Alles over. antennes. voor draadloze communicatie.

Transcriptie

1 Alles over antennes voor draadloze communicatie

2 Inleiding Onze moderne samenleving is er één van mobiliteit en bereikbaarheid. Draadloze communicatie is daarbij onmisbaar. Ook u maakt er ongetwijfeld gebruik van. Bijvoorbeeld als u naar de radio luistert, mobiel belt of een babyfoon gebruikt. Niet alleen privé maken we gebruik van draadloze communicatie, maar ook in het bedrijfsleven. De luchtverkeersleiding communiceert draadloos met piloten in vliegtuigen; politie, brandweer en ambulancepersoneel ontvangen in hun auto draadloos oproepen uit de meldkamer. In deze brochure krijgt u antwoord op belangrijke vragen over draadloze communicatie: waarom zijn antennes nodig en hoe werken ze eigenlijk, op welke manier zijn telefoonbedrijven en de overheid bij draadloze communicatie betrokken, hebt u inspraak bij de plaatsing van antennes en hebben antennes invloed op uw gezondheid?

3 Waarom antennes? Voor draadloze communicatie is een netwerk van antenne-installaties nodig, ook wel basisstations genoemd. Voor een goed bereik worden de antennes van een basisstation meestal op een hoge mast of op het dak van een hoog gebouw geplaatst. Soms wordt een mast hiervoor speciaal gebouwd, maar het is ook mogelijk bestaande masten te gebruiken, bijvoorbeeld masten voor lichtreclame. Als u met uw mobiele telefoon belt, maakt uw telefoon contact met het dichtstbijzijnde basisstation. Dit station zendt uw bericht door naar de persoon die u belt. Elk basisstation kan echter maar een beperkt aantal berichten tegelijkertijd verwerken. Dus hoe meer wij draadloos communiceren, hoe meer basisstations, en dus antennes, er nodig zijn.

4 gsm-/umts-mast Dit basisstation bestaat uit twee antennepanelen voor UMTS (boven) en één antennepaneel voor gsm. Waarom nieuwe vormen van mobiele communicatie? Hoe ziet een antenne eruit? Mobiele communicatie heeft de afgelopen jaren een enorme vlucht genomen. Mobiele telefoons zijn niet meer uit onze maatschappij weg te denken. Sinds begin jaren negentig is gsm de technische standaard voor draadloze communicatie. Hiermee kunt u gesprekken voeren en kleine berichten versturen. Rond de eeuwwisseling is in Nederland gestart met de aanleg van een UMTSnetwerk, ook wel de derde generatie mobiele telefonie genoemd. Met deze techniek is het mogelijk om mobiel te internetten, en bewegend beeld en geluid te versturen. Deze ontwikkeling draagt bijvoorbeeld bij tot een veiligere samenleving, betere zorg en gezondheidszorg en mogelijkheden van werken op afstand. Straalverbinding Een straalverbinding maakt gebruik van schotelantennes. Hiermee worden zeer gericht berichten verzonden en ontvangen tussen schotels onderling. C2000-mast Het mobiele netwerk voor politie, ambulance, brandweer, etc.

5 Omroeptoren In Nederland staan diverse torens voor radio- en televisieomroepzenders. In uw omgeving kunt u verschillende antennes zien. Hier zijn de meest voorkomende antennes afgebeeld. Mast amateurzender Een zendamateur legt contact met andere zendamateurs. Hiervoor bouwen veel zendamateurs hun eigen zenders en bijbehorende antennes. Deze antennes staan vaak bij of op de woning van de zendamateur. WAS-mast Dit systeem waarschuwt de bevolking voor een ramp, een zwaar ongeval of andere dreigende gebeurtenissen. Het systeem ontvangt een signaal uit de meldkamer. Vervolgens gaat de sirene af. Hoe werkt een antenne? Antennes werken met elektromagnetische velden, ook wel radiogolven genoemd. Dit is geen nieuw verschijnsel: ook radio, televisie, draadloze telefoons (DECT), babyfoons en navigatiesystemen werken met deze elektromagnetische velden om informatie door de lucht te verzenden en te ontvangen. De werking van een antenne is te vergelijken met die van een zaklamp. Schijnende zaklamp De lichtbundel schijnt vooral naar voren. Vlak vóór de zaklamp is het licht, verder weg wordt het licht steeds zwakker. Hoe verder je wilt schijnen, hoe krachtiger de lichtbron moet zijn. Antenne-installatie De antenne zendt de elektromagnetische velden vooral horizontaal uit. Vlak vóór de antenne zijn de elektromagnetische velden het sterkst; verder weg nemen de radiogolven in sterkte af en onder de antenne zijn er nauwelijks elektromagnetische velden. Hoe verder de antenne moet kunnen reiken, hoe hoger het vermogen en/of de antennehoogte moet zijn.

