Broedvogelinventarisatie Natuurgebied STARKRIET. Uitgevoerd door Vogelwerkgroep de Peel van het IVN Asten-Someren t.b.v. Staatsbosbeheer.

Transcriptie

1 Broedvogelinventarisatie 2004 Natuurgebied STARKRIET Uitgevoerd door Vogelwerkgroep de Peel van het IVN Asten-Someren t.b.v. Staatsbosbeheer.

2 Broedvogelonderzoek in Starkriet / De Aa 2004 Verslaggeving: Jan Driessen en Cor Vos Inhoudsopgave: Pagina: 1. Aanleiding 3 2. Geschiedenis en geografische ligging 4 3. Karakteristieken van het gebied 5 4. Tellers en bezoekenschema 6 5. Resultaten van de inventarisatie 7 6. Overzichtskaarten 6.1 Index op vogelsoort Index op kaartnummer Kaarten nummers 1 t/m 9 met aangegeven territoria 10 t/m 18 Uitgevoerd door Vogelwerkgroep De Peel van het I.V.N. Asten-Someren t.b.v. Staatsbosbeheer 2

3 1. Aanleiding Het betreffende natuurgebied is eigendom van Staatsbosbeheer en als zodanig bekend als het Starkriet (volgens de topografische kaart t Staakriet ). Gezien de goede relatie tussen Staatsbosbeheer en het IVN Asten /Someren heeft Vogelwerkgroep de Peel gevraagd om in het betreffende gebied een broedvogelinventarisatie te mogen uitvoeren. Dit is het eerste jaar dat in dit uitstroomgebied van de Aa deze inventarisatie heeft plaatsgevonden. Het gebied Starkriet is 52 ha groot. Het gebied omvat ca 40 ha bos van Staatsbosbeheer en 12 ha aangekochte landbouwgrond. De Aa die door het gebied stroomt, wordt beheerd door Waterschap Aa en Maas. Gemeente Someren 52 ha Topografische kaart 58A Atlasblokken 5811 (90%) en 5251 (10%) Uitgevoerd door Vogelwerkgroep De Peel van het I.V.N. Asten-Someren t.b.v. Staatsbosbeheer 3

4 2. Geschiedenis De rivier de Aa en een van haar zijtakken, de Eeuwselse Loop, ontspringen in het hooggelegen Nationale Park De Groote Peel. Dat natuurgebied ligt op de grens van Brabant en Limburg. Vanuit de provincie Limburg watert ongeveer 4000 ha grond af via de Aa in de provincie Brabant. Daarnaast is ook de afvoer van de Aa en de Diepenhoekse Loop (= zijtak van de Aa ten zuiden van Someren) in het Brabantse gebied fors toegenomen. De hoeveelheid water die bij piekafvoeren in Starkriet wordt aangevoerd kan oplopen tot 6 m³ per seconde. Mede daardoor ontstaat er in pieksituaties wateroverlast in het Aa-dal tussen Someren en Helmond. Het waterschap de Aa heeft, samen met het Limburgse waterschap Peel en Maasvallei (tegenwoordig samengevoegd tot Waterschap Aa en Maas) naar een oplossing gezocht. Staatsbosbeheer verleende medewerking waardoor een teveel aan water nu tijdelijk kan worden opgevangen in Starkriet, een natuurlijke laagte in het Aa-dal net ten oosten van Someren-eind. De inrichting van dit natuurlijke overstromingsgebied past in het nieuwe beleid rond het waterbeheer in de 21 e eeuw. De aan de noordzijde van het gebied gelegen stuw wordt automatisch gesloten bij een afvoer van > 3 m³ water/ sec. In het gebied is er ruimte voor de tijdelijke opvang van m³ water. de Aa Uitgevoerd door Vogelwerkgroep De Peel van het I.V.N. Asten-Someren t.b.v. Staatsbosbeheer 4

