SOCIAAL-ECONOMISCHE RAAD AD VIES INZAKE COORDINATIE VAN DE AANPASSINGSSYSTEMATIEK TEN AANZIEN VAN SOCIALE UITKERINGEN EN MINIMUMLOON .

Transcriptie

1 SOCIAAL-ECONOMISCHE RAAD AD VIES INZAKE COORDINATIE VAN DE AANPASSINGSSYSTEMATIEK TEN AANZIEN VAN SOCIALE UITKERINGEN EN MINIMUMLOON.SER] UITGAVE VAN DE SOCIAAL-ECONOMISCHE RAAD 1971, no meil971 (Verschijnt ten minste maandelijks)

2 SOCIAAL-ECONOMISCHE RAAD AD VIES INZAKE COORDINATIE VAN DE AANPASSINGSSYSTEMATIEK TEN AANZIEN VAN SOCIALE UITKERINGEN EN MINIMUMLOON UITCEBRACHT AAN DE MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN EN VOLKSGEZONDHEID

3 's-gravenhage, 21 mei INLEIDING Bij brief van 30 december 1970 heeft Uwe Excellentie de aandacht van de Raad gevraagd voor de moeilijkheden die zich voordoen bij de periodieke aanpassing aan de ontwikkeling van het indexcijfer der lonen van enerzijds de sociale-verzekeringsuitkeringen en anderzijds het minimumloon. Deze bezwaren doen zich ook gevoelen bij de ontwikkeling van het loon ingevolge de Wet Sociale Werkvoorziening - althans voor zover het het zgn. standaardbedrag betreft - en bij de uitkeringen ingevolge de Algemene Bijstandswet, omdat deze aan het minimumloon zijn gekoppeld. De bezwaren zijn uitvoerig geschetst in de adviesaanvrage welke als bijlage achter dit advies is gevoegd (bijlage I). Ten einde deze moeilijkheden te voorkomen, vraagt u het oordeel van de Raad over een coordinatie van de aanpassingssystematiek ten aanzien van de hiervoren genoemde uitkeringen, De Raad heeft de voorbereiding van het advies opgedragen aan zijn Commissie Sociale Verzekeringen. Het door deze commissie opgestelde ontwerp is door de Raad in zijn vergadering van 21 mei 1971 behandeld, hetgeen in de vaststelling van het onderhavige advies heeft geresulteerd. 2. HET VOORGESTELDE GECOORDINEERDE SYSTEEM VAN AANPASSING In de adviesaanvrage wordt gesteld dat een gecoordineerde aanpassingssystematiek aan drie voorwaarden moet voldoen, t.w. : a. de herzieningen van de verschillende soorten uitkeringen en van het minimumloon, overeenkomstig de ontwikkeling van het indexcijfer der lonen, dienen zoveel mogelijk op dezelfde datum in te gaan; b. tussen de datum van het bekend worden van het indexcijfer waarop de aanpassing van de uitkeringsbedragen wordt gebaseerd en de datum van ingang van de aanpassing, dient een zodanige tijdsruimte te liggen dat de uitbetaling van de herziene bedragen niet met terugwerkende kracht behoeft te geschieden; c. de aanpassing van de verschillende soorten uitkeringen en van het minimumloon dient te worden gebaseerd op de ontwikkeling van eenzelfde indexcijfer der lonen. Met inachtneming van deze voorwaarden wordt het oordeel van de Raad gevraagd over het onderstaande stelsel van aanpassing van de sociale uitkeringen en van het minimumloon: le. de aanpassing geschiedt per 1 januari en per 1 juli van elk jaar; 2e. de omvang van de aanpassing op 1 januari van enig jaar (jaar t) wordt bepaald door de ontwikkeling van het indexcijfer der lonen van ultimo oktober in het jaar t - e^n ten opzichte van dat van ultimo april van het jaar t - 66n. Voor de omvang van de aanpassing per 1 juli in het jaar t isbepalendde ontwikkeling van het indexcijfer der lonen van ultimo april in het jaar t ten opzichte van dat van ultimo oktober inhetjaar t-6^n.

