Algemeen vormend onderwijs, beroepsonderwijs en scholing in Nederland

Transcriptie

1 Algemeen vormend onderwijs, beroepsonderwijs en scholing in Nederland

2 2e fase wetenschappelijk onderwijs post hoger beroepsonderwijs beroepsgerichte volwasseneneducatie OU wetenschappelijk onderwijs hoger beroepsonderwijs Ad middelbaar beroepsonderwijs 2 voorbereidend wetenschappelijk onderwijs hoger algemeen voortgezet onderwijs voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs speciaal onderwijs AVE basisonderwijs AVE OU Ad = algemeen vormend onderwijs = beroepsgericht onderwijs = algemene volwasseneneducatie op verschillende niveaus = open universiteit = associate degree Het Nederlandse onderwijs-/opleidingensysteem

3 Het Nederlandse onderwijs- en opleidings systeem kent zes hoofdelementen: basisonderwijs; speciaal onderwijs; algemeen voortgezet onderwijs (bestaat uit 2 fasen); middelbaar beroepsonderwijs en algemene volwasseneneducatie; beroepsgerichte volwasseneneducatie en scholing; hoger onderwijs. De leerplicht geldt voor jongeren tot het einde van het schooljaar waarin ze zestien jaar zijn geworden. Daarna geldt een kwalificatieplicht tot achttien jaar voor hen die (nog) niet een diploma hebben van het middelbaar beroepsonderwijs (mbo-2) of die de tweede fase van het algemeen voortgezet onderwijs nog niet succesvol hebben afgerond. Basisonderwijs Het basisonderwijs is bedoeld voor leerlingen van vier tot twaalf jaar. Het duurt acht aaneengesloten leerjaren (ISCED*-niveau 1). Speciaal onderwijs Voor leerlingen van twaalf tot maximaal twintig jaar is er het voortgezet speciaal onderwijs. Bijna vijftig procent van deze leerlingen stroomt door naar vormen van beroepsonderwijs. Algemeen voortgezet onderwijs Het voortgezet onderwijs sluit aan op het basisonderwijs en het speciaal onderwijs. Het is bestemd voor leerlingen van twaalf tot zestien of achttien jaar. Het voortgezet onderwijs bestaat uit twee fasen en hiertoe behoren drie schooltypen. Beide fasen worden aangeboden in: 3 Sommige leerlingen hebben als gevolg van een handicap (verstandelijk, zintuiglijk, lichamelijk of gedrag) meer ondersteuning nodig. Daarvoor is het speciaal onderwijs. De toelatingsleeftijd varieert van drie tot zes jaar, afhankelijk van het type speciaal onderwijs. Weer samen naar school is een aanpak voor meer integratie van het basis- en speciaal onderwijs. Voorbereidend wetenschappelijk onderwijs (vwo) Het onderwijs duurt zes jaar en geeft een voorbereiding op een studie in het wetenschappelijk onderwijs of binnen het hoger beroepsonderwijs. De laatste drie leerjaren horen tot de tweede fase van het algemeen voortgezet onderwijs (ISCED-niveau 2 en 3). * ISCED: International Standard for the Classification of Education.

4 Hoger algemeen voortgezet onderwijs (havo) Middelbaar beroepsonderwijs (mbo) 4 De onderwijsduur is vijf jaar. Het is een voorbereiding op het hoger beroepsonderwijs. De leerweg kan ook worden vervolgd in het middelbaar beroepsonderwijs of in het vijfde leerjaar van het voorbereidend wetenschappelijk onderwijs. De laatste twee leerjaren vormen de tweede fase van het algemeen voortgezet onderwijs (ISCED-niveau 2 en 3). Slechts de eerste fase van het voortgezet onderwijs wordt aangeboden in: Voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs (vmbo) Het onderwijs binnen dit schooltype duurt vier jaar (ISCED-niveau 2). Het programma bestaat uit algemene vakken en in de laatste twee leerjaren kunnen in verschillende leerwegen beroepsgerichte vakken worden gevolgd. Dit onderwijs bereidt voor op vervolgopleidingen in het middelbaar beroepsonderwijs. Gediplomeerden van de theoretische leerweg kunnen hun onderwijs ook vervolgen in het vierde leerjaar van het hoger algemeen voortgezet onderwijs. Middelbaar beroepsonderwijs en algemene volwasseneneducatie Het middelbaar beroepsonderwijs kent opleidingen per bedrijfstak binnen vier sectoren: technische sector; economisch-administratieve sector; dienstverlening en gezondheidszorgsector; agrarische sector. Deze opleidingen kunnen verschillen in niveau en opleidingsduur. De assistentopleiding bereidt voor op eenvoudige, uitvoerende werkzaamheden in de beroepspraktijk. De opleiding duurt maximaal één jaar (ISCED-niveau 2). De basisberoepsopleiding is een voorbereiding op uitvoerende werkzaamheden. De opleiding duurt twee of drie jaar (ISCED-niveau 3). De vakopleiding geldt als voorbereiding op het volledig zelfstandig uitvoeren van werkzaamheden. De opleidingsduur is drie of vier jaar (ISCED-niveau 3). De middenkaderopleiding is gericht op het volledig zelfstandig uitvoeren van werkzaamheden en een brede inzetbaarheid. De opleiding duurt meestal vier jaar (ISCED-niveau 3). Afgestudeerden kunnen doorstromen naar het hoger beroepsonderwijs. De specialistenopleiding is toegankelijk voor gediplomeerden van de vakopleiding. De opleidingsduur is één of twee jaar (ISCED-niveau 4). Het brede veld van beroepsonderwijs en volwasseneneducatie wordt in Nederland de bve-sector genoemd. Het heeft opleidingen voor een zeer heterogene groep deelnemers.

