt met nul speling en vervolgens een moer vast of los te draaien op de as of in het lagerhuis, dan wel door ringen of vulplaten met een bekende breedte te plaatsen tussen de lagerring en zijn zijvlakondersteuning. De gekozen methode voor het afstellen van de lagers hangt af van het feit of er veel of weinig lagers moeten worden gemonteerd. Een methode is om de ingestelde axiale speling van bijvoorbeeld een lagering van een wielnaaf te controleren met behulp van een meetklok die aan de naaf is bevestigd ( fig. 10). Bij de afstelling van kegellagers is het belangrijk voor het meten de as of het huis enkele malen naar beide zijden rond te draaien om het goed aanliggen van het bewerkte zijvlak van de rollen tegen de spoorkraag op de binnenring te garanderen. Als dit contact niet goed is, dan wordt de gemeten waarde onnauwkeurig en wordt de gewenste afstelling niet bereikt. Montage van lagers met een conische boring De binnenring van lagers met een conische boring wordt altijd met een vaste passing gemonteerd. De mate van passing wordt daarbij niet, zoals bij lagers met een cilindrische boring, bepaald door de gekozen astolerantie maar door de mate van opdrijving van het lager op een conische astap of een trek- of drukbus. Daarbij wordt de oorspronkelijke aanwezige radiale speling van het lager verminderd. De spelingsvermindering is een maat voor de verkregen passing. Bij de montage van tweerijige zich instellende kogellagers, CARB lagers, tweerijige tonlagers en precisie-cilinderlagers met conische boring wordt ofwel de vermindering van de radiale speling of de axiale opdrijving op de conische zitting bepaald en gebruikt als maat voor de verkregen passing. Richtwaarden voor de spelingsvermindering en axiale verplaatsing worden gegeven in de tekst bij de betreffende producttabellen. Fig

9 Montage en demontage Kleine lagers Kleine lagers kunnen met behulp van een moer op een conische zitting worden gedreven. Bij trekbussen wordt de busmoer gebruikt. Kleine drukbussen kunnen in de lagerboring worden gedreven met een moer. Om de moer aan te draaien kan een haak- of slagsleutel worden gebruikt. De pasvlakken van de astap en de bus moeten licht worden ingeolied voordat met montage wordt begonnen. Fig. 11 Middelgrote en grote lagers Voor grotere lagers is aanzienlijk meer kracht nodig en moeten SKF hydraulische moeren worden gebruikt en/of moet de drukoliemethode worden toegepast. In beide gevallen wordt het montageproces aanzienlijk vergemakkelijkt. De drukolieapparatuur die voor beide nodig is, zowel voor het gebruik van de hydraulische moer als voor het toepassen van de drukoliemethode, is bij SKF verkrijgbaar. Meer informatie over deze producten is te vinden in het hoofdstuk Onderhoudsgereedschappen en smeermiddelen vanaf pagina De hydraulische moer wordt op het draadgedeelte van de astap of op de draad van de bus geschroefd, zodat de ringvormige zuiger aanligt tegen het zijvlak van het lager, een moer op de as of een schijf die aan het uiteinde van de as is bevestigd. Wanneer er olie in de hydraulische moer wordt gepompt, wordt de zuiger axiaal verplaatst met de kracht die nodig is voor nauwkeurige en veilige montage. Montage van een tweerijig tonlager met gebruikmaking van een hydraulische moer op Fig. 12 Fig. 13 een conische zitting is te zien in fig. 11 een trekbus is te zien in fig. 12 een drukbus is te zien in fig. 13. Bij de drukoliemethode wordt olie onder hoge druk tussen de pasvlakken van lager en lagerzitting ingespoten, zodat er een oliefilm ontstaat. Deze oliefilm scheidt de pasvlakken en vermindert de wrijving hiertussen aanzienlijk. Deze methode wordt voornamelijk toegepast bij de montage van lagers op conische astappen ( fig. 14), maar ook om lagers met trek- of drukbussen te monteren die zijn voorbereid voor 264

