Titeren bij gezelschapsdieren: wat vertel ik mijn klanten?

Transcriptie

1 Titeren bij gezelschapsdieren: wat vertel ik mijn klanten? Tekening H.Vrieselaar Dr Herman Egberink Fac. Diergeneeskunde Afd Virologie en Klinische Infectiologie Antilichaamtiter bepalingen Diagnostische laboratoria (Snel)testen voor in de praktijk: - Immunocomb Vaccicheck - Titercheck/ Wittnes (2018?) Antilichaamtiter Semi-kwantitatief Plus-Min 1

2 Antilichaamtiter bepaling wat vertel ik mijn klanten? Reactief: klant vraagt naar mogelijkheden titer bepaling - ongerust over bijwerkingen: info (social) media - betwijfelt noodzaak van standaard (her)vaccinaties Proactief: praktijk stimuleert titerbepalingen - bewust van mogelijke bijwerkingen - kennis over langdurige bescherming na vaccinatie - regelmatig verzoek van eigenaren De te beantwoorden vragen? - Hoevaak komen bijwerkingen voor en hoe ernstig zijn deze? - Is een antilichaamtiter een goede maat voor bescherming? Voor welke infectieziekten? - Welke testen en zijn deze betrouwbaar? - Wanneer is het mogelijk/ zinvol om een titer te bepalen - bij pups en welke leeftijd: bepalen optimale tijdstip van eerste vaccinatie? - vaccinatie eerste levensjaar - boostervaccinaties volwassen honden - Hoevaak dient de titerbepaling te worden herhaald: jaarlijks, om de 2,3 jaar of langer? 2

3 Bijwerkingen na vaccinatie - Edward Jenner koepokken (vaccinia) The Cow Pock, or the Wonderful Effects of the New Inoculation! Bijwerkingen: studie Moore et al mljoen honden gem. 2,8 vaccin per hond 38/ (0,38%) binnen 3 dagen na vaccinatie/ 73% op eerste dag Gerapporteerde bijwerkingen vaccin reactie: 65,8% allergische reactie: 31,7% Het aantal (ernstige) bijwerkingen is gering. anafylaxie: 1,7% Risico op bijwerkingen is geen reden om een titer te bepalen urticaria: 0,7% i.p.v. vaccineren volgens schema Titer bepaling maakt wel meer maatwerk cardiac mogelijk arrest: 0,1% sterfte in 3 honden 3

4 De te beantwoorden vragen? - Hoevaak komen bijwerkingen voor en hoe ernstig zijn deze? - Is een antilichaamtiter een goede maat voor bescherming? Voor welke infectieziekten? - Welke testen en zijn deze betrouwbaar? - Wanneer is het mogelijk/ zinvol om een titer te bepalen - bij pups en welke leeftijd: bepalen optimale tijdstip van eerste vaccinatie? - vaccinatie eerste levensjaar - boostervaccinaties volwassen honden - Hoevaak dient de titerbepaling te worden herhaald: jaarlijks, om de 2,3 jaar of langer? Doel van vaccinatie 1. stimuleren van (aangeleerde) specifieke afweer CTL: cytotoxische T lymfocyt B lymfocyt/ plasmacel 4

5 Specifieke afweer tegen infectieuze agentia (virus) Aangeleerd (infectie of vaccinatie) Voorkomen Genezen Correlatie tussen bescherming en antilichaamtiters (VN, HAI) aangetoond voor: virale systemische infecties: -Parvo, distemper en HCC bij de hond -Panleukopenie (kattenziekte) bij de kat (niet/mindere mate voor FCV, FHV) Doel van vaccinatie 2. Opwekken van een geheugenrespons 5

6 De te beantwoorden vragen? - Hoevaak komen bijwerkingen voor en hoe ernstig zijn deze? - Is een antilichaamtiter een goede maat voor bescherming? Voor welke infectieziekten? - Welke testen en zijn deze betrouwbaar? - Wanneer is het mogelijk/ zinvol om een titer te bepalen - bij pups en welke leeftijd: bepalen optimale tijdstip van eerste vaccinatie? - vaccinatie eerste levensjaar - boostervaccinaties volwassen honden - Hoevaak dient de titerbepaling te worden herhaald: jaarlijks, om de 2,3 jaar of langer? Antilichaamtiter bepalingen Diagnostische laboratoria (Snel)testen voor in de praktijk: - Immunocomb Vaccicheck - Titercheck/ Wittnes (2018?) Antilichaamtiter Semi-kwantitatief Plus-Min 6

