MEERJARENPROGRAMMA

Transcriptie

1 VERENIGING VOOR ZOOGDIERKUNDE EN ZOOGDIERBESCHERMING Oude Kraan 8, 6811 LJ Arnhem, tel , fax , MEERJARENPROGRAMMA Inleiding Op de Ledenvergadering van 23 april 2005 is een aanzet gegeven voor een meerjarenprogramma Op basis van dit meerjarenprogramma zullen jaarlijks operationele jaarplannen en begrotingen worden opgesteld. De opbouw is als volgt. Er zijn vijf speerpunten. Per speerpunt zijn er aandachtsvelden die invulling geven aan de speerpunten, met duidelijke resultaten. Om de resultaten te realiseren worden elk jaar activiteiten gepland. De activiteiten vormen de basis voor de jaarlijkse begrotingen. Activiteiten kunnen ook over meerdere jaren lopen. Activiteiten moeten door iemand uitgevoerd worden. De geledingen van de VZZ (redacties, werkgroepen, steunstichting) zijn de uitvoerders van de activiteiten. Sommige activiteiten lopen al enige jaren (bijv. enkele montoringprojecten) of vormen een reguliere activiteit van de vereniging (bijv. het uitgeven van Zoogdier en Lutra). In de presentatie van het meerjarenprogramma worden deze apart gehouden van de nieuwe projecten die de vereniging de komende vijf jaar wil realiseren. 2. Vijf speerpunten Uitgangspunt voor het opstellen van het meerjarenprogramma is de missie van de VZZ: De zoogdiervereniging van Nederland zijn en dit bereiken door het verenigen van mensen die actief kennis verzamelen, ontwikkelen en uitdragen, met als doel de actieve bescherming van zoogdieren en hun leefgebieden, zowel nationaal als internationaal. Als basis voor het bepalen van activiteiten die de VZZ de komende vijf jaar kan uitvoeren om invulling aan deze missie te geven dient het manifest Ruimte voor zoogdieren. Dit manifest is in 2002 ter gelegenheid van het vijftigjarig bestaan van de VZZ aan de leden gepresenteerd. Hierin werden vier speerpunten genoemd. Voor het meerjarenprogramma is de omschrijving van speerpunt 3 (Zoogdierwachten) uitgebreid naar bescherming in het algemeen. Inmiddels is gebleken dat een extra speerpunt nodig is om ook het onderdeel het verenigen van mensen van de missie te verwezenlijken. Hieronder de speerpunten op een rij. Speerpunt 1. Kennis op peil Doel: Het op peil houden van de kennis omtrent voorkomen, verspreiding en populatieontwikkeling van wilde zoogdieren in Nederland. Speerpunt 2. ZoogdierOnderzoek Nederland Doel: Een impuls geven aan het (wetenschappelijk) onderzoek aan zoogdieren in Nederland. Speerpunt 3. Zoogdieren, het beschermen waard Doel: Het uitvoeren en ondersteunen van activiteiten gericht op de bescherming van zoogdieren op provinciaal of lokaal niveau. Speerpunt 4. Ontdek de zoogdieren Doel: Entameren en coördineren van voorlichtings- en onderwijsactiviteiten om de kennis over wilde zoogdieren en het draagvlak voor bescherming onder de bevolking te vergroten. 1

2 Speerpunt 5. Mensen voor zoogdieren Doel: Mensen die geïnteresseerd zijn in zoogdieren en die zoogdieronderzoek en/of bescherming een warm hart toedragen verenigen binnen de VZZ. 3. Aandachtsvelden Om realisatie van de speerpunten mogelijk te maken zijn aandachtsvelden bedacht. Elk met een concreet resultaat dat gedurende de looptijd van het meerjarenprogramma ( ) gehaald kan worden. In de jaarplannen worden activiteiten opgenomen die de realisatie van het resultaat dichterbij brengen. 1. KENNIS OP PEIL Aan de basis van de studie naar en de bescherming van zoogdieren staat het verzamelen van gegevens: waar komen zoogdieren voor en hoe gaat het met ze? Om deze vragen te beantwoorden voert de VZZ al enige jaren op landelijk niveau verspreidingsonderzoek en aantalsmonitoring uit. Dit is mogelijk dankzij de inzet van vele vrijwilligers. Niet alleen de VZZ zelf, maar ook derden (m.n. overheden, beheerders en initiatiefnemers van (ruimtelijke) ingrepen in het landschap) hebben behoefte aan gegevens over voorkomen en aantalsontwikkeling. De VZZ speelt hier op in en zal dat de komende jaren blijven doen. Daarbij zal meer aandacht besteed worden aan de beschikbaarheid en de kwaliteit(sborging) van de gegevens. 