Inhoudstabel. Eindwerk: Formele rechten en plichten van slachtoffer en dader in de politionele context Academiejaar

Transcriptie

1 2 Inhoudstabel DANKWOORD... 7 ALGEMENE INLEIDING... 8 THEORETISCH GEDEELTE...11 Inleiding theoretisch gedeelte...12 Hoofdstuk 1: belangrijke begrippen met betrekking tot rechten en plichten van slachtoffer en dader De politionele context en hoe ze in contact komt met slachtoffer en dader Fase 1: het indienen van een klacht Fase 2: het onderzoek Fase 3: Afsluiting van het onderzoek Fase 4: Behandeling van de zaak ter zitting en opvolging Het slachtoffer in de politionele context Belangrijke nuancering met betrekking tot de leeftijd van het slachtoffer De dader in de politionele context Belangrijke nuancering met betrekking tot de leeftijd van de dader Misdaad Rechten Plichten Het verband tussen rechten en plichten Slachtofferzorg Slachtofferbejegening slachtofferonthaal Besluit...22 Hoofdstuk 2: de wederzijdse beïnvloeding tussen ontwikkelingen in de politionele context en het ontstaan van formele rechten en plichten voor slachtoffer en dader van het begin tot de politiehervorming Europees verdrag van 24 november 1983 inzake de schadeloosstelling van slachtoffers van geweldmisdrijven Aanbevelingen van 28 juni 1985, 17 september 1987 en 15 september 1999 van het Comité van ministers aan de lidstaten van de Raad van Europa De wet op het politieambt van 5 augustus De wet van 12 maart 1998 tot verbetering van de strafrechtspleging in het stadium van het opsporingsonderzoek en het gerechtelijk onderzoek Samenwerkingsakkoord van 7 april 1998 tussen de federale Staat en de Vlaamse Gemeenschap inzake slachtofferzorg...30

2 Besluit van 28 april 1998 van de Vlaamse regering tot uitvoering van het decreet van 19 december 1997 betreffende het algemeen welzijnswerk De wet Franchimont van 2 oktober Besluit...32 Hoofdstuk 3: de wederzijdse beïnvloeding tussen ontwikkelingen in de politionele context en het ontstaan van formele rechten en plichten voor slachtoffer en dader van de politiehervorming tot de recente ontwikkelingen De wet van 7 december 1998 tot organisatie van een geïntegreerde politiedienst, gestructureerd op twee niveaus Omzendbrief OOP 15ter van 9 juli 1999 betreffende politiële slachtofferbejegening Op het niveau van de korpschef en van de korpsleiding Op het niveau van de politieambtenaar Op het niveau van de dienst politionele slachtofferbejegening Kaderbesluit van de Raad van 15 maart 2001 inzake de status van het slachtoffer in de strafprocedure De ministeriële omzendbrief PLP 10 van 9 oktober COL 3/2006 en 4/ Omzendbrief GPI 58 van 5 juni Besluit...41 Hoofdstuk 4: het traject van slachtoffer en dader in de politionele context Men komt aangifte doen van een feit of het slachtoffer dient een klacht in De klacht wordt genoteerd in een PV Het slachtoffer wil de klacht intrekken of het PV wijzigen of aanvullen Het parket vraagt de uitvoering van bepaalde onderzoekshandelingen Er wordt een straf uitgesproken waarvan de politie de navolging moet controleren De politie hercontacteert het slachtoffer Enkele uitzonderingen op de strafprocedure Besluit...51 Hoofdstuk 5: de huidige situatie van rechten en plichten van slachtoffer en dader Rechten van het slachtoffer Plichten van het slachtoffer Huidige rechten voor de dader Huidige plichten van de dader Belang voor de maatschappelijk assistent Besluit...60 Besluit theoretisch gedeelte...62 PRAKTISCH GEDEELTE...64

3 4 Inleiding praktisch gedeelte...64 Hoofdstuk 6: studie van de toepassing van de rechten en plichten voor slachtoffer en dader in de politionele context in het politiekorps van politiezone HANO Uitvoerend niveau Onthaal Klachtneerlegging en informatieverschaffing Verhoor van de dader Vordering van bijkomende onderzoekshandelingen en verdere opvolging van de zaak Strategisch niveau De werkgroep sociaal beleid De sociale dienst De dienst slachtofferbejegening Het officierenkader Sensibilisering en navorming Controle en bijsturing Het beleid van de FOD Justitie Besluit...79 Hoofdstuk 7: bevraging politieambtenaren van het uitvoerend niveau van politiezone HANO in het kader van de rechten en plichten van slachtoffer en dader in de politionele context Verantwoording aanpak Resultaten van de enquête Aantal ingeleverde enquêtes en aandeel ingevulde enquêtes Kennis van de rechten en plichten van slachtoffer en dader bij de politie, de individuele toepassing ervan en de eventuele zelfbijsturing van de eigen aanpak Controle op de navolging van rechten en plichten van slachtoffer en dader Politieambtenaren die geen controle ondervinden Politieambtenaren die wel controle ondervinden Sensibilisering en vorming van de interventieploegen inzake toepassing van de rechten en plichten van slachtoffer en dader bij de politie Algemene mening met betrekking tot rechten en plichten van slachtoffer en dader Suggesties ter verbetering van de situatie en betrokkenheid in de verwezenlijking daarvan Besluit...91

4 5 Hoofdstuk 8: bevraging politieambtenaren van het strategisch niveau van politiezone HANO in het kader van de rechten en plichten van slachtoffer en dader in de politionele context Verantwoording aanpak Resultaten van de enquête aan het officierenkader Bereidwilligheid tot medewerking Kennis van rechten en plichten van slachtoffer en dader bij de politie Controle op het uitvoerende niveau en controle op die controle Sensibilisering en vorming inzake rechten en plichten van slachtoffer en dader bij de politie Zelfreflectie en aanpak van bijsturing Algemene mening over de rechten en plichten van slachtoffer en dader, suggesties ter verbetering van de situatie en de persoonlijke betrokkenheid daarbij Resultaten van de bevraging van de leden van de werkgroep sociaal beleid Aandacht voor navolging van rechten en plichten van slachtoffer en dader door het korps Inspraak in het beleid en bevoegdheid Het functioneren binnen de werkgroep sociaal beleid Besluit Hoofdstuk 9: conclusies en aanbevelingen Conclusies Koppeling enquêtes uitvoerend niveau aan enquêtes strategisch niveau Koppeling eigen observaties aan enquêtes Koppeling praktijk aan theoretische deel Aanbevelingen Aanbevelingen naar politie HANO toe Functioneren van het korps in het algemeen Functioneren van de sociale dienst in het bijzonder Aanbevelingen naar de opleiding tot maatschappelijk assistent toe Aanbevelingen naar het algemene beleid toe rond rechten en plichten van slachtoffer en dader bij de politie Besluit ALGEMEEN BESLUIT BIBLIOGRAFIE BIJLAGEN Bijlage 1: begeleidende brief bij enquêtes Bijlage 2: blanco enquête interventieploegen