7 Laboratoriumtest: ELISA Toevoegen serumverdunningen hond Hond 1; 2560 Hond 2: 1280 Hond 3: <20 Hond 4: 40 Antilichaamtiter bepalingen Immunocomb Vaccicheck

8 Titerbepaling Vaccicheck: semi-kwantitatief Aflezen resultaat: -Op het oog -Met Comb Scale -Met CombScan en software Score immunocomb: semi-kwantitatief Controle Hepatitis Parvovirus Distemper 0 = negatief 1-2 = zwak positief 3 = positief, gelijk aan beschermende titer gouden standaard testen 4 = positief 5-6 = hoog positief 8

9 Resultaten Vaccicheck Sensitiviteit Specificiteit Canine Distemper Virus 100% 83/92% Canine Parvo Virus-2 88% 100% Canine Adeno Virus 94/96% 82/93% Sensitiviteit: percentage van de antilichaampositieve monsters die door de test ook als positief worden aangewezen. Specificiteit: percentage van de antilichaam negatieve monsters die door de test ook als negatief worden aangewezen. Sensitiviteit en specificiteit worden bepaald t.o.v. de gouden standaardtest: Voor CDV: neutralisatietest Voor CAV: neutralisatietest Voor CPV: Haemagglutinatietest Studie Mazar 2009 Biogal 2015 De te beantwoorden vragen? - Hoevaak komen bijwerkingen voor en hoe ernstig zijn deze? - Is een antilichaamtiter een goede maat voor bescherming? Voor welke infectieziekten? - Welke testen en zijn deze betrouwbaar? - Wanneer is het mogelijk/ zinvol om een titer te bepalen - bij pups en welke leeftijd: bepalen optimale tijdstip van eerste vaccinatie? - vaccinatie eerste levensjaar - boostervaccinaties volwassen honden - Hoevaak dient de titerbepaling te worden herhaald: jaarlijks, om de 2,3 jaar of langer? 9

10 Richtlijnen vaccinatie hond: core vaccins basisvaccinatie w Core 6w 8-9w w 1jr >1jr w Hondenziekte om de 3 jr HCC + + om de 3 jr Parvo (+) 1 + om de 3 jr Leptospirose jaarlijks 1) Indien hoog risico op infectie eventueel vaccinatie op 16 weken. Antilichaamtiterbepaling? Bepalen maternale antilichamen: optimale tijdstip vaccinatie pup (kitten) Controle respons op laatste pup (kitten) vaccinatie Noodzaak boostervaccinatie op 1 jaar en na /om de 3 jaar Controle hond (kat) met onbekende vaccinatiehistorie Maternale antilichaamtiter (HAI) Interferentie door maternale antilichamen HAI - 80 HAI - 10 to 20 Gevoelige periode Immunity gap Minimale titer voor bescherming Minimale titer die respons op vaccinatie belemmerd Leeftijd (weken) 10

11 Titeren bij gezelschapsdieren: wat vertel ik mijn klanten? Bepalen moment eerste vaccinatie pup: controle maternale antilichaamtiters? Nog vele vraagtekens! Testen zijn deels semi-kwantitatief: geen exacte titer Pup zal meerdere keren getest moeten worden (interval 2-3 weken?) Bij welke score optimale moment van vaccinatie?: Wachten tot 0 of S1 (bijsluiter vaccicheck) Huidige vaccins zouden al bij hogere waarde kunnen immuniseren? Verschil tussen vaccins is te verwachten. Antilichaamtiters in honden met verschillende vaccinatiehistorie Groep 2 CDV, CAV: neutralizerende antilichamen percentages 100% 80% 60% 40% 20% CPV: haemagglutinatie remmende antilichamen 0% CAV-1 CDV CPV verdeling categorieen unprotected borderline protected Pups < 1 jaar, volledige puppyenting Controle titer na laatste pup vaccinatie (12-16 weken) Indien op 1 jaar positieve test, herhalen na1 jaar. 11

12 Richtlijnen vaccinatie hond: core vaccins basisvaccinatie w Core 6w 8-9w w 1jr >1jr w Hondenziekte om de 3 jr HCC + + om de 3 jr Parvo (+) + om de 3 jr Leptospirose jaarlijks 1) Indien hoog risico op infectie eventueel vaccinatie op 16 weken. Antilichaamtiterbepaling? Bepalen maternale antilichamen: optimale tijdstip vaccinatie pup (kitten) Controle respons op laatste pup (kitten) vaccinatie Noodzaak boostervaccinatie op 1 jaar en na /om de 3 jaar Controle hond (kat) met onbekende vaccinatiehistorie Herd immunity Geinfecteerde hond Beschermd Gevoelig 12