4 Voorts wordt het oordeel van de Raad gevraagd over het te bezigen indexcijfer der regelingslonen. In deze bestaat er namelijk een verschil tussen de sociale-verzekeringsuitkeringen en het minimumloon. Bij de aanpassing van de bedoelde uitkeringen wordt gehanteerd het door het Centraal Bureau voor de Statistiek naar de stand op de laatste werkdag van elke maand vastgestelde indexcijfer van de regelingslonen per week en per maand (alle werknemerscategorieen); voor het minimumloon wordt dit indexcijfer ook gebruikt, zij het met uitsluiting van de overheidssector en dientengevolge beperkt tot het particuliere bedrijf. 3. HET OORDEEL VAN DE RAAD a. de uitgangspunten van een gecoordineerde aanpassingssystematiek De Raad onderschrijft de in de adviesaanvrage uiteengezette bezwaren welke voortvloeien uit het verschil in methodiek van aanpassing van de sociale-verzekeringsuitkeringen enerzijds en van het minimumloon en de hiervan afgeleide uitkeringen anderzijds. Hij acht een coordinatie van de aanpassingssystematiek, welke ertoe leidt dat de aanpassing volgens uniforme grondslagen geschiedt, uitermate gewenst. Het doel van de coordinatie vereist dat alle uitkeringen en dientengevolge ook het minimumloon op eenzelfde tijdstip volgens dezelfde normen worden herzien. Thans bestaat ten aanzien van het tijdstip van aanpassing een divergentie tussen de sociale-verzekeringsuitkeringen en het minimumloon met de hieraan gekoppelde uitkeringen. Voor de sociale-verzekeringsuitkeringen gelden geen vaste tijdstippen voor de aanpassii^. de hoofdregel is dat herziening van de uitkeringsbedragen plaatsvindt op de eerste dag van de maand volgend op de maand waarin.het indexcijfer der lonen ten minste 3% hoger is dan dat waarop de laatste herziening was gebaseerd. De eerste consequentie van deze herzieningsnorm is dat de ingangsdatum van de herziening van deze uitkeringen variabel is. Een belangrijke consequentie is voorts dat de uitbetaling van de herziene bedragen steeds met terugwerkende kracht moet geschieden, aangezien het indexcijfer waarop de aanpassing moet worden gebaseerd, eerst na de datum waarop deze herziening moet ingaan, bekend wordt *). Een dergelijk stelsel is niet doorzichtig, hetgeen in de praktijk herhaaldelijk blijkt. Voor het minimumloon en de overige uitkeringen gelden daarentegen vastgestelde datums voor de herziening. Bij een coordinatie van de aanpassingssystematiek moet een keuze uit deze twee methoden worden gedaan. De in de adviesaanvrage tot uitdrukking komende voorkeur voor een herzienii^ op vaststaande tijdstippen wordt door de Raad onderschreven. Eveneens kan hij zich verenigen met de daaraan gegeven uitwerking. Uit bijlage II kan immers worden afgeleid dat verhogingen per 1 januari en per 1 juli gebaseerd op de indexcijfers per ultimo oktober resp. per ultimo april daaraan voorafgaand - behalve in exceptionele omstandigheden - in het algemeen voldoende zullen zijn om lastenstijgingen door belastingmaatregelen en herziening van premies van sociale verzekeringen te compenseren, zodat het stelsel een terugval in reeel beschikbaar inkomen voorkomt. Herziening van de uitkeringen zonder terugwerkende kracht zal bovendien de doorzichtigheid bevorderen en de taak van de uitvoeringsorganen verlichten. Coordinatie van de aanpassingssystematiek vereist tevens dat aan de herziening van de verschillende soorten uitkeringen en van het minimumloon *) Het voorgaande geldt slechts voor een herziening die tot een verhoging van de uitkeringen leidt.