5 6 Bijlage 3: blanco enquête officierenkader

6 7 DANKWOORD Dat mijn naam op het voorblad van dit eindwerk prijkt, betekent niet dat ik de enige ben die ertoe bijgedragen heeft. Om de personen te bedanken die me met raad en daad hebben bijgestaan bij het schrijven van dit eindwerk en me telkens weer wisten te motiveren wanneer ik het even moeilijk had, heb ik dit dankwoord geschreven. Allereerst wil ik mijn stagebegeleider Mevr. Dehasque enorm bedanken. Zij heeft dit eindwerk reeds vanaf het structuurplan opgevolgd en bijgestuurd. Ze stond ook steeds klaar om ingezonden stukken na te lezen en feedback ter verbetering te geven. Als stage- en eindwerkbegeleider stuurde ze niet enkel het eindwerk zelf bij, maar ook de aanpak en het proces van de student achter het eindwerk, ik dus. Op die manier werd het proces meteen van in het begin in goede banen geleid. Daarnaast wil ik het gehele politiekorps van politiezone Hamont-Achel Neerpelt Overpelt bedanken voor de toffe en leerrijke stage. Een extra woord van dank gaat uit naar de mensen die me op de stageplaats begeleid hebben, Anne Anthuenis, Marleen Rabijns, Rob Beliën en mijn stagementor Rudi Verkoyen. Naast de goede stagebegeleiding kon ik steeds op hen rekenen voor alle informatie en advies die ik nodig had. Tenslotte wil ik mijn vrienden enorm bedanken. Hoewel ik de laatste maanden heel weinig tijd voor hen kon vrijmaken, steunden ze me op elke avond van de vele avonden waarop ik tijd met hen zou doorbrengen als ik niet aan dit eindwerk aan het werken was. Vrienden zijn heel belangrijk voor mij. Zonder hun steun zou ik veel minder gemotiveerd zijn geweest, hoewel het onderwerp van het eindwerk me erg interesseert.

7 8 ALGEMENE INLEIDING In onze maatschappij kan je tegenwoordig geen dag meer doorbrengen zonder de begrippen slachtoffer en dader te lezen of te horen. Niet alleen de mensen op straat, maar ook de media hebben het er voortdurend over. Zoals de alerte lezer ondertussen al weet, is de titel voor dit eindwerk dan ook niet toevallig gekozen. Ze is immers een bewerking van de steeds herhaalde inleiding van een bepaald oud en bekend televisieprogramma dat actuele maar moeilijk bespreekbare thema s durfde aanhalen en bespreken. Inderdaad, het gaat om de klassieker Jambers, de vroegere wekelijkse actualiteitsreportage van journalist Paul Jambers. Beginnend met de inleiding Wie zijn ze, wat doen ze en vooral: wat drijft hen? besprak hij dus wekelijks een maatschappelijk relevant thema. In dit eindwerk zal ook een dergelijk thema aan bod komen, namelijk de rechten en plichten van slachtoffer en dader bij de politie. De criminaliteit in onze maatschappij blijft immers maar toenemen en neemt alsmaar extremere vormen aan. Meer criminaliteit vertaalt zich in meer slachtoffers en daders en vanzelfsprekend leidt dat tot meer publieke aandacht voor beide partijen. Iedereen weet dat de politie erg veel bezig is met slachtoffers en daders. Gezien ik gedurende veertien weken stage gelopen heb op de sociale dienst van de lokale politie Hamont-Achel Neerpelt Overpelt (HANO) kan ik dat beamen. Maar wat niet iedereen weet, is dat die politiewerking rond slachtoffer en dader erg onderhevig is aan allerlei voorgeschreven formaliteiten. Deze formaliteiten waarborgen de rechten van slachtoffer en dader en schrijven hun plichten voor. Omdat zo weinig mensen iets afweten van dit thema, zal in dit eindwerk achtereenvolgens het ontstaan, de evolutie en de huidige situatie van de formele rechten en plichten haarfijn toegelicht worden. Voor die theoretische verdieping wordt nog een inleiding geplaatst. Op die manier kan het theoretische gedeelte iets gedetailleerder ingeleid worden, zodat het vlotter leest. Een uitgebreide inleiding van de theorie zou deze algemene inleiding immers te lang maken. Naast alle aspecten van de theorie wordt de link met de maatschappelijk assistent in hoofdstuk 5 benadrukt, omdat het eindwerk vanuit de invalshoek van een maatschappelijk assistent in wording geschreven is. Zeer belangrijk om te weten is dat in dit eindwerk steeds het slachtoffer steeds als eerst vermeld wordt. Ik zie het slachtoffer echter niet als meerwaardig aan de dader, alle mensen zijn gelijk voor mij als toekomstig maatschappelijk assistent en dat wil ik ook in mijn eindwerk weerspiegelen. Eén van beiden moet echter eerst vermeld worden. Om dan toch een kleine erkenning te geven voor het leed van het slachtoffer, is de voorkeur om eerst vermeld te worden naar het slachtoffer gegaan, zonder de dader als minderwaardig te beschouwen.

