VERZONDEN 0 8 SEP. 2010

Transcriptie

1 V GEMEENTE VALK E N SWAARD VERZONDEN 0 8 SEP de Hofnar 15 Postbus GA De heer P. van Steensel De Scheepsvork LP VALKENSWAARD Valkenswaard Telefoon (040) Telefax (040) Kenmerk: onderwerp: 10uit05418 Vragen VBDBPUUR over plaatsen drie nieuwe zendmasten gemeente@valkenswaard.nl homepage Behandeld door: M.C.J. Antonis Bijlage: VROM-brochure: 'Antennes en uw gezondheid' uitg Datum: Geachte Raadslid, In uw brief van 3 augustus 2010, gericht aan het college van Valkenswaard, heeft u een aantal vragen over de drie nieuw te plaatsen zendmasten. Hierover kunnen wij u het volgende mededelen. Begrippen Om spraakverwarring en misverstanden te voorkomen worden allereerst de volgende begrippen uitgelegd: antenne: zender of ontvanger van elektromagnetische golven; antennedrager: zendmast of andere constructie bedoeld voor de bevestiging van een antenne; antenne-installatie: installatie bestaande uit een antenne, een antennedrager, de bedrading en de al dan niet in één of meer techniekkasten opgenomen apparatuur, met daarbij behorende bevestigingsconstructie; antenne-opstelpunt: een opstelpunt bestaande uit een hekwerk, een technische installatie bestaande uit bedrading en techniekkasten, een vakwerkmast met een hoogte van 37,5 meter en antennes (meestal drie per operator) boven in de vakwerkmast.

2 Inleiding T-Mobile is voornemens op de volgende drie locaties antenne-opstelpunten t.b.v. mobiele telecommunicatie te plaatsen: 1. Hoek Nieuwe Waalreseweg/De Hazelaar; 2. Hoek Bosstraat/Leenderweg terrein voetbalvereniging De Valk (achter het corsoterrein); 3. Damianusdreef, direct ten zuiden van de gesloopte school "Stokerwei". Voor de eerste twee locaties zijn door T-Mobile bouwvergunningen aangevraagd. Voor de derde locatie wordt met het aanvragen van een bouwvergunning gewacht totdat het bestemmingsplan "Dommelen 2009" in werking treedt. De gronden waarop de drie gevraagde antenne-opstelpunten worden gesitueerd zijn gemeentelijke eigendommen. Hiervoor heeft het college op 13 april 2010 besloten akkoord te gaan tot het vestigen van een recht van opstal. Om te voorkomen dat elke operator een zendmast in dezelfde omgeving gaat plaatsen is het landelijk zo geregeld dat alle operators verplicht zijn gebruik te maken van eikaars masten (sitesharing). Dit houdt in dat later van andere operators antennes bouwvergunningsvrij in de zendmast kunnen worden geplaatst. Het volgende dient nog te worden opgemerkt. Ingevolge de AMvB "Besluit bouwvergunningsvrije en licht-bouwvergunningsplichtige bouwwerken" (Bblb) is voor het bouwen van een antenne-installatie, met een maximale hoogte van 5 meter, t.b.v. mobiele telecommunicatie inclusief technische installatie op het dak van een gebouw hoger dan 9 meter geen bouwvergunning benodigd. In Valkenswaard zijn op dit moment 6 gebouwen voorzien van vergunningsvrije antenne-installaties. Voor een operator heeft het vergunningsvrij plaatsen van antenneinstallatie op het dak van een gebouw de voorkeur, omdat dit goedkoper is en het plaatsen snel kan worden uitgevoerd. Binnen het zoekgebied van drie genoemde locaties is gezocht naar gebouwen waar de eigenaar of vereniging van eigenaren bereid zijn hieraan mee te werken. Echter, dit heeft helaas niets opgeleverd. Voorts mag men niet vergeten dat de gevraagde antenne-opstelpunten naast netwerkverbetering ook maatschappelijke doeleinden dient zoals: ambulances, gevoel van veiligheid, baby mobiel, mobiel medicijndoosje etc.