10 Fig. 14 de drukoliemethode. De benodigde druk wordt opgebouwd met een olieinjector of een pomp, en de olie wordt door kanalen en verdeelgroeven naar de as of in de bus gevoerd. Bij het ontwerp van de lagerconstructie moet al rekening worden gehouden met de aan te brengen kanalen en verdeelgroeven in de as. In fig. 15. is een tweerijig tonlager te zien dat is gemonteerd op een drukbus met olietoevoerkanalen. De drukbus wordt in de lagerboring geperst door olie tussen de pasvlakken te injecteren en de bouten beurtelings aan te draaien. Fig. 15 Bepaling van de passing Lagers met een conische boring worden altijd gemonteerd met een vaste passing. De vermindering van radiale speling of de axiale verplaatsing van de binnenring op de conische zitting wordt gebruikt voor de bepaling en meting van de mate van passing. De passing kan worden gemeten op verschillende manieren: 1. Met een voelermaat. 2. Door het meten van de aanhaalhoek van de borgmoer. 3. Door de axiale opdrijving te meten. 4. Door de uitzetting van de binnenring te meten. Hieronder wordt een korte beschrijving van deze vier methoden gegeven. In de betreffende producthoofdstukken is gedetailleerde informatie over deze methoden te vinden. 265

11 Montage en demontage De radiale spelingsvermindering met voelermaten meten De methode waarbij de radiale speling voor en na montage van lagers wordt gemeten met behulp van voelermaten is bruikbaar voor middelgrote en grote tweerijige tonlagers en CARB lagers. De speling moet bij voorkeur worden gemeten tussen de buitenring en een onbelaste rol ( fig. 16). De aanhaalhoek van de borgmoer meten Meting van de aanhaalhoek van de borgmoer is een bewezen methode voor het bepalen van de juiste klemming in kleine tot middelgrote lagers op conische zittingen ( fig. 17). Richtwaarden voor de aanhaalhoek a zijn vastgesteld en bieden de mogelijkheid tot nauwkeurige positionering van het lager op de conische zitting. De axiale opdrijving meten Lagers met een conische boring kunnen worden gemonteerd door de axiale opdrijving van de binnenring op zijn zitting te meten. Richtwaarden voor de vereiste axiale opdrijving worden gegeven in de tekst bij de betreffende producttabellen. De meest geschikte methode is in dit geval de SKF Drive-up methode. Bij deze montagemethode wordt een betrouwbare en gemakkelijke bepaling van de passing verkregen. De juiste opdrijving wordt bereikt door de axiale opschuiving van een lager vanuit een van tevoren bepaalde positie te meten. Bij deze methode wordt een SKF hydraulische moer met een meetklok gebruikt, in combinatie met een speciaal gekalibreerde digitale manometer die op een pomp is gemonteerd ( fig. 18). Bepaalde waarden voor de vereiste oliedruk en de axiale verplaatsing voor afzonderlijke lagers maken een nauwkeurige positionering van de lagers mogelijk. Deze waarden zijn te vinden in het handboek SKF Drive-up methode op cd-rom in de SKF Interactive Engineering Catalogue op cd-rom of online op online op Fig. 16 Fig. 17 Fig

12 De uitzetting van de binnenring meten Het meten van de uitzetting van de binnenring is een eenvoudige en bijzonder nauwkeurige methode om de juiste positie van grote tweerijige tonlagers en CARB lagers op conische zittingen te meten. Voor dit soort metingen is nu de SensorMount beschikbaar; deze gebruikt een sensor die is geïntegreerd met de binnenring van het lager, een speciale hand-held indicator en normale hydraulische montagegereedschappen ( fig. 19). Aspecten als lagergrootte, oppervlakteruwheid van de as, materiaal of ontwerp (massieve of holle as), hoeven niet in overweging te worden genomen. Proefdraaien Na montage, als het voorgeschreven smeermiddel is aangebracht, kan er worden proefgedraaid zodat er op geluid en temperatuur kan worden gecontroleerd. Het proefdraaien dient te gebeuren onder deellast en, daar waar het een groot toerentalbereik betreft, bij lage of gemiddelde toerentallen. Onder geen beding mogen wentellagers onbelast aanlopen en in korte tijd tot hoge toerentallen worden versneld, omdat dan het gevaar bestaat dat de rollichamen gaan slippen op de loopbanen en deze beschadigen, of dat de kooi wordt onderworpen aan ontoelaatbare belastingen. Zie ook de informatie betreffende Minimumbelasting in de tekst voorafgaande aan de producttabellen. Controle op lagergeruis of trillingen kan worden uitgevoerd met behulp van een SKF elektronische stethoscoop. Normaal gesproken produceren lagers een gelijkmatig spinnend geluid. Een fluitend of piepend geluid duidt op onvoldoende smering. Een onregelmatig ratelen of tikken is meestal te wijten aan de aanwezigheid van verontreinigingen of beschadiging van het lager tijdens montage. Een toename van de temperatuur meteen na het opstarten is normaal. Bij vetsmering bijvoorbeeld zal de temperatuur niet dalen voordat het vet gelijkmatig in de hele lageropstelling is verdeeld. Daarna zal een temperatuurevenwicht ontstaan. Abnormaal hoge temperaturen of veelvuldige temperatuurpieken duiden op te veel smeermiddel in de opstelling of op radiale of axiale verklemming van het lager. Andere oorzaken kunnen zijn dat de aangrenzende componenten niet juist zijn gemaakt of gemonteerd, of dat de afdichtingen te veel wrijving veroorzaken. Tijdens het proefdraaien of meteen daarna moeten de afdichtingen worden gecontroleerd om te zien of ze naar behoren functioneren; ook moeten smeersystemen en het oliepeil van een oliebad worden gecontroleerd. Het kan nodig zijn een monster van het smeermiddel te nemen om na te gaan of de lagerconstructie is verontreinigd of dat overmatige slijtage van de onderdelen van de constructie is opgetreden. Fig