8 9 Vervolgens zal ik in het praktische gedeelte van dit eindwerk tonen hoe het politiekorps van politiezone HANO concreet te werk gaat met de rechten en plichten van slachtoffer en dader, wat het personeel zelf van deze werking vindt en wat er naar hun mening en naar die van mij nog kan verbeteren, zowel naar de rechten en plichten van slachtoffer en dader toe als naar de werkwijze in het politiekorps toe waar ik stage gelopen heb. De meest logische werkwijze om dat te bereiken is enquêtes afnemen en een casestudie doen van een medewerker van de sociale dienst. De enquêtes zal ik enkel afnemen van het personeel van mijn stageplaats. Zij moeten immers dag en nacht rekening houden met de rechten en plichten van slachtoffer en dader en zijn er dus dagdagelijks mee bezig. Voor slachtoffer en dader zelf echter is hun situatie vaak te zwaar of te gevoelig om ook van hen enquêtes af te nemen. De casestudie zal dan ook enkel de werkwijze van de medewerker in kwestie beschrijven en niet de situatie van slachtoffer(s) en dader(s). Tenslotte zal tenslotte het eindresultaat van deze studie, mijn vergelijking van de theorie met de praktijk en het praktijkonderzoek dat zal plaatsvinden, verwoorden in algemene conclusies en aanbevelingen. Zo hoop ik bij te dragen aan de kwaliteitsvolle gemeenschapsgerichte politiezorg, ook community policing genoemd, de visie en het motto van de lokale politie. Alle medewerkers van de lokale politie proberen deze visie te realiseren en het is dus mijn bedoeling dat dit eindwerk hen daarbij zal helpen. Het praktische deel van dit eindwerk heeft net als het theoretische deel een aparte inleiding. De reden daarvoor is dat het praktische deel zonder aparte inleiding erg onoverzichtelijk zou zijn om te lezen. Nu zijn de opbouw en doelstelling van dit eindwerk wel duidelijk, maar ik heb nog niet uitgelegd waarom ik voor dit onderwerp koos. Er zijn immers nog tal van andere maatschappelijk relevante onderwerpen binnen de politionele context die ik in dit eindwerk had kunnen bespreken. Vanuit mijn opleiding tot maatschappelijk assistent is de slachtofferen daderproblematiek een extra interessante materie. Doordat deze materie zo onderhevig is aan wet- en regelgeving, is er een sterke link met de juridische wereld en laat dat natuurlijk net een wereld zijn die me erg boeit. Dat maakt deze onderwerpskeuze een zeer doordachte en gepaste keuze voor mij. Ik zal het echter niet over het volledige juridische kader rond slachtoffer en dader hebben, maar enkel binnen de politionele context. Zoals ik al zei, heb ik stage gelopen bij de politie en is de doelstelling van dit eindwerk niet enkel informatie geven over dit thema, maar ook conclusies en aanbevelingen formuleren naar de stageplaats toe. Het volledige juridische kader rond slachtoffer en dader bespreken is in dat geval irrelevant en het zou het eindwerk

9 10 erg onoverzichtelijk maken. De doelgroep die ik bij dit eindwerk voor ogen heb, bestaat echter niet enkel uit het politiekorps van politiezone HANO, maar ook uit alle mensen die interesse hebben in dit thema en in de werking van de lokale politie in het algemeen. Omdat mensen die geen binding hebben met het politionele en/of justitiële werkveld het eindwerk dus ook vlot moeten kunnen begrijpen, zal er met opzet niet veel jargon gebruikt worden en zullen alle moeilijke termen uitgelegd worden. Aangezien het praktische deel van dit eindwerk geschreven is vanuit en voor het politiekorps van politiezone HANO, is het mogelijk dat de conclusies en aanbevelingen in het praktische deel niet op andere politiezones van toepassing zijn. Dat belet echter niet dat een illustratie van de theorie vertaald naar de praktijk en een bijhorend onderzoek bekijken erg interessant kan zijn. Meer nog, dit eindwerk kan een voorbeeld vormen om een vergelijkbaar onderzoek uit te voeren voor om het even welk lokaal politiekorps. Als men er daar in gelijke mate voor open staat zoals in politiezone HANO, is het een waar genoegen een dergelijk onderzoek te doen!

10 11 THEORETISCH GEDEELTE

11 12 Inleiding theoretisch gedeelte Op een zaterdagmorgen enkele maanden geleden, sloeg ik eens een krant open bij het ontbijt. Mijn oog viel op een artikel met de titel Ieder slachtoffer reageert anders. Het is geschreven door Ils Wouters, juriste van beroep. Ze is erg begaan met de rechten en de positie van kwetsbare groepen in het juridische doolhof. Daarom heeft ze voor verschillende groepen al boeken geschreven, denk maar aan Je rechten als slachtoffer en Je rechten als patiënt. Het artikel waar ik het over heb ging over de kwetsbare slachtoffer- en dadergroep. Daders vormen immers ook een kwetsbare groep, gezien de mogelijke sociale gevolgen van uitsluiting voortvloeiend uit de gepleegde feiten. De titel Ieder slachtoffer reageert anders sprak me dadelijk aan en ik begon het artikel te lezen. Al gauw las ik een alinea die me tot nadenken stemde 1. Zo ken ik een jong meisje dat aangerand werd door haar buurman. Toen ze er eindelijk klaar voor was om haar verhaal te doen, werd ze door de politie in de gang ondervraagd, in het bijzijn van iedereen. Ze heeft uiteindelijk verklaard dat ze haar portefeuille kwijt was, want die was bij de buurman blijven liggen omdat ze daar verplicht werd haar broek uit te trekken. Door onze tussenkomst is later een aanvullend PV met de ware toedracht opgesteld. Deze alinea deed me dadelijk nadenken over hoe ik me zou voelen als ik in de plaats van het meisje was. Slachtoffer zijn, de feiten die daarvan de oorzaak zijn verwerken, uiteindelijk de moed hebben om aangifte te doen en dan daarbij nogmaals vernederd worden. Alsof de feiten niet reeds vernederend genoeg waren. Maar ook wanneer het hier de dader in plaats van het slachtoffer betrof, is en blijft het een situatie die niet door de beugel kan. Ik besefte hoe belangrijk het is dat politieambtenaren kennis hebben van rechten en plichten van slachtoffer en dader, er respect voor hebben en ernaar handelen. Als men op de wijze zou verdergaan zoals bij het meisje gebeurde, durft weldra niemand nog aangifte te komen doen. Sta me toe eerlijk te bekennen dat ik huiver bij het idee welk soort samenleving we op die manier creëren. Het theoretisch kader rond de materie van rechten en plichten van slachtoffer en dader kennen, kunnen toepassen en willen gebruiken is dus erg belangrijk. Het theoretische deel dat na deze inleiding volgt, heeft dan ook twee doelen. Ik zal dit deel eerst en vooral gebruiken als handig instrument om de lezers van dit eindwerk en de politieambtenaren in het bijzonder te informeren over het theoretische kader rond het 1 WOUTERS, I., Ieder slachtoffer reageert anders, De Standaard, , pagina 10.