3 V GEMEENTE VALK E N SWAARD Antwoorden op uw vragen 1. Zijn de zendmasten noodzakelijk? De zendmasten op locatie 1 en 2 zijn noodzakelijk omdat de capaciteit binnen het aangrenzende gebied onvoldoende is. Hiermee wordt bedoeld dat er steeds meer mensen een mobieltje hebben waardoor er te veel mobieltjes tegelijk capaciteit vragen van een bestaande mast. De bestaande zendmast kan dan de gevraagde capaciteit niet leveren. Gevolg is dat er in dit gebied klachten komen over 'onvoldoende bereik'. Daarnaast dient te worden opgemerkt dat door de toenemende behoefte aan draadloze communicatie en de behoefte aan nieuwe technieken (iphone voor onder meer bellen, sms'en, mailen, internetten, GPS, muziek downloaden, foto's en video's maken en verzenden, games downloaden) er in de toekomst meer antennes zullen worden geplaatst om de gevraagde capaciteit te leveren. De zendmast op locatie 3 is noodzakelijk omdat er binnen het aangrenzende gebied onvoldoende dekking is. 2. Wat is de relatie van het plaatsen van deze zendmasten met het verdwijnen van de mast op het oude LTS gebouw? Er is geen relatie tussen het plaatsen van de drie zendmasten en de mast op het oude LTS gebouw. Op dit moment staat er een tijdelijke mast van KPN op het 'LTS terrein'. Het is de bedoeling dat deze mast een nieuwe definitieve plaats binnen het zoekgebied krijgt. Een nieuwe plaats is nu nog niet bekend. 3. Is/zijn er toezeggingen gedaan aan partijen deze masten te plaatsen vanwege het vervallen van de mast op het oude LTS gebouw? Zoals bij vraag 2 al is aangegeven komt de mast op het 'LTS terrein' niet te vervallen. 4. Is het technisch noodzakelijk om drie masten te gaan plaatsen? Zie antwoord op vraag Is of wordt er gekeken naar alternatieve locaties? Zo ja, waar? Zo nee, waarom niet? Bij plaatsing van nieuwe vergunningsplichtige antenne-opstelpunten wordt binnen het zoekgebied van de operator intensief onderzoek gedaan naar een geschikte locatie. Dit gebeurt in samenwerking met de aanvrager/operators. Bij de locatie keuze wordt gekeken om de afstand tot woningen zo groot mogelijk te houden en naar een plaats waar een antennemast zoveel als mogelijk kan worden

4 gecamoufleerd door bijvoorbeeld op een perceel aanwezige bomen. Omdat de masten een bepaalde hoogte nodig hebben om blokkage en shadowing (door bijvoorbeeld bomen en hogere gebouwen) te voorkomen, kunnen de masten onmogelijk helemaal gecamoufleerd worden. 6. UMTS masten staan ter discussie met betrekking tot de volksgezondheid van omwonenden. Is dit in de overwegingen voor het verstrekken van een vergunning voor het plaatsen van de zendmasten op de locaties nader onderzocht en in de overwegingen meegenomen? Er zijn geen wetenschappelijke bewijzen dat elektromagnetische velden van antenne-installaties voor mobiele telefonie schadelijk zijn voor de gezondheid. Wat betreft de angst voor gezondheidseffecten en/of gezondheidsgevaren kan worden verwezen naar consistente jurisprudentie (Raad van State: 19 juli 2006, /1 en 17 oktober 2007, /1). Bij het nemen van een besluit voor een zendmast of antenne-installatie mag worden uitgegaan van de aanbevelingen van de Wereldgezondheidsorganisatie en Gezondheidsraad. Daaruit blijkt dat een antenne-installatie of een zendmast niet leidt tot verhoogde gezondheidsrisico's. Tot op heden is de conclusie nog steeds, dat er geen causaal verband is aangetoond tussen elektromagnetische velden en gezondheidsschade. Bij blootstelling onder ICNIRP normen zijn wetenschappelijk gezien geen schadelijke effecten aantoonbaar. De operators houden zich strikt aan de normen, die internationaal zijn vastgesteld op basis van internationaal wetenschappelijk onderzoek. Zij blijven hier in de praktijk zelfs verder onder, blijkens de metingen van het Agentschap Telecom. Bij blootstelling onder de limieten van de International Commission on Nonionizing Radiation Protection (ICNIRP), een onafhankelijke organisatie van wetenschappers, zijn wetenschappelijk gezien geen schadelijke effecten aantoonbaar. De blootstellingslimieten die zijn aanbevolen door de ICNIRP worden uitgedrukt in Volt per meter. Hieronder een overzicht van blootstellingslimieten: FM-omroep 28 V/m TV 28,-41 V/m GSM V/m GSM V/m UMTS 61 V/m Operators dienen zich strikt te houden aan de limieten. Volgens metingen van het Agentschap Telecom komen deze niveaus in de woon- en leefsituatie zo goed als nooit voor en blijven zij in de praktijk hier zelfs ver onder. De veldsterkte in

