LUCIEN DE MUNNYNCK ( )

Transcriptie

1 Academiejaar LUCIEN DE MUNNYNCK ( ) Monografische studie van een Kortrijkse architect DEEL 1: TEKST Masterproef voorgelegd aan de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte, Vakgroep Kunst-, Muziek- en Theaterwetenschappen, voor het verkrijgen van de graad van Master, door Judith Delbaere ( ). Promotor: prof. dr. Linda Van Santvoort

2 Woord vooraf Deze masterproef zou niet tot stand gekomen zijn zonder de hulp van verscheidene mensen die steeds aan mijn zijde stonden. Als eerste wil ik graag mijn promotor, prof. dr. Linda Van Santvoort, bedanken voor haar begeleiding en feedback tijdens het schrijfproces. Vervolgens wil ik ook graag mijn zus en vrienden bedanken die zorgden voor de nodige ontspanning en de steun in moeilijke tijden. Een speciale dank gaat uit naar mijn ouders voor hun hulp en onvoorwaardelijke liefde. Graag wil ik ook mijn dank betuigen aan de familie van Lucien De Munnynck, meer bepaald aan Inge Misschaert en Dominique Favere, voor het verschaffen van vele biografische gegevens. Ook gaat mijn dank uit naar Joost Buysschaert en Mia De Meulemeester die mij binnenlieten in hun privé eigendom en mij met veel enthousiasme ontvingen. Tot slot wil ik ook de medewerkers van het stadsarchief te Kortrijk bedanken om mij vaak langer te laten werken dan de openingsuren toelieten en mij steeds bijstonden bij vragen of problemen.

3 Inhoudsopgave DEEL 1: TEKST I. Inleiding 1 II. Status Quaestionis 2 III. Onderzoeksvraag 5 IV. Onderzoeksstrategie en methodologie 6 IV.1. Geschreven bronnen 6 IV.1.1. Literatuur 6 IV.1.2. Internetbronnen 9 IV.1.3. Archiefonderzoek 10 IV.2. Ongeschreven bronnen 14 IV.2.1. Iconografische bronnen 14 IV.2.2. Mondelinge bronnen 14 IV.2.3. Monumentale bronnen 16 V. Lucien De Munnynck ( ): een biografische levensschets 18 VI. Kortrijk tijdens de 20 e eeuw: een contextschets 26 VI.1. Economie 26 VI.1.1. Textiel 26 VI.1.2. Steen 28 VI.1.3. Hout 29 VI. 2. Stedelijke groei 32 VII. Het Oeuvre van Lucien De Munnynck in Kortrijk 35 VII.1. Invloeden, stijl en vormgeving 35 VII.1.1. Sint-Lucasschool 35 VII.1.2. Valentin Vaerwyck 36 VII.1.3. Amsterdamse School 37 VII.1.4. Interbellumarchitectuur 39 VII.1.5. Wederopbouw na WOII 41 VII.1.6. Naoorlogse versoberde architectuur 42 VII.2. Vergelijking bouwvoorschriften voor en na WOII 45 VII.2.1. Bouwvergunning 45 VII.2.2. Afmetingen 46 VII.2.3. Brandveiligheid 48

4 VII.2.4. Hygiëne 49 VII.2.5. Vernieuwingen in VII.3. Typologieën 52 VII.3.1. Privé woningen 53 VII.3.2. Winkelhuizen 59 VII.3.3. Openbare gebouwen 60 VII.3.4. Sociale huisvesting 65 VIII. Sociale huisvesting 66 VIII.1. Algemene situatie in België 66 VIII.2. Algemene situatie in Kortrijk 71 VIII.3. Het aandeel van Lucien De Munnynck in Kortrijk 73 VIII.4. Casus sociale woonwijk Blauwe Poort 75 VIII.4.1. Blauwe poort : eerste bouwfase (1955) 76 VIII.4.2. Blauwe poort : tweede bouwfase (1958) 77 IX. Buiten de grenzen van Kortrijk: casus Villa Zonnekracht te Tiegem 80 IX.1. Lieven Colardyn 82 IX.2. Villa Zonnekracht 84 IX.2.1. Exterieur 84 IX.2.2. Interieur 86 X. Conclusie 88 XI. Bibliografie 90 XI.1. Literatuur 90 XI.2. Archiefbronnen 95 XI.3. Onuitgegeven bronnen 97 XI.4. Internet bronnen 98 XI.5. Mondelinge bronnen 100 XII. Bijlagen 101 XII.1. Interview Inge Misschaert (achterkleinkind) 11 april XII.2. Interview Dominique Favere (kleinkind) 26 april DEEL 2: CATALOGUS I. Toelichting II. Oeuvrelijst III. Catalogus

5 I. Inleiding Het vertrekpunt van deze masterproef was vanzelfsprekend mijn persoonlijke interesse in architectuur. Hoewel ik vanuit mijn vooropleiding muziek in het middelbaar er van overtuigd was dat ik musicologie ging studeren, heeft mijn vooropgezet plan een verrassende wending gekregen. Het vak Architectuurgeschiedenis I in het eerste jaar van prof. dr. Dirk De Meyer boeide mij mateloos, waardoor ik het volgende jaar de richting beeldende kunst en architectuur insloeg. Een keuze waar ik nog geen seconde spijt van gehad heb. Wanneer ik in het tweede jaar de vakken Monumentenzorg, Methodologie van de beeldende kunst en architectuur en Architectuur en stedenbouw in de 19de en 20ste eeuw van prof. dr. Van Santvoort gedoceerd kreeg, groeide mijn interesse in architectuur steeds meer. Het werd ook duidelijk dat mijn persoonlijke belangstelling eerder uitging naar de architectuur van de 20 e eeuw. Na de oefening huizenonderzoek in het vak Methodologie van de beeldende kunst en architectuur te volbrengen, betreurde ik dat de gewonere burgerhuizen wat onderbelicht werden in de literatuur. Vandaar ook mijn keuze om een nog onbekende architect, met slechts enkele gebouwen opgenomen in de inventaris, te behandelen. Een monografische studie sluit het nauwst aan bij mijn persoonlijk interesseveld. Omdat het leven en het werk van een architect onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn, leek het mij boeiend om in de huid te kruipen van een nog onbekende architect. Wanneer ik Lucien De Munnyncks naam op de lijst met suggesties voor onderwerpen van de bachelor- en masterproeven voor architectuur zag staan, zocht ik meteen zijn naam in de inventaris van het Agentschap Onroerend Erfgoed. Zijn stijl en gebouwen spraken mij direct aan waardoor de keuze snel gemaakt was. Hoewel ik zelf niet van Kortrijk ben, was de stad mij voordien niet onbekend, wat het onderzoek een stuk aangenamer maakte. 1