5 3. Karakteristieken van het gebied Het gebied Starkriet heeft, naast de hoofdfunctie van wateropvang, een nevenfunctie als natuurgebied gekregen. De aanwezige 12 ha landbouwpercelen zijn verschraald door de bovenste laag teelaarde te verwijderen. Drainagebuizen die in de bodem zaten, zijn verwijderd en het peil van de Aa is nu structureel verhoogd. Door die hogere (grond) waterpeilen kan de oorspronkelijke natte vegetatie in dit verdroogde gebied zich ontwikkelen. Binnen deze kwelbiotoop ontwikkelt zich Elzenbroekbos terwijl ook moerasplanten zoals Grote Zeggemoeras toenemen. Op afgegraven kale plekken wijkt het natuurbeeld hiervan af en doen zich, bij optimale ontwikkeling, mogelijkheden voor Pitrus-vegetatie en Moerashertshooi voor. De meandering van de Aa met de poelen en laagten die erlangs liggen vormt een goede voedingsbodem voor een veranderende natuur. Zo is de variëteit aan vegetatie langs de Aa gegarandeerd. Verschil in diepte en stroomsnelheid van de Aa zorgt bovendien voor variatie aan planten en dieren in het water. Een gunstig neveneffect is dat door de hogere waterpeilen binnen Starkriet de druk op het omliggende grondwater toeneemt waardoor er minder verdroging in de nabij gelegen Groote Peel. Ook de eind 2001 geautomatiseerde stuwen in de Eeuwselse Loop dragen hier aan bij. Automatische stuwen handhaven een gewenst waterpeil ongeacht de waterafvoer. De Eeuwselse Loop mondt uit in de Aa aan de noordzijde van Starkriet. de Aa Uitgevoerd door Vogelwerkgroep De Peel van het I.V.N. Asten-Someren t.b.v. Staatsbosbeheer 5

6 4. Tellers en bezoekenschema De telling is uitgevoerd volgens de officiële SOVON methode. Hierbij is gebruik gemaakt van: Van Dijk, A.J Handleiding Broedvogel Monitoring Project SOVON Beek-Ubbergen De inventarisatiegroep bestond in 2004 uit de volgende leden: Peter Bax Speenkruid RH Asten` Jan Driessen Jonagold TV Asten Rinus Manders Kasteellaan AD Heusden Frans Martens Kluisstraat AD Ommel Cor Vos Ostaderstraat WC Asten Contactpersoon van Staatsbosbeheer: Jap Smits De Plaetse TX Heeze Bezoekenschema 2004: Nr. Datum bezoek Geldigheid Aantal geldige bezoeken Bezoektijd 1 15 februari 1 10, maart 1 9, maart 1 8, maart 1 7, april 1 6, mei 1 5, mei 1 4, mei (avond) ½ 3, mei juni juli Geldige bezoeken: Een bezoek is geldig als het plaatsvindt op een tijdstip waarop een soort aanwezig wordt geacht en actief is. In het algemeen zijn voor standvogels alle bezoeken geldig (ochtend = 1, overdag en avond = ½) en voor zomervogels de bezoeken vanaf het moment dat de soort in het proefvak is gearriveerd / waargenomen. Het aantal geldige bezoeken wordt per soort vastgesteld en is van belang, omdat het een rol speelt bij het bepalen van het aantal waarnemingen (W), dat vereist is voor het bepalen van de geldigheid van een territorium. Uitgevoerd door Vogelwerkgroep De Peel van het I.V.N. Asten-Someren t.b.v. Staatsbosbeheer 6