13 Montage en demontage Demontage Fig. 20 Als de lagers na demontage opnieuw moeten worden gebruikt, mogen de demontagekrachten nooit via de rollichamen worden overgebracht. Bij lagers die uit elkaar genomen kunnen worden, kan de ring met rollichamen en kooi onafhankelijk van de andere ring worden gedemonteerd. Bij lagers die niet uit elkaar kunnen worden genomen wordt eerst de ring met de meest losse passing gedemonteerd. Voor demontage van de lagerring die met een vaste passing is ingebouwd worden, al naar gelang lagertype, grootte en passing, de hierna beschreven gereedschappen gebruikt. Demontage van lagers met een cilindrische boring Fig. 21 Koude demontage Kleine lagers kunnen met lichte, gelijkmatige over de omtrek verdeelde slagen of liever met behulp van een lagertrekker worden gedemonteerd. De klauwen van de trekker moeten direct tegen het zijvlak van de te demonteren ring worden afgesteund of tegen een aanliggend onderdeel ( fig. 20), bijvoorbeeld een labyrintring. Demontage wordt gemakkelijker als bij het ontwerp uitsparingen in de as en het lagerhuis worden voorzien ten behoeve van de klauwen van de lagertrekker, of als draadgaten in het huis worden aangebracht voor de afdrukbouten ( fig. 21). Grotere lagers die met een vaste passing zijn gemonteerd vereisen meestal meer demontagekracht, vooral wanneer na langdurig gebruik passingroest is ontstaan. Gebruik van de drukoliemethode vereenvoudigt de demontage in dergelijke gevallen aanzienlijk. Voorwaarde is dan wel dat de benodigde olietoevoer- en verdeelgroeven al bij het ontwerp zijn aangebracht ( fig. 22). Fig

14 Fig. 23 Fig. 24 Warme demontage Speciale inductieverwarmingsapparatuur is ontwikkeld voor de demontage van de binnenringen van cilinderlagers zonder spoorkragen of met slechts één spoorkraag. Hiermee wordt de binnenring snel opgewarmd zonder dat de as merkbaar wordt verwarmd, zodat de uitgezette ring gemakkelijk van de astap kan worden verwijderd. Deze elektrische inductieverwarmers ( fig. 23) hebben een of meer spoelen die door wisselstroom worden gevoed. Na verwarming en demontage moeten de binnenringen worden gedemagnetiseerd. Het gebruik van elektrisch demontagegereedschap wordt economisch wanneer veel lagers van dezelfde afmetingen moeten worden gedemonteerd. Wanneer het gaat om binnenringen zonder spoorkraag van cilinderlagers, of binnenringen met slechts één spoorkraag die niet vaak verwijderd hoeven te worden of als grote maten binnenringen (tot circa 400 mm boringdiameter) moeten worden gedemonteerd, is het economischer en gemakkelijker om een zogeheten verwarmingsring te gebruiken. Dit is een ring met uitsparingen, meestal van een licht metaal, met handvatten ( fig. 24). Bovengenoemde verwarmers en verwarmingsringen zijn verkrijgbaar bij SKF. Meer informatie over deze producten is te vinden in het hoofdstuk Onderhoudsgereedschappen en smeermiddelen vanaf pagina

15 Montage en demontage Demontage van lagers met een conische boring Demontage van een lager op een conische astap Kleine en middelgrote lagers op een conische astap kunnen worden gedemonteerd met behulp van conventionele lagertrekkers die de binnenring vastgrijpen ( fig. 25). Bij voorkeur moet een zelf-centrerende trekker worden gebruikt, om schade aan de lagerzitting te voorkomen. Lagers op een conische zitting zijn normaal gesproken zeer gemakkelijk te demonteren. Het is dan ook nodig een stop in te bouwen, bijvoorbeeld met een borgmoer, om te voorkomen dat het lager helemaal van de as wordt getrokken. De demontage van grote lagers op conische astappen wordt aanzienlijk vereenvoudigd bij gebruik van de drukoliemethode. Na inspuiting van olie onder druk tussen de pasvlakken zal het lager plotseling van de zitting loslaten. Er moet dan ook een stop worden voorzien, bijvoorbeeld een asmoer of een eindplaat, om de axiale verplaatsing van het lager te beperken tot iets meer dan de opdrijflengte ( fig. 26). Fig. 25 Fig

