1 Studeren. 1.1 Een kleine geschiedenisles
|
|
- Femke van der Woude
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 1 Studeren Dit eerste deel van de Kleine Gids Studeren vertelt iets over de achtergronden van studeren. Het geeft antwoord op vragen als: wat is het verschil tussen beroepsonderwijs en hoger onderwijs? Wat zijn majors en minors? Kortom, dit eerste deel gaat over de achtergronden van studeren in Nederland. In de volgende delen wordt uitgebreid ingegaan op onderwerpen zoals beginnen met een studie, het wonen op kamers of het studeren met een handicap. 1.1 Een kleine geschiedenisles Studeren lijkt vandaag de dag de normaalste zaak van de wereld. In Nederland kunnen jongeren (en ouderen) kiezen uit verschillende opleidingen en studies op ruim veertig hogescholen en veertien universiteiten. Dat was in de 16e eeuw wel anders. Pas in 1575 werd in Leiden de Rijksuniversiteit Leiden opgericht. Willem van Oranje gaf deze eerste Nederlandse universiteit aan Leiden cadeau omdat de stad zich zo goed verweerd had tegen de Spanjaarden. Het instituut was een plek waar geestelijken werden opgeleid in de nieuwe theologie en de landstaal. De Rijksuniversiteit Leiden werd al gauw hét kenniscentrum van de protestantse wereld. Studeren was in die tijd echter vooral weggelegd voor jongens uit rijke families. Leeftijdsgenoten uit armere gezinnen studeerden veel minder vaak. Om het predikantentekort op te vangen, verzorgden overheid, kerken en particulieren voor hen een beurs zodat zij toch konden studeren. Maar wel onder de strikte voorwaarde dat zij voor de studie theologie kozen. Meisjes die zich wilden ontwikkelen, hadden pech. Zij mochten tot laat in de negentiende eeuw niet studeren. 1 Aletta Jacobs bracht daar verandering in. Met speciale toestemming van de (toenmalig) minister van Binnenlandse Zaken Johan Rudolph Thorbecke studeerde zij aan de hbs om daarna door te stromen naar de studie medicijnen aan de Rijksuniversiteit van Groningen. Hoewel veel DEFDCD-B489-A9BA-E29D72FB /objecttype/mark.apps.anno.contentobjects. article/objectid/55b d-a4360caf42b7f466/index.cfm 15
2 1.2 Studeren mannen deze stappen niet zonder slag of stoot accepteerden en vele protesten volgden, maakte Aletta de weg vrij voor andere vrouwen. Vlak voor de Tweede Wereldoorlog bestond het aantal studenten op universiteiten voor twintig procent uit vrouwen. Pas na 1970 steeg het percentage vrouwen verder. In 2000 schreven zich voor het eerst meer meisjes dan jongens in voor een universitaire studie. 20 April 1871 is een bijzondere datum in de Nederlandse (onderwijs) geschiedenis. Op die dag schreef Aletta H. Jacobs zich in als student aan de Groningse Hoogeschool. Op haar jonge, maar vastberaden schouders rustte een zware taak: ze had één jaar de tijd om te bewijzen dat vrouwen óók een studie konden volgen. En met succes. Johannes Rudolph Thorbecke gaf haar daarom toestemming om ook de artsexamens af te leggen. Na studies in Groningen en Amsterdam studeerde Aletta Jacobs in 1878 af. Zij werd de eerste vrouwelijke arts van Nederland Beroepsonderwijs en hoger onderwijs Wie van de middelbare school komt, kan in Nederland op verschillende niveaus allerlei soorten studies volgen. Deze variëren: mbo: middelbaar beroepsonderwijs; hbo: hoger beroepsonderwijs; wo: wetenschappelijk onderwijs (universiteit). De verschillen tussen deze opleidingen liggen op het vlak van tempo, verantwoordelijkheid, studiehouding, zelfstandigheid, hoeveelheid lesstof en het kunnen analyseren. Aan het wo heeft een student bijvoorbeeld veel meer eigen verantwoordelijkheid en moet hij nog meer eigen initiatief tonen dan een student aan een hbo. Datzelfde gaat op voor de vergelijking tussen een hbo- en een mbo-student. Hoe hoger de studie, hoe meer eigen initiatief en inzicht nodig is Middelbaar beroepsonderwijs Studenten kunnen middelbaar beroepsonderwijs (mbo) volgen op verschillende opleidingscentra. De bekendste is een regionaal opleidingscentrum
3 Studeren (ROC). Ze kunnen ook naar een agrarisch opleidingscentrum (AOC). Deze onderwijsinstelling is gespecialiseerd in opleidingen op het gebied van voeding, milieu en natuur. Voor studenten met een handicap die niet op een ROC uit de voeten kunnen, is er het REA-College 3. Dit onderwijscentrum houdt extra rekening met de toegankelijkheid van een gebouw voor studenten met een beperking en met aspecten als lesstof. Die worden aangepast zodat een student er gemakkelijker mee aan de slag kan. Studenten kunnen een mbo-opleiding volgen op vier niveaus: 1. assistentenopleiding (een half tot een jaar) 2. basisberoepsopleiding (twee tot drie jaar) 3. vakopleiding (twee tot drie jaar) 4. middenkaderopleiding (drie tot vier jaar) Wie niveau vier heeft afgemaakt, kan doorstromen naar het hoger onderwijs. Studenten die andere niveaus doen, kunnen ook opleidingen stapelen of doorstromen. Door bijvoorbeeld eerst alle niveaus te doen, daarna hbo en vervolgens universiteit. Zo stapelen ze opleidingen. Daarnaast kunnen studenten die het vierde niveau hebben afgerond natuurlijk ook een kopstudie van één of twee jaar doen binnen het mbo; een specialistenopleiding. Jojanneke heeft een sterke eigen mening en wil graag de politiek in. Ze is gemotiveerd en zit in het laatste jaar van haar mbo-opleiding medewerker personeel en arbeid. Omdat ze zich wil ontwikkelen, gaat ze eerst nog communicatie studeren op een hogeschool in Leeuwarden. Daarna wil ze instromen in het masterprogramma van de universitaire studie politicologie in Nijmegen. Binnen het mbo bestaan twee soorten van leren in de praktijk. Mbo-studenten kunnen kiezen voor de beroepsbegeleidende leerweg (bbl) en de beroepsopleidende leerweg (bol). Studiefinanciering krijgen studenten als ze een beroepsopleidende leerweg volgen van minimaal een jaar op niveau 1 (assistentenopleiding), niveau 2 (basisberoepsopleiding), niveau 3 (vakopleiding) of niveau 4 (middenkaderopleiding of specialistenopleiding). Wie de bol-kant kiest, volgt meer theorie-uren