5 V GEMEENTE VA LKEN SWAARD Nederland bedraagt gemiddeld 2 V/m. Let wel, dit zijn metingen waarbij aue elektromagnetische velden in een bepaald gebied worden gemeten. Dus niet alleen van antennemasten, maar ook van TV, radio, internet, decttelefoon etc. Bij een meting in Eindhoven, locatie Beverloweg, waar 14 antennes voor mobiele telefonie op een hoogte tussen de 29 en 33 meter bij elkaar zijn geplaatst bedroeg de maximale gemeten veldsterkte 1,81 V/m. Deze gegevens zijn op de site van Antennebureau in te zien. Voorts wordt mede betekenis toegekend aan de omstandigheid dat bij de beoordeling van een vergunningsvrije oprichting van een antenne-installatie voor mobiele telefonie ingevolge de Bblb, stralingseffecten geen toetsingscriterium vormen. Gelet hierop valt niet in te zien dat daaraan bij de beoordeling of voor een antenne-installatie in redelijkheid ontheffing kan worden verleend, wel doorslaggevende betekenis zou moeten worden toegekend. 7. Wat heeft de gemeente gedaan om hier nadere informatie over te verkrijgen? Informatie is verkregen via de VROM-site, het overheidsloket Antennebureau ( en het Kennisplatform EMV ( welke is opgericht in opdracht van voormalige minister van VROM: mw. Cramer. 5. Onderzoekt de gemeente of er locaties mogelijk zijn die buiten het woongebied liggen? Zo ja waar? Zo nee, waarom niet? Zoals al aangegeven in het antwoord van vraag 5 wordt binnen het zoekgebied van de operator gezocht naar een geschikte locatie. Zoeken buiten het zoekgebied heeft geen zin, omdat daarmee de dekkingsintensiteit zal afnemen of het dekkingsgat onvoldoende zal worden gedicht. Dit kan leiden tot onoverkomelijke problemen die alleen kunnen worden opgelost door het plaatsen van nog meer zendmasten. Wij vertrouwen erop u hiermede voldoende te hebben geïnformeerd. Burgemeester en wethettders van Valkenswaard, secretaris, ^M^^ / burgemeester, drs. R.F.W. van Eijck drs. A.B.A.M. Ederveen

6 tennes en uw gezondheid Antwoorden op de meest gestelde vragen

7 houdsopgave 1 Waarom deze brochure? 03 2 Feiten over antennes 04 3 Antennes en gezondheid 05 4 Onafhankelijk onderzoek 07 5 De plaats van antennes 10 6 Een antenne bij mij in de buurt 11

8 03 om deze brochure? Een wereld zonder mobiele telefoons: we kunnen het ons niet meer voorstellen. Dat betekent ook dat een wereld zonder antennes ondenkbaar is geworden. Het aantal antennes zal de komende jaren alleen maar toenemen; we willen immers allemaal gebruik maken van de mogelijkheden van draadloze communicatie. Maar zijn die antennes eigenlijk wel veilig voor mensen? Moet ik me bezorgd maken als er een antenne op mijn dak staat of bij mij in de buurt? En wat doen radiogolven eigenlijk met ons lichaam? Om goede antwoorden te krijgen op deze vragen is veel onderzoek uitgevoerd. De onderzoeksconclusies zijn duidelijk: er zijn geen aanwijzingen dat de radiogolven van antennes gezondheidsklachten veroorzaken bij mensen. De World Health Organization (WHO) en de Gezondheidsraad zijn het eens met deze conclusie. Het antwoord op een aantal veelgestelde vragen over antennes en gezondheid vindt u in deze brochure. Staat uw vraag er niet bij, dan kunt u die stellen aan het Antennebureau ( of uw lokale GGD.