6 II. Status Quaestionis Over het oeuvre en de levensloop van de Kortrijkse architect Lucien De Munnynck is nagenoeg geen onderzoek gedaan. Hoewel hij een aanzienlijk aantal beeldbepalende gebouwen, sociale huisvestingen, openbare gebouwen, villa s en winkelhuizen in en rond Kortrijk ontwierp, is een oeuvre-overzicht of monografie over Lucien De Munnynck tot nog toe onbestaand. In de gepubliceerde literatuur wordt hij wel eens sporadisch vermeld, maar de verkregen informatie blijft summier en beperkt zich vaak tot het feit dat Lucien De Munnynck de ontwerper is van een gebouw (meestal is dit zijn eigen woning). In de literatuur (zoals in Architectuur in de golden sixties: de Turnhoutse School 1 of Metamorfosen: een ruimtelijke biografie van de regio Kortrijk 2 ) vermeldt men wel verschillende sociale woonwijken die hij gebouwd heeft, doch wordt de naam van De Munnynck niet vernoemd als ontwerper van de wijk. Een laatste belangrijke gepubliceerde bron is Op de grens van twee werelden: beeld van het architectuuronderwijs aan het Sint-Lucasinstituut te Gent in de periode /1974 van Dirk Van de Perre (2003) waarin de jonge De Munnynck zijn visie over hedendaagse architectuur uiteenzet. 3 Het ontbreken van zijn naam in Repertorium van de architectuur in België: van 1830 tot heden 4 (2003) is een belangrijk gegeven. Hij wordt, samen met vele andere architecten uit Kortrijk (die overigens ook een aanzienlijk oeuvre op hun naam staan hebben), hier buiten beschouwing gelaten. Ook de publicatie van Michiel Heirman en Linda Van Santvoort Gids voor architectuur van België 5 (2000) of Hedendaagse architectuur in België 6 (1995) van Geert Bekaert maken evenmin melding van deze architect. Hoewel deze overzichtswerken over de architectuur in België geen aandacht aan Lucien De Munnynck schenken, zijn toch een gering aantal gebouwen van zijn hand opgenomen en besproken in de inventaris van het Onroerend Erfgoed Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen: inventaris van het bouwkundig erfgoed. Provincie West-Vlaanderen: gemeente 1 Katrina Van Herck, Wonen in een park: sociale woningbouw in de golden sixties, in Architectuur in de Golden Sixties: De Turnhoutse School, red. Yves De Bont en Francis Strauven. (Tielt: Lannoo, 2012). 2 Bruno De Meulder et al., Metamorfosen: Een ruimtelijke biografie van de regio Kortrijk (Brussel: Intercommunale Leiedal, 2010). 3 Dirk Van de Perre, Op de grens van twee werelden: beeld van het architectuuronderwijs aan het Sint- Lucasinstituut te Gent in de periode /1974 (Gent: Provinciebestuur Oost-Vlaanderen, 2003). 4 Anne Van Loo et al., Repertorium van de architectuur in België: van 1830 tot heden (Antwerpen: Mercatorfonds, 2003). 5 Michiel Heirman en Linda Van Santvoort, Gids voor architectuur in België (Tielt: Lannoo, 2000). 6 Geert Bekaert, Hedendaagse architectuur in België (Tielt: Lannoo, 1995). 2

7 Kortrijk 7 (2005). Ook een persoonsbeschrijving, zoals bij vele andere architecten in de inventaris voorhanden is, ontbreekt hier echter. 8 Ook op lokaal niveau wordt Lucien De Munnynck vanuit architectuur historisch perspectief slechts weinig besproken. Slecht één artikel in het Kortrijkse tijdschrift Curtricke uit is volledig gewijd aan deze, in zijn tijd, toch wel befaamde architect. Dit artikel was een goede aanzet voor het onderzoek, maar van enige kritische beschouwing is geen sprake. Aangezien het geen wetenschappelijk tijdschrift is maar een cultureel maandblad over de geschiedenis en de lokale folklore van Kortrijk, moet de lezer zijn kritische reflex behouden. Men zou namelijk geen kwaad woord willen zeggen over hun stadsgenoot. Men schrijf in het artikel: Niet te noemen zijn de architecturale bouwwerken van die Gentse Kortrijkzaan binnen Kortrijk en wijde omgeving. 10 Het is zodoende een ware uitdaging om dit omvangrijk oeuvre te reconstrueren en te onderzoeken. Een ander voorbeeld van een vermelding van Lucien De Munnynck in de lokale literatuur over Kortrijk is terug te vinden in Konfrontaties in Moderne Architectuur: een promenade in en rond Kortrijk 11 (1990) van Marc Dubois. Hierin worden slechts enkele van zijn gebouwen vermeld, waaronder zijn eigen woning, geïllustreerd met een foto. Zijn woningen worden genoemd onder de art deco stijl in de Kortrijkse burgerlijke architectuur, waar het kenmerkende gebruik van verschillende materialen in één en dezelfde gevel benadrukt wordt 12. Paul Debrabandere maakt in Kortrijkse gevels: van neoklassicisme tot nieuwe zakelijkheid 13 (1983) eveneens melding van enkele art deco gebouwen van Lucien De Munnynck, waarvan sommige eveneens geïllustreerd met een foto. Er werden occasioneel enkele vermelding van Lucien De Munnynck gevonden in de toenmalige contemporaine literatuur. Het architectuurtijdschrift Bâtir van 15 januari maakte bijvoorbeeld reclame voor de duurzame baksteen uit Nieuwpoort waarmee Lucien De Munnynck bouwde. Deze reclame werd bekrachtigd met een foto van de kapel van het VTI te Kortrijk die Lucien reeds op negenentwintig jarige leeftijd ontwierp. Er doken tevens enkele 7 Ann De Gunsch et al., Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen: inventaris van het bouwkundig erfgoed. Provincie West-Vlaanderen: gemeente Kortrijk. Deel IA: stad Kortrijk (Brussel: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. Afdeling Monumenten en Landschappen, 2005). 8 Inventaris Onroerend Erfgoed, laatst geraadpleegd op 5 mei 2017, 9 Carl Dehaen en Luc Vandenbogaerde, Architect Lucien Demunnynck, Curtricke, nr. 310 (2005): Ibid Marc Dubois, Konfrontaties in Moderne Architectuur: een promenade in en rond Kortrijk (Kortrijk: KOMA, 1990). 12 Ibid., Paul Debrabandere, Kortrijkse gevels: van neoklassicisme tot nieuwe zakelijkheid (Kortrijk: De Leiegouw, 1983), Le palmares d un bon matériau, Bâtir 3, nr. 14 (1934):

8 krantenartikels op, bijvoorbeeld in Het Kortrijksche volk (1932), over de opbouw of afbraak van openbare gebouwen die door De Munnynck gerealiseerd werden. 15 Dat Lucien De Munnynck een belangrijk architect was en het onderzoeken waard is, werd in twee verschillende bronnen aangehaald. Enkele studenten kunstwetenschappen schreven in 2012 een architectuurbrochure over één van de gebouwen van Lucien De Munnynck ( Villa Zonnekracht ) voor het vak Capita Selecta van de Architectuurgeschiedenis en de Monumentenzorg van prof. dr. Van Santvoort. Hun besluit ging als volgt: Hoewel hij destijds een veelbesproken en zeer geapprecieerd man was, stellen wij jammerlijk vast dat aan de man nog geen monografie is gewijd. Argumenten om hier echter voor te pleiten, zijn snel gevonden. Lucien De Munnynck was immers meer dan een doorsnee architect die de nieuwe trends in de architectuurwereld op de voet volgde. 16 Bovendien wordt Lucien De Munnynck samen met drie andere collega s (P. Scherpereel, W. Van Spranghe en C. Debels) in de inventaris Onroerend Erfgoed van de gemeente Kortrijk (2005) vernoemd als de belangrijkste vertegenwoordiger van art deco getinte woonhuizen in Kortrijk. 17 Lucien De Munnynck wordt slechts sporadisch en fragmentarisch vermeld in de literatuur. Een grondig onderzoek naar deze architect wiens oeuvre beeldbepalend was (en nog steeds is) voor het uitzicht van de Kortrijkse straten is hier dus zeker op zijn plaats. 15 De Bouwmeester der Werken De Munnynck, Ter Sint Jozefs Vrije Beroepsschool, Het Kortrijksche Volk, 24 juli 1932, 1; H.T., Oude Kortrijkse veemarkt gesloten, krantenknipsel oktober 1986, laatst geraadpleegd op 25 april 2017, e2b b8bbd228mwj2cpp2cf14xq6f3pm1moh5jie8yg6p?tab=multipage_items; H.T., Architect De Munnynck: Veemarkt was te hoog, krantenknipsel uit 1986, laatst geraadpleegd op 25 april 2017, b8bbd228mwj2cpp2cf14xq6f3pm1moh5jie8yg6p/2#2?c=2. 16 Bart Vanlerberghe, Rik Delmulle, Frederik Vercammen, Elisa Van Houte en Fien Cornelis, Villa Zonnekracht, Capita Selecta van de Architectuurgeschiedenis en de Monumentenzorg, Universiteit Gent, De Gunsch et al., Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen. Deel IA: stad Kortrijk, 15. 4

