Vastgesteld door CvB: Goedgekeurd door RvT: TREASURYSTATUUT

Transcriptie

1 Vastgesteld door CvB: Goedgekeurd door RvT: TREASURYSTATUUT

2 Inleiding In 1996 deed de lumpsum financiering haar intrede in het Voortgezet Onderwijs. Dit was de eerste stap in zelf verantwoordelijkheid voor financiën voor schoolbesturen. Sinds die periode heeft het ministerie steeds grotere vrijheden gegeven aan het Voortgezet Onderwijs om eigen beleid te ontwikkelen en bewaakt men de financiële positie van de onderwijsinstellingen middels vastgestelde signaleringsgrenzen: het weerstandsvermogen. Het weerstandsvermogen wordt uitgedrukt in een percentage van alle baten in een jaar. Het weerstandsvermogen heeft een ondergrens van 10% en een bovengrens van 40%. Besturen die buiten de signaleringsgrenzen vallen kunnen door het ministerie worden gevraagd om hun reservebeleid en risicoprofiel nader toe te lichten. In het geheel van planning & control, waarbij verschillende deelproducten het financiële beleid van Stichting Onderwijs Midden-Limburg ondersteunen, dient treasury ook een vast onderdeel te zijn. Middels treasury waarborgt de stichting de zorg voor een optimale financiële logistiek en bouwt men op een zodanige financiële structuur om de continuïteit te waarborgen. In essentie gaat het om de beheersing van de financiële positie en de hieraan verbonden kosten en risico s. Naast de genoemde doelstellingen van treasury zal het treasurystatuut van de Stichting Onderwijs Midden-Limburg ook ingaan op de taken en verantwoordelijkheden van de verschillende functionarissen binnen de stichting. Het treasurystatuut dient regelmatig getoetst te worden op actualiteit en de risico s die zijn opgenomen. De laatste versie van het treasurystatuut van Stichting Onderwijs Midden-Limburg dateert van december 2009 en is daarmee toe aan deze toetsing. 2

3 1. Doelstelling van treasury 1.1 Uitgangspunten Het treasurystatuut van Stichting Onderwijs Midden-Limburg maakt onderdeel uit van het financiële beleid van de stichting en is opgesteld met inachtneming van de geldende wet- en regelgeving op het gebied van beleggen, lenen en derivaten voor onderwijsinstellingen. Dit is vastgelegd in de Regeling beleggen, lenen en derivaten OCW 2016 (stcrt. 2016, 30576). Het treasurystatuut wordt iedere 5 jaar geëvalueerd op actualiteit. De uitkomsten van de evaluatie worden gedeeld met de Raad van Toezicht. Er worden geen leningen aangetrokken om deze tegen een hoger rendement uit te zetten (rente arbitrage). De stichting kan middelen uitzetten indien een uitzetting een prudent karakter heeft en niet is gericht op het genereren van inkomen door het lopen van bovenmatig risico. De Stichting doet uitsluitend zaken met solide financiële instellingen die volgens het wettelijk kader zijn toegestaan. Het betreft banken die in een lidstaat van de Europese Unie zijn gevestigd of een staat die behoort tot de Europese Economische Ruimte en in het bezit zijn van minimaal een single A-rating voor de lange termijn, afgegeven door twee van de drie kredietbeoordelaars Moody s, Standard and Poor s en Fitch. De toegestane beleggings- en leningsvormen zijn staatsobligaties, obligaties van financiële instellingen, deposito s, spaarrekeningen, rekeningcourant rekeningen, leningen en lease. In het kader van risicospreiding worden de liquiditeiten over verschillende solide banken verdeeld. Het maximum bedrag aan creditgelden per instelling bedraagt Doelstelling financiële continuïteit De primaire doelstelling van Stichting Onderwijs Midden-Limburg is het werkzaam zijn op het gebied van het voortgezet onderwijs zonder winstbejag, hetgeen ook is vastgelegd in de statuten van de stichting. Als gevolg hiervan is het financieren en beleggen ondergeschikt en dienend aan de primaire doelstelling. Verdere algehele doelstellingen van de treasuryfunctie binnen de stichting zijn: - handhaven van de toegang tot de vermogensmarkten (geld- en kapitaalmarkt), - handhaven van een gezonde financiële structuur, - minimaliseren van de vermogenskostenvoet, - beschermen van het vermogen en het resultaat tegen rente- en herfinancieringsrisico, - het realiseren van een optimaal financieel logistiek cashmanagement en - tegen zo laag mogelijk risico beleggen van tijdelijk overtollige middelen Deze worden in de volgende doelstellingen en voorwaarden gesplitst: 3