5 eenzelfde indexcijfer der lonen ten grondslag wordt gelegd. Blijkens de achter de adviesaanvrage gevoegde bijlage zijn de procentuele verschillen in de ontwikkeling van het indexcijfer der lonen voor het particuliere bedrijf en dat voor het particuliere bedrijf en overheid te zamen zeer gering, zodat vanwege de materiele uitkomsten het van weinig belang lijkt welk indexcijfer wordt gekozen. Uit bijlage II blijkt echter dat het gebruik van het indexcijfer der lonen particulier bedrijf tot een gelijkmatiger verloop van de stijging van de uitkeringen in de tijd leidt. Bovendien zijn bij gebruik van dit indexcijfer de stijgingspercentages per 1 januari hoger dan bij bantering van het indexcijfer particulier bedrijf en overheid. Reeds op grond hiervan kan aan het indexcijfer voor het particulier bedrijf de voorkeur worden gegeven. Voorts kan het gewenst zijn dat met name voor de ontwikkeling van het minimumloon en van de uitkeringen krachtens de W. A.O, een directe relatie wordt gelegd met de gemiddelde loonontwikkeling in het bedrijfsleven. Op grond van deze overwegingen is de Raad van menii^ dat het aanbeveling verdient de ontwikkeling van het indexcijfer voor het particuliere bedrijf ten grondslag te leggen aan de herziening van de uitkeringsbedragen en van het minimumloon. 6. de wenselijklieid van voorzieningen in bijzondere omstandigheden Aan het slot van de adviesaanvrage wordt het oordeel van de Raad gevraagd of en in hoeverre het mogelijk en wenselijk is in het voorgestelde stelsel de mogelijkheid te handhaven, dat in bijzondere gevallen van de algemene aanpassingssystematiek kan worden afgeweken. De sociale-verzekeringswetten kennen twee afwijkingsmogelijkheden van de hoofdregel die tot herziening van de uitkeringsbedragen noodzaakt zodra het indexcijfer met ten minste 3% is gestagen. In de eerste plaats is er de mogelijkheid dat herziening van de uitkeringen plaatsvindt voordat de ontwikkeling van het indexcijfer der lonen een stijging van de uitkeringsbedragen met 3% toelaat. Van deze mogelijkheid kan slechts gebruik worden gemaakt als daartoe een bijzondere aanleiding bestaat. Naar het oordeel van de Raad past een dergelijke afwijkingsmogelijkheid niet in het voorgestelde stelsel. Het systeem van aanpassing op vaststaande tijdstippen zou dan wezenlijk worden aangetast en in feite zou dan worden teruggekeerd tot het bestaande stelsel met alle - ook administratieve - bezwaren die daaraan verbondenzijn. Op de vraag of een algemene afwijkingsmogelijkheid moet worden opgenomen, wor-dt hieronder teruggekomen. De sociale-verzekeringswetten kennen voorts de mogelijkheid dat per 1 januari van enig jaar een herziening wordt gebaseerd, niet op een gerealiseerde maar op een te verwachten stijging van het indexcijfer der lonen indien daartoe naar het oordeel van de Kroon in verband met de loonpolitieke toestand een bijzondere aanleiding bestaat. Ook aan toepassing van deze zgn. voorindexering zal naar het oordeel van de Raad in het nieuwe stelsel geen behoefte meer bestaan, omdat steeds per 1 januari een herziening van de uitkeringen zal plaatsvinden. De Wet op het Minimumloon en de minimumvakantiebijslag ten slotte kent een algemeen geformuleerde afwijkingsmogelijkheid. Artikel 14, derde lid, van deze wet bepaalt dat, als naar het oordeel van de Kroon daartoe bijzondere aanleiding bestaat, op een ander tijdstip dan 1 juli het bedrag van het minimumloon kan worden verhoogd. Deze verhogingen hebben het karakter van een tijdelijke toeslag; bij de eerstvolgende herziening wordt

6 uitgegaan van het bedrag van het minimumloon dat bij de laatste normale herziening was vastgesteld. Toepassing van artikel 14, derde lid, van vorenbedoelde wet leidt derhalve steeds tot een verhoging van de in enig jaar uitgekeerde bedragen. De in de sociale-verzekeringswetten opgenomen mogelijkheden tot afwijking van de hoofdnorm zuuen niet of in belangrijk geringere mate tot stijging van uitgaven leiden, aangezien bij toepassii^ van de desbetreffende bepalingen de eerstvolgende herziening op een later tijdstip zal plaatsvinden dan wanneer van de afwijkingsmogelijkheid geen gebruik gemaakt zou zijn. De Raad acht het gewenst dat ook in een stelsel met vaste datums voor de herziening van de uitkeringsbedragen de mogelijkheid blijft bestaan dat tot tussentijdse herziening kan worden overgegaan, indien daartoe bijzondere aanleiding bestaat. In een stelsel van vaste herzieningsdatums zal een dergelijke tussentijdse herziening het karakter van een tijdelijke toeslag dienen te hebben, die bij de eerstvolgende normale herziening buiten beschouwing wordt gelaten. De Raad is van oordeel dat van de mogelijkheid tot tussentijdse herziening slechts in uitzonderlijke omstandigheden gebruik moet worden gemaakt. Wil men de voordelen van het voorgestelde stelsel (vaste tijdstippen, doorzichtigheid en geen terugwerkende kracht) niet prijsgeven, dan zal op de uitzonderingsbepaling minder snel een beroep kunnen worden gedaan dan in de huidige aanpassingssystematiek van de sociale-verzekeringsuitkeringen. Immers als men overgaat tot tussentijdse herziening die dan de vorm van een tijdelijke toeslag verkrijgt, zal deze bij de vaststelling van de eerstvolgende normale herziening buiten beschouwing moeten worden gelaten. De feitelijke inkomenstoeneming op de normale herzieningsdatum zal dan geringer zijn dan overeenkomt met de stijging van het indexcijfer der lonen. Hierdoor is het niet uitgesloten dat deze inkomensstijging niet of nauwelijks voldoende zal zijn om een lastenstijging op dat moment te compenseren waardoor een van de doeleinden van de keuze van de vaste datums niet zou worden verwezenlijkt. Een spaarzaam gebruik van de mogelijkheid tot tussentijdse herziening lijkt ook gewenst omdat - anders dan bij de huidige afwijkingsmogelijkheden voor de sociale-verzekeringsuitkeringen - een lastenstijging daarvan het gevolg is. Voor het minimumloon ten slotte geldt dat tussentijdse aanpassingen wellicht ongewenste repercussies op de loonverhoudingen kunnen hebben. Op grond van deze overwegingen meent de Raad dat van de mogelijkheid tot tussentijdse herziening slechts gebruik zou moeten worden gemaakt bij zodanig grote loonstijgingen in een zo'n groot deel van het bedrijfsleven, dat het indexcijfer der lonen daardoor op korte termijn een ongebruikelijk grote stijging vertoont, in het bijzonder als een dergelijke ontwikkeling zich zou voordoen kort nadat op grond van de indexcijfers per ultimo april resp. per ultimo oktober de omvang van de normale herziening is vastgesteld. Het verdient voorts naar het oordeel van de Raad aanbeveling slechts een zodanig deel van een dergelijke loonstijging voor een tussentijdse verhoging in aanmerking te nemen, dat daardoor een onaanvaardbare achterstand van de uitkeringsgerechtigden en van de werknemers die het minimumloon ontvangen, wordt voorkomen. Op de eerstvolgende normale herzieningsdatum zal dan veelal een inkomensstijging van voldoende omvang mogelijk blijven. Ten slotte meent de Raad dat aan de tijdelijke toeslagen geen terugwerkende kracht moet worden verleend, omdat daardoor de doorzichtigheid van het voorgestelde systeem belangrijk vermindert en de aan het huidige stelsel klevende administratieve bezwaren herleven.