5 Tot het middelbaar beroepsonderwijs worden leerlingen toegelaten die over het algemeen de eerste fase van het voortgezet onderwijs hebben afgerond. Horizontale en verticale doorstroming is mogelijk. De opleidingen in het middelbaar beroepsonderwijs worden verzorgd door regionale opleidingencentra (roc s), agrarische opleidingscentra (aoc s), vakscholen en arbeidsorganisaties. Ook niet (door de overheid) gefinancierde instellingen kunnen hun opleidingen onderbrengen in het middelbaar beroepsonderwijs. De contouren van de opleidingen zijn door sociale partners en onderwijsveld tezamen bepaald. Deze zijn vertegenwoordigd in de kenniscentra beroepsonderwijs bedrijfsleven. De opleidingen worden vormgegeven via twee leerwegen: De beroepsbegeleidende leerweg: tenminste 60% van de opleidingstijd wordt doorgebracht in de beroepspraktijk. Dit is een duale leerweg (het leerlingwezen). De beroepsopleidende leerweg: tenminste 20 procent en ten hoogste 60 procent van de opleidingstijd wordt besteed aan vorming in de beroepspraktijk. De regionale opleidingencentra bieden tevens algemene en beroepsgerichte volwasseneneducatie. (Basis)educatie bestaat uit activiteiten die volwassenen in staat moeten stellen om persoonlijk en in het maatschappelijk leven te functioneren; ook Nederlands als tweede taal behoort hier toe. Het voortgezet algemeen volwassenenonderwijs (VAVO) is een pendant van het algemeen voortgezet onderwijs voor jeugdigen. Beroepsgerichte volwasseneneducatie/ scholing De beroepsgerichte volwasseneneducatie, ook wel aangeduid met de term scholing, richt zich op twee categorieën deelnemers: Werkzoekenden 5 Algemene volwasseneneducatie De algemene volwasseneneducatie kent twee hoofdvormen: Werkzoekenden kunnen gebruik maken van opleidingen in het reguliere middelbaar beroepsonderwijs en binnen het niet door de overheid gefinancierde, particuliere opleidingscircuit.

6 Werkenden Hoger onderwijs 6 De scholing van werkenden kent verschillende vormen: De deeltijd-equivalenten van het regulier door de overheid gefinancierde onderwijs: deeltijd middelbaar en hoger beroepsonderwijs. De reguliere duale leerwegen van het middelbaar en hoger beroeps onderwijs. Het particulier schriftelijk onderwijs, dat grotendeels beroepsgericht van karakter is. Het particulier mondeling onderwijs, dat eveneens voor het merendeel beroepsgerichte cursussen kent. Bedrijfsexterne opleidingen. Bedrijfsinterne opleidingen off the job en on the job. Het hoger onderwijs kent een binair systeem: hoger beroepsonderwijs en wetenschappelijk onderwijs. Hoger beroepsonderwijs (hbo) Het hoger beroepsonderwijs (ISCED-niveau 5) is toegankelijk voor gediplomeerden van het voorbereidend wetenschappelijk onderwijs, het hoger algemeen voortgezet onderwijs en van de middenkaderopleidingen in het middelbaar beroepsonderwijs. De opleidingen duren vier jaar. Dit onderwijstype kent zeven sectoren: landbouwonderwijs; opleidingen voor docenten; technisch onderwijs; economisch onderwijs; gezondheidszorg onderwijs; sociaal-agogisch onderwijs; kunstonderwijs. Het hoger beroepsonderwijs kan ook in deeltijd worden gevolgd (onderdeel van beroepsgerichte volwasseneneducatie) en in duale leerwegen. Het vierjarige programma leidt op tot bachelor; daarop aansluitende masterprogramma s zijn verder in ontwikkeling. Een tweejarige Ad-opleiding (associate degree) kan onderdeel zijn van een bacheloropleiding. Wetenschappelijk onderwijs (wo) Het wetenschappelijk onderwijs (ISCED-niveau 5) kent twee fasen. De eerste fase duurt vier of vijf jaar (masteropleiding); na drie jaar wordt het bachelorniveau behaald. De tweede fase kent een beperkte toelatingscapaciteit en biedt een voortgezette weten schap pelijke onderzoekersopleiding (ISCED-niveau 6).

7 Tot de universiteit kunnen gediplomeerden van het voorbereidend wetenschappelijk onderwijs en tot op zekere hoogte van het hoger beroepsonderwijs worden toegelaten. De Open Universiteit daarentegen, als instelling voor hoger afstandsonderwijs, is toegankelijk voor mensen van achttien jaar en ouder en stelt geen verdere toelatingseisen. Zij maakt ook deel uit van de volwasseneneducatie. Meer informatie: Onderzoeks- en adviesbureau staat voor de continue ontwikkeling van mensen. Iedere dag vergaren wij kennis en ontplooien we nieuwe vaardigheden. Op school, op de werkplek en als deelnemer aan de kennissamenleving. 7 A00440_v01/ Colofon Vormgeving: Evert van de Biezen Bestelnummer: A00440 Uitgave:, s-hertogenbosch, oktober Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. ziet uitdagingen in het talentontwikkeling, nieuwe leerconcepten, kwaliteitsverbetering van opleidingen, maar ook in het verbinden van leren & werken en zo bruggen te slaan tussen beroepsonderwijs en bedrijfsleven. Dat is wat onze adviseurs verbindt, een rode draad door ons werk. Van visieontwikkeling tot implementatie. Voor overheden, onderwijsinstellingen, brancheorganisaties en het bedrijfsleven. Nationaal en internationaal. Zo brengt leren tot leven.

8 Pettelaarpark 1 Postbus BP s-hertogenbosch Tel.: +31 (0) Fax: +31 (0)