4 1.2.1 Liquiditeit op korte en lange termijn Stichting Onderwijs Midden-Limburg dient zich ervan te verzekeren te allen tijde aan haar verplichtingen te kunnen voldoen en zo nodig ook altijd middelen te kunnen aantrekken. Het aantrekken van middelen zal zowel op korte als op lange termijn verzekerd moeten zijn. Voor het plannen van de omvang en het tijdstip waarop middelen benodigd zijn is een goede informatievoorziening vanuit de organisatie noodzakelijk. De Stichting zal moeten kunnen beschikken over voldoende vrij beschikbare liquiditeiten. De omvang van deze vrij beschikbare liquiditeiten (operationele buffer) moet voldoende zijn om aan de korte termijn verplichtingen van de Stichting te voldoen. De operationele buffer bestaat uit direct opeisbare liquide middelen (banktegoeden en/of spaartegoeden) en/of een kredietfaciliteit in rekening courant en/of snel liquide te maken beleggingen. In het treasuryjaarplan zal de omvang en de invulling van de operationele buffer worden aangegeven. Middels saldoregulatie wordt het saldo op de rekening courant constant gehouden en worden overige middelen gestald op een spaarrekening, waarop een groter rente rendement wordt behaald. In het geval van (tijdelijk) overtollige middelen kan dit aanleiding zijn om een deel van deze middelen aan te houden dan wel te beleggen. De hoogte van dit bedrag en de termijn van uitzetting zijn afhankelijk van de te verwachten inkomsten en uitgaven gepresenteerd in de kasstroomprognose voor de komende 5 jaar (meerjaren liquiditeitsplaanning). Indien het saldo structureel te hoog dreigt te worden dient onderzocht te worden hoe dit kan worden weggewerkt. Eventuele beleggingen zoals genoemd bij 1.1 uitgangspunten en worden gedaan op basis van een openbare kredietwaardigheidbeoordeling van Standard & Poors, Moody s en Fitch. De kredietwaardigheidbeoordeling geeft een indicatie van de terugbetaalcapaciteit en het risico gekoppeld aan de onderneming. Zie bijlage 1. Er zal voor langere looptijden (> 3maanden) niet worden belegd in een partij met een kredietwaardigheid lager dan A (single A) en voor kortlopende looptijden (< 3 maanden)niet lager dan A-1/ P1. De bijbehorende looptijden en hoofdsomlimieten en mogelijke uitzonderingen worden gespecificeerd in de liquiditeitsplanning. Voor alle toegestane instrumenten geldt dat de transacties alleen mogen worden afgesloten met financiële instellingen die onder toezicht van De Nederlandse Bank vallen. Stichting Onderwijs Midden-Limburg zal een zodanige omvang aan liquide middelen c.q. kredietruimte aanhouden om aan haar korte termijn verplichtingen te kunnen voldoen. Ter financiering van kortstondige liquiditeitsbehoefte (korter dan 1 jaar) zal er een totale kredietfaciliteit van minimaal aangehouden moeten worden. Wordt hierbij gebruik gemaakt van korte termijn instrumenten (bijvoorbeeld kasgeldleningen) dan mogen deze het bedrag van de kredietfaciliteit niet te boven gaan. De lange liquiditeit en de mogelijkheid tot het aantrekken van lange financiering zijn (in grote mate) afhankelijk van garantiestellingen door de rijks- of gemeentelijke overheid. Dit hangt samen met de bekostigingsregels van het Voortgezet Onderwijs en heeft nagenoeg uitsluitend betrekking op huisvesting. Alleen voor boventalligheid in de omvang van de huisvesting zal de stichting zelf middelen moeten aantrekken. Derhalve zal Stichting Onderwijs Midden-Limburg daarvoor afhankelijk zijn van de ontwikkelingen op de (onderhandse) kapitaalmarkt. Met name bij grote veranderingen in de planning en organisatie met investeringen als gevolg speelt financieringsruimte een rol. Een beoordeling mede op basis van de 4