7 4. AANPASSING VAN ENKELE ANDERE BEPALINGEN TOT HERZIENING VAN UITKERINGEN AANDE VOORGESTELDE SYSTEMATIEK De Raad heeft zich afgevraagd, of invoering van de nieuwe aanpas sings systematiek niet zou kunnen worden aangegrepen cm artikel 15, vijfde lid, W. A. O. te doen vervallen. Door deze bepahng ontvangen degenen wier arbeidsongeschikheldsuitkering is aangevangen tussen de laatste en voorlaatste aanpassing der uitkeringen slechts een gedeeltelijke verhoging (c.q. verlaging). De bedoeling hiervan is te voorkomen dat zowel de loonwijziging in de bedrijfstak als de wijziging van het algemeen loonniveau die door deze loonwijziging in de bedrijfstak mede wordt beihvloed, voor de aanpassing in aanmerking zou worden genomen, Gebleken is dat het doel van artikel 15, vijfde lid, W. A.O. in vele gevallen niet wordt bereikt en dat soms een geringere dan een redelijk te achten aanpassing bij toepassing van dit artikel het gevolg is. Bovendien zal artikel 15, vijfde lid, W.A.O. niet zonder meer in het nieuwe systeem kunnen worden ingepast. Handhaving van de genoemde bepaling brengt met zich mee dat bij elke herziening van de uitkeringen zes verschillende indexcijfers moeten worden gebezigd, De Raad acht het gewenst, zowel met het oog op de administratieve eenvoud als ter bevordering van de doorzichtigheid dat voor alle lopende uitkeringen, ongeacht het tijdstip van eerste toekenning, eenzelfde wijzigingspercentage geldt. Dat hieruit voor de uitkeringen die zijn toegekend na het tijdstip van de voorlaatste herziening van de uitkeringen, een hogere stijging zal voortvloeien dan thans het geval is, acht de Raad geen bezwaar nu gebleken is dat de bedoeling van artikel 15, vijfde lid^ W.A.O, slechts zeer ten dele wordt gerealiseerd. Ten slotte wijst de Raad erop dat verschillende sociale-verzekeringswetten geftxeerde dagloonbedragen kennen, zoals bijv. het minimumdagloon W.A.O. en de vaste daglonen losse werknemers W. W. en Z.W. Deze daglonen zijn niet wettelijk geindexeerd, doch worden in de praktijk regelmatig aan de loonontwikkeling aangepast. De Raad geeft in overweging te bevorderen dat degenen die tot wijziging van de hierbedoelde dagloonbedragen bevoegd zijn, zich aansluiten bij de nieuwe wettelijke aanpassingssystematiek. 5. DE OVERGANG NAAR EEN NIEUW STELSEL De Raad heeft er zich ten slotte over beraden of bij de overgang naar het nieuwe systeem een eenmalige bijzondere aanpassing van bepaalde uitkeringen gewenst is, ten einde te voorkomen dat de wijziging in de aanpassingsfrequentie tot een blijvend nadeel voor de gerechtigden leidt. a. het minimumloon en de uitkeringen krachtens de Algemene Bijstandswet Voor het minimumloon en de uitkeringen krachtens de Algemene Bijstandswet zal een halfjaarlijkse herziening in de plaats treden van een jaarlijkse herziening, hetgeen betekent dat de gemiddelde achterstand ten opzichte van de feitelijke loonontwikkeling geringer wordt. Hier staat tegenover dat de peildatum voor de vaststelling van de omvang van de verhoging per 1 juli een maand vervroegd wordt. Per saldo zal het resultaat zijn dat de door de gerechtigden ontvangen jaarbedragen een kleine stijging zullen ondergaan. b. de uitkeringen krachtens dea.o. IK en de A. W. W. Het nieuwe systeem kan afhankelijk van de omvang van de loonontwikkeling