9 04 n over antennes Waarvoor dienen antennes? Antennes, ook wel zendmasten genoemd, maken draadloze communicatie mogelijk. Zonder GSM- en UMTS-antennes kan er niet mobiel gebeld worden. Dat geldt ook voor andere vormen van draadloze communicatie. Hoe werkt mobiele telefonie? Als u mobiel belt, maakt uw toestel contact met de dichtstbijzijnde antenne. Deze stuurt uw gesprek, maar ook foto's of bewegende beelden, door naar de geadresseerde. Dit gebeurt in de vorm van radiogolven, ook wel elektromagnetische velden genoemd. Ooktraditionele,radio en televisie, navigatiesystemen en babyfoons werken met radiogolven. Wat is het verschil tussen GSM en UMTS? GSM is een techniek die al sinds begin jaren negentig in gebruik is voor het verzenden van gesprekken en eenvoudige berichten van en naar mobiele telefoons. Sinds begin deze eeuw zijn de aanbieders van mobiele telefonie daarnaast bezig met het uitrollen van een UMTS-netwerk. Dit biedt meer mogelijkheden dan het GSM-netwerk. stijgende vraag naar het transport van berichten, foto's, bewegende beelden et cetera niet aan. Het gebruik van het UMTS-netwerk voor telefoonverkeer neemt dan ook snel toe. Naar verwachting zal het GSM-toestel op termijn verdwijnen, net als de GSM-netwerken. Wat zijn de voordelen van UMTS ten opzichte van GSM? UMTS maakt maar liefst zes keer efficiënter gebruik van de beschikbare frequenties dan GSM. Met dit netwerk kan dus meer én sneller informatie worden verzonden. Dit maakt het bijvoorbeeld mogelijk bewegende beelden te versturen, of grote bestanden in kortere tijd. Dat opent dan weer de weg naar allerlei nieuwe toepassingen, zoals cameratoezicht op afstand, mobiele patiëntenzorg en bewaking van apparatuur en systemen. Ook maakt UMTS het bijvoorbeeld mogelijk files te bestrijden door verkeersinformatie te koppelen aan routeplanners, of een mobiel kantoor in te richten. UMTS heeft dus technische én maatschappelijke voordelen. Waarom is er naast GSM bok UMTS? UMTS en andere nieuwe technieken zijn nodig omdat de capaciteit van GSM niet groot genoeg is. GSM kan simpelweg de voortdurend

10 05 AnWines en gezondheid Wat zijn de effecten van radiogolven op mensen? Uit onderzoek is gebleken dat bij hoge zendsterktes en langdurige blootstelling radiogolven het menselijk lichaam kunnen opwarmen. Om dit te voorkomen zijn er veiligheidsnormen opgesteld. Daarbij wordt er gekeken naar de sterkte van de antenne en de wijze waarop de antenne wordt geplaatst (de hoogte waarop de antenne bijvoorbeeld op een maat wordt geplaatst). Antennes en mobiele telefoons voldoen aan die normen en warmen het lichaam dus niet op. Zij verspreiden zó weinig radiogolven dat er geen invloed is op de lichaamstemperatuur, zelfs niet bij een langdurige blootstelling. Voor andere effecten dan opwarming, zoals kanker, hoofdpijn, vermoeidheid, duizeligheid, een slechter geheugen of minder reactievermogen, is geen wetenschappelijk bewijs gevonden. Houdt Nederland zich aan de internationale normen? Ja, metingen tonen aan dat de hoeveelheid radiogolven in Nederland op voor publiek toegankelijke plaatsen ver onder de internationale norm blijft. Op de site van het Antennebureau kunt u informatie vinden over de meest recente meetrapporten. Wat is de mening van de Wereldgezondheidsorganisatie en de Gezondheidsraad over de invloed van draadloze netwerken op de gezondheid? Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie en de Gezondheidsraad zijn er geen aanwijzingen f Wie heeft die veiligheidsnormen opgesteld? De normen zijn opgesteld door een onafhankelijke wetenschapscommissie, in samenwerking met de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). De Europese Commissie heeft de normen overgenomen. Bij de vaststelling van deze zogenaamde blootstellingslimieten zijn ruime veiligheidsmarges ingebouwd. ::% l. --.A-H- :,-. m