5 kasstroomprognose voor de komende 5 jaar (meerjaren liquiditeitsplanning) is dan noodzakelijk Financieringskosten Stichting Onderwijs Midden-Limburg wil binnen aanvaardbare risico s financiering aantrekken tegen zo laag mogelijke financieringskosten. Hiertoe zal de stichting per situatie onderzoeken of garantiestelling door rijks- of gemeentelijke overheid mogelijk is. De Stichting streeft de kredietfaciliteit in rekening courant en/of leningen tegen zo laag mogelijke financieringskosten aan te trekken. De continuïteit en beschikbaarheid van de eventuele kredietfaciliteit dient helder te zijn. Daarnaast zal Stichting Onderwijs Midden-Limburg vaste afspraken maken met de huisbankier over een overeen te komen kredietlimiet. Omdat tarieven opvragen bij verschillende banken niets zegt over de marktconformiteit van de afgegeven tarieven en voorwaarden, wordt bij het afsluiten van leningen een onafhankelijke externe partij ingeschakeld voor het uitvoeren van een marktconformiteitstoets Beleggingen Overtollige middelen kunnen worden belegd. Uit de beleggingen mogen nooit bovenmatige risico s ontstaan. Er zal gewerkt worden met partijen met een openbare kredietwaardigheidbeoordeling (zie ook 1.2.1). Om risico s verder te spreiden zullen bij meerdere bankiers (de huisbankier en overige banken waar relaties mee zijn) offertes worden opgevraagd. Een onafhankelijke externe partij zal worden ingeschakeld voor een marktconformiteitstoets. De stichting kan er desgewenst voor kiezen om gelijktijdig in te gaan op aanbiedingen van verschillende bankiers Rente-instrumenten De instrumenten zijn onderverdeeld in geldmarkt- en kapitaalmarktinstrumenten. Onder geldmarktinstrumenten worden producten met een looptijd korter dan één jaar bedoeld, bij kapitaalmarktinstrumenten langer dan één jaar. Het gebruik van rente-instrumenten is toegestaan na een besluit van het College van Bestuur. Het ongedekt handelen in rente-instrumenten is niet toegestaan evenals het creëren van open posities. Dit betekent dat het rente-instrument alleen gebruikt mag worden voor het afdekken van financiële risico s. Bij het aantrekken van leningen mogen conform de wettelijke regeling uitsluitend rentederivaten (rente cap en payer swap) worden afgesloten voor het beperken van opwaartse renterisico s. De maximale looptijd van het derivaat is 30 jaar. Indien voor het afdekken van renterisico s derivaten worden ingezet, dient er een raamovereenkomst met de tegenpartij (bank) te worden afgesloten. 5

6 De onderliggende waarde waarop het instrument betrekking heeft, heeft gelijke modaliteiten (omvang, looptijd, basisrente en renteconventie) als de bijbehorende financieringsbehoefte of bijbehorende overtollige middelen. Het instrument mag geen groter risico met zich meebrengen dan het risico wat ermee wordt afgedekt Betalingsverkeer Gezien de omvang van het betalingsverkeer is het van belang dat de financiële logistiek optimaal is ingericht. Stichting Onderwijs Midden-Limburg zal haar betalingsverkeer zo inrichten dat het kosteneffectief kan worden beheerd. Hiertoe behoort ook het zo effectief als mogelijk inzetten van het debiteuren- en crediteurenbeleid. De bankrelaties van Stichting Onderwijs Midden-Limburg zullen minimaal eens in de 4 jaar worden geëvalueerd. Bij het selecteren van de huisbankier zullen offertes worden opgevraagd bij minimaal drie financiële instellingen, die voldoen aan de eisen genoemd onder