8 tot een geringere aanpassingsfrequentie leiden, terwijl voorts enige achterstand zal optreden doordat de herziene bedragen twee maanden later tot uitkering komen dan in het huidige stelsel. Deze beide factoren zouden ertoe kunnen leiden dat bij de invoering van het nieuwe systeem enig nadeel voor deze categorie uitkeringsgerechtigden ontstaat. In bijlage III is gepoogd eeii kwantifleering te geven van dit nadeel. Hierbij is er voor wat de toepassing van het huidige systeem betreft van uitgegaan dat in de jaren 1968 tot en met 1970 geen gebruik zou zijn gemaakt van de afwijkingsmogelijkheden van de hoofdregel, dat herziening van de uitkeringsbedragen eerst plaatsvindt als het indexcijfer der lonen met ten minste 3% is gestagen. Uit deze bijlage blijkt dat zonder een eenmalige verhoging bij de invoering van het nieuwe stelsel een vermindering van de uitgekeerde jaarbedragen zou optreden. Deze kan worden voorkomen door bij de invoering van het nieuwe stelsel de uitkeringen structureel met 1% te verhogen. Hierbij zij aangetekend dat een dergelijke verhoging niet tot verhoging van lasten zal leiden omdat de uitgekeerde jaarbedragen gelijk zullen blijven. c. dc uitkeringen krachlens de W.A.O. Voor deze uitkeringen die gerelateerd zijn aan het vroeger genoten loon, acht de Raad een voorziening bij overgang naar het nieuwe stelsel niet noodzakelijk en, gelet op de wijze van vaststelling van de uitkeringen, ook niet wel mogelijk. d. de uitkeringen krachlens de kinderbijslagwelten Het nieuwe systeem voor de herzieningen van de uitkeringen zal ertoe leiden dat ook de kinderbijslagen per 1 januari en 1 juli worden verhoogd. Doordat geen verhoging van de kinderbijslagbedragen in de loop van enig kwartaal plaatsvindt zullen de in enig jaar uitgekeerde bedragen ingevolge de huidige systematiek niet veel afwijken van die ingevolge de voorgestelde systematiek. Op grond hiervan acht de Raad een bijzondere voorziening ten aanzien van de kinderbijslagen bij invoering van het nieuwe stelsel niet nodig. J.W. DE POUS, voorzitter. HUB.L. JANSEN, algemeen secretaris.

