1124 jongeren over goed in je vel

Transcriptie

1 DOSSIER 1124 jongeren over goed in je vel Datum: 27 juni 2016 De Vlaamse jeugdraad het officiële adviesorgaan van de Vlaamse regering voor kinderen, jongeren en hun organisaties - koos als één van haar prioriteiten voor Psychisch welzijn. Aanleiding hiervan is dat er veel jongeren zijn die op een bepaald moment niet goed in hun vel zitten en dat één op vijf jongeren kampt met een psychisch probleem. Het is belangrijk dat deze jongeren op een goeie manier geholpen worden. En dat we goed begrijpen waar jongeren zelf nood aan hebben en hoe zij anderen kunnen helpen. Daarnaast willen we met dit traject ook het taboe doorbreken. Een werkgroep bestaande uit vrijwilligers van de Vlaamse Jeugdraad gaat gedurende drie jaar rond dit thema aan de slag. Ze voerden reeds gesprekken met experts van onder andere Te Gek!?, TeJo, KULeuven, Kinderrechtencommissaris, enkele instellingen uit de jeugdhulp, Daarnaast organiseerden ze ook een dialoogmoment waarop jongeren, beleidsmakers en experts met elkaar in gesprek gingen over psychisch welzijn bij jongeren. Om ook de mening van een grotere groep jongeren te kennen, stelden ze een online enquête op. De enquête werd breed online verspreid, gericht naar de doelgroep jongeren tussen jaar. We bereikten in totaal 1124 jongeren. Het is een open bevraging en geen onderzoek, dus we garanderen geen representativiteit. Wel is deze steekproef relevant gezien het hoge aantal respondenten die we hebben bereikt. In het najaar volgen (in navolging van de enquête) gesprekken met jongeren die we in mindere mate bereikten met de enquête. Daarnaast zullen we in het najaar ook enkele good practices bezoeken. Het traject zal uitmonden in concrete aanbevelingen voor het beleid op Vlaams, federaal en Europees niveau. We kaderen dit project binnen de gestructureerde dialoog, een Europees proces dat jongeren en beleidsmakers uit Europa bij elkaar brengt om te discussiëren en beleidsaanbevelingen te formuleren rond het thema enabling all young people to engage in a diverse, connected and inclusive Europe. Wij focussen hierbij op de kwetsbare groep jongeren met psychische problemen. Meer info over ons werk? jongeren over goed in je vel 27 juni 2016 pagina 1 > 17

2 1 Wie zijn deze 1124 jongeren? Leeftijd 12% 10% 8% 6% 11% 10% 10% 11% 8% 9% 8% 8% 7% 6% 4% 3% 2% 0% 0% 1% 1% 1% 0% 0% 0% 0% Geslacht x 1% man 19% vrouw 80% 1124 jongeren over goed in je vel 27 juni 2016 pagina 2 > 17

3 Nederlands en een andere taal 10% Thuistaal Alleen een andere taal 1% Alleen Nederlands 89% Provincie Vlaams-Brabant 14% Brussel 1% West-Vlaanderen 24% Antwerpen 22% Oost-Vlaanderen 29% Limburg 10% 1124 jongeren over goed in je vel 27 juni 2016 pagina 3 > 17

4 Ik ben... leerling in het ASO 24,8% leerling in het TSO 7,9% leerling in het KSO 1,1% leerling in het BSO 4,8% leerling in het deeltijds onderwijs leerling in het BuSo 0,3% 0,4% student aan de hogeschool 20,8% student aan de universiteit 23,7% werkzoekend 2,0% werkend 11,0% andere: 3,0% 0% 10% 1 20% 2 30% 1124 jongeren over goed in je vel 27 juni 2016 pagina 4 > 17