4 1.2.2 Studeren op de onderwijsinstelling en brengt het geleerde in de praktijk via stages. Die stages vormen twintig tot zestig procent van de opleiding 4. Bij bbl werken studenten drie tot vier dagen per week in een bedrijf (minimaal 24 uur). De rest van de week krijgen ze theoretisch onderwijs op de onderwijsinstelling. Zij hebben geen recht op studiefinanciering Hoger onderwijs Hoger onderwijs is de overkoepelende naam voor opleidingen aan hogescholen en universiteiten. Op hogescholen wordt hoger beroepsonderwijs onderwezen en bij universiteiten spreken we over wetenschappelijk onderwijs. Studenten in het hoger onderwijs volgen een verplichte drie- of vierjarige bacheloropleiding en kunnen daarna een één- of tweejarige masteropleiding volgen (zie 1.2.3). Rob en Bastiaan kennen elkaar al hun hele leven. Op de basisschool waren ze onafscheidelijk en hoewel ze daarna verschillende opleidingen gingen volgen, bleven ze beste vrienden. Rob studeert bedrijfseconomie op een hogeschool in het westen en Bastiaan doet de bbl-opleiding sport- en bewegingscoördinator aan een ROC in het midden van het land. Van Rob wordt veel zelfstandigheid gevraagd. Hij is compleet verantwoordelijk voor zijn eigen voortgang en in tegenstelling tot Bastiaan leert hij zijn werk niet in de praktijk en zit hij vooral in de collegebanken Master en Bachelor Wie gaat studeren in het hoger onderwijs, krijgt te maken met de begrippen bachelor en master. De bachelor-masterstructuur (het zogenaamde BaMastelsel) is in 2002 ingevoerd met als doel dat opleidingen op Europees niveau beter bij elkaar aansluiten. De nieuwe titels maken het makkelijker om mee te doen aan uitwisselingsprojecten tijdens de studie. Ook vergemakkelijkt het nieuwe diploma het vinden van een baan of studie in het buitenland
5 Studeren De graad Bachelor hoort bij het afronden van een vierjarige hbo-opleiding aan een hogeschool of een driejarige studie aan een universiteit. Die bachelor staat echter niet gelijk aan een afgeronde wetenschappelijke opleiding. Wie verder wil studeren, kan binnen één of twee jaar zijn master halen. Dat kan zowel op hbo-niveau als op universitair niveau. Een universitaire bachelor stroomt meestal door naar een universitaire master. De opleidingen hebben verschillende studielasten (studiepunten). Een studiejaar bestaat uit zestig studiepunten of ECTS (European Credits). Een studiepunt staat voor 28 uur studieinspanning. Ernesto studeert logopedie aan een hogeschool. Hij werkt hard en kijkt intussen rond, omdat hij na het afronden van zijn hbo-bachelor graag een master wil halen. Op een universiteit in het noorden van het land ontdekt hij dat hij door kan gaan voor de universitaire master Speech and Language Pathology. De titels die je na het afronden van een opleiding in het hoger onderwijs behaalt, kunnen zijn 5 : Letter Titel Verkrijg je na B Bachelor Het succesvol afronden van een hboopleiding (internationale titel) Bc Baccalaureus Het succesvol afronden van een hboopleiding (Nederlandse titel) BA Bachelor of Arts Behalen van een wo-bachelor: voor studies in de geesteswetenschappen Bsc Bacelor of Science Behalen van een wo-bachelor in een bètastudie of een studie toegepaste of sociale wetenschap Ir. Ingenieur Behalen van mastergraad in landbouw en natuurlijke omgeving of techniek Ing. Ingenieur Behalen na bachelorgraad
6 1.2.3 Studeren Letter Titel Verkrijg je na AD Associate Degree Een tweejarig programma in het hoger beroepsonderwijs. Een Ad-programma wordt aangeboden door een hogeschool en is onderdeel van een hbo-bacheloropleiding. De vooropleidingseisen zijn gelijk aan die voor de betreffende hbo-bacheloropleiding. Meestal heeft een Ad-programma een studielast van 120 studiepunten. Studenten kunnen de opleiding dus binnen twee jaar afronden. Er bestaat ook een postinitiële masteropleiding. De onderwijsinstelling bepaalt zelf wie er wordt toegelaten. Postinitiële opleidingen bouwen voort op een al behaalde bachelor of masteropleiding. Het zijn beroepsgerichte opleidingen. M Master Behalen van mastergraad na het afronden van een hbo-opleiding. MA Master of Arts Behalen van een mastergraad na het afronden van een universitaire opleiding in de geesteswetenschappen MSc Master of Science Behalen van een mastergraad na het afronden van een universitaire bètastudie of een studie sociale of toegepaste wetenschap Mr Meester Behalen van mastergraad in de rechten Drs. Doctorandus Behalen na mastergraad Dr. Doctor (voor je naam) Na promotie, voor je naam zetten D. Doctor (achter je naam) Na promotie, achter je naam zetten PhD Philosophiae Doctor Na promotie, afhankelijk van de gebruikswijze van het land waarin dit diploma is gehaald, voor of achter je naam zetten. Zoals je in bovenstaand schema ziet, zijn de termen drs. (doctorandus), dr. (doctor), mr. (meester) en ing. of ir. (ingenieur) met de komst van de bachelor-masterstructuur niet verdwenen. Volgens de Wet op het Hoger 20
7 Studeren onderwijs en Wetenschappelijk onderzoek mag een universitair afgestudeerde in plaats van de mastergraad de titels ir. (ingenieur), mr. (meester) of drs. (doctorandus) voeren. Hbo-afgestudeerden mogen in plaats van de bachelorgraad de titels ing. (ingenieur) of bc. (baccalaureus) voeren. Afgestudeerden moeten echter wel kiezen of ze de nieuwe graden gebruiken of de oude titels. Ze mogen niet tegelijkertijd gebruikt worden. Fabiola is in 2010 afgestudeerd in de psychologie aan de universiteit en heeft de Mastergraad behaald. Zij mag voortaan niet alleen M. achter haar naam zetten, maar ze kan er ook voor kiezen de titel drs. voor haar naam te zetten. Met de invoering van het BaMa-systeem zijn de oudere termen namelijk niet verdwenen. Als zij verder gaat, onderzoek doet en succesvol een proefschrift schrijft, kan ze promoveren en de graad Doctor halen. Dan mag Fabiola voortaan dus dr. voor haar naam zetten. Ze mag niet de nieuwe graad en oude titel tegelijkertijd gebruiken en moet dus kiezen Major en Minor Wie aan een hogeschool of universiteit studeert, krijgt ook te maken met de begrippen major en minor. Dit is vooral van toepassing voor bachelors. Het eerste studiejaar is het propedeusejaar. Een propedeuse is een bewijs dat een student zijn eerste jaar succesvol heeft afgerond. Op sommige opleidingen moeten studenten daarvoor een propedeutisch examen doen. Daarna wordt de studie verdeeld in twee onderdelen: de major (het hoofdprogramma) en de minor (een keuzeprogramma). Naast het hoofdprogramma en het belangrijkste deel van de opleiding (major), kiest de student voor één of meerdere minors. Hoeveel minors een student kiest, is afhankelijk van de wensen van de hogeschool of de universiteit en de opleiding die iemand volgt. Een student hoeft zich niet alleen te beperken tot minors die door de eigen opleiding worden aangeboden. Het is zelfs mogelijk om minors op andere hogescholen te volgen, zowel in Nederland als in het buitenland. Het majorminor systeem wordt namelijk internationaal gebruikt. Voordelen van deze structuur zijn dat een student zijn kennis kan verbreden en meer mogelijkheden heeft om zich te specialiseren. Voor bachelors kunnen minors ook gunstig zijn als voorbereiding op een masteropleiding aan de universiteit. 21