1.1 Aandachtsveld: Verspreidingsonderzoek Resultaat: Het in kaart brengen van de verspreiding van alle zoogdiersoorten in Nederland om uiteindelijk een verspreidingsatlas te publiceren. De gegevens dienen bovendien geschikt te zijn voor evaluatie van het nationaal en provinciaal soortenbeleid en inzicht te geven in de natuurwaarde van een gebied waar ruimtelijke ordening of beheerskwesties spelen. De gegevens kunnen ook voor toetsing van de meetnetten voor aantalsmonitoring dienen. 1.2 Aandachtsveld: Aantalsontwikkeling Resultaat: Meetnetten om de aantalsontwikkeling van zoogdieren in Nederland te volgen, waarbij het veldwerk door vrijwilligers uitgevoerd wordt. Het is een early warning system; dus gaat het niet alleen om de momenteel bedreigde soorten. 1.3 Aandachtsveld: Aanleveren waarnemingen stimuleren Resultaat: Het aanleveren van waarnemingen is eenvoudig. Waarnemers vernemen snel wat met hun waarneming gebeurd is en worden via jaarlijkse acties gestimuleerd meer of specifiekere informatie aan te leveren. 1.4 Aandachtsveld: Databankbeheer Resultaat: Een gebruiksvriendelijke digitale databank met actuele monitoring- en verspreidingsgegevens. 1.5 Aandachtsveld: Opleiding veldwerkers Resultaten: Zowel voor vrijwillige als betaalde veldwerkers bestaat er een opleidingstraject met voor elke fase specifieke cursussen, opleidingsmaterialen en ondersteuning. 1.6 Aandachtsveld: Kwaliteitsborging gegevens verzamelen en leveren Resultaten: Voor de gebruikers van gegevens is duidelijk hoe de kwaliteit, i.c. de betrouwbaarheid, de actualiteit en de volledigheid van het veldwerk en de gegevenslevering, gewaarborgd wordt. 2

3 1.7 Aandachtsveld: Eigendoms- en gebruiksrecht gegevens in de databank Resultaat: Met de leveranciers van gegevens zijn duidelijke afspraken gemaakt over het gebruik van de gegevens. Deze afspraken zijn breed gecommuniceerd. Er is tevens een controle op de naleving van de afspraken. 2. ZOOGDIERONDERZOEK NEDERLAND (ZON) Over zoogdieren zijn er sprookjes genoeg, maar er is weinig bekend over hun werkelijke levenswijze. Opvallend genoeg juist van onze inheemse soorten. Over vleermuizen bijvoorbeeld beginnen we pas langzaam aan iets te leren, sinds in de tachtiger jaren handzame bat detectoren op de markt kwamen. Het is een uitdaging om onderzoek aan zoogdieren te doen, en nog leuk en spannend ook. Maar het is ook belangrijk. Meer dan 35% van de zoogdiersoorten in Nederland staat op de Rode lijst (min. LNV, 1994). Hoe voorkom je dat die soorten verdwijnen? En als maatregelen genomen worden, hebben die dan wel het gewenste effect? Om deze vragen te kunnen beantwoorden moeten we meer leren over de levenswijze van onze zoogdieren en welke eisen zij aan hun leefmilieu stellen. De VZZ neemt hierin het voortouw door een samenhangend overzicht van onderzoeksthema s en -projecten op te stellen en de implementatie daarvan ter hand te nemen, te coördineren of te stimuleren. 2.1 Aandachtsveld: Fundamenteel wetenschappelijk onderzoek Resultaat: Uitgezocht is op welke terreinen meer fundamenteel wetenschappelijk onderzoek aan inheemse zoogdieren gewenst is. Er is met universiteiten contact gelegd om dit onderzoek te verwezenlijken 2.2 Aandachtsveld: Toegepast onderzoek Resultaat: Uitgezocht is op welke terreinen meer toegepast onderzoek aan inheemse zoogdieren gewenst is. De VZZ voert dit onderzoek zelf uit of stimuleert universiteiten en onderzoeksinstituten hiertoe. 