5 2 Hoe voelen deze 1124 jongeren zich? Psychische problemen zijn geen ver-van-hun-bed-show voor jongeren. 80% van de respondenten heeft minstens twee vrienden die zich niet goed voelen in hun vel. Meer dan 2/3 e van de respondenten voelt zich vaak gelukkig & tevreden, maar we zien ook dat 1/3 van de respondenten aangeeft zich vaak droevig, bedrukt of ongerust te voelen. 38% van de respondenten kampt met een psychisch probleem - Gedefinieerd op basis van volgende definitie Zich langdurig niet goed in hun vel voelen, én hun gemoedstoestand verhindert hen om hun dagdagelijkse taken uit te voeren. Het heeft bijvoorbeeld effect op schoolwerk, sociale leven en/of hobby's. - Bij mannen is dit 29%, bij vrouwen 40%. Wanneer het niet goed gaat met jongeren, merken ze dat vooral aan dat ze prikkelbaarder zijn, minder energie hebben, en minder zin hebben in activiteiten. 90,0% Als je je niet goed voelt, waaraan merk je dat? Ik ben prikkelbaarder. 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 76,4%75,9% 57,6% 56,0% 36,8% 27,8% 18,0% 16,7% 6,3% Ik heb minder energie. Ik heb minder zin in activiteiten. Ik slaap slechter. Ik heb minder of meer eetlust. Ik heb fysieke kwaaltjes (bv. ziek worden, rugpijn...). Ik heb slechtere schoolresultaten. Ik heb problemen met vrienden. Iets anders 1124 jongeren over goed in je vel 27 juni 2016 pagina 5 > 17

6 3 Wat ligt aan de oorzaak? De belangrijkste oorzaak waardoor jongeren zich minder goed voelen is het gevoel niet te kunnen voldoen aan de verwachtingen die aan hen gesteld worden, gevolgd door moeilijkheden op school. Daarnaast geven jongeren aan ook niet altijd te weten hoe het komt dat ze zich minder goed voelen. 70,0% 60,0% 50,0% 60,2% Als je je minder goed voelt, waar ligt dat dan aan? Ik heb het gevoel dat ik niet kan voldoen aan de verwachtingen die aan mij gesteld worden. Ik heb het moeilijk op school. Ik weet niet hoe het komt. Ik heb problemen thuis. 40,0% 30,0% 41,4% 36,1% 33,1% Ik moest afscheid nemen van iemand die mij dierbaar is. Ik heb er aanleg voor. 22, Ik heb financiële problemen. 20,0% 15,9% 19,2% Ik heb het moeilijk met mijn geaardheid. 10,0% 7,2% 5,6% 4,0% Ik word gepest. 0,0% Iets anders Bij 20% andere redenen geven jongeren aan dat relationele problemen, vriendschappen en zelfbeeld de voornaamste oorzaken zijn waardoor ze zich minder goed voelen jongeren over goed in je vel 27 juni 2016 pagina 6 > 17

7 4 Hoe gaan jongeren ermee om? Wanneer jongeren zich niet goed voelen zien we dat de bevraagde jongeren op verschillende manieren reageren. Iets meer dan de helft van de respondenten geeft aan vrienden op te zoeken en het gesprek ermee aan te gaan. De andere helft trekt zicht terug en verwerkt gevoelens op zichzelf. Muziek is bij bijna 70% van de bevraagde respondenten een enorm belangrijke manier om gevoelens te verwerken. Wat doe je wanneer je je niet goed voelt? Ik praat erover met iemand anders, namelijk: Ik neem anoniem contact op met een hulpverlener via telefoon, mail of chat. Ik praat met een hulpverlener. (bv. dokter, psycholoog...) Ik praat erover met een leerkracht. 5,4% 5,8% 3, 12,4% Ik praat erover met mijn ouders. 18,3% Ik praat erover met een vriend of vriendin. 54,8% Ik probeer de oorzaak van het probleem aan te pakken. 23,6% Ik trek mij terug en laat het verdriet toe. Ik zoek informatie over mijn probleem op het internet, in een boek of een folder. Ik doe dingen die schadelijk kunnen zijn voor mijn gezondheid (druggebruik,zelfverwonding,...) Ik ga bewegen of sporten. 17,8% 15,9% 31,0% 53,2% Ik zoek de natuur op. 25,4% Ik luister naar muziek. 68,9% Niets bijzonder. 16,3% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 37% van de jongeren heeft niet het gevoel hun problemen de baas te kunnen. Ik kan mijn problemen de baas. helemaal niet waar Ik kan mijn problemen de baas. 9,1% 28,1% 45,9% 17,0% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% eerder niet waar eerder waar helemaal waar 1124 jongeren over goed in je vel 27 juni 2016 pagina 7 > 17