8 1.2.5 Studeren Niet alleen het aantal minors dat een student kan of moet volgen, verschilt per studie. Ook de omvang in studiepunten verschilt. Wie bijvoorbeeld een opleiding aan de Hogeschool van Amsterdam volgt, haalt al 210 punten in het majorgedeelte en doet in het derde of vierde jaar van de studie een minor om de overige dertig punten te behalen. Bij Hogeschool Leiden haalt iemand, afhankelijk van zijn opleiding, voor zijn major minimaal 180 en maximaal 210 studiepunten. De minor bestaat dan dus uit zestig of dertig punten. 6 Een aantal mbo-instellingen biedt tegenwoordig ook minors aan. Bij het ROC van Twente volgen studenten bijvoorbeeld een beroepsopleiding met een regulier deel en een zogenaamde vrije ruimte. Bij een paar van die beroepsopleidingen is die ruimte vormgegeven volgens de major-minor structuur. Ook mbo-studenten kunnen kiezen uit minoren binnen hun eigen opleiding en die van andere opleidingen of mbo-colleges. Na het succesvol afronden van een minor krijgen studenten van ROC van Twente een getuigschrift. 7 Alice studeert Nederlands aan een universiteit. Als ze afgestudeerd is, wil ze graag een master journalistiek aan dezelfde universiteit doen. De selectieprocedure voor deze populaire studie met weinig plekken is streng en helaas ontvangt ze een afwijzing. In de brief wordt haar uitgelegd waarom. Als ze tijdens haar universitaire bacheloropleiding voor de minor journalistiek had gekozen, had ze een grotere kans gehad aangenomen te worden. Nu delft ze het onderspit ten opzichte van bachelors die de minor wél hebben gevolgd en al wel voorkennis van het vak hebben opgedaan Duur van de studie Over het algemeen duurt een voltijd hbo-studie vier jaar. Het bachelordiploma is dan het einddiploma. Een universitaire bacheloropleiding duurt drie jaar en wordt gezien als een afgeronde opleiding. Dat betekent nog niet dat een student zijn universitair einddiploma heeft. Om een volledige universitaire studie af te ronden, moet ook de masterfase gevolgd worden. Die duurt één of meerdere jaren major-minor-opleidingsprogramma 22
9 Studeren Studenten die een hbo-bachelordiploma hebben, kunnen overstappen op een universitaire masteropleiding. Zij moeten dan vaak wel een premaster volgen (een soort schakeljaar). Wie een universitaire bacheloropleiding heeft gedaan en een niet-aansluitende master kiest, moet ook eerst een schakeljaar doen. Er zijn ook studies die veel langer duren dan de eerder gestelde drie tot vijf jaar. Zo duurt een studie geneeskunde of technische geneeskunde aan de universiteit zes jaar (drie jaar bachelor en drie jaar master). Ook andere opleidingen, zoals bijvoorbeeld technische informatica, beslaan een langere periode. Een studie aan het mbo duurt gemiddeld drie jaar. Zowel in het hbo als in het mbo zijn er verschillende mogelijkheden om je studie verkort te doen. Marianne wil chirurg worden. Nadat ze is geslaagd voor het vwo, is ze ingeloot voor een universitaire studie geneeskunde. Na het behalen van haar bachelor van drie jaar, moet ze nog een masteropleiding geneeskunde afronden van drie jaar. Daarna kan ze zich specialiseren door middel van medische vervolgopleidingen. Die variëren van twee tot zes jaar. Het is dus goed mogelijk dat ze uiteindelijk twaalf jaar aan het studeren is. 23
10
11 2 Ontwikkelingen Het hoger onderwijs is door de jaren heen onderwerp geweest van stevige politieke discussies. De laatste ontwikkeling is de mogelijke omzetting van de basisbeurs en aanvullende beurs naar een sociaal leenstelsel. 2.1 Bezuinigingsvoorstellen Op 1 april 2010 bood het kabinet Balkenende IV de rapporten van de Commissie Brede Heroverwegingen aan de Tweede Kamer aan. Deze commissie bestond uit twintig verschillende werkgroepen die met oplossingen moesten komen voor de grote financiële problemen waarin Nederland dreigt te belanden door de economische crisis. In de Miljoenennota 2009 was één van de belangrijkste doelen om in 2020 een slimmer, sterker, schoner, meer solidair en solider Nederland te zijn. Om dit doel te halen, moet er geld vrijkomen voor ontwikkelingen en nieuw beleid. En wel door de staatsschuld af te lossen. Om te kijken waar bespaard kan worden, stelden de twintig werkgroepen voorstellen samen. Iedere werkgroep leverde voorstellen aan die twintig procent besparingen opleveren. 2.2 Werkgroep Hoger Onderwijs De werkgroep Hoger Onderwijs, onder leiding van jurist Hans van der Vlist, onderzocht waar besparingen mogelijk waren in het hoger onderwijs. Het onderzoek richtte zich onder meer op de studiefinanciering, oftewel het vergoedingsstelsel van het hoger onderwijs. Volgens de werkgroep werd er in 2010 ongeveer 5,8 miljard aan het hoger onderwijs besteed. 25