7 2. Organisatie treasury 2.1 De treasury-organisatie De treasuryfunctie maakt onderdeel uit van de afdeling financiën van de stafdienst van Stichting Onderwijs Midden-Limburg. De treasuryfunctie wordt dus centraal uitgevoerd. De controller/ hoofd financiën is bevoegd om overeenkomsten in het kader van treasuryactiviteiten aan te gaan, dit voor zover overeenkomsten voldoen aan in dit statuut opgenomen voorwaarde (zie 2.2 Mandaat en volmacht). Binnen de afdeling financiën is de senior financieel consulent belast met de uitvoering van de treasuryactiviteiten, dit onder de verantwoordelijkheid van de controller/ hoofd financiën. 2.2 Taken treasury De taken van de treasury-organisatie liggen op de navolgende terreinen: Cashmanagement Corporate Finance Risicobeheer 1. Saldobeheer 6. Financiering 9. Rentemanagement 2. Debiteuren/ crediteurenbeleid 7. Beleggingen 10. Beschikbaarheidsrisico 3. Betalingsverkeer 8. Beheer leningenportefeuille 11. Riskmanagement/ verzekeringen 4. Liquiditeitenbeheer 12. Managementrisico s 5.Rekeningenstructuur Cashmanagement behelst het beleid van de korte liquiditeit (tot 1 jaar) van Stichting Onderwijs Midden-Limburg. Als aandachtsgebieden gelden hier: Saldobeheer: Het zodanig verplaatsen van gelden tussen de verschillende rekeningen dat dit het optimale resultaat oplevert qua rente, tegen de laagste kosten. In het kader van risicospreiding worden de liquiditeiten over verschillende solide banken worden verdeeld. Het maximum bedrag aan creditgelden per instelling bedraagt Debiteuren-/crediteurenbeleid: Dit wil zeggen dat vorderingen zo snel mogelijk geïnd dienen te worden, dat aanwezige geldmiddelen zo efficiënt mogelijk aangewend dienen te worden en dat betalingen worden voldaan binnen de gestelde termijnen met inachtneming van de te onderhouden cliëntrelatie. Betalingsverkeer: Het bevorderen van kostenefficiënt betalingsverkeer stichtingsbreed door gebruik te maken van de juiste instrumenten en procedures. Onderhandelen met de banken over de kosten van betalingsverkeer. Alles gericht op het minimaliseren van de te betalen rente en kosten. Hierbij dient overigens ook gedacht te worden aan het minimaliseren van interne personeels- en overige kosten. Liquiditeitenbeheer: Het aantrekken of plaatsen van gelden in de geld- en kapitaalmarkt. Hierbij dient ervoor zorg te worden gedragen dat door de juiste keuze in looptijd, tegenpartij en instrument het beste renteresultaat wordt geboekt, tegen de laagste kosten. Hiertoe dient er voor de Controller/ hoofd financiën inzicht te zijn in de geplande ontwikkeling van de liquiditeit stichtingsbreed. Rekeningenstructuur: Het beperken van kosten en optimaliseren van rente en risico door: opzetten, coördineren en beheren van bankrekeningen. 7