16 Fig. 27 Fig. 28 Demontage van een lager met een trekbus Kleine en middelgrote lagers met een trekbus op een cilindrische as kunnen worden gedemonteerd met hamerslagen op een slagstuk ( fig. 27) totdat het lager loskomt. Maar eerst moet de borgmoer enkele slagen worden losgedraaid. Kleine en middelgrote lagers met een trekbus op een getrapte as tegen een steunring kunnen worden gedemonteerd met een slagbus op de borgmoer, die met enkele slagen is losgedraaid ( fig. 28). Demontage van grote lagers op een trekbus met een hydraulische moer blijkt gemakkelijk te zijn. Wel moet het lager voor deze techniek tegen een steunring gemonteerd zijn ( fig. 29). Als de bussen voorzien zijn van olietoevoerkanalen en verdeelgroeven wordt de demontage gemakkelijker, omdat dan de drukoliemethode kan worden toegepast. Demontage van een lager met een drukbus Bij demontage van lagers met een drukbus moet de axiale borging een borgmoer, eindplaat enz. worden verwijderd. Kleine en middelgrote lagers kunnen worden gedemonteerd met een borgmoer en een haakof slagsleutel om het lager los te maken ( fig. 30). Fig. 29 Fig

17 Montage en demontage De voorkeursmethode voor het demonteren van grote lagers is het gebruik van een hydraulische moer. Als het schroefdraadgedeelte van de bus buiten het uiteinde van de as of asborst uitsteekt, moet een steunring met de grootst mogelijke wanddikte in de busboring worden geplaatst om vervorming en schade aan de draad te voorkomen wanneer de hydraulische druk wordt aangebracht. SKF raad het aan om tijdens het demonteren achter de hydraulische moer een aanslag aan te brengen die bevestigd is aan/op de as ( fig. 31). om te voorkomen dat de drukbus met hydraulische moer wordt weggeschoten. Drukbussen voor grote lagers worden meestal geleverd met oliekanalen en verdeelgroeven voor de drukoliemethode; zo kan zowel bij montage als bij demontage van grote lagers aanzienlijke tijdsbesparing worden bereikt ( fig. 32). Fig. 31 Fig

18 Opslag van lagers Lagers kunnen jarenlang in de oorspronkelijke verpakking worden opgeslagen, mits de relatieve luchtvochtigheid in het magazijn niet boven 60 % komt en er geen grote temperatuurschommelingen plaatsvinden. De opslagruimte dient trillingsvrij te zijn. Bij lagers met afdichtingen of beschermplaatjes kan worden vastgesteld dat de smeereigenschappen verminderd zijn wanneer de lagers te lang bewaard zijn. Lagers die niet in de oorspronkelijke verpakking worden opgeslagen, moeten goed beschermd worden tegen corrosie en verontreiniging. Grote wentellagers mogen alleen liggend worden opgeslagen, bij voorkeur met de zijvlakken van de ringen volledig ondersteund. Wanneer grote lagers staand worden bewaard, kan het gewicht van de ringen en de rollichamen leiden tot permanente vervorming, omdat de ringen een relatief geringe wanddikte hebben. Inspectie en reiniging Net als bij andere belangrijke machineonderdelen moeten kogel- en rollagers regelmatig worden gereinigd en geïnspecteerd. De intervallen tussen dergelijke inspecties is volledig afhankelijk van de bedrijfsomstandigheden. Als de conditie van het lager kan worden gecontroleerd door bijvoorbeeld te luisteren naar het lagergeruis tijdens bedrijf en de temperatuur te meten of het smeermiddel te inspecteren, is het meestal voldoende om de lagers (ringen, kooi en rollichamen) en andere onderdelen van de lagerconstructie jaarlijks grondig te reinigen en te inspecteren. Bij hoge belasting moet de inspectie vaker worden uitgevoerd; walswerklagers worden bijvoorbeeld vaak geïnspecteerd wanneer de walsen worden verwisseld. Nadat de lageronderdelen zijn gereinigd met een geschikt middel (wasbenzine, paraffine e. d.), moeten ze meteen worden geolied of met vet worden behandeld om corrosie te voorkomen. Dit is met name van belang voor lagers in machines die langere tijd stilstaan. 273