12 2.2.3 Ontwikkelingen Deze heroverweging betreft het geheel aan collectief gefinancierde instrumenten in het hoger onderwijs samenhangende met i) het publiek bekostigde onderwijsdeel van het hoger onderwijs; ii) het bieden van financiële mogelijkheden voor studenten om deel te nemen aan het hoger onderwijs. Bron: Lange studieduur? Van der Vlist en de zijnen concludeerden in hun rapport onder andere dat de overheid geld in de vorm van een basisbeurs en een aanvullende beurs geeft aan studenten, die daar eigenlijk best zonder kunnen. Daarbij oordeelt de werkgroep dat de kwaliteit van het Nederlandse hoger onderwijs in vergelijking met het buitenland, onder druk staat. Met name als het gaat om de duur van de studie en het aantal studenten dat hun studie niet afmaakt. Ook zijn er in Nederland naar verhouding weinig studenten die excellent presteren. Echte toptalenten zijn schaars. In de samenvatting van het rapport van de commissie staat dat bijna 35 procent van de hbo-studenten na zeven jaar is uitgevallen of nog geen diploma heeft gehaald. Voor studenten die een opleiding volgen aan een universiteit, betreft dit een aantal van 25 procent. Er is vooral veel uitval in het eerste jaar. Daarnaast wordt veel gewisseld van studie. 8 Volgens cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) is de studieduur in Nederland voor veel studenten vaak langer dan de vier of vijf jaar die voor de totale opleiding staan (opleidingen zoals geneeskunde uitgezonderd). De helft van de studenten die een universitaire opleiding volgt, studeert gemiddeld na zes jaar af. Hbo-studenten doen het iets sneller. Van hen heeft meer dan de helft na vijf jaar een diploma op zak. 8 Samenvatting bij het rapport brede heroverwegingen: Hoger Onderwijs, Studeren is investeren. 26
De Kleine Gids Studeren 2010
De Kleine Gids Studeren 2010 Kluwer 2010 Samenstellers en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een zo betrouwbaar mogelijke uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen enkele aansprakelijkheid
Nadere informatieAlgemeen vormend onderwijs, beroepsonderwijs en scholing in Nederland
Algemeen vormend onderwijs, beroepsonderwijs en scholing in Nederland 2e fase wetenschappelijk onderwijs post hoger beroepsonderwijs beroepsgerichte volwasseneneducatie OU wetenschappelijk onderwijs hoger
Nadere informatieNaar transparanter hoger onderwijs. Het Nederlandse Nationale Kwalificatieraamwerk
Naar transparanter hoger onderwijs Het Nederlandse Nationale Kwalificatieraamwerk Samenvatting van het Nederlandse Nationale Kwalificatieraamwerk hoger onderwijs Toegang vanuit [1] Eerste cyclus Tweede
Nadere informatieHieronder vind je van a z de begrippen waar je (mogelijk) mee te maken krijgt als je gaat studeren.
Begrippenlijst Hieronder vind je van a z de begrippen waar je (mogelijk) mee te maken krijgt als je gaat studeren. Associate Degree De Associate degree (Ad) is een tweejarige studie in het hoger beroepsonderwijs
Nadere informatieLandelijke Jeugdmonitor. Rapportage 2e kwartaal 2007
Landelijke Jeugdmonitor Rapportage 2e kwartaal 2007 Centraal Bureau voor de Statistiek Voorburg/Heerlen, 2007 Verklaring der tekens. = gegevens ontbreken * = voorlopig cijfer x = geheim = nihil = (indien
Nadere informatieIndeling hoger onderwijs
achelor & master Sinds enkele jaren is de structuur van het hoger onderwijs in België afgestemd op die van andere Europese landen. Hierdoor kan je makkelijker switchen tussen hogescholen en universiteiten
Nadere informatieMiddelbaar beroepsonderwijs regio Arnhem
Deze factsheet toont de ontwikkeling van het aantal studenten in het middelbaar beroepsonderwijs in de regio Arnhem. De cijfers geven inzicht in de ontwikkelingen per sector, niveau en leerweg. Daarnaast
Nadere informatieHet hoger onderwijs verandert
achelor & master Sinds september 2004 is de hele structuur van het hoger onderwijs veranderd. Die nieuwe structuur werd tegelijkertijd ingevoerd in andere Europese landen. Zo sluiten opleidingen in Vlaanderen
Nadere informatieAllen, die deze zullen zien of horen lezen, saluut! doen te weten:
Wet van.. tot wijziging van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek, de Wet op het onderwijstoezicht en het Wetboek van Strafrecht, in verband met het tegengaan van misleidend gebruik
Nadere informatieHet Onderwijssysteem in Nederland
Het Onderwijssysteem in Nederland Onderwijssysteem Voortgezet onderwijs / Middelbare school In Nederland wordt voortgezet onderwijs op verschillende niveaus aangeboden: vmbo (voortgezet middelbaar beroeps
Nadere informatieDoorstuderen? Manage nu al je toekomst! Cas van der Sande, Cora Noorloos
Doorstuderen? Manage nu al je toekomst! Cas van der Sande, Cora Noorloos Stelling Met doorstuderen verbeter ik mijn arbeidsmarktpositie. Stelling Ik ga doorstuderen om mijn intrede op de arbeidsmarkt nog
Nadere informatieDit onderdeel gaat over diploma s van bekostigde opleidingen. Hierbij onderscheiden we diplomarendement en het aantal diploma s.
Na nominaal plus 1 jaar 45 procent een diploma... 2 Rendement wo stijgt, hbo-rendement daalt... 4 Hbo-ontwerpopleidingen laagste rendement van de sector... 6 Hoger rendement wo biologie, scheikunde en
Nadere informatieDiploma behaald. Sectorbeeld Gedrag & Maatschappij, Inspectie van het Onderwijs,
Mbo ers doen het beter dan havisten... 2 55 procent behaald -diploma na vijf jaar... 2 62 procent behaald -diploma na vier jaar... 3 Wo psychologie heeft bovengemiddeld rendement... 4 Rendement van master
Nadere informatie5. Onderwijs en schoolkleur
5. Onderwijs en schoolkleur Niet-westerse allochtonen verlaten het Nederlandse onderwijssysteem gemiddeld met een lager onderwijsniveau dan autochtone leerlingen. Al in het basisonderwijs lopen allochtone
Nadere informatieZaaknummer : CBHO 2018/002 Rechter(s) : mr. Lubberdink Datum uitspraak : 7 augustus 2018 Partijen : appellant en Hogeschool Rotterdam Trefwoorden :
Zaaknummer : CBHO 2018/002 Rechter(s) : mr. Lubberdink Datum uitspraak : 7 augustus 2018 Partijen : appellant en Hogeschool Rotterdam Trefwoorden : buitenlands diploma Convenant Kopopleiding leraar in
Nadere informatieNEDERLAND. Pre-basis onderwijs
NEDERLAND Pre-basis onderwijs Leeftijd 2-4 Verschillend per kind, voor de leeftijd van 4 niet leerplichtig Omschrijving Peuterspeelzaal, dagopvang etc Tijd Dagelijks van 9:30 15:30 (verschilt pers school)
Nadere informatieDOORSTUDEREN NA HET HBO
DOORSTUDEREN NA HET HBO Met welke financiële gevolgen moet je rekening houden? Informatie van het Avans Studentendecanaat Stand van zaken 2018-2019 Kenmerk: 14 september 2015 Studeren na het HBO: onderwerpen
Nadere informatieToelichting bij _Arbeidsmarktaanbod_studierichting_onderwijssoort_regio.csv
Migratieachtergrond van uitgestroomde studenten naar regio, onderwijssoort en studierichting Uitstroom na studiejaar 2016/ 17 pilot Barometer culturele diversiteit CBS Januari 2019 Vragen over deze publicatie
Nadere informatieDit onderdeel gaat over diploma s van bekostigde opleidingen. Hierbij onderscheiden we diplomarendement en het aantal diploma s.
