Hoe wordt een boek gemaakt?

Transcriptie

1 Wil jij wel eens weten hoe een boek gemaakt wordt? Dat staat in deze les. Als voorbeeld nemen we het boek Troep in de ruimte over het ruimtemannetje Blitz! Digibordles Hoe wordt een boek gemaakt? Blitz! Uitgeverij Gottmer Tekst: Rian Visser Illustraties: Lars Deltrap Pag 1

2 De schrijfster Een verhaal begint in het hoofd van de schrijver. Rian Visser dacht aan het afval dat in de ruimte zweeft. Er zwerven ongeveer stukken puin, groter dan 10 cm rond in de ruimte. Ze vroeg zich af wat Blitz en zijn vogeltje Priet daarvan zouden vinden. Zo onstond dit verhaal. Rian schrijft vaak thuis op haar werkkamer of in de tuin, maar soms op het strand of op een camping. Schrijven en nadenken over een verhaal kan eigenlijk overal. Het derde boek van Blitz is geschreven tijdens een kampeervakantie in Amerika. Schrijven op de camping Het eerste idee van het verhaal schrijft Rian op een kladblok. Daarna typt ze het verhaal op een computer of een tablet. Rian Visser, Digibordles Hoe wordt een boek gemaakt? Blitz! Uitgeverij Gottmer Tekst: Rian Visser Illustraties: Lars Deltrap Pag 2

3 Het manuscript Als het verhaal getypt is, noem je het een manuscript. Letterlijk betekent manuscript: een met de hand geschreven tekst, maar tegenwoordig schrijft bijna iedereen met de computer. Toch heet het nog steeds een manuscript. Een verhaal is nooit in één keer helemaal goed. Rian schrijft een verhaal soms wel tien keer. Ze streept tekst door en schrijft er nieuwe zinnen bij. Het verbeteren doet ze vaak op papier en daarna past ze het op de computer weer aan. Eerste versie manuscript Blitz! Troep in de ruimte Digibordles Hoe wordt een boek gemaakt? Blitz! Uitgeverij Gottmer Tekst: Rian Visser Illustraties: Lars Deltrap Pag 3

4 De uitgever Als het manuscript klaar is gaat het naar de uitgever. Als de uitgever het verhaal goed vindt en het wil uitgeven, wordt het een boek. De uitgever zorgt dat er tekeningen gemaakt worden en dat het boek wordt vormgegeven. Ook zorgt de uitgever ervoor dat de tekst nog wordt verbeterd. Een redacteur haalt alle fouten eruit. Als het boek klaar is zorgt de uitgever ervoor dat het in de boekwinkels komt te liggen. Het pand van uitgeverij Gottmer in Haarlem Het logo van uitgeverij Gottmer. Dit logo zie je op de rug en achterkant van het boek en ook op de titelpagina. Digibordles Hoe wordt een boek gemaakt? Blitz! Uitgeverij Gottmer Tekst: Rian Visser Illustraties: Lars Deltrap Pag 4

5 De illustrator Lars Deltrap maakt de tekeningen van Blitz. Rian Visser schrijft in het verhaal hoe Blitz eruit ziet. Zijn huid is groen. Zijn broek is blauw. Er staat niet dat de broek een tuinbroek is en dat Blitz een groot hoofd heeft. De tekenaar gebruikt dus zijn eigen fantasie! Om Blitz te bedenken maakte Lars het hoofd in klei en tekende er toen een lijf bij. Kun jij zien welk lijf hij gekozen heeft? Lars Deltrap Digibordles Hoe wordt een boek gemaakt? Blitz! Uitgeverij Gottmer Tekst: Rian Visser Illustraties: Lars Deltrap Pag 5

6 Schetsen De illustrator begint vaak met proeftekeningen. Dit noem je schetsen. Het voordeel van een schets is dat je nog makkelijk dingen kunt veranderen. De tekst van Blitz werd op de computer alvast opgemaakt met witte plekken waar een tekeningen moet komen. Zo kon Lars zien waar plaats was voor de tekeningen. Hij maakte kleine losse tekeningen en tekeningen die een hele of een dubbele pagina (spread) vullen. Digibordles Hoe wordt een boek gemaakt? Blitz! Uitgeverij Gottmer Tekst: Rian Visser Illustraties: Lars Deltrap Pag 6

7 Opmaak Een grafisch ontwerper maakt op de computer de pagina s van het boek op. De ontwerper kiest het lettertype en zet de tekst en de tekeningen bij elkaar. Natuurlijk mogen de schrijver, illustrator en uitgever ook meebeslissen. Digibordles Hoe wordt een boek gemaakt? Blitz! Uitgeverij Gottmer Tekst: Rian Visser Illustraties: Lars Deltrap Pag 7