13 Minimale beschermingsduur (DOI) van canine vaccins Op basis van challenge (C) of Serologie (S/titer) Vaccin Canine distemper vaccin geschatte minimale DOI (jr) - Rockborn/snyder hill stam (MLV) 7 (C) 15 (S) - Onderstepoort (MLV) 5 (C) 9 (S) Canine distemper virus (R) 3 (C) 3 (S) Canine adenovirus-2 (MLV) 7 (C) 9 (S) Canine parvovirus-2 (MLV) 7 (C) 9 (S) Rabiesvirus (K) 3 (C) 7 (S) Studie Schultz 2006 Antilichaamtiters in honden met verschillende vaccinatiehistorie Groep 4 percentages 100% 80% 60% 40% 20% CDV, CAV: neutralizerende antilichamen CPV: haemagglutinatie remmende antilichamen 0% CAV-1 CDV CPV verdeling categorieen unprotected borderline protected 3 jaar niet gevaccineerd 60-80% heeft nog een beschermende titer Indien titer positief herhalen om de 3 jaar Honden > 10 jaar jaarlijks (?) > 3 jaar 13

14 Richtlijnen vaccinatie Kat: core Core 6w 8-9w 12w 16w 1jr >1jr opm Kattenziekte (+) + + (+) + Om de 3 jr 1 Calici/herpes (+) + + (+) + Jaarlijks 2 of om de 3jr 1) 16 wkn: - hoog risico op infectie (asiels, eventueel catteries), - Verwachting hoge maternale antilichaamtiters (bijv kittens van poes die natuurlijke infectie heeft doorgemaakt, voor dekking vaccinatie) 2) vaccinatie op 16 weken indien hoog risico op infectie. Boostervaccinaties jaarlijks tenzij laag risico op infectie (bijv. binnenkat). Antichaamtiter bepaling FPV Katherina Mende et al. Journal of Feline Medicine and Surgery 2014;16: Copyright by International Society of Feline Medicine and American Association of Feline Practitioners 14

15 Conclusie/discussie (consensus) Huidige vaccinatierichtlijnen zijn gebaseerd op handhaven populatieimmuniteit. Antilichaamtesten ter controle van noodzaak vaccinatie worden bij correcte toepassing voldoende betrouwbaar geacht. Titers kunnen jarenlang/levenslang persisteren. Bij volwassen hond/kat met volledige basisvaccinatie om de 3 jaar hertesten verantwoord (CPV,CDV,HCC hond en FPV kat). Indien test op 1 jaar leeftijd (of weken) positief, na 1 jaar herhalen. Toepassing minder geschikt voor bepalen optimale leeftijd van immunisatie pup. Goede basisvaccinatie verdient de voorkeur. Data vanuit de praktijk verzamelen en analyseren geeft nuttige/ noodzakelijke informatie over praktische toepassing. Vragen? Ervaringen/ Dicussie 15

16 Is er behoefte aan titerbepalingen door het VMDC? VETMAP WAT, WIE, WAAROM EN WANNEER? 16

17 VETMAP WAT en WIE? Wat? Project om resistentie/gevoeligheid te bepalen van dierpathogenen Wie? Gezondheidsdienst voor Dieren Faculteit Diergeneeskunde, VMDC Gefinancierd door ministerie van Economische Zaken (nu weer LNV) VETMAP WAAROM? Behoefte aan resistentiegegevens van dierpathogenen input voor formularia MARAN Commensale en zoönotische bacteriën Met name gericht op volksgezondheid Passieve monitoring gegevens uit routinelabs (bv. VMDC) niet representatief al (meerdere malen) behandeld met antibiotica geen/onvoldoende achtergrondgegevens 17

18 VETMAP WANNEER? Start september 2017 Looptijd 15 maanden Pilot om systematiek op te zetten en haalbaarheid te testen Oktober: monstername kalverhouderij gestart Januari: monstername hond/kat gepland WILT U GRATIS BO/ABG? Meldt u dan aan via vmdc@uu.nl U ontvangt x aantal pakketten met instructie-, afnameen verzendmateriaal U selecteert honden met oppervlakkige of diepe pyodermie die nog niet eerder behandeld zijn met antibiotica U neemt een swab van lesie(s) en stuurt dit met retourenvelop naar VMDC U krijgt de uitslag binnen enkele dagen toegestuurd 18

19 VRAGEN? AANMELDEN: 19