Na vijf jaar 38 procent met hbo-diploma Onderwijs... 2 Hbo-rendement tot voor kort dalend... 3 Wo-rendement stijgt... 4 Mbo ers in Onderwijs hoger rendement dan havisten... 6 Vrouwen halen hoger rendement
Nadere informatieWelke routes doorlopen leerlingen in het onderwijs?
Welke routes doorlopen leerlingen in het onderwijs? Wendy Jenje-Heijdel Na het examen in het voortgezet onderwijs staan leerlingen voor de keuze voor vervolgonderwijs. De meest gangbare routes lopen van
Nadere informatieJe diploma.. en dan??
Je diploma.. en dan?? Dan begint de studententijd, de mooiste tijd van je leven!! geen PTA s, profielwerkstukken, absentieregistratie in magister meer meer vrijheid en zelf je tijd indelen beschikken over
Nadere informatieSectoren ho vergeleken profiel Dit overzicht bevat de volgende grafieken:
Sectoren ho vergeleken profiel 2016 Dit overzicht bevat de volgende grafieken: Aanbod Sectoren ho vergeleken: aantal opleidingsvarianten (brin-isat, naar voltijd en deeltijd/duaal) in het hoger onderwijs,
Nadere informatieWelkom bij DUO. Johannes Bos Servicekantoor Enschede
Welkom bij DUO Johannes Bos Servicekantoor Enschede Onderwerpen 1. Hervorming studiefinanciering 2. Vereenvoudigingen 3 OV kaart/studentenreisproduct Hervorming studiefinanciering Basisbeurs wordt lening
Nadere informatieSCHOOLJAAR Verder na de derde klas. Voor ouders en leerlingen van de derde klas vmbo-tl. Marga Kloosterman, decaan
OPENBARE SCHOLENGEMEENSCHAP VOOR VWO HAVO VMBO POSTBUS 9109 1800 GC ALKMAAR TEL.: 072 56 25 000 FAX: 072 56 20 599 SCHOOLJAAR 2018-2019 Verder na de derde klas Voor ouders en leerlingen van de derde klas
Nadere informatieSteeds meer niet-westerse allochtonen in het voltijd hoger onderwijs
Steeds meer niet-westerse allochtonen in het voltijd hoger onderwijs Esther van Kralingen Tussen studiejaar 1995/ 96 en 21/ 2 is het aandeel van de niet-westerse allochtonen dat in het hoger onderwijs
Nadere informatieStuderen in Nederland
Studeren in Nederland Annekee de Jager Kaj Temme Nederlandse Ambassade Brussel Leuven, 27 oktober 2015 Inhoud 1. Nederland 2. Waarom studeren in Nederland? 3. Onderwijs in Nederland 4. Nederlandse studentensteden
Nadere informatieOpleidingsniveau stijgt
Opleidingsniveau stijgt Grote doorstroom naar hogere niveaus Meer leerlingen vanuit vmbo naar havo Grote groep mbo ers naar het hbo 10 Jongens groeien gedurende hun onderwijsloopbaan Jongens na een diploma
Nadere informatieVan mbo en havo naar hbo
Van mbo en havo naar hbo Dick Takkenberg en Rob Kapel Studenten die naar het hbo gaan, komen vooral van het mbo en de havo. In het algemeen blijven mbo ers die een opleiding in een bepaald vak- of studiegebied
Nadere informatieWetsvoorstel Invoering associate degreeopleiding. LICA bijeenkomst 16 november 2016
Wetsvoorstel Invoering associate degreeopleiding LICA bijeenkomst 16 november 2016 1 Vragen die ik ga proberen te beantwoorden Wat is de associate degree-opleiding en voor wie is het? Wat is van belangrijk
Nadere informatieVul deze vraag altijd in. Gebruik een blauwe of zwarte pen. Adreswijziging doorgeven. Ja, ik woon (weer) bij mijn ouders
Wijzigingen Student Dit formulier Dit formulier is voor studenten die studiefinanciering ontvangen of weer willen ontvangen en een wijziging willen doorgeven. Je hoeft alleen de vragen op het formulier
Nadere informatieCommunicatiewetenschap. Voor hbo-doorstromers
Communicatiewetenschap Voor hbo-doorstromers Anke Koopmann MSc Studieadviseur Communicatiewetenschap (verkorte) bachelor Programma Een wo-master na een hbo-opleiding: wat zijn de mogelijkheden? Waarom
Nadere informatieDiploma behaald, en dan? Informatieavond ouders 5H/6V 3 okt 2018
Diploma behaald, en dan? Hoe vindt uw kind een passende vervolgopleiding? Wat is uw rol hierbij? Cursus studiekeuze begeleiding 1. Stop voldoende tijd in het studiekeuzeproces. Let er met ons op dat uw
Nadere informatie3. Onderwijs. 3.1 Het basisonderwijs
3. Onderwijs Ruim 2 procent van de Nederlandse bevolking neemt deel aan het voltijdonderwijs. Bijna de helft hiervan gaat naar de basisschool en eenderde volgt voortgezet onderwijs. Niet-westerse allochtone
Nadere informatieVerder studer e n. Zoek de zeven verschillen: bachelor en master
Verder studer e n Zoek de zeven verschillen: bachelor en master Alles over bachelors en masters Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Beleidsdomein Onderwijs Vorming www.hogeronderwijsregister.be Awel,
Nadere informatieONDERWIJS- EN EXAMENREGELING. Faculteit der Filosofie, Theologe en Religiewetenschappen. Deel 2 (opleidingsspecifiek deel): Bachelor Theologie
ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING 2016-2017 Faculteit der Filosofie, Theologe en Religiewetenschappen Deel 2 (opleidingsspecifiek deel): Deze onderwijs- en examenregeling (OER-FFTR) treedt in werking op 1 september
Nadere informatieLeerlingen en studenten naar onderwijssoort per 1-10 en woongemeente Lingewaard
Leerlingen en studenten naar onderwijssoort per 1-10 en woongemeente Lingewaard 2010/'11 2011/'12* Onderwijssoorten Leeftijd Lingewaard Lingewaard Totaal voortgezet onderwijs Leeftijd totaal 2751 2853
Nadere informatieFactsheet. Samenvatting
Studiesucces en uitval 2018 Deze factsheet bevat de belangrijkste ontwikkelingen in het hbo op het gebied van studiesucces, studieduur, uitval en studiewissel van voltijd bachelorstudenten uitgesplitst