8 5 Bij wie kunnen jongeren terecht? Meer dan 80% van de respondenten beaamt de stelling Als ik me slecht voel probeer ik anderen daar zo weinig mogelijk mee te belasten. Als ik me slecht voel, probeer ik anderen daar zo weinig mogelijk mee te belasten. 2,0% 14,9% 39,2% 43,9% helemaal niet waar eerder niet waar eerder waar helemaal waar 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Contact en afspreken met vrienden geeft jongeren het meeste energie (81,8%) Wat geeft jou energie? 90,0% 80,0% 81,6% Afspreken met vrienden Muziek spelen of beluisteren 70,0% 66,4% 64,4% Een goeie babbel 60,0% Sporten 50,0% 40,0% 30,0% 49,4% 44,2% 43,6% 32, 28,3% Naar de jeugdbeweging of jongerenorganisatie gaan Creatief bezig zijn (dans, kunst, toneel, mode,...) Vrijwilligerswerk doen Boeken lezen 20,0% 10,0% 7,1% 11,0% Online Gaming Iets anders 0,0% Meer dan de helft (54,8%) vindt dit contact belangrijk om om te gaan met moeilijkheden. Twee op drie jongeren vindt dat hun vrienden hen begrijpen, terwijl slechts minder dan de helft vindt dat hun ouders hun situatie begrijpen jongeren over goed in je vel 27 juni 2016 pagina 8 > 17

9 Iets minder dan de helft (44,4%) van de bevraagde jongeren geeft aan dat vrienden niet altijd weet hebben van de moeilijkheden waarmee zij zitten. Ik heb het gevoel dat mijn ouders mij begrijpen. 19, 33,2% 33,8% 13,4% Ik heb het gevoel dat mijn vrienden mij begrijpen. 7,2% 28,8% 41, 22, helemaal niet waar eerder niet waar eerder waar helemaal waar Mijn vrienden weten hoe ik me voel. 8,6% 35,8% 41,3% 14,3% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% We vroegen de jongeren met wie ze kunnen praten over verschillende situaties: We zien ook dat vrienden de primaire gesprekspartners zijn over verschillende thema s als liefdesverdriet, rouw, problemen op school, gezinssituaties en pesten. Ouders worden als secundair aanspreekpunt gezien, vooral rond thema s als rouw en verlies en problemen op school. Bijna 10% van de jongeren geeft aan met niemand te kunnen praten. Opvallend is dat jongeren voor geen van de thema s de huisdokter als een aanspreekpunt zien jongeren over goed in je vel 27 juni 2016 pagina 9 > 17