7 5. Resultaten van de inventarisatie van 2004 In de navolgende tabel is een overzicht gegeven van de vastgestelde territoria. We hebben 49 soorten geïnventariseerd met 405 territoria. Aantallen vastgestelde territoria in Starkriet in 2004 Soort Ter Datum grenzen F.a. N W,D Legenda: Ter = Aantal gevonden territoria Boomklever 1 15feb-31mei 300m 10,5 2,1 van de betreffende soort Boomkruiper 6 1feb-20jun 200m 9,5 2,1 Boompieper 1 15apr-10jul 200m F.a. = Fusie afstand Bosrietzanger mei-20 jul 100m 4,5 1 Arbitraire afstand tussen Bosuil 1 1jan-10jul 500m 10,5 1 twee niet-uitsluitende Buizerd 1 20apr-10jul 1000m 10,5 3,2 waarnemingen op basis Dodaars 1 10 apr-10jul 500m 4,5 1 waarvan besloten kan Fazant 9 1 febr-30jun 300m 10,5 2,1 worden tot een of twee Fitis 9 20 apr-10jul 100m 4,5 1 territoria Grasmus 3 1mei-10jun 200m 4,5 1 Graspieper 1 1apr-30jun 300m 6,5 1 Groenling 1 1mei-30jun 300m 3,5 1 N = Normbezoek Groene Specht 2 1mrt-31mei 1000m 10,5 1 (ref. tabel in hoofdstuk 4) Grote B. Specht 9 1mrt-30jun 500m 10,5 1 Vanaf de datum van de Heggenmus 12 10mrt-10jul 200m 8,5 1 eerste waarneming van Holenduif 2 1apr-31jul 300m 3 1 de betreffende soort Houtduif 10 1mei-15sept 300m 7,5 1 IJsvogel 1 1apr-15mei 2000m 10,5 2,1 W,D = Waarnemingen vereist (W) Kleine B. Specht 1 1feb-20jun 300m 10,5 1 waarvan tussen de Kleine Karekiet 26 15mei-10jul 100m 5,5 1 datumgrenzen (D) Koekoek 2 15mei-30jun 1000m 5,5 1 Koolmees 17 15mrt-30jun 300m 8,5 2,1 Kuifmees 4 1mrt-15jun 300m 7,5 1 Matkop 5 1feb-30jun 500m 9,5 1 Meerkoet 2 20apr-10jun 500m 10,5 2,1 Merel 21 1mrt-15jul 200m 10,5 1 Nachtegaal 1 10mei-20jun 200m 5,5 1 Patrijs 1 15feb-20jun 500m 1 1 Pimpelmees 13 15mrt-30jun 300m 8,5 1 Roodborst 12 1mei-30jun 200m 8,5 1 Spotvogel 2 15mei-15jul 200m 3,5 1 Spreeuw 3 1apr-31mei 200m 10,5 2,1 Staartmees 7 1mrt-30jun 500m 9,5 1 Tjifjaf 45 15apr-20jul 200m 7,5 2,1 Tuinfluiter 17 1mei-20jul 200m 6,5 1 Vink 15 20apr-20jul 200m 8,5 1 Vlaamse Gaai 2 1apr-10jul 500m 8,5 2 Waterral 4 15apr-10jul 200m 6,5 1 Waterhoen 2 20apr-15jun 500m 10,5 1 Watersnip 1 15mei-30jun 1000m 4,5 1 Wielewaal 3 10mei-15jul 500m 5,5 1 Wilde Eend 9 1apr-10mei 1000m 7,5 2,1 Winterkoning 47 1feb-20jul 200m 10,5 1 Zanglijster 6 20apr-30jun 300m 7,5 1 Zomertortel 1 1mei-20jul 300m 3,5 1 Zwarte Kraai 3 1mrt-30jun 300m 6,5 2 Zwartkop 40 20apr-20jul 200m 6,5 2,1 Zwarte Mees 9 15mrt-30jun 300m 10,5 1 Zwarte Specht 1 15mrt-20jun 1000m 7,5 2,1 Uitgevoerd door Vogelwerkgroep De Peel van het I.V.N. Asten-Someren t.b.v. Staatsbosbeheer 7

8 6. Overzichtskaarten 6.1 Index op vogelsoort Soort Kaartnr. Aantal Boomklever 1 1 Boomkruiper 1 6 Boompieper 1 1 Bosrietzanger 1 13 Bosuil 1 1 Buizerd 1 1 Dodaars 8 1 Fazant 8 9 Fitis 8 9 Grasmus 8 3 Graspieper 8 1 Groenling 8 1 Groene Specht 2 2 Grote B. Specht 2 9 Heggenmus 2 12 Holenduif 2 2 Houtduif 3 10 IJsvogel 6 1 Kleine B. Specht 2 1 Kleine Karekiet 2 26 Koekoek 3 2 Koolmees 3 17 Kuifmees 3 4 Matkop 3 5 Meerkoet 3 2 Merel 4 21 Nachtegaal 4 1 Patrijs 4 1 Pimpelmees 5 13 Roodborst 4 12 Spotvogel 4 2 Spreeuw 4 3 Staartmees 5 7 Tjifjaf 6 45 Tuinfluiter 5 17 Vink 7 15 Vlaamse Gaai 5 2 Waterral 5 4 Waterhoen 5 2 Watersnip 6 1 Wielewaal 6 3 Wilde Eend 6 9 Winterkoning 7 47 Zanglijster 7 6 Zomertortel 7 1 Zwarte Kraai 7 3 Zwartkop 9 40 Zwarte Mees 7 9 Zwarte Specht 6 1 Uitgevoerd door Vogelwerkgroep De Peel van het I.V.N. Asten-Someren t.b.v. Staatsbosbeheer 8