Nadere informatieInstroom hbo afgenomen maar forse groei aantal gediplomeerden
Instroom hbo afgenomen maar forse groei aantal gediplomeerden Groei bij gezondheidszorg, aantal studenten in het hbo stabiliseert, aandeel allochtonen blijft groeien, 5% groei in diploma s, aantal Ad-studenten
Nadere informatieCommunicatiewetenschap. Voor hbo-doorstromers
Communicatiewetenschap Voor hbo-doorstromers Drs. Hester Morssink Studieadviseur (verkorte) bachelor Programma Een wo-master na een hbo-opleiding: wat zijn de mogelijkheden? Waarom een wetenschappelijke
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 23441 22 december 2011 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 8 december 2011, nr. BVE/Stelsel/337729
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 34 412 Wijziging van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek, de Wet op het onderwijstoezicht en het Wetboek van Strafrecht,
Nadere informatieONDERWIJS- EN EXAMENREGELING. Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen. Bachelor Religiewetenschappen
ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING 2015-2016 Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen Deel 2 (Opleidingsspecifiek deel) Bachelor Religiewetenschappen Deze onderwijs- en examenregeling (OER-FFTR)
Nadere informatieUw kind gaat naar het mbo
Uw kind gaat naar het mbo De overstap naar het mbo HORIZONCOLLEGE.NL ALKMAAR HEERHUGOWAARD HOORN PURMEREND Inhoud 1 Uw kind gaat naar het mbo p3 De overstap naar het mbo 2 Een beroep leren op het Horizon
Nadere informatieSubsector maatschappelijke hulp en dienstverlening
Subsector maatschappelijke hulp en dienstverlening Samenvatting... Grootste subsector... Gemiddeld meer studenten per opleiding... 3 Weinig instroom in relatief veel deeltijdopleidingen... 3 Mbo-instroom
Nadere informatieCommunicatiewetenschap. Voor hbo-doorstromers
Communicatiewetenschap Voor hbo-doorstromers Olga Boekhoorn MSc Studieadviseur (verkorte) bachelor Programma Een wo-master na een hbo-opleiding: wat zijn de mogelijkheden? Waarom een wetenschappelijke
Nadere informatieSociaal Werk. Bachelor of Social Work - Voltijd
2019 2020 Sociaal Werk Bachelor of Social Work - Voltijd In het kort Als sociaal werker bied jij ondersteuning aan mensen die in de problemen zitten en er, ook met hulp van familie en bekenden, niet meer
Nadere informatieToelichting op gegevens van DUO
Toelichting op gegevens van DUO (DUO = Dienst Uitvoering Onderwijs) Inleiding Via Suwinet-Inkijk zijn gegevens over opleidingen en diploma's van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) te raadplegen. Hiermee
Nadere informatieDiploma gehaald? Wat nu?
Loopbaanoriëntatie (LOB) Diploma gehaald? Wat nu? EINDEXAMENKLASSEN 5 HAVO EN 6 VWO. September 2014 Beste leerling, Het komende jaar zijn jullie niet alleen druk bezig met je eindexamen. Jullie zullen
Nadere informatieSubsector sociale wetenschappen
Samenvatting... 2 Weinig opleidingen... 2 Kleinste aantal instromende studenten... 3 Uitval lager... 3 Veel switch... 3 Diplomarendement beter dan sector, slechter dan totaal ho... 3 Accreditaties met
Nadere informatieUw kind gaat naar het mbo
Uw kind gaat naar het mbo De overstap naar het mbo HORIZONCOLLEGE.NL ALKMAAR HEERHUGOWAARD HOORN PURMEREND Inhoud 1 Uw kind gaat naar het mbo p3 De overstap naar het mbo 2 Een beroep leren op het Horizon
Nadere informatieSubsector overig. Subsector overig
Subsector overig Samenvatting... Grote subsector... 2 Veel switchende studenten... 3 Hoge uitval onder mbo ers... 4 Hoog wo-diplomarendement... 4 Minste studenten van hbo naar wo... 4 8 accreditaties na
Nadere informatieDOORSTUDEREN NA HET HBO
DOORSTUDEREN NA HET HBO Met welke financiële gevolgen moet je rekening houden? Informatie van het Avans Studentendecanaat Stand van zaken 2017-2018 Kenmerk: 14 september 2015 Studeren na het HBO: onderwerpen
Nadere informatieAandeel meisjes in de bètatechniek VMBO
Vrouwen in de bètatechniek Traditioneel kiezen veel meer mannen dan vrouwen voor een bètatechnische opleiding. Toch lijkt hier de afgelopen jaren langzaam verandering in te komen. Deze factsheet geeft
Nadere informatiePre-masterprogramma. Negen masterspecialisaties
Pre-masterprogramma Maakt u plannen voor een masteropleiding Psychologie? Heeft u een afgeronde vierjarige hbo-opleiding of een driejarige bachelor wo-opleiding? Dan kan, voor sommigen van u, het eenjarige
Nadere informatieOmvorming naar de masteropleidingen
Omvorming naar de masteropleidingen Data van indiening van de ingevulde formulieren: Dit beperkt formulier op 4 oktober 2002 Uitgebreider formulier (met o.m. de doelstellingen en eindtermen) uiterlijk
Nadere informatieDe Afdeling advisering van de Raad van State gehoord (advies van [-] 2013, No.[]);
Besluit van xxx tot wijziging van het Uitvoeringsbesluit WHW 2008 en het Besluit van 26 september 2012 tot wijziging van het Uitvoeringsbesluit WHW 2008 vanwege het vervallen van het woonplaatsvereiste
Nadere informatieNA HAVO-5. M. Wiegeraad
NA HAVO-5 M. Wiegeraad ONDERWERPEN HOGER ONDERWIJS: Hoger Beroeps Ondewijs (HBO) Wetenschappelijk Onderwijs (WO) Aanmelding Bacherlor / Master Buitenland? Doorstroming HAVO-5 VWO-5 HET HOGER ONDERWIJS