9 BIJ LAGE I BRIEF VAN DE MINISTER VAN SOCIALE ZAKEN ENVOLKSGEZONDHEID VAN 30 DECEMBER 1970 AAN DE RAAD 1. Zeals bekend, worden de uitkeringen ingevolge de sociale verzekeringswetten als regel aangepast aan het verloop van het indexcijfer der lonen zodra dat cijfer een afwijking van 3% heeft vertoond, terwijl het minimumloon, dat eveneens het verloop van het indexcijfer der lonen volgt, als regel slechts eenmaal per jaar en vi^el per 1 juli wordt aangppast. Bij de toepassing van deze welvaartsvastheidsbepalingen ten aanzien van enerzijds de sociale verzekeringsuitkeringen en anderzijds het minimumloon, waaraan zowel het loon ingevolge de Wet Sociale Werkvoorziening, voor zover het althans het zogenaamde standaard-bedrag betreft, als de uitkeringen ingevolge de Algemene Bijstandswet zijn gekoppeld, hebben zich in het verleden als gevolg van de verschillen in de aanpassingssystematiek meermalen moeilijkheden voorgedaan. Ook recentelijk zijn in verband met de uitkering-ineens in het bedrijfsleven terzake moeilijkheden aan de dag getreden. De verschillen in aanpassingssystematiek doen zich o.m. voelen in de samenloop van de A. O. W, /A. W. W. -uitkering met uitkering ingevolge de A. B. W..en in de samenloop van W. A. O. -uitkering met W. S. W. -loon. Voor v/at betreft de samenloop van A. O, W. /A. W. W. -uitkering met A. B.W.- uitkering zij erop gewezen, dat elke verhoging van het pensioen - en deze pensioenen worden als regel meer dan eenmaal per jaar verhoogd - in mindering dient te worden gebracht op de uitkering ingevolge de A. B.W., die door de koppeling aan het minimumloon als regel slechts eenmaal per jaar nl, per 1 juli wordt herzien. Dit betekent, dat de A. B. W. -uitkering als gevolg van een verhoging van het pensioen ingevolge de A. O. W./A.W.W., steeds wordt verminderd, doch per 1 juli weer wordt opgetrokken. Soortgelijke moeilijkheden doen zich voor ten aanzien van diegenen, die naast hun A. O. W. /A. W. W. -pensioen nog over een zodanig eigen inkomen beschikken, dat zij nog juist voor een aanvullende uitkering van de A. B.W. in aanmerking komen. Door een verhoging van het A. O. W. /A. W. W. -pensioen zullen zij buiten de sfeer van de A. B.W. worden gebracht, doch wanneer de bijstandsnorm per 1 juli daarop volgend weer omhoog gaat, komen zij voor een uitkering ingevolge de A. B.W. in aanmerking. Het behoeft wel geen betoog, dat een en ander bij de betroklcenen op grote weerstanden stuit - dit is in de praktijk ook wel gebleken - en bovendien voor de uitvoerende instanties een zware administratieve belasting oplevert. Bij samenloop van een W. A. O. -uitkering met W. S. W. -loon doet zich in feite hetzelfde verschijnsel voor. Bij een stijging van het W. A. O. -dagloon wordt de W. A, O. -uitkering hoger, terwijl bij een daaropvolgende stijging van het minimumloon, waaraan het W, S. W. -loon, voor zover het betreft het standaard-bedrag is gekoppeld, het tot uitbetaling komende deel van de W. A. O. -uitkering weer moot worden verlaagd. Ten aanzien van beide hierboven geschetste situaties worden van de zijde van de vakbeweging en van de gemeentelijke sociale diensten telkenmale vele klachten ontvangen. Deze kwesties verdienen te meer de aandacht omdat het hier gaat om diegenen, die tot de minstdraagkrachtigen moeten worden gerekend. Vervolgens doet zich nog een moeilijkheid voor van geheel andere aard.

10 De herzienlngen van de sociale verzekeringsuitkeringen en de daaruit voortvloeiende herberekeningen van uitkeringen, die daarnaast worden genoten, moeten g,ls gevolg van de voorgeschreven aanpassingssystematiek steeds met terugwerkende kracht plaatsvinden. Wanneer een indexcijfer per ultimo van enige maand aanleiding geeft tot herziening, dient deze herziening immers in te gaan op de eerste dag van de daarop volgende kalendermaand, terwijl het indexcijfer van enige maand eerst tegen het einde van de daarop volgende maand bekend wordt. Het is duidelijk, dat dit - los gezien van de hiervoor besproken administratieve belasting - nog eens een extra verzwaring voor de diverse administraties betekent. Met name dienen in dit verband te worden genoemd de vele pensioeninstanties, die bij de berekening van de pensioenen rekening moeten houden met de hoogte van een sociale verzekeringsuitkerir^. Ten slotte moge aan het vorenstaande nog een moeilijkheid worden toegevoegd, welke hierin bestaat, dat het indexcijfer der lonen, dat'als norm dient voor de aanpassingen van de sociale verzekeringsuitkeringen enerzijds en voor de aanpassingen van het minimumloon en de daaraan geksppelde andere sociale voorzieningen anderszijds, niet hetzelfde is. Gezien het vorenstaande is de ondergetekende van oordeel - en dit oordeel wordt in verband met de A. B. W. door de Staatssecretaris van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk gedeeld - dat het wenselijk is om ter zake van de verschillende vorenomschreven aanpassingssystemen, waar dat maar enigszins mogelijk is, tot een coordinatie te komen. 2, Om tot een coordinatie te geraken zou het aanbeveling verdienen om: a. de herzienlngen van de sociale verzekeringsuitkeringen enerzijds en van het minimumloon en de daaraan gekoppelde uitkeringen ii^evolge de A. B. W. anderzijds zoveel mogelijk op dezelfde datum te doen ingaan; b. de herzienlngen te baseren op een indexcijfer der lonen op een dusdanig v66r de datum van ingang der herziening gelegen tijdstip, dat de uitbetaling van de herziene bedragen en de verrekening daarmede tijdig kan plaatsvinden: c. het indexcijfer der lonen, dat als maatstaf dient voor de aanpassing van de diverse uitkeringen hetzelfde te doen zijn. - Ad a: Teneinde de ingangsdata der herzienlngen synchroon te doen verlopen, zou het naar de aanvankelijke indruk van de ondergetekende aanbeveling verdienen te kiezen voor een systeem, dat, beoordeeld naar de frequentie waarmede thans in de verschillende sectoren wijziging optreedt, tussen de beide thans bestaande in ligt. Zijn gedachten gaan hierbij uit naar een systeem, waarbij de uitkeringen eenmaal per halfjaar worden herzien, De ondergetekende wil in dit verband nog opmerken, dat een dergelijke coordinatie tot gevolg zal hebben, dat voor de gerechtigden tot sociale verzekeringsuitkeringen ten opzichte van de huidige situatie enig - zij het gering - nadeel kan ontstaan door een verminderde aanpassingsfreqiientie van de uitkeringen. Deze verminderde aanpassingsfrequentie tast uiteraard in genen dele de hoofdlijn van de aanpassingssystematiek aan, maar zal wel het gevolg hebben, dat de omvang der uitkeringen per jaar genomen lets zal kunnen dalen. Dit geringe nadeel weegt evenwel naar de mening van de ondergetekende minder zwaar dan het grote belang, dat met een coordinatie is gediend. - Ad b: Uit de praktijk ten aanzien van de herzienlngen van het wettelijk 10

