Aansprakelij kheid voor het nucleaire risico

Transcriptie

1 Redactie: Michael Faure Aansprakelij kheid voor het nucleaire risico MAKLU Uitgevers NOMOS Verlag METRO

2 Inhoud Woord vooraf 5 Inhoud 9 Overzicht van auteurs 16 Gerrit van Maanen De civielrechtelijke aansprakelijkheid voor kernongevallen naar Nederlands recht Tsjernobyl en Tomsk De oude WAKO Het gemeenschappelijk commentaar Voorstellen tot verbetering WAKO in Initiatiefvoorstel Zijlstra Politieke koehandel Territoriale werking Bewijsproblemen met betrekking tot het causaal verband Limitering Conclusie 34 Bibliografie 35

3 Inhoud 10 Ludo Veuchelen De civielrechtelijke aansprakelijkheid voor kernongevallen naar Belgisch recht Inleiding Körte historiek De wettelijke aansprakelijkheid van de exploitant van een kerninstallatie. 39 A. DE INTERNATIONALE VERDRAGEN Het Verdrag van Parijs van 29juli Het Verdrag van Brüssel van 31 januari Het Verdrag van Wenen van 21 mei Het Gemeenschappelijk Protocol van Wenen van 21 September Het Verdrag van Brüssel van 17 december Analyse en commentaar 42 B. DE BELGISCHE WETGEVING Wet betreffende de burgerlijke aansprakelijkheid van het Studiecentrum voor Kernenergie van 27 juli 1962, aangevuld bij KB van 2 augustus 1962 met betrekking tot buken Belgi'i geleden schade Wet tot vaststelling van de aansprakelijkheid van de exploitant van een atoomschip van 9 augustus 1963, aangevuld bij KB van 17 September Wet betreffende de wettelijke aansprakelijkheid op het gebied van de kernenergie van 18 juli 1966 en Wet houdende goedkeuring van Internationale Akten van 1 augustus KB van 13 mei 1980 houdende bepaling van het maximumbedrag waarvoor een exploitant aansprakelijk is, voor de door een kernongeval veroonaakte schade Wet van 3 juli 1985 houdende de goedkeuring van Internationale Akten Wet van 22 juli 1985 betreffende de wettelijke aansprakelijkheid op het gebied van de kernenergie 46 a. Algemeen 46 b. Vergoedingsplafonds 47 c. Plaats van het ongeval en van de schade 47 d. Garanties vanwege de Staat 47 e. Procedure 48 f. Vervaltermijnen 49 g. Sociale zekerheid 49 h. Erkenning als nucleaire exploitant 49 i. Het vervoer van radioactieve Stoffen Analyse en commentaar Knelpunten inzake het nucleaire aansprakelijkheidsrecht 55

4 A. HET BEGRIP SCHADE IN NUCLEAIRE CONTEXT 55 /. Conventie van Parijs Civiele aansprakelijkheidsrecht Economisch nadeel Milieuschade en preventieve maatregelen 56 B. CAUSALITEIT Slotbedenkingen 61 Bibliografie 63 Theo de Roos Strafrechtelijke Problemen in verband met kerncentrales Inleiding Relevante strafbepalingen 65 A. STRAFBEPALINGEN VAN DE KERNENERGIEWET 66 B. KERNENERGIEDELICTEN urr HET WETBOEK VAN STRAFRECHT Grensoverschrijdende effecten - jurisdictieperikelen 70 A. REIKWIJDTE VAN HET TERRITORIALITErrSBEGINSEL 71 B. UlTBREIDING VAN RECHTSMACHT MET BETREKKING TOT KERNENERGIEDELICTEN Strafrechtspraak in nuclearibus 76 A. GRAASVERBOD NA TSJERNOBYL - LEEMTEN IN HET CALAMITEITENSTRAFRECHT 76 B. DE ZAAK-KHAN - DE STAATSVEILIGHEID EN KERNENERGIE Strafrechtelijke aansprakelijkheid van de inrichting 80 A. WETTELUKE BASIS - ART. 51 WETBOEK VAN STRAFRECHT 80 B. DE CINDU-CASE Gedoogsituaties 83 A. DE URENCO-ZAAK Slot 85 Bibliografie 87 Bart Spriet De strafrechtelijke aansprakelijkheid voor het transport van nucleair materiaal naar Belgisch recht Inleiding 89 11