10 Met wie kan je het beste praten over? iemand anders 5, 4,3% 7,4% 2,0% 3,4% de huisdokter 2,2% 1,1% 2,6% 1,1% 1,3% een psycholoog of therapeut 11,4% 12,4% 15,8% 7,0% 10,7% een begeleider in de jeugdbeweging of sportclub een leerkracht 1,9% 2,3% 2,6% 1,3% 2,1% 4,8% 17,1% 6,6% 0,8% 10,2% Rouw en verlies Problemen op school mijn broers of zussen 15,1% 13,9% 12,9% 9,6% 23,6% Moeilijke gezinssituaties Liefdesverdriet mijn ouders 6,2% 16,2% 20,2% 40,8% 40,4% Pesten mijn vrienden 29,9% 50,3% 52,1% 51,3% 65,7% niemand nog nooit meegemaakt 13,8% 8,2% 9,8% 10,0% 11,4% 20,2% 17,0% 26,4% 22,2% 43,8% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% Op welke plaatsen spreek je wel eens over hoe je je voelt? Overige (geef nadere toelichting) 12,9% op Facebook of andere sociale netwerksites 28,0% onder vrienden 76,3% in de sportclub, jeugdbeweging of hobbyclub op school 17,4% 23,6% thuis 42,2% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 1124 jongeren over goed in je vel 27 juni 2016 pagina 10 > 17

11 Wat verwachten jongeren van een gesprek met een vriend? 7 vraagt een luisterend oor. Belangrijk hierbij is dat luisteren best zonder te oordelen moet en dat begrip en inlevingsvermogen cruciaal zijn. Door te praten over hun probleem met iemand anders krijgen jongeren nieuwe inzichten, kunnen ze ventileren. Sport, muziek, wandelen, activiteiten met vrienden worden het meest naar voorgeschoven als manieren om afleiding te zoeken en gedachten te verzetten. Wat wil je bereiken door te praten met iemand uit je directe omgeving? (bv. ouder, vriend/vriendin, leerkracht,collega) niets dat de persoon jou helpt om zelf tot een oplossing te komen enkele opties van wat je zou kunnen doen hulp om je probleem op een andere manier te bekijken 4,8% 38,6% 51,9% 60,4% een luisterend oor, zonder meer 73,9% een pasklare oplossing 7,6% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% Wanneer je je niet goed voelt, wie merkt dat dan als eerste? mijn vrienden mijn ouders of voogd 54,1% 60, mijn broers of zussen niemand Iemand anders: een leerkracht een professionele hulpverlener (bv. huisdokter, andere familie een begeleider in de jeugdbeweging, sportclub... een begeleider in de voorziening waar ik verblijf 15,7% 12,3% 10,9% 6, 3,3% 2,1% 1,4% 1,2% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 1124 jongeren over goed in je vel 27 juni 2016 pagina 11 > 17

12 Wat doe jij om iemand anders te helpen? iets anders: 4,3% samen leuke dingen gaan doen 58,4% zeggen dat alles wel weer goed komt 27,4% luisteren 97,3% advies geven 56,0% niets 1,3% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 120% 1124 jongeren over goed in je vel 27 juni 2016 pagina 12 > 17

13 6 Over professionele hulpverlening 29% van de jongeren die met een psychisch probleem kampen (38%) is momenteel ook in begeleiding voor hun psychisch probleem. Binnen de totale groep respondenten is dit 1. Jongeren zetten de stap naar professionele hulpverlening: - Wanneer ze het gevoel hebben zelf hun problemen niet meer de baas kunnen (60,) - Op aanraden van iemand anders (42,1%) - Als ze het gevoel hebben nergens anders terecht te kunnen (37,1%) Wat zou maken dat jij professionele hulp gaat zoeken? Iets anders: 5,4% Ik zou nooit professionele hulp zoeken. 15,9% Dat iemand anders mij aanraadt om hulp te zoeken. 42,1% Dat ik het gevoel heb nergens anders terecht te kunnen. 37,1% Dat ik het gevoel heb zelf mijn problemen niet meer aan te kunnen. 60, 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% Als jongeren de stap zetten naar professionele hulp, wat vinden zij dan belangrijk? Voor bijna alle bevraagde jongeren is vertrouwelijkheid en continuïteit van hulpverlener de absolute prioriteit! Persoonlijk contact en Toegankelijkheid als in op elk moment beschikbaar zijn voor 90% van de bevraagde jongeren enorm belangrijk. En meer dan twee derde van de jongeren vindt kostprijs, anonimiteit en professionaliteit belangrijke voorwaarden jongeren over goed in je vel 27 juni 2016 pagina 13 > 17