11 minimumloon - de algemene regel is, dat een herzienlng per 1 juli wordt gebaseerd op het indexcijfer der lonen van ultimo mei daaraan voorafgaande - is gebleken, dat deze tijd te kort is voor de verwerking van deze herzienii^, en met name voor de verwerking daarvan in de voorzieningen, die het minimumloon volgen. Dit spreekt ook wel vanzelf, wanneer bedacht wordt, dat het indexcijfer per ultimo mei eerst tegen het einde van de maand juni bekend is. Wanneer daarbij in aanmerking wordt genomen, dat de herzieningen in het kader van de sociale verzekeringswetten, in plaats van bij algemene maatregel van bestuur bij beschikking tot stand zullen kunnen komen, zou een en ander ervoor pleiten om als basis voor een herziening zowel voor de sociale verzekeringsuitkeringen als voor het minimumloon en de daaraan gekoppelde andere sociale voorzieningen te nemen het indexcijfer der lonen per ultimo van een maand, gelegen drie maanden voor de maand, met ingang waarvan de herziening dient in te gaan. Bezien in samenhang m.et het onder ad a gestelde, zouden de herzieningen dan/kunnen ingaan op 1 januari en 1 juli van ieder jaar, met als daarbij behorende indexcijfers die per ultimo oktober resp. ultimo april daaraanvoorafgaande. Als nadeel van de datum 1 januari zou, voor wat betreft de sector van de sociale verzekeringsuitkeringen, kumien worden aangevoerd, dat in het indexcijfer van eind oktober daaraanvoorafgaande, dat als norm zou dienen voor de herziening per 1 januari, de contractsverbeteringen, die per die datum ingaan, nog niet zijn opgenomen. Zou het daarom aanbeveling kunnen verdienen als ingangsdata voor de verkiezii^en niet 1 januari en 1 juli, doch b. V. 1 mei en 1 november te kiezen, daartegen bestaan evenwel uit anderen hoofde grote bezwaren, Sterk voor de herzieningsdatum van 1 januari pleit, dat praktlsch alle premiewijzigingen en belastingwijzigingen met ingang van een kalenderjaar worden doorgeverd. Een herziening op een later tijdstip dan 1 januari van het minimumloon en de daaraan gekoppelde sociale voorzieningen zou tot gevolg hebben, dat het minimumloon en de daaraan gekoppelde voorzieningen dan per 1 januari als gevolg van een belastingmaatregel dan wel een premiestijging in feite lager zouden worden, Hetzelfde geldt - zij het in wat mindere mate - voor de herzieningsdatum van 1 juli, Wanneer belastingmaatregel en dan wel premiewijzigingen in de loop van een jaar van kracht worden, is dit praktisch steeds per 1 juli het geval. - Ad c: Voor wat het indexcijfer der lonen betreft zij opgemerkt, dat voor de sociale verzekeringsuitkeringen ingevolge het Koninklijk besluit van 18 april 1961 (Stb. 138) als aanpassingsmaatstaf geldt het door het Centraal Bureau voor de Statistiek naar de stand op de laatste werkdag van elke maand vastgestelde indexcijfer van de regelingslonen per week en per maand (alle werknemerscategorieen). De omschrijving van het indexcijfer der lonen, dat als maatstaf dient voor de aanpassing van het minimumloon - en dus ook voor de voorzieningen, die het niveau van het minimumloon volgen - is blijkens het Koninklijk besluit van 18 februari 1969 (Stb. 55) dezelfde, met dien verstande echter, dat aan het slot zijn toegevoegd de woorden "particulier-bedrijf", De maatstaf voor de aanpassing van het minimumloon bevat derhalve - anders dan de maatstaf voor de sociale verzekeringsuitkeringen - niet de overheidssector. In de bijlage bij dit schrijven is aangegeven in hoeverre deze beide indexcijfers uiteenlopen. Daaruit blijkt, dat de verschillen betrekkelijk gering 11