Nadere informatieBiologie, scheikunde en medische opleidingen
Biologie, scheikunde en medische opleidingen... 2 Wiskunde, natuurkunde en informatica... 2 Bouwkunde en civiele techniek... 3 Ontwerpopleidingen... 4 Techniek en maatschappij... 4 Biologie, scheikunde
Nadere informatieONDERWIJS- EN EXAMENREGELING. Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen. Deel 2 (Opleidingsspecifiek deel)
ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING 2016-2017 Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen Deel 2 (Opleidingsspecifiek deel) Bachelor Religiewetenschappen Deze onderwijs- en examenregeling (OER-FFTR)
Nadere informatie7. Deelname en slagen in het hoger onderwijs
7. Deelname en slagen in het hoger onderwijs Vergeleken met autochtonen is de participatie in het hoger onderwijs van niet-westerse allochtonen ruim twee keer zo laag. Tussen studiejaar 1995/ 96 en 21/
Nadere informatieStuderen na het HBO. stand van zaken 2013-2014. Informatie van het Avans Studentendecanaat
Studeren na het HBO stand van zaken 2013-2014 Informatie van het Avans Studentendecanaat 1 Studeren na het HBO: onderwerpen 1. Wat moet je weten over het collegegeld als je kiest voor een nieuwe bachelor
Nadere informatie[60738] Onderwijs- en examenregeling Masteropleiding Islam in de moderne wereld. Paragraaf 1 Algemene bepalingen
[60738] Onderwijs- en examenregeling 2004-2005 Masteropleiding Islam in de moderne wereld Paragraaf 1 Algemene bepalingen Artikel 1.1 - Toepasselijkheid van de regeling Deze regeling is van toepassing
Nadere informatieFactsheet. Samenvatting
Afgestudeerden en uitvallers 2017 In deze factsheet staan de belangrijkste kengetallen en ontwikkelingen met betrekking tot uitval, studiewissel en studiesucces. Alle cijfers betreffen voltijd hbo-bachelorstudenten
Nadere informatiePremasterprogramma Psychologie 11 maart 2016. Jan van Rooij Serena Verdonk Margot Starkenburg
Premasterprogramma Psychologie 11 maart 2016 Jan van Rooij Serena Verdonk Margot Starkenburg huishoudelijke mededelingen - voorlichting duurt tot 12.00 uur - 12.15 13.00 in deze zaal: Plan your master
Nadere informatieSubsector geografie. Sectorbeeld Gedrag & Maatschappij, Inspectie van het Onderwijs,
Samenvatting... 2 Minst aantal opleidingen... 2 Minst aantal studenten... 3 Instroom neemt af... 3 Laagste uitval... 3 Lager diplomarendement... 3 Daling in switch... 3 Twee nieuwe opleidingen... 4 Weinig
Nadere informatieOnderwijs. Kerncijfers 203
Kerncijfers 203 Onderwijs. Kerncijfers.2 Voor- en vroegschoolse educatie.3 Primair onderwijs.4 Speciaal basisonderwijs en speciaal onderwijs.5 Voortgezet onderwijs. Middelbaar beroepsonderwijs.7 Schoolverzuim
Nadere informatieStuderen na het HBO. stand van zaken 2014-2015. Informatie van het Avans Studentendecanaat
Studeren na het HBO stand van zaken 2014-2015 Informatie van het Avans Studentendecanaat 1 Studeren na het HBO: onderwerpen 1. Wat moet je weten over het collegegeld als je kiest voor een nieuwe bachelor
Nadere informatieTerugblik. - stedenreizen / EEPD / stadswandeling. - lustrum
100 %?! Terugblik - stedenreizen / EEPD / stadswandeling - lustrum Site: - vakinhoud PTA - examenreglement BOOR Toetsweken Periode 1:- 10 t/m 18 oktober SE's - profielwerkstuk, literatuurlijst - 18 t/m
Nadere informatieInformatie over de Specialisatiefase / Masterfase
Informatie over de Specialisatiefase / Masterfase Faculteit biologie, maart 2004 Inleiding Deze onderwijsnieuwsbrief is een update en uitbreiding van de onderwijsnieuwsbrief nr. 1. Er wordt een overzicht
Nadere informatieSamenvatting aanvraag
Samenvatting aanvraag Algemeen Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing Nieuwe opleiding is): Nieuw Ad programma Nieuwe hbo master Nieuwe joint degree 1 Verplaatsing bestaande opleiding Nevenvestiging
Nadere informatieKeuzevoorlichting mavo-3. Decaan: I.C. de Vries. Welkom
Keuzevoorlichting mavo-3 Decaan: I.C. de Vries Welkom Quiz Uitleg keuze/ sectoren Mogelijkheid tot vragen stellen 10-2-2017 Keuzevoorlichting MAVO 3 2 Quiz Nodig: de kaartjes op uw stoel! Hoeveel verschillende
Nadere informatieOuderavond 4 e klas schooljaar
. Ouderavond 4 e klas schooljaar 2017-2018 Programma Examen Decanaat Vervolg van de avond Examen Examenperiode duurt 2 jaar SE (Schoolexamen) en CE (Centraal Examen) Eindcijfer = (SE+CE)/2 CE en SE tellen
Nadere informatieOndernemend onderwijs voor een groene toekomst. Groen is overal en voor iedereen
Ondernemend onderwijs voor een groene toekomst Groen is overal en voor iedereen AOC s geven een breed scala aan opleidingen op het gebied van voedsel, natuur en leefomgeving. Zij verzorgen vmbo, mbo en
Nadere informatiehbo-opleiding Engineering - Werktuigbouwkunde
hbo-opleiding Engineering - Werktuigbouwkunde De beste manier om aan goed opgeleid hbo personeel te komen! Informatie en aanvragen Onno Niessen, Programmamanager Vanessa Fleuren, Start People M: 06 13
Nadere informatieOnderwijs- en Examenregeling 2010/2011
Onderwijs- en Examenregeling 2010/2011 Masteropleidingen Leraar Voorbereidend Hoger Onderwijs in Biologie Leraar Voorbereidend Hoger Onderwijs in Natuurkunde Leraar Voorbereidend Hoger Onderwijs in Scheikunde
Nadere informatieDeze versie treedt in werking op 1 september 2016 en vervangt alle voorgaande versies.