3. ZOOGDIEREN, HET BESCHERMEN WAARD In de Nederland leven zo n 70 soorten zoogdieren. Met sommige gaat het goed, ze nemen in aantal en verspreiding toe: bijv. muskusrat, vos, huisspitsmuis. Met andere gaat het slecht: bijv. hamster, noordse woelmuis, boommarter, konijn. En van vele weten we eigenlijk niet hoe het met ze gaat. Ze verdienen in ieder geval allemaal onze aandacht. Voor het behoud van duurzame zoogdierpopulaties is de bescherming van individuen niet voldoende. Het leefgebied moet in goede condities verkeren. Deze constatering was voor de Werkgroep Bescherming van de VZZ aanleiding om in 1994 een aanzet te geven voor een overlevingsplan voor zoogdieren, getiteld Ruimte voor zoogdieren. Het overlevingsplan gaat uit van een biotoopgerichte aanpak, waarbij Rode lijst-soorten als ambassadeurs voor een landschapstype optreden (zie lijst in Zoogdier 6(3)). Via de ambassadeurs kan draagvlak voor de maatregelen verkregen worden. Bescherming houdt niet op bij plannen en wetten maken. De plannen moeten ook uitgevoerd worden en wetten moeten gehandhaafd worden. De VZZ zal de komende jaren meer aandacht aan de handhaving van wetten en internationale richtlijnen geven. 3.1 Aandachtsveld: Landelijk Soortenbeleid Resultaat: Zoogdieren en hun leefgebieden hebben een duidelijke plaats in het nationale soortenbeleid, met concrete uitvoeringsplannen. De VZZ is betrokken en/of uitvoerder van onderdelen van het soortenbeleid. 3.2 Aandachtsveld: Provinciaal Soortenbeleid Resultaat: Zoogdieren en hun leefgebieden hebben een duidelijke plaats in het provinciale soortenbeleid, met concrete uitvoeringsplannen. De VZZ is betrokken en/of uitvoerder van onderdelen van het soortenbeleid. 3

4 3.3 Aandachtsveld: Basisbescherming voor zoogdieren Resultaat: Een goede en eenvoudig te handhaven basisbescherming voor zoogdieren in Nederland. VZZ wordt erkend als onpartijdig en deskundig adviseur. 3.4 Aandachtsveld: Netwerk Zoogdierwachten Resultaat: Een netwerk van vrijwilligers die op lokaal niveau en in samenwerking met lokale of provinciale (natuur- en milieu)organisaties opkomen voor de belangen van zoogdieren. Daarbij terzijde gestaan door het bureau en de werkgroepen van de VZZ met kennis over zoogdieren. 3.5 Aandachtsveld: Zoogdieren in de planologie Resultaat: Bij ruimtelijke ordeningsprojecten wordt de VZZ ingeschakeld voor onderzoek naar de aanwezigheid van (beschermde) zoogdieren en voor adviezen over mitigatie en compensatie. Daarbij wordt de nadruk gelegd op de betrouwbaarheid van de gegevens en de volledigheid van een onderzoek in relatie tot de wettelijke verplichtingen enerzijds en de eisen die soorten aan hun leefgebied stellen anderzijds. De gegevens aanwezig in de Zoogdierdatabank spelen hierbij een belangrijke rol. 3.6 Aandachtsveld: Zoogdiervriendelijk terreinbeheer Resultaat: Terreinbeheerders en -eigenaren houden meer rekening met zoogdieren bij het beheer en de inrichting van hun terreinen. De VZZ wordt ingeschakeld voor de advisering over en monitoring van effecten van het beheer op zoogdieren. 3.7 Aandachtsveld: Zoogdiervriendelijk gebouwbeheer Resultaat: Eigenaren en beheerders van gebouwen houden meer rekening met zoogdieren bij het onderhoud en gebruik van hun objecten. De VZZ wordt ingeschakeld voor de advisering over en monitoring van effecten op zoogdieren. 