12 13 voornoemd onderwerp. Daarnaast zal ik het theoretische deel tevens gebruiken als instrument om in het praktijkdeel na te gaan in welke mate de politieambtenaren in politiezone HANO werkelijk op de hoogte zijn van de rechten en plichten van slachtoffer en dader en wat ze vinden dat er nog beter kan. Het theoretisch gedeelte bestaat uit vijf hoofdstukken. Zoals de algemene inleiding reeds aanhaalde, begin het theoretisch gedeelte met een hoofdstuk dat het onderwerp nader afbakent en de begrippen die in dit eindwerk vaak gebruikt worden, nader toelicht. Het is immers nutteloos het later over slachtoffers en daders te hebben als niemand weet over welke slachtoffers en daders dit eindwerk precies handelt. Na de kadering van die belangrijke begrippen en de afbakening van het onderwerp, gaan we over naar twee hoofdstukken die gewijd zijn aan het ontstaan en de evolutie van de rechten en plichten van slachtoffer en dader. Alle belangrijke evoluties daarin die betrekking hebben op de politionele context worden opgesomd en toegelicht. Omdat dat een erg omvangrijke materie is, werd ze verdeeld over twee hoofdstukken. De scheiding tussen de twee hoofdstukken is de befaamde politiehervorming van Deze hervorming betekende de basis van de huidige politiestructuur met een nieuwe visie, missie en waarden voor de politie. Een nieuw tijdperk, een nieuw hoofdstuk dus. Het verschil met de evoluties in rechten en plichten van slachtoffer en dader wordt daardoor extra benadrukt. Het vierde hoofdstuk zou logischerwijze een overzicht van het huidige stelsel van rechten en plichten van slachtoffer en dader zijn. Een dergelijk hoofdstuk overstijgt de politionele context echter lichtjes doordat hier ook rechten en plichten in voorkomen die onrechtstreeks kaderen binnen de politionele context. Dit hoofdstuk wordt naar mijn mening best besluitend als laatste hoofdstuk geplaatst. Op die manier krijgt de lezer een ruim gezien en mooi overzicht van de rechten en plichten van slachtoffer en dader bij de politie. Het hoofdstuk over het stapsgewijze traject dat slachtoffer en dader binnen de politie doorlopen stond oorspronkelijk laatst geplaatst maar werd dus dankzij bovenstaande motivering voor het hoofdstuk 5 over de huidige situatie en het belang van de maatschappelijk assistent in dit eindwerk gezet. Hoofdstuk 5 is dus het laatste hoofdstuk van het theoretische gedeelte.

13 14 Hoofdstuk 1: belangrijke begrippen met betrekking tot rechten en plichten van slachtoffer en dader In dit hoofdstuk zal ik enkele belangrijke begrippen in het kader van dit eindwerk nader toelichten en de link naar het onderwerp van dit eindwerk verklaren. Gezien deze begrippen vaak zullen voorkomen in het eindwerk, is het nodig voldoende achtergrond te kennen van de begrippen. De tekst die na deze inleiding volgt, zal die achtergrond schetsen bij de begrippen. Zo wordt het mogelijk mijn visie en afbakening van het onderwerp te volgen. Dat wil echter niet zeggen dat deze visie zomaar moet nagevolgd worden. Het is mijn bedoeling dat u mijn visie doorziet, om van daaruit zelf een eigen visie op het onderwerp en de begrippen te creëren. Ik zal beginnen met uitleg over wat ik nu precies met politionele context bedoel en wie nu precies een slachtoffer en een dader is in het kader van dit eindwerk. Daarna zal ik de begrippen rechten en plichten en het onderling verband ertussen kaderen. Tenslotte geef ik nog een woordje uitleg bij slachtofferzorg, slachtofferbejegening en slachtofferonthaal. Rond deze begrippen bestaat immers veel verwarring en extra informatie is dus geen overbodige luxe De politionele context en hoe ze in contact komt met slachtoffer en dader Met de politionele context, in dit eindwerk tevens vaak aangeduid met de termen bij de politie en politionele, wordt het gehele kader bedoeld waarin de lokale politie met slachtoffers en daders in contact komt. Dat wil dus zeggen dat elk contact met slachtoffer en dader erbij hoort, vanaf de melding tot de voorleiding van de verdachte. De eerste opvang van het slachtoffer, één van de zes basisfunctionaliteiten van de lokale politie, valt dus ook onder de politionele context. Het slachtofferonthaal door het parket en de intensievere slachtofferbejegening, ook slachtofferzorg en bij professionele therapie slachtoffertherapie genoemd, gebeurt op basis van doorverwijzing en is dus niet geplaatst binnen de politionele context. In het kader van dit eindwerk is het zeker meldenswaardig dat ik enkel de Belgische politie bedoel. In andere landen is er immers een ander wettelijk kader van toepassing en dus hebben slachtoffers en daders er mogelijk ook andere rechten en plichten. Hier volgt een opsomming van de verschillende fasen van de zaak van het slachtoffer en de dader waarbij er contact is met de politie.

14 Fase 1: het indienen van een klacht Om een gerechtelijke procedure op te starten, moet een slachtoffer aangifte doen van de feiten bij de politie of het parket. In de meeste gevallen gebeurt dit echter via de lokale politie. Deze aangifte wordt ook een klacht genoemd. Elke klacht wordt genoteerd in een proces-verbaal, ook PV genoemd. Het eerste PV inzake een bepaald feit is het aanvankelijke PV. Het parket kan de lokale politie immers navolgende opdrachten geven inzake het aanvankelijke PV. Elke dergelijke opdracht moet na vervulling via een navolgend PV aan het parket verstuurd worden. Voor elke klacht wordt een strafdossier geopend of aangevuld. Het slachtoffer ontvangt een attest van neerlegging van de klacht en het notitienummer van het dossier. Op die manier kan het slachtoffer zijn recht op informatie dat ik later zal bespreken, verwezenlijken Fase 2: het onderzoek Wanneer een klacht ingediend is bij de lokale politie, wordt er bij het Openbaar Ministerie of OM een onderzoek gestart. Het OM, ook het parket genoemd, is het orgaan in België dat per gerechtelijk arrondissement instaat voor de verdediging van de belangen van elke rechtbank en elk rechtshof in het gerechtelijk arrondissement 1. De hoofdtaak van het OM is dan ook het opsporen van misdrijven en het vervolgen ervan. Aan het hoofd van het parket staat de Procureur des Konings. Het opsporen en vervolgen van misdrijven kan zowel via een gerechtelijk onderzoek als via een opsporingsonderzoek. Men spreekt van een gerechtelijk onderzoek wanneer er handelingen van rechtsmacht verricht moeten worden. Een handeling van rechtsmacht wil zeggen dat men de toestemming van een onderzoeksrechter van het parket nodig heeft om de handeling te stellen. Een voorbeeld daarvan is bijvoorbeeld een bevel tot arrestatie van een verdachte. In een dergelijke situatie beslist deze onderzoeksrechter over het verdere verloop van het proces. Zolang er dus geen handelingen van rechtsmacht aan te pas komen, spreekt men van een opsporingsonderzoek en is de Procureur des Konings bevoegd. Een opsporingsonderzoek gebeurt dus vrijwillig. Wanneer een onderzoek niet vrijwillig kan uitgevoerd worden, bijvoorbeeld wanneer een betrokkene weigert mee te werken aan het 1 FOD JUSTITIE, Parketten of het Openbaar Ministerie, internet, , (