9 III. Onderzoeksvraag In deze masterproef krijgt u een monografische studie te lezen die handelt over het leven en het werk van, vooralsnog niet onderzochte, architect Lucien De Munnynck ( ). Het doel van het onderzoek is een biografische levensschets op te stellen en een zo volledig mogelijk beeld te geven van zijn oeuvre in Kortrijk. De biografische levensschets is slecht een summier deel van het onderzoek. De klemtoon van de masterproef zal liggen op de analyse van het oeuvre van de vergeten Kortrijkse architect Lucien De Munnynck. Aangezien hij 97 jaar oud geworden is en zijn eerste gebouw heeft verwezenlijkt op zijn 25 e levensjaar, is het onmogelijk om alle werken van zijn hand op te lijsten en te behandelen. Hij heeft namelijk niet enkel in Kortrijk gebouwd, maar ook ver daarbuiten. Dit onderzoek zal zich enkel toespitsen op het omvangrijke oeuvre dat hij in de stad Kortrijk zelf verwezenlijkt heeft. De andere gemeentes waar Lucien De Munnynck bouwde, zullen bijgevolg buiten beschouwing blijven in het tekstcorpus. Er zal wel aandacht besteed worden aan één uitgeschreven casus over Villa Zonnekracht die hij in Tiegem verwezenlijkte, omdat het toch erg interessant is om te zien hoe de architect zich ontplooit in een meer landelijke omgeving. Daarnaast zal ook een uitgewerkte casus over de sociale huisvesting in Kortrijk, het aandeel van De Munnynck in dit verhaal en een uitgewerkt voorbeeld van een door hem ontworpen wijk aan bod komen. Door middel van archiefonderzoek zal een oeuvrelijst opgesteld worden waarin al zijn opdrachten als zelfstandig architect vanaf zijn 28 e levensjaar tot zijn pensioen opgelijst worden. Zowel de oude bouwaanvragen (19 e eeuw tot WOII) als de nieuwe bouwaanvragen (na WOII) zullen dossier per dossier doorploegd worden, op zoek naar ontwerpen van Lucien De Munnynck. Nadat de oeuvrelijst opgesteld is, zal een selectie gemaakt worden van de nog bestaande nieuwbouwprojecten van Lucien De Munnynck en deze zullen uitgebreid besproken worden in een catalogus, geïllustreerd met fotomateriaal van de huidige situatie en de archiefplannen. Naast een biografische levensschets en een oeuvrebespreking, zal eveneens de historische context van de stad Kortrijk in die tijd aan bod komen. Er zal ook getracht worden een kader te schetsen in dewelke de architect moest fungeren door middel van een onderzoek naar de bouwvoorschriften. De verschillende invloeden die de architect gevormd hebben zullen eveneens uitgebreid behandeld worden. Aangezien praktisch geen wetenschappelijke literatuur melding maakt van Lucien De Munnynck, zal het onderzoek overwegend uit archiefwerk bestaan. Daarnaast zullen mondelinge bronnen ook enorm waardevol zijn voor dit onderzoek (voornamelijk voor de biografische levensschets). Na een intensief archivalisch onderzoek zal door middel van veldwerk nagegaan worden welke gebouwen al dan niet nog bewaard zijn en in welke staat ze verkeren. Om de invloeden en het volledige oeuvre te bespreken en een context te schetsen van die tijd, zal vanzelfsprekend beroep gedaan worden op de talrijke literatuur die hierover handelt. 5

10 IV. Onderzoeksstrategie en methodologie IV.1. Geschreven bronnen IV.1.1. LITERATUUR Het raadplegen van de inventaris van het Agentschap Onroerend Erfgoed 18 betekende de start van dit onderzoek. Welgeteld achttien gebouwen van zijn hand (waarvan twaalf in Kortrijk zelf) werden in de inventaris opgenomen. Vervolgens werden verschillende publicaties over architectuur in België geraadpleegd (cf. status quaestionis), op zoek naar vermeldingen van Lucien De Munnynck. Aangezien hij buiten beschouwing gelaten wordt in deze overzichtswerken, werd meer lokale en vulgariserende literatuur geconsulteerd met hetzelfde doel voor ogen: meldingen vinden van Lucien De Munnynck zelf of zijn oeuvre. Niet meer dan enkele korte vermeldingen werden terug gevonden in de lokale literatuur. Slechts één bron, een artikel uit het tijdschrift Curtricke 19, wijdde expliciete aandacht aan Lucien De Munnynck. Zoals uit de status quaestionis reeds bleek, is er over Lucien De Munnynck nagenoeg niets gepubliceerd. Het werd al snel duidelijk dat dit onderzoek grotendeels gebaseerd zal zijn op archivalisch onderzoek. Metamorfosen: een ruimtelijke biografie van de regio Kortrijk 20 en De geschiedenis van Kortrijk 21 waren de belangrijkste publicaties om een stedelijke context, een historische schets en een stadsontwikkeling van Kortrijk te kaderen in de periode dat Lucien De Munnynck hier actief was. Ook de inventaris van het Onroerend Erfgoed Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen: inventaris van het bouwkundig erfgoed. Provincie West-Vlaanderen: gemeente Kortrijk 22 bespreekt een korte geschiedenis van de stad en schrijft beknopt over de architectuur en stratenstructuur in Kortrijk. Om een overzicht te krijgen van de aanwezige stijl in de burgerlijke architectuur van Kortrijk vanaf het interbellum, waren volgende publicaties interessant: Konfrontaties in Moderne Architectuur: een promenade in en rond Kortrijk 23 en Kortrijkse gevels: van neoklassicisme tot nieuwe zakelijkheid. 24 Aangezien Lucien De Munnynck een samenwerking kende met Kunstwerkstede De Coene en De Coene eveneens een grote rol speelde in de ontwikkeling van de Kortrijkse industrie, kon Kortrijkse kunstwerkstede gebroeders De Coene: 80 jaar ambacht en industrie: meubelen, 18 De Inventaris van het Onroerend Erfgoed, laatst geraadpleegd op 21 april 2016, 19 Dehaen en Vandenbogaerde, Architect Lucien Demunnynck, De Meulder et al., Metamorfosen. 21 Niklaas Maddens et al., De geschiedenis van Kortrijk (Tielt: Lannoo, 1990). 22 De Gunsch et al., Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen. Deel IA: stad Kortrijk. 23 Dubois, Konfrontaties in Moderne Architectuur: een promenade in en rond Kortrijk. 24 Debrabandere, Kortrijkse gevels: van neoklassicisme tot nieuwe zakelijkheid. 6