4. ONTDEK DE ZOOGDIEREN Zoogdieren komen overal in Nederland voor. Vaak zelfs heel dicht in de buurt van mensen. Toch beseft niet iedereen dat en worden ze regelmatig onbewust bedreigd: een boom met een nest boommarters wordt gekapt, een spouwmuur met jonge vleermuizen wordt afgesloten, een berm met hazelmuisnesten wordt gemaaid, of een nieuwe weg doorsnijdt het leefgebied van een dassenfamilie. Dit kan voorkómen worden als men meer over zoogdieren hoort en leest. De VZZ heeft daarvoor diverse middelen in handen: tijdschriften, websites, geven van lezingen en interviews, en niet in het minst de leden zelf. Deze middelen zullen ingezet worden om zoogdieronderzoek en -bescherming bij de bevolking onder de aandacht te brengen. Daarbij dient een duidelijke en zichtbare relatie met de VZZ als landelijke en sturende organisatie gelegd te worden. Landelijke activiteiten als de Nacht van de Vleermuis, de Braakbalpluisweek en de Tellingen van vleermuizen zijn zeer succesrijk gebleken. Dergelijke activiteiten zullen ook de komende jaren uitgevoerd worden. Daarnaast zal meer aandacht besteed worden aan actuele onderwerpen, zoals aanpassingen in de wetgeving of de achteruitgang van een zoogdiersoort. Zoogdierbescherming houdt niet op bij de grenzen. Het voorkomen van enkele Rode lijstsoorten in Nederland is o.a. afhankelijk van gezonde populaties in de grenslanden. De VZZ zal haar blik de komende jaren meer over de landsgrenzen richten. In het verlengde van de aanleg van een Europees netwerk van leefgebieden (Natura2000) kan dit tot ver in oostelijke en zuidelijke richting zijn. In dit verband zal de internationalisering van het wetenschappelijke tijdschrift Lutra voortgezet worden. 4.1 Aandachtsveld: Voorlichting algemeen Resultaat: Voorlichting vormt een even groot aandeel van de VZZ activiteiten als onderzoek en advies. De VZZ produceert zelf voorlichtingsmaterialen en wordt door anderen ingeschakeld als deskundige bij het vervaardigen van voorlichtingsmaterialen, geven van presentaties en cursussen. 4

5 4.2 Aandachtsveld: Jeugd Resultaat: Via voorlichtingsactiviteiten gericht op scholen en faciliterende activiteiten gericht op jeugdnatuurorganisaties zijn de VZZ en inheemse zoogdieren bekender bij de jeugd. Als partner levert de VZZ een duidelijke inbreng in het jaarprogramma van de Stichting WILDzoekers. 4.3 Aandachtsveld: Inspelen op actuele onderwerpen (issues) Resultaat: VZZ heeft een duidelijke mening, die gedragen en uitgedragen wordt door haar leden. De websites en Zoogmail vervullen hierbij een belangrijke rol. 4.4 Aandachtsveld: Publiceren Resultaat: Met regelmaat wordt er over de resultaten van het verspreidings- en monitoringsonderzoek gepubliceerd in eigen en andermans media. De gegevens worden bovendien gebruikt voor artikelen en rapportages van anderen over de status en de ontwikkeling van de zoogdieren in Nederland. VZZ-ers worden regelmatig als co-auteur gevraagd. 4.5 Aandachtsveld: Internationaal Resultaat: VZZ is ook buiten Nederland bekend en is deelnemer in of initiatiefnemer van Europese samenwerkingsprojecten. VZZ-ers vertegenwoordigen Nederland in Europese commissies en vergaderingen van de BatsAgreement, ASCOBANS etc. 5. MENSEN VOOR ZOOGDIEREN Zoogdieren zijn aaibaar. Zelfs speelgoed kikkers zijn zacht als zoogdieren. Veel mensen zijn bereid als vrijwilliger of als donateur een bijdrage te leveren aan zoogdierbescherming en onderzoek. Bij de VZZ kunnen ze terecht om met gelijkgestemden van gedachten te wisselen en samen activiteiten te ondernemen. Toch is de VZZ niet zo groot: ca leden. De komende jaren zal extra aandacht besteed worden aan het verhogen van het ledental. De studiedagen en kampen georganiseerd door leden vervullen hierin een belangrijke rol. Evenals de uitgave van het tijdschrift Zoogdier. Daarnaast zal meer aandacht besteed worden aan de middelen en de organisatie die de leden ondersteunen bij hun werk als vrijwilliger. Tevens zullen de mogelijkheden om de zoogdierstudie en bescherming financieel te steunen uitgebreid worden. 