8 Vormgeving De ontwerper bedenkt samen met de illustrator ook de omslag van het boek. Op de rug zie je altijd een tekening van Blitz en het nummer van het deel. Op de titel en het nummer zit een glanzend laagje UV-lak. AVI Nummer van dit deel Een buitenaards leuk boek! Leesniveau: AVI M4 (NL) en leerjaar 2 midden (België). Een superleuk en spannend verhaal voor beginnende lezers. Coole Suggesties over Blitz! M4 Rian Visser & Lars Deltrap Troep in de ruimte Titel serie Titel van dit deel Flaptekts Barcode Blitz en zijn vogeltje Priet zijn lekker aan het luieren op bol Nul als er opeens een hoop troep voorbij komt zweven. Een bed, een stoel, een badkuip waar komt al die rommel toch vandaan? Blitz is boos, maar Priet vindt het prachtig. Als er een vrolijk speelding langs komt, kan Priet het dan ook niet laten: hij vliegt ernaartoe en zweeft verder en verder weg Tot hij kwijt is. Help! Wat moet Blitz zonder Priet? Blitz! Troep in de ruimte is een verhaal voor beginnende lezers. Er is in dit boek een lettertype gebruikt dat voor iedereen makkelijk leesbaar is, ook voor dyslectici. 3 Schrijver en illustrator Logo uitgever Rian Visser & Lars Deltrap Uitgever Digibordles Hoe wordt een boek gemaakt? Blitz! Uitgeverij Gottmer Tekst: Rian Visser Illustraties: Lars Deltrap Pag 8

9 Proeven en correcties Als de opmaak klaar is, leest de redacteur van de uitgeverij het nog een keer om te zien of er echt geen fouten meer in de tekst staan en om te kijken of de tekst goed klopt bij de tekeningen. De laatste dingen worden verbeterd. Digibordles Hoe wordt een boek gemaakt? Blitz! Uitgeverij Gottmer Tekst: Rian Visser Illustraties: Lars Deltrap Pag 9

10 Aanbiedingsbrochure Al voordat het boek klaar is, komt het in een aanbiedingsbrochure. Daarmee laat de uitgeverij aan de boekwinkel zien welke boeken er binnenkort verschijnen. Soms maakt de uitgeverij een dummy. Dat is een soort nepboek met witte bladzijden binnenin. Digibordles Hoe wordt een boek gemaakt? Blitz! Uitgeverij Gottmer Tekst: Rian Visser Illustraties: Lars Deltrap Pag 10

11 Drukker Daarna gaan de bestanden naar de drukker. Deze drukt geen losse pagina s, maar grote vellen. Hoeveel bladzijden zie je op dit vel? Aan de achterkant staan ook zoveel bladzijden. Hoeveel zijn dat er samen? Drukpers Digibordles Hoe wordt een boek gemaakt? Blitz! Uitgeverij Gottmer Tekst: Rian Visser Illustraties: Lars Deltrap Pag 11

12 Inslagschema en katern De pagina s op de drukvellen lijken door elkaar te zitten. Maar als je het blad vouwt, valt alles op zijn plek. De volgorde van de pagina s op het vel heet een inslagschema. Een gevouwen vel wordt een katern genoemd. Het boek Blitz! Troep in de ruimte heeft 160 pagina s. Je hebt al uitgerekend dat op elk drukvel 32 pagina s staan. Uit hoeveel katernen is het boek dus gemaakt? Digibordles Hoe wordt een boek gemaakt? Blitz! Uitgeverij Gottmer Tekst: Rian Visser Illustraties: Lars Deltrap Pag 12

13 Binden en snijden Een bindmachine naait de katernen aan elkaar. Deze draadjes zie je soms als je het boek openslaat. Dit heet binden. Met een snijmachine worden de randen van het katern weggesneden, zodat het gevouwen vel in losse bladzijden verandert. De bindmachine bindt de katernen aan elkaar. Met een snijmachine wordt het boek aan drie kanten schoongesneden. Digibordles Hoe wordt een boek gemaakt? Blitz! Uitgeverij Gottmer Tekst: Rian Visser Illustraties: Lars Deltrap Pag 13

14 Omslag Het omslag wordt op dun papier gedrukt en op drie stukken karton geplakt: de voorkant, de achterkant en de rug. Het beweegbare stukje naast de rug heet de kneep. Het papier wordt netjes om het karton heen gevouwen. Op de binnenkant wordt het schutblad ertegenaan geplakt. Boven- en onderaan het katern komt een stoffen bandje in een leuke kleur. Aan de binnenkant wordt het papier mooi omgeplakt. Het omslag gedrukt op dun papier Stoffen bandje dat aan het katern wordt geplakt. Digibordles Hoe wordt een boek gemaakt? Blitz! Uitgeverij Gottmer Tekst: Rian Visser Illustraties: Lars Deltrap Pag 14