5 Inhoud 2. De strafwetgeving aangaande het wegvervoer van nucleair materiaal A. BEVOEGDHEID VAN DE NATIONALE WETGEVER EN VAN DE NATI- ONALE UITVOERENDE MACHT 90 B. OVERZICHT VAN WETGEVING EN ALGEMENE BEGINSELEN De materiele vervoervoorschriften uit het algemeen reglement van 28 februari 1963 en het A.D.R.-Verdrag van 30 September A. HET ALGEMEEN REGLEMENT VAN 28 FEBRUARI Vervoervergunning Verklaring van de aard van de stofdoor de verzender Maandelijkse inlichting van het verrichte vervoer Onmiddellijke inlichting in geval van gevaar In- en doorvoer van radioactieve Stoffen Ajwijkingen 100 B. HET A.D.R.-VERDRAG VAN 30 SEPTEMBER Algemene toepasselijkheidsverklaring in het.strajrechtelijkkader Radioactieve (afval)stoffen behoren tot de A.D.R.-gevaarsklasse Structuur van de A.D.R.-vervoervoorschrifien A.D.R.-vervoerdocumenten Nationale aanvulling van de internationale A.D.R.-normen De strafrechtelijke handhaving van het algemeen reglement van 1963 en van het A.D.R.-Verdrag van A. EEN UNIFORME STRAFRECHTSGROND: DE WET VAN 29 MAART B. DE STRAFWET VAN 29 MAART 1958 BEHOORT TOT HET BDZONDER STRAFRECHT 109 C. DE BESTRAFFING VEREIST HET BESTAAN VAN EEN TRANSPORTMISDRUF 110 D. DE BESTRAFFING BETREFT ENKEL EEN NATUURLUKE PERSOON Kort besluit 113 Bibliografie 115 Michiel Heideweg, Marleen Hertoghs en Rene" Seerden Besluitvorming rond de lokalisatie van kerncentrales Inleiding Mer-richtlijn Grensoverschrijdende milieu-effectbeoordeling Nederland 122 A. WERKINGSSFEER VAN DE MER-REGELING 122

6 B. DE MER-PROCEDURE 127 C. HET STRUCTUURSCHEMA EN DE MER 130 D. DE KERNENERGIEVERGUNNING Belgie 132 A. BEVOEGDHEIDSVERDELING 132 B. MER IN WALLONIE 136 /. Mer-plicht Procedure 136 C. VERGUNNINGVERLENING VOOR KERNCENTRALES Conclusie 139 Bibliografie 140 Michael Faure Naar een nieuw model van vergoeding van nucleaire schade Inleiding Economische beginselen van het ongevallenrecht De aansprakelijkheid voor en de verzekering van kernongevallen 146 A. DE AANSPRAKELDKHEID VOOR HET NUCLEAIRE RISICO 146 B. DE VERZEKERING VAN HET NUCLEAIRE RISICO Een kritische economische analyse van de bestaande aansprakelijkheidsen verzekeringsregimes voor nucleaire ongevallen 150 A. EEN ECONOMISCHE ANALYSE VAN DE AANSPRAKELIJKHEID VAN DE EXPLOITANT VAN EEN KERNCENTRALE 151 B. DE KOSTEN VAN EEN KERNONGEVAL 155 C. DE STRUCTUUR VAN DE VERZEKERINGSMARKT VOOR HET NUCLEAIRE RISICO: EEN KRITISCHE ANALYSE 158 D. EEN BELANGENGROEPENANALYSE Een risicospreidingsovereenkomst De haalbaarheid van een nieuw model Slotbedenkingen 170 Bibliografie