15 16 onderzoek, is er een handeling van rechtsmacht nodig om de handeling te bekomen en spreekt men van een gerechtelijk onderzoek. Wat de onderzoeken betreft, komt de politie vooral met slachtoffer en dader in contact door de verhoren die verplicht dienen te gebeuren na instelling van een onderzoek. Daarnaast kan er echter ook nog contact zijn tussen politie en slachtoffer en dader wanneer het parket andere onderzoekshandelingen beveelt dan het verhoor of wanneer de partijen zelf om contact verzoeken Fase 3: Afsluiting van het onderzoek Wanneer alle opgedragen onderzoekshandelingen uitgevoerd zijn en de nodige informatie naar het parket werd verstuurd, wordt het onderzoek afgesloten. Afhankelijk van het soort onderzoek, zal de procureur voor de opsporingsonderzoeken en de onderzoeksrechter voor gerechtelijke onderzoeken bepalen wat er met de zaak zal gebeuren. Er zijn twee mogelijkheden: Seponering: wanneer de zaak wordt geseponeerd, wil dat zeggen dat er geen veroordeling volgt en de zaak dus niet voorkomt ter zitting. Vervolging: wanneer er beslist wordt niet te seponeren, zal er een zitting moeten volgen. De datum van deze zitting wordt aan beide partijen meegedeeld zodat zij aanwezig kunnen zijn bij de zitting van hun eigen zaak. Let wel, vervolging staat niet gelijk aan strafuitvoering. Binnen de vervolging zijn voorwaardelijke straffen ook mogelijk. Voorwaardelijke straffen zijn straffen die pas uitgevoerd zullen worden wanneer de veroordeelde zich niet aan bepaalde opgelegde voorwaarden houdt. Een vordering van de strafuitvoering betekent dat er een straf uitgesproken wordt die door de veroordeelde uitgevoerd zal moeten worden Fase 4: Behandeling van de zaak ter zitting en opvolging Eens de zaak ter zitting komt, gaat het contact tussen de partijen in de rechtszaak en de politie vaak verloren. Wel gaan er steeds twee politieambtenaren mee wanneer er iemand voorgeleid wordt. Verder spelen zij echter geen rol in de zitting, tenzij er politieambtenaren zijn die getuige waren van de strafbare feiten waarover de zitting handelt.

16 17 Na de behandeling van de zaak ter zitting, kan het parket nog extra opdrachten aan de lokale politie geven ter opvolging van de zaak. Zulke opdrachten noemt men kantschriften. De inhoud van deze opdrachten kan gaan van de betekening van een rijverbod tot controle van een huisarrest, toezicht op de naleving van door de rechtbank opgelegde voorwaarden, het slachtoffer hercontacteren etc Het slachtoffer in de politionele context Een slachtoffer is in wezen de natuurlijke persoon die schade heeft geleden waarvoor hij of zij niet verantwoordelijk is of een schokkende of traumatische gebeurtenis heeft meegemaakt, los van de eventuele opgelopen schade. Deze definitie moet dus zeer breed geïnterpreteerd worden 1. Binnen de politionele context is dit niet anders. In dit eindwerk gaat het over slachtoffers voor zover zij schade geleden hebben door het stellen of nalaten van handelingen door anderen die in strijd zijn met de wetgeving. Slachtoffers van natuurrampen e.d. horen hier dus niet bij. De geleden schade kan binnen deze definitie zowel van fysieke, psychische of economische aard zijn. Een bijkomende beperking is dat het begrip slachtoffer in dit eindwerk enkel de slachtoffers van voornoemde feiten omvat die de feiten overleefd hebben. Wanneer een slachtoffer door de geleden schade overlijdt, zijn ook zijn of haar eventuele nabestaanden in principe slachtoffer. Zij kunnen immers fysieke, psychische en/of economische schade lijden door het overlijden van het oorspronkelijke slachtoffer. De overleden slachtoffers mee opnemen in dit eindwerk zou echter een te grote uitbreiding betekenen, vandaar de beperking Belangrijke nuancering met betrekking tot de leeftijd van het slachtoffer Met de term slachtoffer duid ik in dit eindwerk op slachtoffers van alle leeftijden. Verschillend met de daders, gelden er voor de slachtoffers voor elke leeftijd dezelfde rechten en plichten. Voor minderjarige slachtoffers komen er wel de rechten van het kind en enkele bijzondere bepalingen inzake slachtofferbejegening bij. Gezien dat wettelijk kader het doel van dit eindwerk voorbijstreeft, zal ik het niet nader toelichten. 1 NATIONAAL FORUM VOOR SLACHTOFFERBELEID, Traject van een slachtoffer, FOD Justitie, 2008, pagina 9.

17 De dader in de politionele context In om het even welk Nederlands woordenboek vernemen we dat een dader iemand is die iets gedaan heeft. In de politionele context bedoelen we dan letterlijk de persoon waarvan bewezen is dat hij een strafbare handeling heeft gesteld. Totdat het bewijs geleverd is, spreken we immers niet van een dader maar van een verdachte. Een persoon wordt er dan van verdacht die bepaalde strafbare handeling gesteld te hebben. Bij een melding van een strafbaar feit kan in de meeste gevallen echter niet onmiddellijk iemands schuld bewezen worden. We spreken dan niet van een dader, maar van een verdachte. Wanneer er klacht neergelegd wordt jegens iemand, spreken we van een beklaagde. Wanneer iemand veroordeeld wordt wanneer er bewezen is dat hij of zij een strafbaar feit heeft gepleegd, spreken we van een veroordeelde. De term dader is dus eigenlijk niet juist gekozen in dit eindwerk. Ik heb ze echter toch gebruikt omdat het in onze samenleving hét algemeen aanvaarde begrip is dat de volledige hoedanigheid van de tegenpartij van het slachtoffer aanduidt. Ik zal vanaf nu de termen verdachte, beklaagde, schuldige en veroordeelde allemaal benoemen door het begrip dader Belangrijke nuancering met betrekking tot de leeftijd van de dader Wat de leeftijd betreft, gaat het in dit eindwerk niet om daders van eender welke leeftijd. Minderjarigen zijn immers onderhevig aan een volledig apart wettelijk kader, namelijk het jeugdrecht. Er is zelfs een aparte rechtbank bevoegd voor alles wat jongeren aangaat, nl. de jeugdrechtbank. Zo zijn minderjarigen bijvoorbeeld handelingsonbekwaam en in vele gevallen zelfs schuldonbekwaam. Die regeling heeft men getroffen om de minderjarigen, één van de kwetsbaardere groepen in onze samenleving, te beschermen. Wanneer minderjarigen strafbare feiten plegen, spreekt men dan ook niet van misdrijven, maar van als misdrijf omschreven feiten. Het jeugdrecht is een zeer interessante materie, maar ook minderjarige daders bespreken in dit eindwerk zou te uitgebreid worden en gaat mijn onderwerpafbakening voorbij. Gezien de wettelijke meerderjarigheid in België bereikt wordt op de leeftijd van 18 jaar, geldt het gehele eindwerk dus slechts voor daders vanaf 18 jaar.