III FACULTEIT COMMUNICATIE EN JOURNALISTIEK Vastgesteld door de faculteitsdirectie op 14 maart 2016. Instemming van de facultaire medezeggenschapsraad op 4 juli 2016. Deze versie treedt in werking op 1
Nadere informatieHandleiding Honours Programma Wiskunde
Handleiding Honours Programma Wiskunde Deze handleiding beschrijft inhoud en organisatie van het honours programma (HP) van de bacheloropleiding Wiskunde en Wiskunde en Toepassingen aan de Universiteit
Nadere informatieDOORSTUDEREN NA HET HBO
DOORSTUDEREN NA HET HBO Met welke financiële gevolgen moet je rekening houden? Informatie van het Avans Studentendecanaat Stand van zaken 2016-2017 Kenmerk: 14 september 2015 Studeren na het HBO: onderwerpen
Nadere informatieDeel B van de onderwijs- en examenregeling voor de duale masteropleiding Communicatie- en informatiewetenschappen, 90 EC, 2014-2015
Deel B van de onderwijs- en examenregeling voor de duale masteropleiding Communicatie- en informatiewetenschappen, 90 EC, 2014-2015 1 Algemene bepalingen Artikel 1.1 Toepasselijkheid van de regeling Deze
Nadere informatieUw kind gaat naar het mbo HORIZONCOLLEGE.NL ALKMAAR HEERHUGOWAARD HOORN PURMEREND
HORIZONCOLLEGE.NL ALKMAAR HEERHUGOWAARD HOORN PURMEREND Uw kind gaat naar het mbo Inhoud 1 Uw kind gaat naar het mbo p3 - De overstap naar het mbo 2 Een beroep leren op het Horizon College p4 - Uw kind
Nadere informatieBROCHURE VERDER NA DE TWEEDE KLAS IN
BROCHURE VERDER NA DE TWEEDE KLAS IN 2018-2019 Voor ouders van leerlingen in klas 2 vmbo skills Geachte ouder(s)/verzorger(s), Uw zoon of dochter zit op dit moment in het tweede leerjaar van de onderbouw
Nadere informatieKoninklijk Nederlands Instituut van Registeraccountants
Koninklijk Nederlands Instituut van Registeraccountants Registeraccountant worden Accountant is een beschermde titel. In Nederland mogen alleen registeraccountants (RA s) en Accountant-Administratieconsulenten
Nadere informatieDOORSTUDEREN NA HET HBO
DOORSTUDEREN NA HET HBO Met welke financiële gevolgen moet je rekening houden? Informatie van het Avans Studentendecanaat Stand van zaken 2015-2016 Kenmerk: 14 september 2015 Studeren na het HBO: onderwerpen
Nadere informatiehandelende in overeenstemming met de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit;
Subsidieregeling tweede graden hbo en wo Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van... (datum), nr. HO&S/2010/228578, houdende subsidiëring van tweede bachelor- en mastergraden
Nadere informatieStudiefinanciering middelbaar beroepsonderwijs 2013-2014
Regelingen en voorzieningen CODE 8.3.2.322 Studiefinanciering middelbaar beroepsonderwijs 2013-2014 brochure bronnen www.duo.nl, februari 2013 Deze brochure bevat informatie over de voorwaarden voor het
Nadere informatieInternational Business & Marketing
Crebo Duur Niveau Leerweg Start Locatie(s) 25148 3 jaar Niveau 4 BeroepsOpleidende Leerweg (BOL) Augustus Middachtensingel, Arnhem DIT KUN JE DOEN NA JE STUDIE Als medewerker marketing & communicatie werk
Nadere informatieHAVO 5. LOB begeleiding. Door mentor en decaan
HAVO 5 LOB begeleiding Door mentor en decaan LOB in bovenbouw HAVO 40 uur: 20 uur H4 en 20 uur H5 Mentorles LOB + thuis Holland test studiekeuze123 Open dagen meelopen Aansluitingsprogramma Individueel
Nadere informatieSCHOOLJAAR Verder na de derde klas Voor ouders en leerlingen van de derde klas vmbo-tl. Saadet Ertas, decaan
OPENBARE SCHOLENGEMEENSCHAP VOOR VWO HAVO VMBO POSTBUS 9109 1800 GC ALKMAAR TEL.: 072 56 25 000 FAX: 072 56 20 599 SCHOOLJAAR 2018-2019 Verder na de derde klas Voor ouders en leerlingen van de derde klas
Nadere informatieStudentenhuisvesting Feiten en trends 2010
Studentenhuisvesting Feiten en trends 2010 Studentenhuisvesting - Feiten en trends 2010-1- Studenten Aantal ingeschreven voltijd studenten in bekostigde HBO- en WO-instellingen in Nederland 2009-2010 2008-2009
Nadere informatieKiezen na de basisschool
Kiezen na de basisschool Kiezen na de basisschool Wat staat je dan te wachten, waar kun je uit kiezen, waar kun je terecht??? In onderstaand schema is te zien hoe de leerroutes er uit zien op de middelbare
Nadere informatieUitgave van de Leido Academy, het thema-netwerk voor LevenLang Leren
P A M F L A d 4 september 2019 nummer 98 Uitgave van de Leido Academy, het thema-netwerk voor LevenLang Leren ASSOCIATE DEGREE IN DE VARIAWET (NIEUWE WETGEVING HOGER ONDERWIJS) 1 Nieuwe zaken, aanpassingen:
Nadere informatieInleiding 2. Het toelatingsexamen 3. NVO-examen 5. Het Pre-masterprogramma 6. Studeren in deeltijd 8
INHOUD Inleiding 2 Het toelatingsexamen 3 NVO-examen 5 Het Pre-masterprogramma 6 Studeren in deeltijd 8 1 INLEIDING Het Instituut Pedagogische Wetenschappen van de Universiteit Leiden biedt de eenjarige
Nadere informatieErratum. In dit artikel zijn helaas enkele onnauwkeurigheden geslopen.
Erratum In dit artikel zijn helaas enkele onnauwkeurigheden geslopen. In figuur 1, pagina 19, is de legenda onjuist weergegeven, waardoor de categorieën en verwisseld zijn. De juiste grafiek is hieronder
Nadere informatieStaatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden
Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2017 97 Wet van 8 maart 2017 tot wijziging van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek, de Wet op het onderwijstoezicht en het
Nadere informatieKeuzevoorlichting mavo-3. Decaan: I.C. de Vries. Welkom
Keuzevoorlichting mavo-3 Decaan: I.C. de Vries Welkom Quiz Uitleg keuze/ sectoren Mogelijkheid tot vragen stellen 5-2-2016 Keuzevoorlichting MAVO 3 2 Quiz Nodig: de kaartjes op uw stoel! Hoeveel verschillende
Nadere informatieONDERWIJS- EN EXAMENREGELING. Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen
ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING 2016-2017 Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen Master Filosofie () Deze onderwijs- en examenregeling (OER-FFTR) treedt in werking op 1 september 2016.
Nadere informatieStuderen aan het hbo. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Studeren aan het hbo Inhoud van de presentatie Kenmerken van het hbo Verschil tussen havo en hbo Verschil hbo en universiteit Opbouw van een hbo-opleiding Studieresultaten en begeleiding Toelating en aanmelding
Nadere informatieU I T S P R A A K 1 3-0 87
U I T S P R A A K 1 3-0 87 van het College van beroep voor de examens van de Universiteit Leiden inzake het beroep XXX, appellant tegen het Bestuur van de Faculteit der Geesteswetenschappen, verweerder
Nadere informatieRegeling collegegeld
Regeling collegegeld 2018-2019 Status: Behandeld ter meningsvorming / advisering in commissie Studentzaken van 15 mei 2017. Indexering op basis van actuele Regeling Financiën Hoger Onderwijs d.d. 1 juni
Nadere informatie