12 zijn. Niettemin komt het de ondergetekende wenselijk voor, dat bij een coordinatie van de aanpassingsregelingen van een en dezelfde maatstaf wordt uitgegaan. 3. De ondergetekende zou het op prijs stellen het gevoelen van uw Raad te vernemen met betrekking tot een coordinatie van de bovenbedoelde aanpassingssystemen en met betrekking tot de wijze, waarop deze ware te realiseren. Indien uw Raad met de ondergetekende tot het oordeel zou komen, dat een zodanige coordinatie wenselijk moet worden geacht, zou hij voorts gaarne van u vernemen of en zo ja in hoeverre u het in het kader van de beoogde coordinatie nog mogelijk en wenselijk acht de bijzondere bepalingen te handhaven, welke het thans mogelijk maken in gevallen, waarin daartoe een bijzondere aanleidii^ bestaat, van de bestaande algemene aanpassingssystematiek af te wijken. Met name heeft de ondergetekende hierbij op het oog de bepalingen vervat in de artikelen 14, derde lid, van de Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag en 9, derde en zesde lid, van de A. O. W. en de aan laatst bedoelde bepalingen analoge regelen, neergelegd in de overige sociale verzekeringswetten. 12

13 Bijlage Indexcijfers der lonen per week en per maand (alle werknemerscategorieen) (1954 = 100) januari februari maart april mei juiii juli augustus September oktober november december plus overheid plus overheid , plus overheid plus overheid Procentuele verschillen januari februari maart april mei juni juli augustus September oktober november december gemiddeld ,53 6,53 6,07 6,02 6,00 5,95 5,08 5,84 5,84 5,84 6,23 6,23 6, plus overheid 5,93-5,93-6,30+ 6,27+ 6,64+ 6,61+ 5,34+ 5,73-6,11+ 6,49+ 5,68-5,68-6, ,13 7,28 7,63 7,95 7,92 7,87 8,18 7,35 8,46 8,82 8,42 8,42 7, plus. overheid 6,72+ 7,46+ 7,41-8,49+ 8,06+ 8,03+ 7,97-7,94+ 8,99+ 8,60-8,60+ 8,60+ 8, ,30 7,86 7,45 7,37 7,34 7,64 8,25 9,25 8,47 9,20 8, part plus overheid 8,04-7,64-7,24-6,80-6,78-7,09-7,72-9,03-7,92-8,58-7,68-13

14 BIJLAGE II PROCENTUELE STIJGING VAN DE SOCIALE UITKERINGEN EN HET MINIMUMLOON A. halfjaarlijkse herziening op basis van het indexcijfer der lonen particulier bedrijf plus overheid B. halfjaarlijkse herziening op basis van het indexcijfer der lonen particulier bedrijf 1 januari juli ,74 3,43 1 januari juli ,21 2,72 1 januari juli ,96 5,38 1 januari juli ,03 4,78 1 januari juli ,06 3,63 1 januari juli ,86 3,38 1 januari ,78 1 januari ,55 14

15 BIJLAGE III VERGELIJKING VAN HET HUIDIGE MET HET VOORGESTELDE SYS- TEEM VAN AANPASSING VOOR DE A. O.W.-UITKERING VOOR GE- HUWDEN EN DE A, W. W.-UITKERING VOOR EEN WEDUWE MET KIND(EREN) A. De hoogte van de pensioenbedragen op jaarbasis in de verschillende varianten. Ingangsdatum van de verhoging Huidige 3% systeem zonder toepassing van afwijkings- mogelijkheid en zonder structurele verhogingen indexcijfer particuher bedrijf plus overheid zonder eenmahge bijzon dere aanpassing Voorgestelc e systeem *) met indexcijfer particuher bedrijf zonder met eenmalige bijzoi idere aanpassing I ' Hierbij is ervan uitgegaan dat tot het bedrag per gekomen is op basis van het bedrag per ultimo oktober Dit laatste bedrag is gesteld op f Dit bedrag is vervolgens verhoogd met het stijgingspercentage van het indexcijfer van ultimo april 1967 op ultimo oktober Voor de berekening van de kolom "eenmalige bijzondere aanpassing" is daaraan voorafgaande het bedrag per ultimo oktober 1970 structured met 1% verhoogd. B. De hoogte van het totaal in de onderscheidene jaren aan A.O.W./A.W.W.-uitkeringen genoten bedrag in de verschillende varianten Jaar Huidige 3% systeem zonder toepassing van afwijkingsmogelijkheid en zonder structurele verhogingen indexcijfer particuher bedrijf plus overheid zonder Voorgestelde systeem met eenmalige bijzon dere aanpassing indexcijfer particuher bedrijf zonder met eenmalige bijzo ndere aanpassing ,