18 Misdaad Een misdrijf is een synoniem voor een strafbare handeling. Een strafbare handeling kan zowel een overtreding, een wanbedrijf als een misdaad zijn. Een overtreding wil zeggen dat er een feit gepleegd is dat strafbaar is met een politiestraf. Het gaat dan vooral om inbreuken op de verkeerswet. Personen die overtredingen begaan, vallen dus ook onder de term dader. Vaak is er bij overtredingen echter geen slachtoffer of heeft de dader niet de bedoeling gehad slachtofferschap te veroorzaken. Daarom maakt een sociale dienst van de lokale politie in principe dan ook geen dossiers op van overtredingen. Wanneer de verplichte slachtofferbejegening in die gevallen toch dient te gebeuren, gebeurt dat louter door de interventieploegen. Wanneer er voor een bepaald strafbaar feit een correctionele straf van toepassing is, spreken we van een wanbedrijf. Is er echter een criminele straf voorzien, betreft het een misdaad. Wanbedrijven en misdaden kennen steeds een slachtoffer en een dader. Ze worden ingedeeld naargelang het tegen een eigendom of een persoon gebeurt. 1 Enkele voorbeelden van wanbedrijven en misdaden tegen eigendommen zijn diefstal met geweld, homejacking, diefstal gewapenderhand, carjacking, diefstal met list en vandalisme. De benamingen van de verschillende soorten diefstal in dit rijtje spreken voor zich. De Engelse term jacking daarentegen niet. Jacking duidt op een diefstal of poging tot diefstal, eventueel met gebruik van geweld, bedreigingen en/of wapens. In het geval van homejacking spreken we dan van diefstal of poging tot diefstal van spullen uit een woning, met carjacking wordt de diefstal of poging tot diefstal van een auto bedoeld. Bij misdaden en wanbedrijven tegen personen kan ik als voorbeeld geven: doodslag, moord, vergiftiging, gijzeling, alle soorten van partnergeweld, mis(be)handeling, seksuele agressie, pesten, ongewenst seksueel gedrag en geweld op het werk, onrustwekkende verdwijningen, ontvoeringen en mensenhandel. Kinderen en ouderen zijn extra kwetsbare groepen van slachtoffers binnen deze misdaden en wanbedrijven omdat zij zich minder goed kunnen verweren. Daarom spreekt men voor de meeste soorten van misdaden en wanbedrijven tegen personen van een aparte categorie voor ouderen en kinderen. Zo is er bijvoorbeeld mishandeling, maar ook kindermishandeling en oudermishandeling. Bij al deze wanbedrijven en misdaden volgt de sociale dienst van de lokale politie wel de slachtofferbejegening op en voert ze vaak zelf uit. Naast het uitvoeren van de slachtofferbejegening, is het in wezen ook de taak van de sociale dienst van de lokale politie om registraties van de hierboven opgesomde wanbedrijven en misdaden bij te houden. Tevens moet nagevolgd worden welke slachtoffers en eventueel 1 NATIONAAL FORUM VOOR SLACHTOFFERBELEID, Traject van een slachtoffer, FOD Justitie, 2008, pagina

19 20 daders doorverwezen werden naar het Onthaalpunt Partnergeweld of een andere dienst voor slachtofferhulp. De korpsen mogen zelf kiezen op welke manier ze dat doen. Zo zijn er korpsen die enkel een algemeen registratiebestand opstellen, terwijl anderen voor elk huishouden waar intrafamiliaal geweld of bovenstaande wanbedrijven en misdaden gebeuren of aan slachtofferbejegening moet gedaan worden tevens een elektronisch en eventueel en papieren dossier opmaken en bijwerken wanneer dat nodig is. Echter ongeacht hoe het korps te werk gaat, gaat het in dit eindwerk over daders voor zover zij gelinkt worden aan wanbedrijven of misdaden Rechten Volgens om het even welk Nederlands woordenboek zijn rechten wettelijke voorschriften. Dat wil zeggen dat rechten bij wet bepalen wat men wel en niet mag doen en waarop men aanspraak kan maken. We spreken dan van recht hebben op iets. Wanneer iets bij wet bepaald is, is het uiteraard verplicht dit na te volgen. Men kan dus ook gestraft worden wanneer men rechten niet respecteert of wanneer men anderen niet aan hun recht laat komen. Rechten omhelzen alle aspecten van leven: wonen, werken, financiën, handel, burgerlijke verhoudingen Je kan het zo gek niet bedenken, of er bestaat wel een rechtstak voor. Tevens gelden ze op verschillende niveaus. In dit eindwerk zal ik het echter enkel hebben over de rechten uitzonderlijk voor slachtoffers en daders. Deze rechten situeren zich vooral binnen het burgerlijk recht, het strafrecht en het strafprocesrecht. Alle rechten die de persoon van het slachtoffer en de dader aangaan, horen immers thuis binnen de burgerrechten en rechten van de mens, het burgerlijk recht. Alles wat het misdrijf, de straf voor de dader, de schade en het herstel daarvan aangaat, wordt geregeld door het strafrecht en strafprocesrecht Plichten Een plicht is dat wat men volgens zijn geweten of volgens de zedelijke of wettelijke voorschriften moet doen. Plichten zijn dus concrete waarden of normen waar men zich aan dient te houden. Plichten niet naleven is enkel strafbaar wanneer de plicht voortgevloeid is uit wettelijke voorschriften, ook rechten genoemd. In alle andere gevallen is het niet naleven van een plicht niet formeel strafbaar. Toch worden ook deze vormen gesanctioneerd, maar dan informeel door de samenleving. Men zal mensen die deze plichten niet vervullen