5.1 Aandachtsveld: Ledenwerving Resultaat: VZZ heeft in betalende leden. Het aantal abonnees op Zoogdier en Lutra is verviervoudigd. 5.2 Aandachtsveld: Ledenbinding Resultaat: Het aanbod aan ledenactiviteiten is uitgebreid. Leden worden goed op de hoogte gehouden van de activiteiten en de werkzaamheden van de vereniging en komen met plezier naar ledenvergaderingen. 5.3 Aandachtsveld: Vergroten naamsbekendheid, doelstellingen en activiteiten Resultaat: De naamsbekendheid van de VZZ, haar standpunten en activiteiten is met sprongen verbeterd. 5.4 Aandachtsveld: Een organisatie die de leden ondersteunt Resultaat: De relaties tussen de verschillende geledingen van de VZZ zijn duidelijk en er is een bureau dat de hen en de leden op een effectieve en efficiënte wijze ondersteunt. 5.5 Aandachtsveld: Fondsenwerving en sponsoring Resultaat: x% van de uitgaven t.b.v. de realisering van de doelstellingen van de VZZ worden gedekt door fondsen en giften. 5

6 4. Wat doen we al De Zoogdiervereniging VZZ bestaat al meer dan 50 jaar. In die vijftig jaar heeft de vereniging al veel gedaan op het vlak van de zoogdierkunde en -bescherming. Op de volgende pagina een overzicht van activiteiten die in 2005 in relatie tot de vier speerpunten uitgevoerd zijn. Tevens is aangegeven welke activiteiten de komende vijf jaar gecontinueerd worden. 5. Plannen voor de komende vijf jaar Naast de reguliere activiteiten en lopende projecten zullen de komende vijf jaar nieuwe activiteiten geïnitieerd en uitgevoerd worden. Daarbij dient aangetekend te worden dat de VZZ geen eigen kapitaal heeft en dat de realisatie van veel projecten afhankelijk is van de mogelijkheid om hier externe financiering voor te krijgen of de inzet van vrijwilligers. Bij de selectie van activiteiten voor de komende vijf jaar is zo goed als mogelijk een inschatting gemaakt van de kansen dat die financiering of inzet van vrijwilligers gerealiseerd wordt. 1. KENNIS OP PEIL 1.1 Aandachtsveld: Verspreidingsonderzoek 1) Overzicht publiceren van lopende projecten binnen en buiten de VZZ 3) Landelijke dekking van het verspreidingsonderzoek kleine zoogdieren d.m.v. braakballen uitbreiden 4) Intensiveren van verspreidingsonderzoek naar aandachtsoorten (Habitatrichtlijn- en Rode lijstsoorten) 5) Nieuwe inventarisatiemethoden ontwikkelen, bijv. luisterboxen, mistnetten, nestkasten voor hazelen eikelmuis, haarvallen, lokbuizen, lokgeluiden etc. 1.2 Aandachtsveld: Aantalsontwikkeling 1) Overzicht publiceren van lopende projecten binnen en buiten VZZ 6) Realiseren duurzame financiering voor meetnet Eekhoornnesten 7) Effect van beheer objecten op wintertellingen nagaan 8) Uitbreiden meetnet Dagactieve zoogdieren 9) Coördinatie van Konijnentellingen duinen overnemen 10) Meetnetten voor vleermuizen in de zomer, bijv. kerkzolders en auto-vleermuizen 11) Haalbaarheidsonderzoek naar nieuwe meetnetten, zoals meetnet verkeersslachtoffers 1.3 Aandachtsveld: Aanleveren waarnemingen stimuleren 12) Digitale aanlevering gegevens via internet mogelijk maken 13) Communicatie met/terugkoppeling naar waarnemers verbeteren, w.o. loskoppelen Telganger van NEM 14) Elk jaar een themasoort kiezen (zie ook aandachtsveld 4.3) 15) Kansenkaarten. Maken van kaarten met bekend voorkomen, verwacht voorkomen en zeker niet voorkomen. 16) Mogelijkheden productie atlas nagaan 1.4 Aandachtsveld: Databankbeheer 17) Logistiek rond in- en uitvoer Zoogdierdatabank verbeteren 18) Inhaalslag gegevensinvoer 1.5 Aandachtsveld: Opleiding veldwerkers 19) Opleidingstraject voor vrijwilligers opzetten (w.o. relatie veldwerk en verplichtingen FF-wet, Nbwet en Wet op de Dierproeven) 20) Opleidingstraject voor eigen professionele veldwerkers opzetten (w.o. relatie veldwerk en verplichtingen FF-wet, Nb-wet en Wet op de Dierproeven) 6