11 06 dat antennes van draadloze netwerken op korte 'of lange termijn gezondheidsklachten veroorzaken. Beide organisaties volgen de resultaten van gezondheidsonderzoek op de voet. Wereldwijd wordt er nog steeds veel onderzoek gedaan naar de invloed van radiogolven op de gezondheid. Daarbij gaat het niet alleen om de opwarming van het menselijk lichaam, maar ook om andere effecten. De Gezondheidsraad houdt de ontwikkeling en de resultaten van deze onderzoeken goed in de gaten. Zij brengt hierover zonodig advies uit aan de regering en de Eerste en Tweede Kamer. Lopen ook kleine kinderen geen gevaar? Nee. Het is begrijpelijk dat mensen kinderen extra willen beschermen, maar onderzoek laat zien dat kinderen niet anders reageren op radiogolven dan volwassenen. u zich vlak voor de antenne bevindt. Aangezien antennes op dragers staan van minstens drie meter hoog, zal dat in de praktijk zelden of nooit gebeuren. En mensen met een gehoorapparaat, kunnen die last hebben van antennes? Hiervoor geldt hetzelfde als voor mensen met een pacemaker: alleen de apparaten van vóór 1990 lopen kans op storingen door radiogolven. Die storing uit zich in de vorm van een piepgeluid. Radiogolven die afkomstig zijn van antennes, zullen in de praktijk uw gehoorapparaat niet ontregelen. Ook wat dat betreft is de situatie vergelijkbaar met die van dragers van een pacemaker. Ik heb een pacemaker. Zijn radiogolven voor mij gevaarlijk? Radiogolven hebben alleen invloed op pacemakers die vóór 1990 zijn gemaakt. De modernere uitvoeringen hebben hier geen last van. Toch adviseert de Gezondheidsraad om mobiele telefoons niet vlakbij een pacemaker te bewaren. Een afstand van vijftien centimeter tussen uw mobieltje en uw pacemaker is voldoende. Radiogolven van antennes zullen de werking van uw pacemaker niet verstoren. Dat kan alleen gebeuren als

12 07 Onafhankelijk onderzoek Welke onderzoeken hebben er plaatsgevonden naar de invloed van antennes op de gezondheid? De afgelopen dertig jaar heeft er zeer veel onderzoek plaatsgevonden naarde invloed van radiogolven op de gezondheid van mensen. Er is hierover dan ook meer bekend dan over bijvoorbeeld de invloed van de meeste chemische stoffen op onze gezondheid. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) concludeert uit de onderzoeken dat blootstelling van mensen aan radiogolven geen schadelijke gevolgen heeft voor de gezondheid. Hierbij gaat het om radiogolven die worden gebruikt door mobiele telefoons en netwerken. Welke onderzoeken hebben er plaatsgevonden in opdracht van de Nederlandse overheid? TNO publiceerde in 2003 de resultaten van een verkennend onderzoek naar mogelijke gezondheidsklachten als gevolg van met name UMTS-radiogolven. Dit was het COFAM I-onderzoek.. In 2006 maakten Zwitserse onderzoekers de resultaten bekend van een diepgaand onderzoek naar deze materie. Dit zogenaamde COFAM ll-onderzoek is in feite een uitgebreide herhaling van het TNO-onderzoek. Ook dit onderzoek vond plaats in opdracht van de Nederlandse overheid. Waarom gaf de Nederlandse overheid opdracht voor het COFAM ll-onderzoek? De overheid wilde de mogelijke gezondheidseffecten van radiogolven diepgaander onderzoeken. Een Zwitserse onderzoeksstichting (FSM) was al bezig met de voorbereidingen van een onderzoek dat redelijk overeen kwam met de wensen van de Nederlandse overheid. Zij waren bereid de aanbevelingen van de Nederlandse Gezondheidsraad op te volgen, waarna het onderzoek geheel aan de Nederlandse eisen voldeed. Vervolgens verstrekte het FSM de onderzoekers van de Universiteit van Zurich de opdracht het onderzoek uit te voeren. Wat is er precies onderzocht? Tijdens het COFAM ll-onderzoek zijn 117 mensen blootgesteld aan UMTS-radiogolven met drie verschillende 'veldsterktes'. Het hoogste niveau bedroeg tien volt per meter; een sterkte waaraan mensen in de dagelijkse praktijk nooit worden blootgesteld. De onderzoekers bekeken of UMTS-velden klachten veroorzaken. Hierbij ging het specifiek om hoofdpijn, vermoeidheid, duizeligheid, een slechter geheugen en verminderde reactiesnelheid. Invloeden die niets met de aanwezigheid van radiogolven te maken hebben, zoals ochtendhumeur, werden uitgesloten.