20 21 afkeuren en/of uitsluiten. In dit eindwerk gaat het dus om de plichten voor zover ze formeel vastgelegd zijn en dus afgeleid zijn uit rechten Het verband tussen rechten en plichten Zoals ik al zei, kunnen plichten voortvloeien uit rechten. Andersom kan het ook, maar in mindere mate. Waarden of normen die mensen in een samenleving in het algemeen als plicht aanzien, kunnen na verloop van tijd in een signaal naar het beleid omgezet worden en vastgelegd worden als wettelijk voorschrift, een recht dus. Dit komt niet vaak voor maar is wel degelijk mogelijk, denk maar aan abortus en euthanasie. Veel mensen zijn abortus en euthanasie beginnen aanvaarden en daarna werd het bij wet toegelaten. Zo komt het dat mensen nu recht hebben op abortus en euthanasie, weliswaar in welbepaalde situaties Slachtofferzorg Gezien er erg veel verwarring bestaat rond het begrip slachtofferzorg, is hierbij ook een woordje uitleg nodig. Slachtofferzorg heeft niet rechtstreeks betrekking op het onderwerp van dit eindwerk, maar er bestaat veel verwarring over dit begrip. Slachtofferzorg is immers de overkoepelende naam voor slachtofferbejegening, slachtofferhulp en slachtoffertherapie. Met slachtofferbejegening bedoelt men de eerste opvang van en bijstand aan het slachtoffer. Meestal gebeurt slachtofferbejegening door de politie. De politie vormt immers vaak het eerste aanspreekpunt voor slachtoffers. Slachtofferhulp en slachtoffertherapie zijn meer gespecialiseerd en daardoor minder laagdrempelig dan de slachtofferbejegening. In deze twee vormen van slachtofferzorg komt men via doorverwijzing terecht. Slachtofferhulp gebeurt vaak door CAW (Centra Algemeen Welzijnswerk). Belangrijk om weten is ook dat slachtoffertherapie door medisch geschoolde medewerkers zoals psychologen en psychiaters, gebeurt. Deze vorm van slachtofferzorg is echter enkel bestemd voor slachtoffers van ernstige misdrijven en slachtoffers die ernstige nadelige gevolgen van het slachtofferschap ondervinden.

21 Slachtofferbejegening slachtofferonthaal Tenslotte verwarren velen de termen slachtofferbejegening en slachtofferonthaal wel eens. Hierbij is dus ook een verheldering nodig 1. Slachtofferbejegening in het algemeen is de dienstverlening aan slachtoffers door politionele en justitiële diensten. De eerste opvang, onthaal en verschaffing van basisinformatie aan het slachtoffer staan centraal. Slachtofferbejegening is vandaag één van de zes verplichte basisfunctionaliteiten van elk lokaal politiekorps. Een verplichting voor de ene partij betekent een recht voor de andere partij. Slachtoffers hebben dus recht op slachtofferbejegening. Wanneer het in dit eindwerk over slachtofferbejegening gaat, is dat dus de politionele slachtofferbejegening zoals ik ze hier aanhaal. Meer concrete uitleg is terug te vinden in hoofdstuk 4, dat handelt over de huidige situatie van de rechten en plichten van slachtoffer en dader. Slachtofferonthaal daarentegen is eigenlijk de slachtofferbejegening door justitiële diensten, een ander begrip voor de justitiële slachtofferbejegening dus. Slachtofferonthaal wordt geboden door het parket van de rechtbank van eerste aanleg en wordt uitgevoerd door zogenoemde justitieassistenten. Omdat de politie geen enkele binding heeft met het slachtofferonthaal, wordt het slachtofferonthaal in dit eindwerk verder niet besproken Besluit Nu zijn alle nodige begrippen verklaard en het onderwerp nauwkeurig afgebakend door de beperking die de politionele context aanbrengt binnen de rechten en plichten van slachtoffer en dader. Ik heb immers uitgelegd dat ik de rechten en plichten van slachtoffer en dader zal bespreken voor zover de politie met hen in contact komt. Met de term slachtoffer duid ik op de meerderjarige slachtoffers van misdrijven van het soort wanbedrijf of misdaad. Wanneer ik de term dader gebruik, bedoel ik de meerderjarige verdachten, beklaagden, beschuldigden en veroordeelden met betrekking tot de strafbare feiten waardoor de slachtoffers slachtoffer werden. Daarna heb ik mijn definitie van rechten, iets waar men aanspraak op kan maken, en plichten, iets wat men moet doen, voor dit eindwerk gegeven. Tenslotte heb ik nog een woordje uitleg verschaft over de slachtofferzorg, haar verschillende vormen en heb ik de slachtofferbejegening nader toegelicht. Daarbij heb ik het verschil tussen de eigenlijke politionele slachtofferbejegening en het slachtofferonthaal uitgelegd. Nu ik nader heb 1 MINISTERIE VAN BINNENLANDSE ZAKEN, Politiële slachtofferbejegening tekstenbundel, Uitgeverij Politeia nv, Brussel, 1999, pagina 4.

22 23 verklaard waar ik het precies over heb in dit eindwerk, kan ik overgaan naar een hoofdstuk over het ontstaan en de evolutie van formele rechten en plichten voor slachtoffer en dader.

23 24 Hoofdstuk 2: de wederzijdse beïnvloeding tussen ontwikkelingen in de politionele context en het ontstaan van formele rechten en plichten voor slachtoffer en dader van het begin tot de politiehervorming In dit tweede hoofdstuk zal ik het eerste deel van het ontstaan van rechten en plichten voor slachtoffer en dader bespreken. Ik heb het dan over formele rechten en plichten, voor zover ze dus officieel op papier verschenen zijn. Er zijn uiteraard veel meer rechtsbronnen geweest met daarin rechten en/of plichten voor slachtoffer en/of dader, maar ik heb enkel de meest belangrijke rechtsbronnen in het kader van dit eindwerk opgesomd en verklaard. Rechten en plichten die slachtoffer en dader wel hebben, maar die geen binding hebben met de politionele context, worden hier dus niet besproken. Ze worden wel opgesomd in hoofdstuk 5 dat handelt over de huidige situatie van rechten en plichten van slachtoffer en dader omdat ik daar een volledig kader wil schetsen van de rechten en plichten. Dankzij het chronologisch overzicht zal duidelijk worden welke evolutie rechten en plichten van slachtoffer en dader reeds doorgemaakt hebben in de politionele context. Er werd een onderscheid gemaakt tussen de evoluties tot aan de hervorming van de politie en die daarna. De politiehervorming betekende immers een nieuw tijdperk in de politiehervorming en vormt de basis voor de huidige situatie. Door de politiehervorming te gebruiken als scheiding tussen twee aparte hoofdstukken, wordt dat mooi weerspiegeld. De allereerste keer dat er een recht of plicht voor slachtoffer en/of dader werd vastgelegd, was in Voorheen had men nooit veel belangstelling voor het thema. In de jaren 1980 begon de criminaliteit in onze samenleving echter extremere vormen en grotere aantallen aan te nemen. Daaruit groeide een algemene aandacht voor het bijhorende groeiende aantal slachtoffers en de schade die zij leden. Er ontstond een soort van recht op herstel, de basis voor de latere evoluties die in dit hoofdstuk besproken worden Europees verdrag van 24 november 1983 inzake de schadeloosstelling van slachtoffers van geweldmisdrijven De allereerste akte met betrekking tot rechten en plichten van slachtoffer en dader is het Europees verdrag inzake de schadeloosstelling van slachtoffers van geweldmisdrijven. Het werd op 24 november 1983 door de toenmalige lidstaten van de Raad van Europa ondertekend. Vanuit een gevoel van billijkheid en solidariteit wilde men in dit verdrag een regeling treffen voor slachtoffers van opzettelijke geweldmisdrijven. Zulke slachtoffers