7 Inhoud 14 Paul Govaerts Economische aspecten van ernstige nucleaire ongevallen Inleiding Nucleaire veiligheid en ongevallen 177 A. MOTIVATIE VOOR EEN ZEER HOGE VEILIGHEIDSSTANDAARD 177 B. VERWEZENLDKING VAN DE VEILIGHEIDSSTANDAARD 178 C. HET SPECTRUM VAN MOGELUKE ONGEVALLEN 179 D. MOGELDKE IMPACT VAN NUCLEAIRE ONGEVALLEN OP DE OMGEVING Blootstellingswegen Factoren die de gevotgen beinvloeden Interventies in het kader van het noodplan 189 E. HISTORISCH OVERZICHT VAN NUCLEAIRE ONGEVALLEN MET SIGNTFICANTE LOZINGEN Economische gevolgen van nucleaire ongevallen 193 A. OVERZICHT 193 B. DE INSTALLATIE-GEBONDEN KOSTEN Kleine en middelgrote storingen Ongevallen die leiden tot het smelten van de reactorkern 195 C. KOSTEN VERBÜNDEN MET DE OMGEVINGSBESMETTING Kosten verbonden met omgevingsmetingen en noodplanning Kosten verbonden met de bescherming van de bevolking 198 a. Evacuatie en relocatie 198 b. Maatregelen met betrekking tot landbouwprodukten 200 c. Decontaminatie Kosten verbonden aan de gezondheidseffecten Raming van de kosten verbonden aan de omgevingsbesmetting in geval van kernsmelting metfalen van het reactorgebouw Indirecte kosten Integratie van de economische aspecten in het beleid 203 A. ONTWERP VAN CENTRALES 203 B. NOODPLANNING Besluit 204 Bibliografie 206 Carl Malbrain Economische en positief-wetenschappelijke aspecten van de behandeling van radioactieve afvalstoffen Inleiding 209

8 2. Aard en oorsprong van radioactieve Stoffen 210 A. PRODUKTIEACTrVITEITEN VAN RADIOACTIEVE STOFFEN Nucleair onderzoek en de produktie en het gebruik van radioisotopen De behandeling van basisgrondstoffen die natuurlijke radioelementen bevatten De electronucleaire energieproduktie 211 B. CATEGORIEEN VAN RADIOACTIEVE AFVALSTOFFEN Lage en middel radioactieve afval De alpha afval en hoog radioactieve afval De bestraalde splijtstof ontladen uit kerncentrales 213 C. GEPRODUCEERDE HOEVEELHEDEN RADIOACTIEVE AFVALSTOFFEN Afval afkomstig van onderzoek en het gebruik van radioisotopen Afval afkomstig van de behandeling van radioactieve grondstoffen Afval afkomstig van electronucleaireprogramma's Behandeling en conditionering van radioactieve Stoffen 220 A. BEHANDELING VAN RADIOACTIEF AFVAL 220 B. HEROPWERKING EN HERGEBRUIK VAN BESTRAALDE SPLIJTSTOF C. CONDITIONERING EN BERGING VAN RADIOACTIEVE STOFFEN Milieu-, veiligheid- en gezondheidsrisico's Transporten van radioactieve Stoffen 224 A. REGLEMENTERINGEN INZAKE TRANSPORT VAN RADIOACTIEF MATERIAAL 224 B. DRJJVENDE KRACHTEN BD RADIOACTIEVE AFVALSTROMEN Verschillen in produktie- en verwerkingscapaciteit Verschillen in milieu- en veiligheidsnormen Verschillen in kostprijs voor verwerking Transportrisico's en gevolgen van het "nabijheidsbeginsel" 227 A. TRANSPORTRISICO'S 227 B. NABIJHEIDSBEGINSEL Aanbevelingen en Conclusies 233 Bibliografie