13 08 Wat is de conclusie? Onderzoekers vonden geen verband tussen gezondheidsklachten en radiogolven die worden veroorzaakt door UMTS-antennes. Zelfs niet bij een zendsterkte die zo hoog is dat hij op voor publiek toegankelijke plaatsen eigenlijk nooit voorkomt. Dit ligt in lijn met de opvattingen van de Wereldgezondheidsraad. In hoeverre is het onderzoek onafhankelijk? Het onderzoek is betaald door de Nederlandse en Zwitserse overheid en door een aantal Zwitserse telecommunicatiebedrijven. De Zwitserse Stichting voor onderzoek naar mobiele communicatie (FSM), de feitelijke opdrachtgever van het onderzoek, zorgde ervoor dat de onderzoekers hun werk onafhankelijk konden doen. Geldschieters en belangengroepen hebben geen enkele invloed gehad op de resultaten van het onderzoek. Er zijn toch ook onderzoeken die hebben toch aangetoond dat antennes wél gezondheidsklachten kunnen veroorzaken? Ja, maar geen daarvan kan de toets van wetenschappelijk onderzoek doorstaan. Doet het COFAM ll-onderzoek ook uitspraken over de langetermijneffecten? Nee, het Zwitserse onderzoek belicht alleen de effecten op korte termijn. Of mensen die langdurig worden blootgesteld aan UMTSvelden daar last van kunnen krijgen, is niet onderzocht. De WHO spreekt zich echter wel uit over de langetermijneffecten van onder meer UMTS-velden op de gezondheid. Deze organisatie Spreken mensen die zeggen dat ze klachten hebben door antennes dan niet de waarheid? De overheid neemt deze klachten serieus en houdt de vinger aan de pols. Echter, geen enkel wetenschappelijk onderzoek heeft tot nu toe aannemelijk gemaakt dat er een verband bestaat tussen de radiogolven van antennes en gezondheidsklachten. Deze klachten kunnen - met de huidige inzichten - dus niet worden veroorzaakt door radiogolven.

14 09 geeft aan dat er? geen enkel bewijs is dat elektromagnetische veldert. langetermijneffecten hebben op de gezondheid. Stopt de overheid nu met het onderzoek naar de effecten van radiogolven op de gezondheid? Nee, de overheid blijft alert. Zij volgt en stimuleert het onderzoek naar effecten van radiogolven op de gezondheid van mensen. Daarbij is een belangrijke taak weggelegd voor het Kennisplatform Elektromagnetische Velden en Gezondheid. Dit is een onafhankelijk samenwerkingsverband van Nederlandse kennisinstellingen en adviesorganen, waar onder meer burgers en gemeenten betrouwbare informatie kunnen krijgen over elektromagnetische velden en gezondheid. Daarnaast is in 2006 het Onderzoeksprogramma Elektromagnetische velden van start gegaan. Met dit programma wil de Nederlandse overheid de vinger aan de pols houden bij nieuwe toepassingen van elektromagnetische velden. Het programma sluit aan bij het onderzoek in andere landen.

15 10 De alaats van antennes Hoeveel antennes telt Nederland? Nederland telde eind 2006 zo'n antenne-installaties voor mobiele telefonie. Dat betekent niet dat er dus locaties zijn waar antennes staan; meestal staat er een aantal installaties bij elkaar. In totaal gaat het om zo'n plaatsen. Circa twintig procent van de antennes staat op vrijstaande masten; de rest op daken en andere hooggelegen locaties. geen plaatsen waar geen radiogolven voorkomen. Bovendien heeft de overheid een landelijk netwerk geïnstalleerd ten behoeve van ondermeer politie en brandweer en dat werkt ook met radiogolven. Overigens zijn er wel plekken waar veel minder antennes staan dan gemiddeld, zoals op de Hoge Veluwe. Zal het aantal antennes in de toekomst stijgen? Door de toenemende behoefte aan draadloze communicatie en de introductie van nieuwe technieken, zullen er in de toekomst meer antennes worden geplaatst. Tot en met 2011 zal het aantal locaties groeien met zo'n dertig tot veertig procent. Nederland telt dan zo'n tot locaties met in totaal zo'n antenne-installaties. Daarnaast worden er de komende jaren antennes geplaatst die draadloze internettoegang en digitale radio en televisie mogelijk maken. De antennes voor de analoge televisie zullen verdwijnen. Deze zijn in december 2006 al buiten gebruik gesteld. Zijn er plekken in Nederland waar helemaal geen antennes staan? Nee, antennes worden geplaatst waar mensen willen bellen, dus Nederland kent eigenlijk