11 interieurs, architectuur 25 niet ontbreken in de literatuurlijst. Een project die De Coene samen met Lucien De Munnynck verwezenlijkte, wordt overigens vermeld in hun oeuvrelijst. Verschillende basiswerken over de architectuur in België hebben geholpen om de ontwerpen van Lucien De Munnynck te kunnen duiden binnen een bepaalde stijl. Als eerste was Hedendaagse architectuur in België 26 een belangrijk werk dat de architectuuromwentelingen in de 20 e eeuw behandelt. Ook Art deco en modernisme in België: architectuur in het Interbellum 27 en Moderne bouwkunst in België 28 verleenden een grote bron aan informatie over de Belgische architectuur in de 20 e eeuw. Het hoofdstuk over modernisme in Repertorium van de architectuur in België: van 1830 tot heden 29 mag hier ook niet ontbreken. Literatuur over de stijlen en personen die Lucien De Munnynck beïnvloed hebben, werd eveneens geraadpleegd. Allereerst werden boeken over het Sint-Lucas Instituut opgezocht, vermits hij hier zijn diploma bouwmeester behaalde. Op de grens van twee werelden: beeld van het architectuuronderwijs aan het Sint-Lucasinstituut te Gent in de periode / was hierbij een erg interessante bron. Aangezien hij in zijn jonge jaren werkte bij Valentin Vaerwyck was het zeker aangewezen het werk van zijn leermeester eens van dichterbij te bekijken. Volgende publicaties schetsen een beeld van de befaamde Vaerwyck: Valentin Vaerwyck: van Oud-Vlaendren tot nieuw Provinciehuis 31 en Nieuwe Bouwkunst in België. XVI. Valentin Vaerwyck s Werk 32 uit het architectuur tijdschrift De Bouwgids. Bij het bespreken van zijn oeuvre in het interbellum en na de Tweede Wereldoorlog waren volgende werken van groot belang: Interbellumarchitektuur in Oost-Vlaanderen 33, Het Miljoenenkwartier: een Gentse woonwijk uit het Interbellum 34, het artikel Traditionalisme door Leen Meganck in het tijdschrift Openbaar Kunstbezit in Vlaanderen 35, Bruxelles Frank Herman et al., Kortrijkse kunstwerkstede gebroeders De Coene: 80 jaar ambacht en industrie: meubelen, interieurs, architectuur (Kortrijk: Groeninghe, 2006). 26 Bekaert, Hedendaagse architectuur in België. 27 Jos Vandenbreeden en France Vanlaethem, Art deco en modernisme in België: architectuur in het Interbellum (Tielt: Lannoo, 1996). 28 Pierre Puttemans, Moderne bouwkunst in België (Brussel: Vokaer, 1975). 29 De vele gezichten van het modernisme, in Repertorium van de architectuur in België: van 1830 tot heden, red. Anne Van Loo. (Antwerpen: Mercatorfonds, 2003), Van de Perre, Op de grens van twee werelden. 31 Anthony Demey, Valentin Vaerwyck: van Oud-Vlaendren tot nieuw Provinciehuis (Gent: Provinciebestuur Oost-Vlaanderen). 32 D. de Vos, Nieuwe Bouwkunst in België. XVI. Valentin Vaerwyck s Werk., De Bouwgids, nr. 8-9 (1932): Anthony Demey, Marc Dubois en Norbert Poulain, Interbellumarchitektuur in Oost-Vlaanderen (Gent: Provinciebestuur Oost-Vlaanderen, 1990). 34 Leen Meganck, Anthony Demey en Norbert Poulain, Het Miljoenenkwartier: een Gentse woonwijk uit het Interbellum (Gent: Provincie Oost-Vlaanderen, 1995). 35 Leen Meganck, Traditionalisme, Openbaar Kunstbezit in Vlaanderen 36, nr. 2 (1998). 7

12 Architecture moderne au temps de l Expo en Post-war buidling materials in housing in Brussels Om de concrete terminologie en de planindelingen toe te lichten, leverden publicaties Doet u aan familieleven? Planindeling en comfort in de Gentse interbellumwoning 38, Bouwen aan een nieuwe thuis: wooncultuur in Vlaanderen tijdens het interbellum 39 en Hoe zouden we graag wonen? Woonvertogen in Vlaanderen tijdens de jaren zestig en zeventig 40 een bron aan informatie. Niet enkel Belgische, maar ook Nederlandse architectuur heeft Lucien De Munnyncks bouwstijl sterk beïnvloed. In de jaren twintig maakte hij kennis met de stijl van de Amsterdamse School waardoor volgende publicaties niet ongelezen konden blijven: De Amsterdamse School: , Nederlandse bouwkunst: een geschiedenis van tien eeuwen architectuur 42 en Amsterdam in de 20e eeuw. 43 Voor het opstellen van de catalogus van het oeuvre van Lucien De Munnynck, en daarbij de correcte terminologie te hanteren, kwam Bouwkundige termen: verklarend woordenboek van de Westerse architectuur- en bouwhistorie 44 van Haslinghuis en Janse goed van pas. Ook Duizend Kortrijkse Straten 45 was een handig werkinstrument om de historie van de straten waarin Lucien bouwde te achterhalen. In deze publicatie worden eveneens vele afbraken en bombardementen vermeld, dewelke tijdens het veldwerk een verklaring konden bieden aan het niet terug vinden van het gebouw. De straatnamen die veranderden doorheen de tijd worden hierin ook vermeld, waardoor telkens de oude straatnaam aan de huidige kon gelinkt worden. De belangrijkste informatiebronnen voor de casus Villa Zonnekracht te Tiegem waren het tijdschrift De Gidsenkring 46, het Nationaal biografisch woordenboek 47 en Terugblik op 36 Caroline Berckmans en Pierre Bernard, Bruxelles Architecture moderne au temps de l Expo 58 (Brussel: Aparté, 2007). 37 Stephanie Van de Voorde, Inge Bertels en Ine Wouters, Post-war buidling materials in housing in Brussels (Brussel: Vrije Universiteit Brussel, 2015). 38 Leen Meganck, Doet u aan familieleven? Planindeling en comfort in de Gentse interbellumwoning (Leuven: Peeters, 2004). 39 Sofie De Caigny, Bouwen aan een nieuwe thuis: wooncultuur in Vlaanderen tijdens het interbellum (Leuven: Universitaire Pers, 2010). 40 Els De Vos, Hoe zouden we graag wonen? Woonvertogen in Vlaanderen tijdens de jaren zestig en zeventig (Leuven: Leuven UP, 2012). 41 Adriaan Venema et al., De Amsterdamse School: (Amsterdam: Van Gennep, 1979). 42 Koen Kleijn, Jos Smit en Claudia Thunnissen, Nederlandse bouwkunst : een geschiedenis van tien eeuwen architectuur (Alphen aan den Rijn: Atrium, 1995). 43 Richter Roegholt, Amsterdam in de 20e eeuw (Utrecht: Spectrum, 1997). 44 E. J. Haslinghuis en H. Janse, Bouwkundige termen: verklarend woordenboek van de Westerse architectuuren bouwhistorie (Leiden: Primavera Pers, 2005). 45 Egied van Hoonacker, Duizend Kortrijkse Straten (Kortrijk: Van Hoonacker, 1986). 46 Els Germonpré, Lieven Robbrecht Colardyn ( ), in De gidsenkring 34, nr. 5 (1966). 47 Frans De Vleeschouwer, Colardyn Lieven, Nationaal biografisch woordenboek, deel 4 (Brussel: Paleis der Academiën: 1970). 8