8 Corporate Finance behelst het beleid en beheer van de langdurige (1 jaar of langer) tekorten en/ of overschotten. Het betreft de navolgende aandachtsgebieden: Financiering: - offertes voor nieuwe leningen moeten worden opgevraagd bij drie verschillende banken, het tarief wordt door een externe professionele onafhankelijke partij getoetst, - het tijdstip, de omvang en de looptijd van een langlopende lening moet worden afgestemd met de lange termijn financieringsbehoefte van de Stichting en - het aantrekken van geldleningen voor vaste activa dient te worden afgestemd op het waardenverloop van de onderhavige activa en overschrijdt daarbij niet het waarderingsverloop hiervan. De toegestane leningsvormen zijn opgenomen onder 1.1. Beleggingen: Beleggen heeft als doel om overtollig kapitaal voor langere tijd weg te zetten ter verhoging van het rendement op het kapitaal. De toegestane beleggingsvormen zijn opgenomen onder 1.1. Beheer leningenportefeuille: geeft inzicht in de aflossingsverplichtingen tot en met einde looptijd, nominale waarde, marktwaarde, effectief rendement, duration, vervalkalender en of de leningen al dan niet aflosbaar zijn. Risicomanagement omvat renterisico, valutarisico, koersrisico, concentratierisico, kredietrisico, liquiditeitsrisico en (her)financieringsrisico. Het valutarisico is doordat alle financieringen, liquiditeiten, beleggingen en aan- en verkopen in Euro s luiden, nagenoeg nihil. Aandachtspunten zijn: Rentemanagement: Hierbij is het doel continue er zorg voor te dragen dat het na te streven maximale resultaat getoetst wordt aan het maximaal aanvaardbare renterisico. Ongunstige renteontwikkelingen moeten worden afgedekt op korte of op lange termijn. Beschikbaarheidsrisico: Alle acties dienen gericht te zijn dat te allen tijde een goede toegang moet zijn tot de geld- en kapitaalmarkt. Riskmanagement/ verzekeringen: Het in kaart brengen en desgewenst verzekeren van risico s in de bezittingen c.q. handelingen van de scholen. Managementrisico s: Door het bijzondere karakter van treasury gaat het om een aantal risico s zoals het informatierisico, het continuïteitsrisico en het frauderisico. 2.3 Mandaat en volmacht De treasurycommissie van de Stichting Onderwijs Midden-Limburg bestaat uit het lid College van Bestuur, de manager Stafdienst en de Controller/ Hoofd financiële zaken. De treasurycommissie adviseert, het College van Bestuur neemt beslissingen inzake de treasury. Het College van Bestuur van Stichting Onderwijs Midden-Limburg is bevoegd te besluiten tot privaatrechtelijke handelingen van de stichting. Daaronder vallen alle handelingen omschreven in dit treasurystatuut. Gemandateerde bevoegdheden van de Controller/ Hoofd financiële zaken omvatten de uitvoering van de besluiten van het College van Bestuur gericht op cashmanagement. 8

9 De manager Stafdienst heeft de tekenbevoegdheid voor de uitvoering van het cashmanagement. Het College van Bestuur dient goedkeuring te verlenen voor de handelingen en besluiten voortvloeiend uit Corporate Finance en Risicobeheer. Onder de besluiten wordt tevens begrepen het formeel afwikkelen van overeenkomsten voortvloeiende uit deze besluiten. Specifiek is hierbij aangegeven dat de bevoegdheid uitgevoerd dient te worden met inachtneming van het treasurystatuut. Binnen het vastgestelde beleid is de Controller/ Hoofd financiën bevoegd om namens het College van Bestuur na goedkeuring het liquiditeitssaldo te optimaliseren binnen de rekeningen van de stichting. De manager Stafdienst heeft ook in dit geval de tekenbevoegdheid voor de uitvoering. Onder liquiditeitssaldo wordt verstaan de daadwerkelijke op enig moment reeds aanwezige liquiditeiten. Hierbij wordt derhalve nadrukkelijk uitgesloten die situatie, waarbij opzettelijk rentearbitrage gepleegd wordt door het gelijktijdig aantrekken en uitzetten van gelden. Een dergelijke rentearbitrage is nadrukkelijk slechts toegestaan indien onverhoopt overschotsituaties c.q. tekortsituaties ontstaan doordat achteraf moet worden geconstateerd dat voor een te lange periode of voor een te groot volume financiering is aangetrokken c.q. uitgezet. Bij het constateren van een overschot c.q. tekortsituatie, dient dit meteen te worden gemeld aan het College van Bestuur. Het College van Bestuur is bevoegd rekeningcourant-overeenkomsten aan te gaan met in Nederland gevestigde bankinstellingen, die onder toezicht staan van de Nederlandse Bank N.V. als bedoeld in de Wet Toezicht Kredietwezen met een minimale A-rating volgen rating-agency Standard & Poors, of een daarmede vergelijkbare rating. De treasurycommissie adviseert terzake het CvB. Het aangaan van rekeningcourant-overeenkomsten met andere partijen behoeft nadere goedkeuring van het College van Bestuur. Alle overeenkomsten dienen ten name van het bevoegd gezag gesteld te worden. 9