16 11 ntenne bij mij in de buurt Mag een antenne voor mobiel telefoonverkeer vlak bij huizen en scholen staan? Ja, want antennes worden volgens de regels van onder andere de Woningwet geplaatst. Daarmee wordt er voldaan aan de veiligheidsnormen. Er is dus geen enkele gezondheidskundige reden om antennes te weren uit woonwijken en bij scholen. Hoe dicht mogen mensen bij een antenne komen? UMTS- en GSM-antennes verspreiden de radiogolven in een horizontale bundel. U kunt veilig in deze bundel staan, als u een afstand aanhoudt van minimaal drie meter. Achter of onderde antenne ligt de veilige afstand op een halve meter. Deze regels zorgen ervoor dat radiogolven geen nadelig effect kunnen hebben op de gezondheid. Waarom staan antennes niet aan de rand van bebouwing in plaats van midden in een woonwijk? Antennes staan in de buurt van mobiele bellers. De capaciteit van een antenne is beperkt en het bereik is soms maar een paar honderd meter. Als er veel wordt gebeld, kan het zijn dat één antenne niet genoeg is. Daarom staan er in gebieden waar veel mensen wonen of werken veel antennes. Kan ik de sterkte van de radiogolven in mijn woning laten meten? Ja, dat kan. Er zijn wel kosten aan verbonden. De metingen moeten zorgvuldig en volgens bepaalde technische afspraken worden uitgevoerd, bijvoorbeeld door experts van TNO. ^Heeft u zorgen over de nabijheid van anten- * nes, dan kunt u ook contact opnemen met *de lokale GGD of met het Antennebureau. Zij kunnen uitleg geven over de gezondheidseffecten van antennes. Het Agentschap Telecom verricht, als onderdeel van haar toezichthoudende taak, ook steekproefsgewijze metingen. Zij publiceert haar meetrapporten op de site van het Antennebureau. Waar kunnen wij uitzoeken of er bij ons in de buurt antennes staart? U kunt kijken in het Antenneregister. Dit vindt. u op de website van het Antennebureau ( Voor mijn werk kom ik dikwijls in de buurt van zendmasten. Loop ik gevaar? Als u op een veilige afstand blijft van de antennes, loopt u geen kans op opwarming van uw lichaam door radiogolven. Welke afstanden veilig zijn, leest u bij de vraag 'Hoe dicht mogen mensen bij een antenne komen?'.

17 12 Moet mijn werkgever voorzorgsmaatregelen nemen? Uw werkgever moet u informeren over de gedragsregels voor het werken vlakbij zendmasten. De blootstellingslimieten mogen niet worden overschreden. Eventueel moet de duur van de werkzaamheden worden aangepast of moet de zendmast tijdelijk worden uitgeschakeld. Uw werkgever kan informatie opvragen bij de beheerder van het gebouw of de eigenaar van de antenne. Meer informatie Wilt u meer weten over antennes? Bekijk het dossier antennes op de website van het ministerie van VROM.^ Voorvragen over antennes kunt u contact opnemen met het Antennebureau, ( 0,15 per minuut) of kijk op \ Daarnaast kunt u ook meer informatie vinden oplwww.antennebeleid.ez.nl.

18 Gezond en veilig

19 Uit is oen publicatie 1 van Mmistei K- v.'ii K'HWl -> Mijnstiaat 8 -} >h\b XP Den Hasq -> www viorn nl sliidl voot tuimlf, wonen, miliou en lijkscjebuuwpn Inleid Hinken, uitvoeren on handhaven. Meiferlitrid is kloin. I><wik tjraot,

20 I r ^ s a n t - ^ h --' *.-