13 Tiegem. 48 Om de casus over sociale huisvesting te onderbouwen werden onder meer volgende werken geraadpleegd: het doctoraat van Fredie Floré 49, het artikel van Leen Meganck over volkshuisvesting in het tijdschrift Openbaar Kunstbezit Vlaanderen 50, de boeken Huiszoeking: een kijkboek sociale woningbouw 51, Ontwikkeling van de tuinwijkgedachte in België: Een overzicht van de Belgische volkswoningbouw , Bouwstenen van sociaal woonbeleid. De VHM bekijkt 50 jaar volkshuisvesting in Vlaanderen 53, Historische parken en tuinen in Kortrijk 54, het tijdschrift Wonen 55, het hoofdstuk over sociale woningbouw in Repertorium van de architectuur in België van 1830 tot heden 56 en het hoofdstuk van Katrina Van Herck in Architectuur in de Golden Sixties: De Turnhoutse School. 57 IV.1.2. INTERNETBRONNEN Naast de website van de inventaris van het Onroerend Erfgoed 58 werd ook de zoekmachine Google als één van de eerste stappen in dit onderzoek geraadpleegd. Wanneer gezocht werd op de naam Lucien De Munnynck, verscheen er een blog 59 van een achterkleinkind (Inge Misschaert) waarin zij kort over haar overgrootvader vertelt. De website Geneanet 60 bood een grote hulp bij het reconstrueren van de stamboom van de familie De Munnynck. Indien de huisnummers niet vermeld werden op de bouwaanvragen, maar het perceelsnummer wel voorhanden was, was CadGIS Viewer 61 een handige zoekmachine. Op deze website vindt men namelijk een kadastrale kaart van België terug, waar aan de hand van een adres of perceelsnummer een gebouw kan gesitueerd worden. Deze website was echter niet enkel 48 Godfried van de Meulebroeke, Terugblik op Tiegem (Tiegem: V.Z.W. St.-Arnoud, 1992). 49 Fredie Floré, Lessen in modern wonen. Een architectuurhistorisch onderzoek naar de communicatie van modellen voor goed wonen in België , (doct. diss., Universiteit Gent, 2006). 50 Leen Meganck, Volkshuisvesting in het interbellum: van beluik tot tuinwijk tot flatgebouw, Openbaar Kunstbezit Vlaanderen 36, nr.2 (1998). 51 Leo Peeters en Pascal De Decker, Huiszoeking: een kijkboek sociale woningbouw (Brussel: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, 1999). 52 Marcel Smets, Ontwikkeling van de tuinwijkgedachte in België: Een overzicht van de Belgische volkswoningbouw (Brussel: Mardaga, 1977). 53 Bouwstenen van sociaal woonbeleid. De VHM bekijkt 50 jaar volkshuisvesting in Vlaanderen (Brussel: Vlaamse huisvestingsmaatschappij, 1997). 54 Paul Debrabandere, Historische parken en tuinen in Kortrijk (Kortrijk: De Leiegouw, 1992). 55 J. M.L. Demeyere, VIII. Te Kortrijk, in Wonen, speciaal nr. (1957); De nationale wedstrijd groenruimten 1960, in Wonen, red. C. Crappe (sept.1961). 56 P. Frankignoulle, Sociale Woningbouw, in Repertorium van de architectuur in België: van 1830 tot heden, red. Anne Van Loo. (Antwerpen: Mercatorfonds, 2003), Van Herck, Wonen in een park: sociale woningbouw in de golden sixties. 58 De Inventaris van het Onroerend Erfgoed, laatst geraadpleegd op 21 april 2016, 59 Inge Misschaert, Op WTV!, laatst geraadpleegd op 19 april 2016, 60 Guy van der Klein, Philippus Octavus De Munnynck, laatst geraadpleegd op 9 april 2016, 61 CadGIS Viewer, laatst geraadpleegd op 19 april 2016, 9

14 handig wanneer het huisnummer ontbrak op de bouwaanvragen. Huisnummers veranderen namelijk doorheen de tijd, waardoor het toch de moeite loonde om te kijken of het perceelsnummer nog steeds met de huidige woning overeen kwam. Dit was echter niet altijd het geval, waardoor sommige gebouwen niet konden teruggevonden worden. Google Maps was de belangrijkste internetbron bij het opstellen van de catalogus. Aangezien de huisnummers heel vaak ontbraken op de bouwdossiers en veranderen doorheen de tijd, werd er grotendeels via Google Maps gezocht naar het betreffende gebouw. De Kortrijkse straten werden via Google Street View doorgenomen op zoek naar gelijkenissen met het gevelplan en het eventuele liggingsplan. Op die manier konden heel wat bestaande gebouwen met hun huidig huisnummer gelinkt worden aan het bouwdossier. Het gebeurde echter dat Google Street View sommige gebouwen tot volledige straten censureerde, waardoor er ter plekke moest gezocht worden naar het juiste gebouw. Ook was het liggingsplan niet altijd voorhanden wat het toch een hele opgave was om de ganse straat af te gaan op zoek naar het desbetreffende gebouw. Tevergeefs werden de databanken van de erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience 62, de bibliotheek van het Agentschap Onroerend Erfgoed 63, de architectuur databank van het CVAa 64 en de ODIS-databank 65 geconsulteerd op zoek naar De Munnyncks naam. Het zoeken in de databank van het architectuurtijdschrift La Cité 66 leverde wederom niets op. In het tijdschrift Bâtir 67 wordt zijn naam echter wel eenmalig vermeld (cf. supra). IV.1.3. ARCHIEFONDERZOEK STADSARCHIEF KORTRIJK 68 Het meest tijdrovende en arbeidsintensieve deel van deze masterproef was het archivalisch onderzoek. Vele uren en dagen werden uitgetrokken om bouwaanvragen te doorzoeken in het stadsarchief van Kortrijk. Als eerste werden alle oude bouwaanvragen van de stad Kortrijk doorgenomen. Deze omvatten alle bouwaanvragen vanaf het einde van de 19 e eeuw tot en met het einde van de Tweede Wereldoorlog. Tot grote spijt werden de oude bouwaanvragen in het stadsarchief niet per jaar of bouwmeester geklasseerd, maar slechts alfabetisch op straatnaam. 62 Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, laatst geraadpleegd op 18 maart 2016, 63 De bibliotheek catalogus van het Agentschap Onroerend Erfgoed, laatst geraadpleegd op 18 maart 2016, 64 Architectuurdatabank, laatst geraadpleegd op 18 maart 2016, 65 ODIS, laatst geraadpleegd op 18 maart 2016, 66 La Cité, laatst geraadpleegd op 18 maart 2016, 67 Bâtir : revue mensuelle illustrée d'architecture, d'art et de décoration, laatst geraadpleegd op 18 maart 2016, 68 Volledig gebaseerd op: SAK, Bouwdossiers, Doosnr