6 Welke rol speelt de overheid? De rijksoverheid speelt in op de ontwikkelingen van mobiliteit en bereikbaarheid. Zij stimuleert draadloze communicatie, en houdt daarbij natuurlijk rekening met de volksgezondheid, het leefmilieu en de veiligheid. Dit is vastgelegd in het Nationaal Antennebeleid. Daarnaast hebben de rijksoverheid, de telefoonbedrijven met een netwerk voor mobiele telefonie en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) afspraken gemaakt waar alle partijen zich aan moeten houden om de draadloze communicatie te ontwikkelen. Deze afspraken zijn vastgelegd in een convenant. Ook de Woningwet, de Wet milieubeheer, de Monumentenwet en gemeentelijke bestemmingsplannen zijn van belang bij het plaatsen van antenneinstallaties. De overheid controleert of de afspraken uit het convenant en de wetgeving worden nageleefd.

7 Uw gemeente heeft een rol bij het plaatsen van een mast met een antenneinstallatie van vijf meter of hoger. Voor een dergelijke installatie heeft het telefoonbedrijf een bouwvergunning nodig. Het telefoonbedrijf kan deze vergunning aanvragen via de normale procedure die hoort bij een bouwvergunning. Welke rol spelen telefoonbedrijven? Nederland kent vijf telefoonbedrijven die met elkaar concurreren en daarom ieder een eigen draadloos communicatienetwerk opbouwen en beheren. Zij moeten zich houden aan de wettelijke eisen en de afspraken die zijn vastgelegd in het convenant. Om te kunnen voldoen aan de groeiende vraag naar draadloze communicatie zijn de telefoonbedrijven steeds op zoek naar nieuwe opstelpunten voor basisstations. Welke ministeries zijn betrokken bij het Antennebeleid? Ministerie van Economische Zaken (EZ): Het ministerie van EZ maakt de aanleg van netwerken voor mobiele communicatie mogelijk. Daarnaast houdt het toezicht op de veiligheidsaspecten van gebruikte apparatuur voor deze netwerken. Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM): Het ministerie van VROM is verantwoordelijk voor de ruimtelijke ordening en het beleid met betrekking tot elektromagnetische velden en gezondheid. Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW): Het ministerie van SZW is verantwoordelijk voor de arbeidsomstandigheden van beroepsgroepen die met en rond antennes werken.

8 Wat zijn uw rechten bij het plaatsen van antennes? Als burger hebt u bij het plaatsen van sommige antenne-installaties in uw omgeving inspraak. In de Woning-wet staat aangegeven wanneer een bouwvergunning nodig is. Het convenant, behorend bij het Nationaal Antennebeleid, beschrijft welke rechten u hebt bij een bouwvergunningvrije antenne-installatie. Geen bouwvergunning nodig Voor antenne-installaties tot vijf meter hoogte is geen bouwvergunning nodig. Het telefoonbedrijf moet wel toestemming hebben van de eigenaar van de grond of het gebouw waarop de antenneinstallatie wordt geplaatst. Dit kan bijvoorbeeld een vastgoedbeheerder, een woningbouwcoöperatie of een vereniging van eigenaren zijn. Als het gaat om een woongebouw waarin huurders wonen die een huurcontract hebben met de eigenaar, dan hebben deze huurders via een instemmingsprocedure (zie kader) het recht bezwaar te maken tegen de plaatsing. Gezien de bijzondere toepassing van

9 antennes die gebruikt worden voor het mobiele netwerk van politie, brandweer en ambulance (C2000) is voor de bouw hiervan geen vergunning nodig. Bouwvergunning nodig Voor antenne-installaties van vijf meter en hoger is altijd een bouwvergunning nodig. Afhankelijk van de hoogte is hiervoor een lichte of een reguliere bouwvergunning nodig. De gemeente moet de aanvraag voor een bouwvergunning aan diverse zaken (bestemmingsplan, eisen van welstand, etc.) toetsen. Ook als een antenne-installatie lager is dan vijf meter maar op of bij een monument wordt gebouwd, is voor de installatie altijd een bouwvergunning nodig. Dit geldt ook voor antennes binnen een beschermd stads- of dorpsgezicht. Tijdens de procedure van de bouwvergunning hebt u recht op inspraak, bezwaar en beroep. Uw gemeente publiceert de bouwaanvragen in een lokale krant. Instemmingsprocedure voor huurders in het kort De instemmingsprocedure wordt in Nederland uitgevoerd door KPMG Accountants NV. Elk huisadres ontvangt een pakket met daarin: - algemene informatie over het Nationaal Antennebeleid en de instemmings- en klachtenprocedure; - specifieke informatie over de voorgenomen plaatsing van een of meerdere antenneinstallaties op het dak; - een instemmingsformulier. Binnen 20 werkdagen moeten de huurders dit formulier ingevuld retour sturen naar KPMG Accountants NV. Als meer dan 50% van de woonadressen tegen plaatsing is, mag de antenne-installatie niet worden geplaatst.