7 7 Aandachtsveld Activiteiten (geel = wordt gecontinueerd) 1. KENNIS OP PEIL 1.1 Verspreidingsonderzoek Muizen & spitsmuizen a.d.h.v. braakballen (vd Ham) Boommarternesten in Nederland Bevers in Nederland Vleermuizen in Flevoland Boommarters in de Gelderse vallei Vleermuizen in de Gelderse Poort Meervleermuizen in Friesland Advisering t.b.v. Atlasproject Friesland Atlasproject Limburg Medewerking verleend aan Atlasproject N- en Z-Holland Pilotproject lokbuizen voor waterspitsmuis 1.2 Aantalsontwikkeling Wintertellingen vleermuizen (NEM) Tellingen dagactive zoogdieren (NEM) Tellingen nesten hazelmuis (NEM) Tellingen eekhoornnesten Monitoring herintroductie bever Limburg Transecttellingen bevers Biesbosch Deelname aan SCANS II (Walvissen i/d Noordzee) 1.3 Aanleveren waarnemingen Meewerken aan metadatabank Ecogrid (via VOFF) Webstie Telmee.nl opgezet (via VOFF) Contacten gelegd met Databankbeheer Bestanden gekoppeld Inhaalslag gegevensinvoer Nieuwe in- en uitvoermodules gemaakt Start gemaakt met verwijderen fouten 1.5 Opleiden veldwerkers Basiscursus voor vrijwilligers opgezet (via VOFF) Deelname aan VOFF Velddagen (via VOFF) Coaching van vleermuisinventariseerders gestart Jaarlijkse beversporendag Bat detector workshop in Flevoland gegeven Cursus zoogdierinventarisatie voor terreinbeheerders (via Helicon) 1.6 Kwaliteitsborging gegevens Commissie waarnemingen ingesteld Haalbaarheidsonderzoek keurmerk (via VOFF) Aanzet tot Europees project Standaardisatie veldwerktechnieken 1.7 Eigendoms- en gebruiksrecht Interne afstemming (via ALV) 2. ZOOGDIERONDERZOEK NEDERLAND 2.1 Fundamenteel onderzoek Toegepast onderzoek Gebruik kunstmatig winterverblijf Flevoland Landschapsgebruik meervleermuizen Groene Hart Oorzaken achteruitgang konijn Nestplaatskeuze boommarter Vraatonderzoek bevers Biesbosch Aandachtsveld Activiteiten (geel = wordt gecontinueerd) 3. ZOOGDIEREN, HET BESCHERMEN WAARD 3.1 Landelijk soortenbeleid Betrokken bij opstellen nieuw MJP Soorten (via PSO) Coördinatie uitvoeren SBP Noordse woelmuis Start gemaakt met opstellen nieuwe Rode lijst 3.2 Provinciaal soortenbeleid Actieplan hazelmuis opgesteld 3.2 Basisbescherming zoogdieren Advisering over gedragscode bosbeheer Advisering bij bezwaarschriften Advisering aanmelding Natura2000-gebieden Advisering t.a.v. Wettelijke OnderzoeksTaak LNV 3.4 Netwerk Zoogdierwachten Zoogdieren in de planologie Cursus vleermuizen in de planologie Levering van gegevens (via Natuurloket) Inventarisaties en adviezen 3.6 Zoogdiervriend. terreinbeheer Monitoring vleermuizen Kernhem Inventarisaties en adviezen Brochure Vleermuizen en bomen uitgegeven 3.7 Zoogdiervriend. gebouwbeheer Advies inrichting forten Hollandse waterlinie Winterverblijfplaatsen vleermuizen Limburg Inventarisaties en adviezen Zomer- en winterverblijven in N-Brabant 4. MAATSCHAPPELIJK DRAAGVLAK 4.1 Ledenwerving Abonnement Zoogdier voor Natuurpuntleden ingevoerd 4.2 Ledenbinding Kampen en excursies door werkgroepen VLEN-dag Uitgeven nieuwsbrieven door werkgroepen Uitgeven van Zoogdier 4.3 Voorlichting algemeen Nacht van de Vleermuis georganiseerd Brochure Nederland - Meervleermuisland gemaakt Onderhouden van websites Bijdrage aan boekje faunavoorzieningen RWS-DWW 4.4 Jeugd Partner in Stichting WILDzoekers Telavonden vleermuizen Braakbalpluisweek 4.5 Inspelen actuele onderwerpen Uitgeven van Zoogmail 4.6 Vergroten naamsbekendheid Deelname aan Vogelfestival Deelname aan SOVON-dag Zitting in diverse overleggroepen 4.7 Publiceren Uitgeven van Lutra Bijdrage geleverd aan Jaarverslag SBB 4.8 Internationaal Kennisuitwisseling met Mammal Society Deelname Int. Vleermuissymposium en -workshop Ierland Bijdrage aan Int. symposium over infrastructuur in Frankrijk Productie v/e Zoogdierengids Bulgarije Cursus maaganalyses voor Beniners Brochure 'Met vleermuizen over weg' naar Engels vertaald Lid van IUCN en Nederlands Comité voor IUCN