24 25 ondervinden namelijk vaak lichamelijke letsels of nadelen voor de gezondheid. Dat heeft niet enkel gevolgen voor het slachtoffer zelf, maar ook voor de personen die hem of haar ten laste zijn of waren indien het opzettelijk geweldmisdrijf voor het slachtoffer de dood tot gevolg had. Tevens is het vaak zo dat bij opzettelijke geweldmisdrijven de dader onbekend is aan het slachtoffer. Het betreft dan zinloos geweld of een vergeldingsactie jegens het slachtoffer maar via een tussenpersoon. Daarnaast beschikken daders vaak niet over voldoende middelen om het slachtoffers herstel van de geleden schade te bieden. Dat was een tweede grote beweegreden om dit verdrag op te stellen. Dit verdrag drukt dan ook minimumbepalingen uit voor de schadeloosstelling van slachtoffers. Voor verschillende soorten schade bestaan er minimumbepalingen die uitdrukken hoeveel er minimaal voor die schade door de dader betaald moet worden. Wanneer de dader tekortschiet, moet de Staat tussenkomen. Verder wordt er in dit verdrag niets geregeld. Binnen dit verdrag kaderen ook de subsidies voor opvang van slachtoffers van seksueel geweld die toenmalig federaal minister van Gelijke Kansen Miet Smet voorzien heeft 1. Seksueel geweld is zoals het begrip reeds verraadt ook een vorm van seksueel geweld. Er is dus ook al een kleinschalige slachtofferbejegening voorzien, maar nog niet volledig bij wet geregeld, dat zal pas later vanaf de wet op het politieambt van 1992 geleidelijk wettelijk vastgelegd worden. Naar de politie toe betekent dit dat men vanaf nu elk slachtoffer van een opzettelijk geweldmisdrijf bewust maakt van deze schadeloosstelling en het slachtoffer helpt deze schadeloosstelling te bekomen. De schadeloosstelling kan enkel bekomen worden via de burgerlijke rechtbank. De politie moet dus de slachtoffers die een schadeloosstelling wensen doorverwijzen naar de betreffende rechtbank. In het kader van deze schadeloosstelling, wordt later door de wet van 1 augustus 1985 houdende fiscale en andere bepalingen wel een bijzonder Fonds opgericht tot hulp aan de slachtoffers van opzettelijke gewelddaden 2. Dit Fonds wordt ondersteund door een bijdrage vanuit de begroting van het Ministerie van Justitie en staat in voor de situaties waarin volgens bovenstaand Europees verdrag de Staat moet tussenkomen. 1 SENAAT BELGIE, Miet Smet, CD&V, internet, , ( 2 MINISTERIE VAN JUSTITIE, Praktische gids: de positie van het slachtoffer binnen de strafrechtspleging, Uitgeverij van de kamer voor handel en nijverheid, Luik, 2000, pagina

25 Aanbevelingen van 28 juni 1985, 17 september 1987 en 15 september 1999 van het Comité van ministers aan de lidstaten van de Raad van Europa In deze aanbevelingen drukt het Comité van ministers aan de lidstaten van de Raad van Europa suggesties uit over beleidsbeslissingen die de Raad van Europa volgens haar moet nemen 1. De Raad van Europa is een internationale organisatie die bestaat uit een vertegenwoordiging van alle landen van Europa en die als doelstelling heeft internationale verdragen af te sluiten om de eenheid tussen de Europese landen te vergroten 2. Het Comité van ministers is één van de twee statutaire organen binnen de Raad van Europa. Het takenpakket van het Comité van ministers bestaat vooral uit het indienen van aanbevelingen en voorstellen om een internationaal verdrag rond te stemmen 3. Met betrekking tot het thema van slachtoffer en dader heeft het Comité van ministers reeds driemaal zulke aanbevelingen gedaan. Let wel, aanbevelingen zijn in wezen niet bindend. In de volgende paragrafen zal ik laten zien dat deze aanbevelingen later nog wettelijk vastgelegd werden. Op 28 juni 1985 handelden de aanbevelingen van het Comité van ministers over de tegemoetkomingen aan de behoeften van het slachtoffer die in de wet voorzien moeten worden en het belang van het slachtoffer dat in de wet beschermd moet worden. Concreet bedoelt men dat er meer rekening gehouden moet worden met de wensen en noden van het slachtoffer in de strafrechtspleging, het slachtoffer een grotere vertrouwelijkheid moet genieten en dat het herstel van de schade naast de toenmalige minimumbepalingen uitgebreid moet worden. Binnen de politionele context is hier vooral de bepaling dat er rekening moet gehouden worden met de wensen en behoeften van het slachtoffer van belang. Wanneer een slachtoffer bijvoorbeeld geen aangifte wenst te doen van het strafbaar feit dat hem of haar aangedaan werd, moeten politieambtenaren daar respect voor hebben. De aanbevelingen de dato 17 september 1987 handelen voornamelijk over de nood aan een grotere bijstand voor slachtoffers en het belang van het voorkomen van victimisatie. De politie staat echter enkel in voor de eerste opvang van het slachtoffer. Daarom zijn deze aanbevelingen voor de politionele context irrelevant. De laatste aanbevelingen, die het Comité van ministers indiende op 15 september 1999, stellen de bemiddeling als alternatieve vorm van de klassieke strafrechtspleging voor en 1 MINISTERIE VAN JUSTITIE, Praktische gids: de positie van het slachtoffer binnen de strafrechtspleging, Uitgeverij van de kamer voor handel en nijverheid, Luik, 2000, pagina Eindnoot Raad van Europa zondag 5 april COMITE VAN MINISTERS, site comité van ministers, internet, , (