15 Eén doos kon zowel bouwaanvragen uit 1886 als 1902 als 1944 bevatten en deze dossiers zaten natuurlijk niet chronologisch gesorteerd. Er moest dus met andere woorden systematisch doos per doos, straat per straat afgegaan worden op zoek naar ontwerpen die de handtekening van Lucien De Munnynck droegen. Bij het doorzoeken van enkel de oude bouwaanvragen werden reeds meer dan dossiers in handen genomen. Er werd niet enkel gekeken naar de ontwerpen van Lucien De Munnynck zelf, ook werden de concurrerende architecten opgelijst. Naast het oplijsten werd ook het aantal gebouwen van de concurrerende architecten geturfd. Zo kon er een beeld geschetst worden van de meest actieve architecten in Kortrijk en dit in dezelfde periode waarin Lucien actief was. Er moet wel een kleine kanttekening gemaakt worden bij dit turven, enkel de leesbare namen en handtekeningen werden opgelijst. Pas vanaf 1936 werd er een voorgedrukt formulier Aanvraag tot het uitvoeren van bouwwerken bijgevoegd bij de bouwaanvragen. Hierop werd de ontwerper van de bijgevoegde plannen expliciet vermeld, hoewel deze ook soms nog paleografische problemen met zich meebrachten. De ontwerper van de plannen vulde namelijk vaak eigenhandig zijn naam in met pen, slechts zelden werd dit getypt waardoor de naam niet altijd even leesbaar was. Vóór 1936 moest met andere woorden elk bouwplan opengevouwen worden op zoek naar een leesbare naam, handtekening of stempel van de architect. Lucien De Munnyncks professionaliteit was een echte meevaller. In tegenstelling tot vele andere architecten uit die tijd, vermeldde hij immers wel op elk plan duidelijk zijn handtekening, vaak in combinatie met Bouwmeester: Lucien De Munnynck. Uit het archiefonderzoek van de oude bouwaanvragen in Kortrijk kwamen reeds 135 ontwerpen van zijn hand aan het licht. Op basis van dit eerste archiefonderzoek kon er een voorlopige oeuvrelijst opgesteld worden die zijn werken tot de Tweede Wereldoorlog belichten. Er werden systematisch foto s van de plannen genomen om achteraf in de catalogus te kunnen verwerken. Daarnaast werd telkens het bouwjaar, de oorspronkelijke straatnaam en eventueel het huisnummer, de eigenaar, de beschrijving en het doosnummer genoteerd. Nadat het archiefonderzoek naar de oude bouwaanvragen afgerond was, werd er geopteerd om het volledige oeuvre van Lucien De Munnyncks in Kortrijk te reconstrueren en niet enkel toe te spitsen op het interbellum. Daarom werden ook alle nieuwe bouwaanvragen uit Kortrijk doorgenomen tot de jaren 70, dit is de periode wanneer hij op pensioen ging. Aangezien uit het onderzoek niet duidelijk werd wanneer hij precies als architect op pensioen ging, werd er doorgezocht in de bouwaanvragen tot er 2 jaar lang geen bouwaanvraag van Lucien De Munnynck verscheen. Aangezien de nieuwe bouwaanvragen (na WOII) in het stadsarchief van Kortrijk net als de oude bouwaanvragen niet geïnventariseerd of opgelijst zijn per bouwmeester werd dezelfde 11

16 werkwijze als voordien gehanteerd. In tegenstelling tot de sorteerwijze van de oude bouwaanvragen, werden de nieuwe bouwaanvragen geklasseerd volgens jaar. Per jaar werden alle nieuwe Kortrijkse bouwaanvragen doorgenomen en wanneer plannen van De Munnynck opdoken werden hiervan foto s genomen en dit op dezelfde manier als de oude bouwaanvragen. Vanaf 1950 werd de architect vermeld op de kaft van de bouwaanvraag, waardoor niet telkens het volledige dossier moest ingekeken worden op zoek naar de naam van de architect. Bovendien werd er hier en daar door de archiefmedewerkers het huidige huisnummer of de huidige straatnaam aangevuld op de kaft van de bouwaanvraag, wat een enorme hulp bood bij het in situ opzoeken van de gebouwen. Zowel het opzoekingswerk in het archief als het nemen van foto s van de plannen was enorm arbeidsintensief en tijdsrovend, maar werd wel beloond met een rijkdom aan gevonden materiaal. Aangezien De Munnynck enorm veel binnen Kortrijk gebouwd heeft, was het onbegonnen werk om ook nog eens zijn oeuvre buiten te stad te onderzoeken. Vandaar dat hier geopteerd werd om een volledig beeld te geven van het ganse oeuvre van Lucien De Munnynck binnen de stad Kortrijk in plaats van toe te spitsen op één bepaalde periode. ARCHIEF VTI KORTRIJK 69 In het archief van het VTI (voordien Sint Jozefs Vrije Beroepsschool), waar Lucien De Munnynck een kleine vijftig jaar lesgever was, bewaart men de personeelsdossiers van excollega s. Het dossier over De Munnynck werd meegegeven ter consultatie en bevatte een enorme bron aan informatie uit eerste hand. Enorm veel documenten werden hier bijgehouden zoals ziektebriefjes, ambtsbevoegdheden, oppensioenstelling etc. De belangrijkste bronnen uit het personeelsdossier voor dit onderzoek waren de documenten Dienststaat, Inlichtingsstaat en Bericht van adresverandering. Aangezien dit documenten zijn die Lucien De Munnynck zelf geschreven heeft, kan er van uit gegaan worden dat deze informatie zeker accuraat is. Het document Dienststaat was de voornaamste bron voor het reconstrueren van zijn opleiding en zijn carrière voor, maar ook tijdens het lesgeven aan het VTI. Hierin vermelde Lucien namelijk elk diploma die hij behaalde, gespecificeerd met datum en plaats. Hij lijstte ook alle vroegere diensten op: wat zijn functie was, voor wie hij werkte en welke periode hij in dienst was. De verschillende vakken die hij doceerde aan het VTI vielen hier ook te lezen. Medewerker van de erfgoedcel VTI-Kortrijk Sidon De Meulemeester bewaarde interessante documenten over de geschiedenis van de school, waarin ondermeer te lezen viel dat Lucien De Munnynck één van de eerste lesgevers was. 70 Alsook hield hij interessant fotomateriaal bij 69 Tenzij anders vermeld gebaseerd op: Personeelsdossier Lucien De Munnynck, volledig dossier, Archief VTI Kortrijk. 70 Chronologisch Overzicht van de Geschiedenis van het Vrij Technisch Instituut Kortrijk, Archief Sidon De Meulemeester (Erfgoedcel VTI-Kortrijk). 12

17 van de school die Lucien De Munnynck bouwde. Zijn rouwbrief werd eveneens bewaard door Sidon De Meulemeester. 71 FAMILIEARCHIEF Het archief van Lucien De Munnynck is jammer genoeg niet bewaard gebleven. De familie heeft echter nog enkele belangrijke documenten zoals rouwbrieven, trouwboekjes en overlijdensberichten in hun bezit. 72 De niet uitgegeven paper over Villa Zonnekracht uit werd ook bij de familie bewaard. 71 Rouwbrief Lucien De Munnynck, 1 mei 2000, Archief Sidon De Meulemeester (Erfgoedcel VTI-Kortrijk). 72 Rouwbrief Rachel Billiet, 27 februari 1922, Familiearchief Charlotte Favere (kleinkind); Rouwbrief Yvonna-Julia Vande Steene, 27 augustus 1960, Familiearchief Charlotte Favere (kleinkind); Rouwbrief Odette De Munnynck,18 februari 1968, Familiearchief Charlotte Favere (kleinkind); Rouwbrief Julia Ooms, 29 september 1995, Familiearchief Charlotte Favere (kleinkind); 73 Vanlerberghe et al., Villa Zonnekracht. 13