8 1.6 Aandachtsveld: Kwaliteitsborging gegevens verzamelen en leveren 21) Protocol opstellen voor de beoordeling van betrouwbaarheid van gegevens van zeldzame, beleidsrelevante en moeilijk te determineren soorten 22) Rapportages standaardiseren 23) Haalbaarheid certificering nagaan 24) Europees project Standaardisatie inventarisatie- en monitoringtechnieken opstarten 1.7 Aandachtsveld: Eigendoms- en gebruiksrecht gegevens in de databank 25) In overleg met waarnemers en bronhouders standpunt over eigendoms- en gebruiksrecht vaststellen en uitdragen 26) Uitzoeken hoe controle op naleving van gebruiksrecht vormgegeven kan worden. 2. ZOOGDIERONDERZOEK NEDERLAND (ZON) 2.1 Aandachtsveld: Fundamenteel wetenschappelijk onderzoek 27) Analyse van gewenst, c.q. noodzakelijk fundamenteel wetenschappelijk onderzoek ter voorbereiding van ZON 28) Intensievere samenwerking met onderzoeksinstituten en universiteiten aangaan 2.2 Aandachtsveld: Toegepast onderzoek 27) Analyse van gewenst, c.q. noodzakelijk toegepast onderzoek ter voorbereiding van ZON, rekening houdend met onderzoeksvragen in internationale verdragen en actieplannen 29) Uitvoeren van onderzoek naar achteruitgang konijn 30) Uitvoeren nestplaatsonderzoek boommarter (aantalsbepaling, neststerfte, etc.) 31) Onderzoek naar effect van voorzieningen in de Gelderse Vallei voor boommarters 32) Uitbreiden onderzoek naar zomerleefgebieden/verblijfplaatsen van zeldzame vleermuissoorten (ingekorven, bechsteins, grijze grootoor, meervleermuis) 3. ZOOGDIEREN, HET BESCHERMEN WAARD 3.1 Aandachtsveld: Landelijk Soortenbeleid 33) Kritisch volgen van het opstellen van het landelijk Meerjarenprogramma Uitvoering Soortenbeleid (MUS) 34) Coördineren implementatie Soortbeschermingsplan Noordse woelmuis 35) Opstellen herziene Rode lijst Zoogdieren 3.2 Aandachtsveld: Provinciaal Soortenbeleid 36) Opstellen provinciale Soort(en)beschermings- en actieplannen 37) Uitvoering geven aan acties in provinciale actieplannen, w.o. Actieplan Hazelmuis en Actieplan Vleermuizen Gelderland 3.3 Aandachtsveld: Basisbescherming voor zoogdieren 38) Becommentariëren en beïnvloeden nationale en internationale regel- en wetgeving i.r.t. soortenbescherming, w.o. gedragscodes 39) Overheden ondersteunen bij de handhaving van Flora- en faunawet, w.o. beoordeling ontheffingen 3.4 Aandachtsveld: Netwerk Zoogdierwachten 40) Haalbaarheid van een Netwerk van Zoogdierwachten nagaan 3.5 Aandachtsveld: Zoogdieren in de planologie 41) Analyse van huidige werkwijze lokale inventarisaties, advisering en gegevenslevering en gewenste verbeteringen doorvoeren 42) Cursus vleermuizen en planologie uitbreiden naar alle zoogdiersoorten 43) Raamovereenkomsten met overheden afsluiten over levering van gegevens en uitvoeren van monitoring- en inventarisatiewerkzaamheden 8

9 3.6 Aandachtsveld: Zoogdiervriendelijk terreinbeheer 44) Onderzoek naar behoeften bij terreinbeheerders t.a.v. zoogdierspecifiek beheer 45) Brochure maken over boommarters en terreinbeheer 46) Advisering over de inrichting van een robuuste verbindingszone door de Gelderse Vallei en over maatregelen om te komen tot toename van het aantal boommarters 47) Samenwerking met Landschapsbeheer Nederland intensiveren 43) Meerjarige overeenkomsten met terreinbeheerders afsluiten over levering van gegevens en uitvoeren van monitoring- en inventarisatiewerkzaamheden 3.7 Aandachtsveld: Zoogdiervriendelijk