10 3. Planning & Control De planning & control van de treasury volgt in grote lijnen de planning & control ten aanzien van de begroting en bestaat uit de volgende onderdelen: - Financieringsparagraaf in de begroting (jaarplan); door het opnemen van de financieringsparagraaf in de begroting wordt het treasurybeleid voor het aanstaande begrotingsjaar geautoriseerd. - In tussentijdse rapportages zal het tot dan toe gevoerde treasurybeleid worden geëvalueerd en waar nodig bijgesteld. - Financieringsparagraaf in het jaarverslag (jaarlijkse evaluatie); door het opnemen van financieringsparagraaf in het jaarverslag wordt verantwoording afgelegd over het in dat jaar gevoerde treasurybeleid. Om een goed inzicht te geven in het te voeren en het uitgevoerde treasurybeleid moet er in de financieringsparagraaf en de tussentijdse rapportages tenminste aandacht worden geschonken aan de onderstaande onderwerpen: - Algemene interne en externe ontwikkelingen die van invloed zijn (geweest) op de treasuryfunctie - De plannen, c.q. realisatie van het beleid voor het risicobeheer (renterisico s, kredietrisico s en koersrisico s) - De plannen, c.q. realisatie van het beleid voor het voorzien in de behoefte aan vaste financieringsmiddelen - De plannen, c.q. realisatie van het beleid voor het aantrekken en uitzetten van vlottende geldmiddelen - De plannen, c.q. realisatie van het beleid voor het verstrekken van garanties aan derden - Relevante ontwikkelingen in de treasury-organisatie - Relevante ontwikkelingen in de informatievoorziening voor de treasuryfunctie. 10

11 4. Informatievoorziening De kernelementen bij de treasuryfunctie zijn sturen, beheersen, verantwoorden en toezicht houden. Bij de eerste twee elementen gaat het met name om de operationele informatie passend bij het systeem van planning & control. Bij de elementen van verantwoorden en toezicht houden staat de verantwoordingsinformatie centraal. Bij het aangaan en wijzigen van kredietfaciliteiten boven wordt de Raad van Toezicht geïnformeerd door het College van Bestuur. Verslagen van de treasurycommissie worden in de auditcommissie voorgesproken en via het verslag van de auditcommissie besproken in de vergadering van de Raad van Toezicht. De voorziening van juiste, tijdige, volledige en relevante verantwoordingsinformatie moet gerekend worden tot de belangrijkste voorwaarden voor het kunnen beheersen van de financiële en interne risico s. De administratieve organisatie en de interne controle dienen de adequate informatie te waarborgen. 4.1 Beleidsmatige informatie De beleidsmatige informatie bestaat vooral uit de beleidskaders zoals deze zijn vervat in dit treasurystatuut en uit de concrete beleidsplannen en de uitvoering ervan die hun neerslag hebben in de financieringsparagraaf. De beleidsmatige informatie beoogt een transparant besluitvormingsproces mogelijk te maken. 4.2 Operationele en verantwoordingsinformatie Hieronder is in tabelvorm opgenomen welke informatie beschikbaar moet zijn om de doelstellingen bij het uitvoeren van de treasuryactiviteiten te realiseren. Operationele informatie Betalingen en ontvangsten in pijplijn Liquiditeitsprognose korte termijn Liquiditeitsprognose lange termijn Periodiciteit Bron Informatieverstrekker Week Financiële Senior administratie en medewerker telebanking financiële Maand Halfjaar Financiële administratie en (investerings) begroting Financiële administatie en meerjarenbegroting Rentevisie Kwartaal Internet en huisbankier Planning vs. realisatie liquiditeitsprognose Kwartaal Gesloten transacties/ liquiditeitsprognose administratie Senior medewerker financiële administratie Senior medewerker financiële administratie Controller/ hoofd financiën Senior medewerker financiële administratie Informatie ontvanger Senior financieel consulent Manager stafdienst & Controller/ hoofd Financiën Manager stafdienst, Controller/ hoofd Financiën, CvB Manager stafdienst, CvB Controller/ hoofd financiën/ Manager stafdienst, CvB 11