18 IV.2. Ongeschreven bronnen IV.2.1. ICONOGRAFISCHE BRONNEN De belangrijkste iconografische bronnen voor dit onderzoek zijn uiteraard de zelf genomen foto s van de bouwplannen uit het stadsarchief in Kortrijk. Door een vergelijking te maken met de foto s van de bouwplannen en de huidige situatie, kon achterhaald worden welke gebouwen al dan niet nog bestaan en in welke mate ze verbouwd zijn. Een volgende belangrijke iconografische bron is het bewaarde fotoalbum 74 in het familiearchief. Hierin staan heel wat foto s die Lucien De Munnynck zelf nam van zijn gebouwen. Ook het effectieve bouwproces van sommige projecten legde hij vast op foto. Op basis van deze foto s kan eveneens een terugkoppeling gemaakt worden naar de huidige situatie van de gebouwen in kwestie. Jammer genoeg is er maar één fotoalbum bewaard en wordt hier slechts een beperkte selectie van zijn oeuvre getoond. Op de website van de beeldbank Kortrijk 75 worden gedigitaliseerde foto s uit verschillende archieven ter beschikking gesteld. Via de zoekmachine kunnen allerhande archiefdocumenten, krantenknipsels en foto s terug gevonden worden, waaronder een aantal gebouwen van Lucien De Munnynck. Wanneer een gebouw reeds gesloopt of dermate verbouwd is, kan via deze zoekmachine de oorspronkelijke staat (indien gedocumenteerd) teruggevonden worden. Cris Van Eeckhoute, medewerker aan het VTI te Kortrijk, ontleende zijn persoonlijk bewaarde foto s van de St-Jozefs Vrij Beroepsschool (tegenwoordig VTI). 76 Deze foto s geven de oorspronkelijke staat van de school weer, dewelke Lucien De Munnynck ontwierp. IV.2.2. MONDELINGE BRONNEN Aangezien Lucien De Munnynck zevenennegentig jaar oud geworden is en reeds zeventien jaar overleden is, was het onmogelijk om tijdsgenoten te contacteren. Bij de sociale huisvestingsmaatschappij Goedkope Woning te Kortrijk, waar hij overigens een twintig tal jaar voor gewerkt heeft, hadden ze nog nooit van hem gehoord. 77 De medewerkers van het tijdschrift Curtricke 78 hielden slechts een vage herinnering aan hem over, doordat de architect bevriend was met hun ouders. De huidige eigenares van zijn eigen woning (Mia De Meulemeester) kon ook nog wat vertellen over De Munnynck, aangezien ze het huis 74 Fotoalbum Lucien De Munnynck, Familiearchief Charlotte Favere (kleinkind). 75 Erfgoed Kortrijk, laatst geraadpleegd op 21 april 2016, zichtkaarten St-Jozefs Vrije Beroepsschool, Oudenaardesteenweg 120 Kortrijk, persoonlijk archief Cris Van Eeckhoute (medewerker VTI Kortrijk). 77 Gesprek met baliemedewerker S.M. Goedkope Woningen en mailverkeer met Ilse Piers (Directeur Goedkope Woning), Kortrijk, 4 april Gesprek met medewerkers van het tijdschrift Curtricke, Kortrijk, vrijdag 8 april

19 rechtsreeks van hem heeft gekocht. Persoonlijk kende ze hem niet echt goed, maar over de oorspronkelijke architectuur kon ze heel wat vertellen. 79 Mieke Clarissimo, stafmedewerker dienst Ruimtelijke en Economische Stadsontwikkeling aan het stadhuis te Kortrijk, verkreeg via een ex-collega informatie over Lucien De Munnynck. 80 Via mevrouw Clarissimo werd te weten gekomen dat Julo Demeyere, een architect waarmee Lucien De Munnynck samenwerkte, nog in leven is. Julo Demeyere werd gecontacteerd maar wist te vertellen dat hij slechts een professionele relatie had met De Munnynck en hem op persoonlijk vak niet echt goed kende. De belangrijkste mondelinge bronnen zijn vanzelfsprekend de overleveringen van de familieleden. Tot grote spijt is de dochter van Lucien De Munnynck (Nicola) vorig jaar overleden, zij had ongetwijfeld nog meer informatie over haar vader kunnen verlenen. Niettegenstaande boden de klein- en achterkleinkinderen, die hem ook goed gekend hebben, een groot inzicht in zijn leven. Via de blog van Inge Misschaert, een achterkleinkind van Lucien De Munnynck, werd een eerste contact gelegd met de familie. Er vonden verschillende ontmoetingen met Inge Misschaert plaats waarbij op één van de ontmoetingen een kort interview werd afgenomen (bijlage XII.2.). 81 Het kleinkind Charlotte Favere woont in Zuid- Frankrijk, waardoor een interview afnemen minder haalbaar was. Via mailverkeer werd dit probleem opgelost en werd alsnog heel wat informatie verkregen. Het ander kleinkind (de moeder van Inge Misschaert) Dominique Favere, woonachtig in Kortrijk, werd wel geïnterviewd (bijlage XII.2.). 82 Een laatste belangrijke mondelinge bron was het gesprek met Joost Buysschaert (kleinkind van Lieven Colardyn) tijdens het bezoek aan de door De Munnynck ontworpen Villa Zonnekracht te Tiegem. 83 Joost Buysschaert is de eigenaar van deze villa en wist tijdens de rondleiding heel wat interessants te vertellen over de villa, het bouwproces en zijn grootvader op wiens vraag de villa werd gebouwd. Na een gesprek met een medewerker van de Dienst Ruimtelijke Ordening in Anzegem bleek dat de bouwaanvragen uit die tijd niet bewaard bleven, waardoor er geen bouwdossier en dus ook geen bouwplannen van de villa voorhanden waren. Gelukkig wist Joost Buysschaert dat er ergens nog één bouwplan van een verbouwing bewaard was en na even zoeken werd dit plan dan ook teruggevonden. 79 Gesprek met de huidige eigenares (Mia De Meulemeester) van de voormalige woning van Lucien De Munnynck, donderdag 13 april Gesprek en mailverkeer met Mieke Clarissimo (Stafmedewerker Stad Kortrijk, Ruimtelijke en Economische Stadsontwikkeling), Kortrijk, 29 maart Inge Misschaert (achterkleinkind), interview door Judith Delbaere, 11 april Dominique Favere (kleinkind), interview door Judith Delbaere, 26 april Gesprek met de eigenaar van Villa Zonnekracht (Tiegemberg 56, Tiegem) Joost Buysschaert (kleinzoon Lieven Colardyn) op 9 april