14 Wat vind je belangrijk als je hulp zoekt? Dat je verhaal niet verder verteld wordt. 1% 1% 1 Dat je meerdere keren bij dezelfde persoon terecht kan. 1% 3% 2% Dat je persoonlijk contact met iemand hebt. 1% 9% Dat je op elk moment ergens terecht kan. 1% 9% 3% 26% 31% 36% 78% 68% 54% 52% Dat het goedkoop is. 7% 13% 9% 30% 41% Dat je omgeving (ouders, vrienden...) niet hoeven te weten dat je hulp zoekt. Dat je terecht kan bij iemand die professioneel is opgeleid om je te helpen. 3% 16% 17% 3% 33% 41% 41% 34% Dat je anoniem kan blijven. 2 2% 38% 29% Dat het gratis is. 12% 24% 9% 29% 2 Dat je kan praten met iemand die je persoonlijk kent. 13% 34% 4% 31% 17% Dat je op het internet hulp kan zoeken. 20% 36% 30% 9% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% helemaal niet belangrijk niet echt belangrijk Geen mening een beetje belangrijk heel belangrijk Wat verwachten jongeren van een gesprek met een hulpverlener? 7 wil hulp om zijn probleem op een andere manier te bekijken? 66% verwacht enkele opties over wat ze kunnen doen. Wat verwacht je van een gesprek met een hulpverlener indien je professionele hulp zoekt? iets anders: niets 1,6% 2,6% hulp om zelf tot een oplossing te komen enkele opties van wat ik zou kunnen hulp om mijn probleem op een andere een luisterend oor, zonder meer 60,9% 66,6% 74,6% 59,9% een pasklare oplossing 10,3% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% Wat moet volgens jongeren verbeteren aan de hulpverlening! 1124 jongeren over goed in je vel 27 juni 2016 pagina 14 > 17

15 Kostprijs is een van de meest benoemde drempels. Jongeren vinden een gesprek met psycholoog of therapeut te duur. Dit heeft oa. gevolgen voor hun anonimiteit, want ouders moeten om hulp gevraagd worden voor financiële lasten te dragen. Een terugbetaling zoals bij de huisarts vinden zij noodzakelijk. Ook heel praktische drempels als bereikbaarheid en beschikbaarheid moet volgens jongeren beter. Zij willen 24/7 hulp kunnen vragen en niet enkel tijden de kantooruren, laagdrempelige aanspreekpunten op plekken waar jongeren zelf zijn (scholen, universiteiten ) en vooral snel en efficiënt geholpen kunnen worden. Geen wachtlijsten, bezette telefoonlijnen, geplande afspraken Jongeren kennen het aanbod te weinig. Ze vragen meer info en duidelijkheid over de dingen die bestaan en waarvoor je waar juist terecht kan. Verspreiding en info-sessies via scholen wordt genoemd, maar ook goede communicatie via sociale media kunnen het aanbod bekender maken en de drempel verlagen Weg met het taboe. Volgens jongeren blijven hardnekkige taboes bestaan over psychische problemen en hulpverlening. Naar een psycholoog stappen voelt aan als niet normaal. Er wordt te weinig openlijk gepraat en er is te weinig positieve aandacht en sensibilisering. Wat vind je belangrijk als je hulp zoekt? Dat je verhaal niet verder verteld wordt. 1% 1% 1 78% Dat je meerdere keren bij dezelfde persoon terecht kan. 1% 3% 2% 26% 68% Dat je persoonlijk contact met iemand hebt. 1% 9% 31% 54% Dat je op elk moment ergens terecht kan. 1% 9% 3% 36% 52% Dat het goedkoop is. 7% 13% 9% 30% 41% helemaal niet belangrijk Dat je omgeving (ouders, vrienden...) niet hoeven te weten dat je hulp zoekt. 16% 33% 41% niet echt belangrijk Geen mening Dat je terecht kan bij iemand die professioneel is opgeleid om je te helpen. 3% 17% 3% 41% 3 een beetje belangrijk heel belangrijk Dat je anoniem kan blijven. 2 2% 38% 29% Dat het gratis is. 12% 24% 9% 29% 2 Dat je kan praten met iemand die je persoonlijk kent. 13% 34% 4% 31% 17% Dat je op het internet hulp kan zoeken. 20% 36% 30% 9% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 1124 jongeren over goed in je vel 27 juni 2016 pagina 15 > 17