9 6.2 Index op kaartnummer Soort Kaartnr. Aantal Boomklever 1 1 Boomkruiper 1 6 Boompieper 1 1 Bosrietzanger 1 13 Bosuil 1 1 Buizerd 1 1 Groene Specht 2 2 Grote B. Specht 2 9 Heggenmus 2 12 Holenduif 2 2 Kleine B. Specht 2 1 Kleine Karekiet 2 26 Houtduif 3 10 Koekoek 3 2 Koolmees 3 17 Kuifmees 3 4 Matkop 3 5 Meerkoet 3 2 Merel 4 21 Nachtegaal 4 1 Patrijs 4 1 Roodborst 4 12 Spotvogel 4 2 Spreeuw 4 3 Pimpelmees 5 13 Staartmees 5 7 Tuinfluiter 5 17 Vlaamse Gaai 5 2 Waterral 5 4 Waterhoen 5 2 IJsvogel 6 1 Tjifjaf 6 45 Watersnip 6 1 Wielewaal 6 3 Wilde Eend 6 9 Zwarte Specht 6 1 Vink 7 15 Winterkoning 7 47 Zanglijster 7 6 Zomertortel 7 1 Zwarte Kraai 7 3 Zwarte Mees 7 9 Dodaars 8 1 Fazant 8 9 Fitis 8 9 Grasmus 8 3 Graspieper 8 1 Groenling 8 1 Zwartkop 9 40 Uitgevoerd door Vogelwerkgroep De Peel van het I.V.N. Asten-Someren t.b.v. Staatsbosbeheer 9

10 Broedvogelinventarisatie natuurgebied Starkriet Kaart nr.: 1 Boomklever Boomkruiper Boompieper Buizerd Bosuil Bosrietzanger Uitgevoerd door Vogelwerkgroep De Peel van het I.V.N. Asten-Someren t.b.v. Staatsbosbeheer 10

11 Broedvogelinventarisatie natuurgebied Starkriet Kaart nr.: 2 Groene Specht Grote Bonte Spechtr Kleine Bonte Specht Holenduif Heggemus Kleine Karekiet Uitgevoerd door Vogelwerkgroep De Peel van het I.V.N. Asten-Someren t.b.v. Staatsbosbeheer 11

12 Broedvogelinventarisatie natuurgebied Starkriet Kaart nr.: 3 Kuifmees Koolmees Matkop Meerkoet Koekoek Houtduif Uitgevoerd door Vogelwerkgroep De Peel van het I.V.N. Asten-Someren t.b.v. Staatsbosbeheer 12

13 Broedvogelinventarisatie natuurgebied Starkriet Kaart nr.: 4 Nachtegaal Roodborst Patrijs Spotvogel Spreeuw Merel Uitgevoerd door Vogelwerkgroep De Peel van het I.V.N. Asten-Someren t.b.v. Staatsbosbeheer 13

14 Broedvogelinventarisatie natuurgebied Starkriet Kaart nr.: 5 Waterhoen Staartmees Tuinfluiter Waterral Vlaamse Gaai Pimpelmees Uitgevoerd door Vogelwerkgroep De Peel van het I.V.N. Asten-Someren t.b.v. Staatsbosbeheer 14

15 Broedvogelinventarisatie natuurgebied Starkriet Kaart nr.: 6 Wilde Eend Wielewaal Tjiftjaf Watersnip IJsvogel Zwarte Specht Uitgevoerd door Vogelwerkgroep De Peel van het I.V.N. Asten-Someren t.b.v. Staatsbosbeheer 15

16 Broedvogelinventarisatie natuurgebied Starkriet Kaart nr.: 7 Zwarte Mees Winterkoning Zomertortel Zanglijster Zwarte Kraai Vink Uitgevoerd door Vogelwerkgroep De Peel van het I.V.N. Asten-Someren t.b.v. Staatsbosbeheer 16

17 Broedvogelinventarisatie natuurgebied Starkriet Kaart nr.: 8 Dodaars Fazant Graspieper Grasmus Groenling Fitis Uitgevoerd door Vogelwerkgroep De Peel van het I.V.N. Asten-Someren t.b.v. Staatsbosbeheer 17

18 Broedvogelinventarisatie natuurgebied Starkriet Kaart nr.: 9 Zwartkop Uitgevoerd door Vogelwerkgroep De Peel van het I.V.N. Asten-Someren t.b.v. Staatsbosbeheer 18

19 Uitgevoerd door Vogelwerkgroep De Peel van het I.V.N. Asten-Someren t.b.v. Staatsbosbeheer 19