20 IV.2.3. MONUMENTALE BRONNEN Eenmaal het archiefonderzoek achter de rug was en alle bouwaanvragen opgelijst werden in een oeuvrelijst, kon gestart worden met het in situ identificeren van de teruggevonden bouwplannen. Door middel van het adres op de bouwplannen of het perceelnummer dat opgezocht werd via CadGIS Viewer, kon het veldwerk aanvangen. Wanneer er geen huis- of perceelnummer voorhanden was, werden alle gevels van die bepaalde straat bekeken (al dan niet via Google Street View) op zoek naar een overeenkomst met de bouwplannen. Het ontbreken van de huisnummers was veelvoorkomend, maar ook het ontbreken van perceelnummers kwam geregeld voor als het bijvoorbeeld gaat over een nieuw aangelegde straat. Het is met andere woorden niet onoverkomelijk dat sommige woningen niet terug gevonden werden. Een eerste reden hiervoor is omdat de (rij)woning (zonder huisnummer of perceelnummer op de bouwplannen) te sterk opgaat in het straatbeeld waardoor veldwerk geen duidelijkheid kan scheppen in welke van de gelijkaardige woningen van de hand van Lucien De Munnynck is. Een andere en meer voorkomende reden is wanneer het gebouw vervangen werd door nieuwbouw of zodanig ingrijpend verbouwd werd, waardoor het niet meer herkend kan worden. Bij het opstellen van de catalogus (en het fotograferen van de voorgevels) werd een selectie gemaakt van de oeuvrelijst. De veranderings- en herstellingswerken werden achterwege gelaten in de catalogus en er werd toegespitst op nieuwbouw. Op die manier werd de lijst gereduceerd tot een kleine 100 gebouwen die nog steeds een representatief beeld geven van het oeuvre van De Munnynck in Kortrijk. Na deze reductie en het opzoeken van het huidige huisnummer werden plannen van Kortrijk afgedrukt waarbij de straten werden aangeduid waarin er gebouwen van De Munnynck staan. Op die manier kon er gericht gewerkt worden. Er werd een lijst gemaakt van de bestaande gebouwen en hieraan werd het nummer gelinkt van de genomen foto, waardoor de foto s achteraf goed konden benoemd worden en op de juiste plaats in de catalogus terecht kwamen. Omdat het bij een bespreking van een architect ook interessant is om eens te kijken wat er zich achter de gevels afspeelt, werden twee bezoeken georganiseerd. Er werd binnengegaan in Villa Zonnekracht te Tiegem die als casus besproken wordt. Het opsporen van de eigenaar was niet zo vanzelfsprekend. Via het achterkleinkind van De Munnynck werd te weten gekomen dat de huidige eigenaar een kleinzoon is van Lieven Colardyn. Via de website Geneanet werd de stamboom van Colardyn opgezocht waarbij ook de namen van zijn kleinzonen stonden. Via 1207 werden de telefoonnummers van de (vermoedelijke) kleinzonen gevonden en op goed geluk werd er gebeld in de hoop dat de juiste kleinzoon aan de lijn kwam. Dit was gelukkig het geval en de man, Joost Buysschaert, was heel enthousiast over het onderzoek. Vervolgens leek het ook interessant om binnen te gaan in de eigen woning van Lucien De Munnynck, aangezien dit zijn uitgangsbord was voor zijn architectuurpraktijken. 16

21 Het opsporen van de eigenaar was hierbij een stuk makkelijker. Via 1207 werd het adres aan een naam en telefoonnummer gekoppeld en kon er op die manier contact opgenomen worden. De eigenares, Mia De Meulemeester, was eerder wat terughoudend over het bezoeken van de woning maar na verdere uitleg over het onderzoek en de studies liet ze het toch toe. Ter plekke was ze erg geïnteresseerd in het onderzoek en stond ze eveneens toe om in de meeste ruimtes foto s te nemen. Het archiefwerk werd samengebracht met het veldwerk in een catalogus van het oeuvre van Lucien De Munnynck. Hierin wordt een opdeling gemaakt tussen de huidige situatie en de oorspronkelijke situatie. De huidige situatie wordt geïllustreerd met een zelf genomen foto van de gevel en een beschrijving hiervan, alsook het huidige adres, de typologie, de toestand en de eventuele opname in de inventaris wordt vermeld. Bij de oorspronkelijke situatie wordt zowel het bouwjaar, de opdrachtgever, het adres, de datum van de bouwaanvraag en -toelating die terug te vinden zijn in de archiefdocumenten gegeven. De archiefplannen illustreren de oorspronkelijke situatie en worden ook besproken. Elk gebouw dat opgenomen is in de catalogus werd genummerd met het jaar van de bouwaanvraag gevolgd door een punt en daarna het nummer dat het gebouw in de oeuvrelijst kreeg. Op die manier kon er makkelijk teruggekoppeld worden naar de oeuvrelijst, maar ook in het corpus van deze masterproef wordt er vaak teruggekoppeld naar de catalogus door het nummer van het desbetreffende gebouw tussen haakjes te plaatsen (bv ). Wanneer er in het corpus gesproken wordt over een gebouw die niet opgenomen werd in de catalogus, wordt er via een voetnoot verwezen naar het desbetreffende archiefdossier. 17

22 V. Lucien De Munnynck ( ): een biografische levensschets Lucien De Munnynck werd op 4 maart 1903 te Gent geboren als Lucianus-Albertus De Munnynck. 84 Zijn vader Philippus Octavus (kortweg Filiep) De Munnynck ( ) was een belangrijk man voor de stad Gent. Hij was namelijk medeoprichter en hoofdredacteur van het katholiek dagblad Het Volk (tegenwoordig gefuseerd met Het Nieuwsblad). Tevens was Filiep de Munnynck vanaf 1921 tot zijn dood Schepen van nijverheid, koophandel en openbare volksgezondheid in de stad Gent. 85 De moeder van Lucien De Munnynck was huisvrouw Rachel Billiet ( ), ook afkomstig uit Gent. 86 Het ouderpaar kreeg vier kinderen: Lucien ( 1903), Albert ( 1904), Leo ( 1907) en Elza ( 1910). 87 Lucien De Munnynck groeide op als oudste zoon in een kroostrijk, welstellend en christelijk gezin aan de Rooigemlaan 64 te Gent. 88 Zijn lagere studies volgde hij aan het Instituut van de Broeders van de Christelijke Scholen in de Holstraat 36 te Gent. 89 Aangezien zijn vader in de stad Gent een hoog geplaatst man was en politiek, cultureel en literair actief was 90, vertoefde Lucien reeds van kinds af aan in het cultureel milieu. Zijn creatieve geest heeft Lucien zeker en vast van zijn vader geërfd. Filiep De Munnynck beoefende de beeldhouwkunst in zijn eerste jeugd en was tevens kunstcriticus. Hij hanteerde een vlotte pen niet enkel als journalist, maar ook op letterkundig vlak werd hij erg gewaardeerd. 91 Hij schreef bijvoorbeeld Een Held: schetsen uit den schoolstrijd van : drama in vijf bedrijven 92 (1903) en Zielengloed: bijbelsche vertelling 93 (1906), toneelstukken die nog steeds bewaard zijn. De toenmalig burgemeester van Gent Alfred Vander Stegen verwoordde vol lof de literaire kwaliteiten van Filiep op zijn begrafenis: Op letterkundig gebied had hij insgelijks naam gemaakt. Zijn vernuft en zijn helderen blik stralen door in de talrijke letterkundige gewrochten van zijne hand, waarvan er vele getrokken zijn uit werken in verschillende vreemde talen. 94 Niet enkel op literair vlak, maar ook verbaal 84 Rouwbrief Lucien De Munnynck, De lijkplechtigheden van den heer schepen Philipe De Munnynck, Het Volk, 15 december 1925, Rouwbrief Rachel Billiet, Philippus Octavus De Munnynck. 88 Personalausweis - Henzelvigheidsbewijs, Familiearchief Dominique Favere (kleinkind). 89 Congregatie van O. L. V. onbevlekt ontvangen. Oud-Leerlingen van de Broeders der Christ. Scholen, Holstraat 36 Gent, , Familiearchief Dominique Favere (kleinkind). 90 De lijkplechtigheden van den heer schepen Philipe De Munnynck, 1925, Ibid. 92 Filiep De Munnynck, Een held: schetsen uit den schoolstrijd van : drama in vijf bedrijven (Gent: Siffer, 1903). 93 Filiep De Munnynck, Zielengloed: bijbelsche vertelling (Maldeghem: Delille, 1906). 94 De lijkplechtigheden van den heer schepen Philipe De Munnynck, 1925, 1. 18