gebouwbeheer 44) Onderzoek naar behoeften bij gebouwbeheerders/eigenaren t.a.v. zoogdiervriendelijk onderhoud en bouw 48) Buitenlandse literatuur over vleermuisvriendelijk gebouwbeheer vertalen 49) Uitbreiden project Aanpassingen voor vleermuizen op zolders naar andere delen van Nederland 4. ONTDEK DE ZOOGDIEREN 4.1 Aandachtsveld: Voorlichting algemeen 50) Uitwerken promotiecampagne ZieZoo tot realiseerbare activiteiten 14) Jaarlijks een soort kiezen waaraan zowel op het vlak van bescherming, als onderzoek veel aandacht besteed wordt (zie ook 1.3) 51) Jaarlijks organiseren van 4 publieksvriendelijke activiteiten, zoals de Nacht van de vleermuis 52) Middelen en materialen ontwikkelen t.b.v. activiteiten van derden 53) Inhaalslag aanvullen informatie op websites 4.2 Aandachtsveld: Jeugd 54) Duidelijke inbreng VZZ bij Stichting Wildzoekers 55) Samenwerking met specialisten op het gebied van educatie intensiveren 4.3 Aandachtsveld: Inspelen op actuele onderwerpen (issues) 56) Het opzetten en houden van een intern standpuntenoverleg, teneinde standpunten over actuele onderwerpen te ontwikkelen en up-to-date te houden met het oog op passieve en/of actieve publicitaire activiteiten 57) Minstens 1x/jaar een studiedag/symposium over een actueel onderwerp organiseren. 4.4 Aandachtsveld: Publiceren 58) In elk nummer van Zoogdier een artikel over een lopend of afgerond project 59) Van elk onderzoeksproject een artikel in Lutra 60) Ontwikkelen content management systeem voor website, zodat deze actueel kan blijven 61) Uitbreiden aantal publicaties over VZZ-projecten en -activiteiten in overige media 4.5 Aandachtsveld: Internationaal 62) Vertegenwoordiging in internationale commissies/vergaderingen (BatsAgreement, ASCOBANS, e.d.) 63) Meewerken aan BatLife Europe 64) Versterken van contacten en kennisuitwisseling met andere zoogdierkundige/beschermende organisaties in Europa 65) Stimuleren van Lutra als medium voor wetenschappelijke publicaties 66) Voorlichtingsmateriaal en website naar het Engels vertalen 5. MENSEN VOOR ZOOGDIEREN 5.1 Aandachtsveld: Ledenwerving 67) Het ontwikkelen van nieuwe ideeën op het gebied van ledenwerving om ook op de langere termijn de ledengroei in stand te kunnen houden 68) Werkgroepen en tijdschriften actiever inzetten voor ledenwerving 9

10 5.2 Aandachtsveld: Ledenbinding 69) Het uitbreiden van activiteiten op het gebied van ledenbinding om de ledentrouw te verhogen en de bijdragen van leden te doen stijgen 70) De ledenvergaderingen en het jaarverslag beter inzetten voor ledenbinding 71) Nieuw leden/abonneebeleid uitwerken (aanpassen contributiesysteem; 60+, familielidmaatschap, donateurs e.d.) 5.3 Aandachtsveld: Vergroten naamsbekendheid, doelstellingen en activiteiten 72) Ontwikkelen en uitbreiden pr-materiaal 73) Het ontwikkelen en ten uitvoer brengen van een effectief pers- en publiciteitsbeleid 74) Standpunten VZZ inbrengen in landelijke en provinciale overlegorganen 75) Ontwikkelen van een huisstijlboek voor alle schriftelijke en electronische uitingen 5.4 Aandachtsveld: Organisatie 76) Huishoudelijk reglement vereniging herzien 77) Nieuw personeelsbeleid ontwikkelen en uitvoeren 78) Opslag en archivering projectadministratie verbeteren 79) Scenario s voor efficiëntere en budgettair gunstigere opzet VZZ-bureau uitwerken en implementeren 5.5 Aandachtsveld: Fondsenwerving en sponsoring 80) Jaarlijks een sponsor/fondsenplan opstellen 5.6 Aandachtsveld: Vermogensopbouw 81) Streven naar een jaarlijkse bijdrage aan de continuïteitsreserve, waaronder Zoogdierfonds en Publicatiefonds Lutra 82) Het ontwikkelen van activiteiten om de inkomsten op het gebied van erfenissen, legaten en schenkingen te verhogen 10