10 Hebben antennes invloed op uw gezondheid? Overal om ons heen zijn elektromagnetische velden. Niet alleen door antenneinstallaties, maar ook door bijvoorbeeld het gebruik van uw mobiele telefoon, door radiogolven van radio en televisie, bij het passeren van antidiefstalpoortjes in winkels, etc. Bij het plaatsen van antennes voor draadloze communicatie in een woongebied wordt vaak de vraag gesteld of deze elektromagnetische velden invloed hebben op onze gezondheid. Verwarming van het lichaam Inmiddels is wetenschappelijk vast komen te staan dat radiogolven een verhoging van de lichaamstemperatuur tot gevolg kunnen hebben. Het verwarmende effect van elektromagnetische velden is een bekend verschijnsel. Denk bijvoorbeeld aan de magnetron waarin eten door radiogolven wordt opgewarmd. Zonlicht, ook een elektromagnetisch veld, zorgt ook voor een verwarmend effect. De opwarming 10

11 van het lichaam is geen probleem als deze maar niet te hoog wordt. Daarom worden in Europa limieten aanbevolen die ook in Nederland gelden. Uit metingen blijkt dat de gemeten veldsterkten van de elektromagnetische velden op voor publiek toegankelijke plaatsen ver onder deze limieten blijven. Andere effecten Wereldwijd wordt er veel onderzoek gedaan naar effecten van elektromagnetische golven die niet te verklaren zijn door de opwarming. De Gezondheidsraad (een onafhankelijk adviesorgaan van de Nederlandse regering) en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) houden deze onderzoeken nauwlettend in de gaten. Volgens hen zijn er geen aanwijzingen dat antennes gezondheidsklachten veroorzaken. Blootstellinglimieten De Internationale Commissie van Niet- Ioniserende Straling Bescherming (ICNIRP) heeft limieten opgesteld om te voorkomen dat ons lichaam opwarmt door elektromagnetische velden. Bij het opstellen van deze limieten voor burgers hanteert de ICNIRP het uitgangspunt dat continue blootstelling, dus 24 uur per dag voor onbeperkte tijd, geen gevaren mag opleveren voor de gezondheid. De mate van opwarming is afhankelijk van de frequentie (uitgedrukt in MHz). Deze limieten gelden in bijna alle Europese landen, inclusief Nederland, en bedragen (in Volt per meter): GSM 900 MHZ 41 V/m GSM 1800 MHZ 58 V/m UMTS 61 V/m 11

12 Het Antennebureau is het overheidsloket voor informatie en vragen over antennes. Ook geeft het Antennebureau via het Antenneregister een overzicht van alle in werking zijnde antennes bij u in de buurt voor mobiele telefonie en de landelijke omroep. Op de website van het Antennebureau vindt u antwoorden op veel gestelde vragen over antennes. Hebt u een vraag waarop de website geen antwoord geeft, dan kunt u deze vraag via de website stellen. Ook vindt u op de website relevante links naar andere organisaties en informatiebronnen. Door uw postcode in te invoeren kunt u nagaan waar bij u in de buurt antennes staan van de vijf telefoonbedrijven en de landelijke omroep. Ook vindt u hier de resultaten van de metingen naar de veldsterkte van elektromagnetische velden in de buurt van antenneinstallaties. Informatiebijeenkomsten Wordt er bij u in de buurt een antenne geplaatst, dan kunt u een medewerker van het Antennebureau uitnodigen om objectieve informatie te geven over antennes. Neemt u hiervoor gerust contact op met het Antennebureau ANTENNE ( ) Via de informatielijn 0900 ANTENNE kunt u uw vraag stellen aan het Antennebureau. Deze informatielijn kunt u bellen op werkdagen van uur en kost 0,15 per minuut. Meer informatie Wilt u meer informatie, kijk dan op de website of neem contact op met het Antennebureau via telefoonnummer Uitgave Antennebureau Tekst Antennebureau, in samenwerking met het ministerie van EZ en het ministerie van VROM Groningen, september Aan deze publicatie kunnen geen rechten worden ontleend. Onderdeel Ministerie van Economische Zaken