12 Naleving richtlijnen en limieten Kwartaal Gesloten transacties/ financiële administratie Senior medewerker financiële administratie Controller/ hoofd financiën/ Manager stafdienst, CvB 5. Administratieve organisatie en interne controle In de beschrijving van de administratieve organisatie van Stichting Onderwijs Midden- Limburg is de administratieve organisatie en interne controle t.a.v. treasury opgenomen. De administratieve organisatie en de interne controle moeten waarborgen dat; - De uitvoering rechtmatig en doelmatig is - De treasuryactiviteiten adequaat kunnen worden uitgevoerd en bijgestuurd - De risico s kunnen worden beheerst - De juistheid, tijdigheid en volledigheid van de informatie verzekerd is. Concreet moeten in de beschrijving van de administratieve organisatie de volgende procedures zijn opgenomen: - Procedures voor het aantrekken van vlottende geldmiddelen, het uitzetten van vlottende geldmiddelen, het aantrekken van vaste geldleningen en het verlenen van garanties - Procedures voor het opstellen en verstrekken van informatie - Procedures voor het uitvoeren van interne controle - Procedures voor functiescheiding - de wijze waarop en de mate waarin het gebruik van financiële derivaten bijdragen aan het beperken van renterisico s bij het financiële beleid en beheer, - de interne organisatie is op orde inzake aanschaf en gebruik van financiële derivaten, waaronder in elk geval regels zijn opgesteld met betrekking tot bevoegdheden en mandatering, interne controle, interne verantwoording, rol en betrokkenheid van de externe accountant en de rol en betrokkenheid van de interne toezichthouder, - voldoende interne professionaliteit inzake financiële derivaten is gewaarborgd (ook bij de interne toezichthouder) en - de beheersingsstructuur rond de risico s van financiële derivaten is onder meer gericht op de marktwaarde, de omvang en de samenstelling van de derivatenportefeuille en de monitoring van de marktwaarde en de (eventuele) liquiditeitsbuffer in relatie tot het liquiditeitsrisico. 12

13 Bijlage 1 Kredietwaardigheidsbeoordelingen Lange termijn ratings Standard Moody s Fitch Poors Extreem sterke capaciteit om aan financiële verplichtingen te voldoen AAA Aaa AAA Zeer sterke capaciteit om aan financiële verplichtingen te voldoen. Veiligheidsmarges echter minder hoog dan bij AAA AA Aa AA Sterke capaciteit om aan financiële verplichting te voldoen. Echter gevoeliger voor veranderende omstandigheden A A A Adequate capaciteit om aan financiële verplichtingen te voldoen. Veranderende omstandigheden kunnen de capaciteit verzwakken. Lager dan BBB beleggen wordt als speculatief gezien. BBB Baa BBB Korte termijn ratings Standard & Moody s Fitch Poors Extreem sterke respectievelijk sterke capaciteit om aan financiële verplichtingen te voldoen A-1 (+) P-1 F1 Voldoende capaciteit om aan verplichtingen te voldoen. Echter gevoeliger voor veranderende omstandigheden A-2 P-3 F2 Adequate capaciteit om aan financiële verplichtingen te kunnen voldoen. Veranderende omstandigheden kunnen de capaciteit verzwakken. Lager dan A-3 beleggen wordt als speculatief gezien A-3 P-3 F3 Tegenpartij is kwetsbaar, beleggen is speculatief B geen rating B