16 7 Bekendheid van organisaties Hoe goed kennen jongeren onderstaande organisaties? 1124 jongeren over goed in je vel 27 juni 2016 pagina 16 > 17

17 8 Quotes Mijn zus kreeg pas de hulp die ze verdiende (geïnterneerde therapie die nodig was, omdat ze thuis weggevlucht was) toen het niet meer te ontkennen viel voor hulpverleners dat ze zichzelf begon uit te hongeren en selfharm deed. De hulp werd dus te lang uitgesteld Onlangs contacteerde ik slachtofferhulp, maar de lijn was bezet. Ze zijn maar open van 13-17u op weekdagen, wat totaal belachelijk is want mensen blijven na de kantooruren ook slachtoffer. Dus het meest essentiële voor hulpverlening is de beschikbaarheid 24/7 Ik vind het vaak onpersoonlijk. Ik ben ooit is mee moeten gaan met een vriendin die naar het JAC ging, ze had een code nodig om binnen te raken. En zo'n dingen lijken te groots. Als je als vijftienjarige al erkent dat je effectief met een probleem zit en je ziet dan zoiets voor je, zou ik mij zelf toch ook wel een beetje slecht voelen over het feit dat ik een extreem probleemkind lijk. Een psycholoog op elke school waar kinderen regelmatig naartoe moeten. Ik spreek uit eigen ervaring, ik had zelf nood als kind om regelmatig met iemand te praten tot ik vertrouwen had in die persoon om te vertellen dat ik seksueel misbruikt werd door mijn broer, mijn ouders gingen er op een verkeerde manier mee om en hielden het stil, zochten geen hulp. Waardoor ik nu de problemen ervan draag, kon er pas iemand over vertellen toen ik volwassen was, geraakte depressief en nam toen pas de stap naar hulp zoeken omdat ik het zelf niet wist dat ik het nodig had. In het middelbaar, een groep jongeren opleiden die hun mede leerlingen kunnen helpen en in contact staat met de leerlingenbegeleider. Leerlingen staan dichter bij leerlingen en weten vaak beter wat er gaande is, of als iemand hulp nodig heeft, maar er niet zelf om zal vragen. De eerste stap is te groot. Met een huisarts praat je er niet graag over, zij zijn meer voor 'echte' ziektes en kennen je vaak te goed. Om dan meteen een therapeut of psycholoog op te zoeken moet je al sterk in je schoenen staan. Meestal is het probleem op dat moment al veel erger geworden. Eigenlijk zou iedereen een soort van 'huistherapeut' moeten hebben, zoals een huisarts, maar dan enkel voor hoe je je voelt. Het CLB staat héél ver weg van onze leefwereld (in mijn school) en is niet aangepast aan wat sommige jongeren nodig hebben. Misschien zou het meer een 'thuisgevoel' kunnen uitstralen in plaats van 'hulpverleningsorganisatie' Er moet meer gefocust worden op mensen bij elkaar brengen, meer preventief maken dat mensen opnieuw een groepsgevoel ontwikkelen, want heel wat problemen kunnen volgens mij al een groot stuk opgevangen worden door beter in netwerken te staan en minder individualistisch te leven jongeren over goed in je vel 27 juni 2016 pagina 17 > 17