15 Kleuren controleren Vierkleuren drukwerk (cmyk) wordt gemaakt door 4 drukinkten te mengen. Cyaan (c) Magenta (m) Geel/Yellow (y) Zwart (k) Hier wordt de kleur geel gedrukt. Zwart Zwart + geel Zwart + geel + magenta Zwart + geel + magenta + cyaan Als alle kleuren van het omslag gedrukt zijn, controleert de drukker met een vergrootglas of alles goed past. Er mag natuurlijk niet een kleur een een stukje ernaast gedrukt zijn. Digibordles Hoe wordt een boek gemaakt? Blitz! Uitgeverij Gottmer Tekst: Rian Visser Illustraties: Lars Deltrap Pag 15

16 Oplage De eerste keer worden er vaak ongeveer 3000 boeken gedrukt. Dit heet de oplage. Als alle boeken op zijn, worden er nieuwe boeken gedrukt. Dit heet de tweede druk. En daarna komt de derde druk. En de vierde De boeken worden bewaard in het CB (voorheen Centraal Boekhuis). Dat is een heel groot pakhuis vol boeken. Hier liggen alle boeken die in Nederland te koop zijn. Digibordles Hoe wordt een boek gemaakt? Blitz! Uitgeverij Gottmer Tekst: Rian Visser Illustraties: Lars Deltrap Pag 16

17 Boekwinkel en bibliotheek Het boek is klaar en is te koop in de boekwinkel. Na een tijdje kun je het ook lenen in de openbare bibliotheek en misschien ook in de bibliotheek van jouw school. Je kunt het ook als e-book lezen op een tablet of e-reader. Digibordles Hoe wordt een boek gemaakt? Blitz! Uitgeverij Gottmer Tekst: Rian Visser Illustraties: Lars Deltrap Pag 17

18 Nu kan iedereen het boek lezen! Blitz is dol op schoolbezoeken Ik ben verkleed als Blitz Juf leest voor Rian Visser met een fan Trailer van Blitz op YouTube Zelf een strip maken Je kunt een knuffel van Blitz haken Een mooie tekening van Blitz Klei-animatie van Blitz op YouTube Digibordles Hoe wordt een boek gemaakt? Blitz! Uitgeverij Gottmer Tekst: Rian Visser Illustraties: Lars Deltrap Pag 18

19 Zelf een boekje maken Vouw een vel drie keer doormidden. Je hebt nu acht pagina s. Vouw het vel nu in de lengte doormidden en zorg dat de middelste pagina s uit elkaar vallen Schema voor een boekje van 8 pagina s. Vouw het vel twee keer terug (het is nog eenmaal gevouwen) en knip vanuit de vouw de middelste twee pagina s open. Druk samen, zodat je een boekje krijgt van acht pagina s. Vouw het vel daarna weer helemaal open. Digibordles Hoe wordt een boek gemaakt? Blitz! Uitgeverij Gottmer Tekst: Rian Visser Illustraties: Lars Deltrap Pag 19

20 Blitz! Troep in de ruimte Blitz! Troep in de ruimte Ook verkrijbaar: Blitz! Blitz! Op bol Tien Leesniveau AVI E3 tot M4. Blitz en zijn vogeltje Priet zijn lekker aan het luieren op bol Nul als er opeens een hoop troep voorbij komt zweven. Een bed, een stoel, een badkuip waar komt al die rommel toch vandaan? Blitz is boos, maar Priet vindt het prachtig. Als er een vrolijk speelding langs komt, kan Priet het dan ook niet laten: hij vliegt ernaartoe en zweeft verder en verder weg Tot hij kwijt is. Help! Wat moet Blitz zonder Priet? Meer lezen. Digibordles Hoe wordt een boek gemaakt? Blitz! Uitgeverij Gottmer Tekst: Rian Visser Illustraties: Lars Deltrap Pag 20

21 Deze les is gemaakt door Rian Visser. Op rianvisser.yurls.net staan nog veel meer gratis digibordlessen voor het onderwijs: over kinderboeken, creatief schrijven, illustreren, geschiedenis, apps maken, animaties, etc. Komt Rian binnenkort op jouw school? Bekijk dan eerst deze video. Daarin is ook te zien hoe ze aan Blitz werkt. De boeken en een blog van Rian Visser vind je op Meer tekeningen van Lars Deltrap kun je vinden op Je kunt Rian of Lars boeken voor een schoolbezoek via Digibordles Hoe wordt een boek gemaakt? Blitz! Uitgeverij Gottmer Tekst: Rian Visser Illustraties: Lars Deltrap Pag 21