Slaapproblemen. na kanker. Jessa Ziekenhuis vzw. Dienst kwaliteit. versie juli 2015 (object-id 16038)

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Slaapproblemen. na kanker. Jessa Ziekenhuis vzw. Dienst kwaliteit. versie juli 2015 (object-id 16038)"

Jeroen Claessens
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Slaapproblemen Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! na kanker Dienst kwaliteit info@jessazh.be Tel: Jessa Ziekenhuis vzw Maatschappelijke zetel: Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt Tel: versie juli 2015 (object-id 16038)

2 Welkom Eén op drie volwassenen heeft wel eens last van slaapproblemen en maar liefst één op tien volwassenen lijdt aan chronische slapeloosheid. Bij kanker echter stellen we vast dat slaapproblemen eerder regel dan uitzondering zijn. Enerzijds brengt dit ziekteproces veel angst en zorgen met zich mee, anderzijds zijn we als we ziek zijn meer geneigd om tijdens de dag dutjes te doen, met als gevolg een verstoord dag- en nachtritme. Tenslotte kunnen lichamelijke klachten, de extreme vermoeidheid of bijwerkingen van medicatie eveneens ongunstige effecten hebben op de slaapkwaliteit. Daarom willen wij u via deze brochure helpen om zowel inzake preventie als behandeling aan de slag te gaan met uw slaapkwaliteit. 1

3 Inhoud 1. Wat verstaan we onder slaapproblemen? p Hoe ontstaan slaapproblemen bij kankerpatiënten? p Wat zijn de gevolgen van slaapproblemen? p Wat te doen tegen slaapstoornissen? p Praktische informatie p Contactgegevens p. 8 2

4 1. Wat verstaan we onder slaapstoornissen? Inslaapprobleem: het inslapen duurt langer dan 30 minuten. Doorslaapprobleem: meerdere keren per nacht ontwaken en moeilijk terug inslapen. Te vroeg ontwaken: de slaap tijdens de nacht verloopt wel goed, maar we ontwaken te vroeg, waarna terug inslapen niet meer mogelijk is. Niet uitgerust opstaan: Dit kan gebeuren ten gevolge van intensieve dromen of een erg onrustige slaap. Slaapapneu (periodes van ademstilstand) kan hierbij ook een rol spelen. 2. Hoe ontstaan slaapproblemen bij kankerpatiënten? Kwetsbaarheidsfactoren Extra gevoelig zijn kankerpatiënten die: voordien ook al licht sliepen en makkelijk wakker werden slaapproblemen in de familie hebben zelf eerder slaapproblemen hebben gehad eerdere psychiatrische problemen hebben gehad, zoals een depressie of angststoornis 3

5 Uitlokkende factoren Factoren die een slaapstoornis bij kankerpatiënten uitlokken of versterken zijn: opname in het ziekenhuis (weinig privacy, nachtelijke onrust, verstoring dag-nachtritme) misselijkheid, braken en pijn door kankerbehandelingen (chirurgie, radiotherapie, chemotherapie) nachtelijke opvliegers bij hormoontherapie (voor vrouwen met borstkanker of mannen met prostaatkanker) pijn, door een drukkende tumor of door de behandeling (chirurgie) verwardheidstoestanden (delier) bijvoorbeeld door koorts of behandeling bijwerking van medicijnen (o.a. corticosteroïden, opioïden, NSAID s, amfetamines etc.) Onderhoudende factoren Als u eenmaal slaapproblemen hebt, kunnen deze in stand worden gehouden door inadequate gedachten, bv. Als ik vanavond weer niet slaap, word ik nooit meer beter of slechte slaapgewoonten (slaaphygiëne), bv.: weinig activiteit of veel slapen overdag en langdurig gebruik van slaapmiddelen. 4

6 3. Wat zijn de gevolgen van slaapproblemen? Verminderde kwaliteit van leven Verminderde psychische draagkracht Toename overprikkeling Verminderde concentratie en aandacht Vergeetachtigheid Vertraagd functioneren en verminderde initiatiefname 4. Wat te doen tegen slaapstoornissen? Bewezen effectief tegen slapeloosheid is een combinatie van cognitieve gedragstherapie, ontspanningsoefeningen én beweging! Cognitieve gedragstherapie In onze slaapcursus leert u wat u zelf kan doen om uw slaapkwaliteit te verbeteren, zonder het gebruik van slaapmedicatie. Indien gewenst bespreken we ook samen hoe deze slaapmedicatie kan worden afgebouwd. Actieve medewerking en motivatie is noodzakelijk tijdens de training, aangezien deze cursus uitgaat van het principe dat uw gedachten, gevoelens en gedrag met elkaar verbonden zijn en zo van invloed zijn op uw slaapprobleem. 5

7 Volgende zaken komen aan bod: Inzicht verwerven in uw eigen slaappatroon aan de hand van een slaapdagboek Psycho-educatie over gezonde en slechte slaapgewoonten en de in stand houdende mechanismen Tips inzake een gezonde slaap-waakhygiëne Inwerken op het slaapgedrag aan de hand van specifieke technieken zoals stimuluscontrole en slaaprestrictie, Relaxatie en dagafbouw Informatie inzake slaapmedicatie en afbouw ervan Cognitieve therapie - Doorbreken van negatieve slaapgedachten -Piekerprogramma Hervalpreventie Ervaringen slaaptrainers Sessie 1: Ah, nu snap ik wat slaap is, hoe slaapmedicatie werkt en dat mijn gedachten en theorieën over slaap niet kloppen! Sessie 2: Ai, ik krijg een slaapschema opgelegd als dat maar goed komt en haalbaar is! Sessie 3: Hmmm, mijn nachtrust is minder, maar precies al wat beter 6

8 Sessie 4: Joepie, ik verlang weer naar mijn bed en zie er niet meer tegen op om te gaan slapen. Sessie 5: Ik slaap sneller in en door! Weer tijd voor rust in mijn leven! Sessie 6: Het lukt me om in het hier en nu te handelen en me minder te laten meeslepen door mijn piekergedachten! Sessie 7: Geen reden meer tot paniek, de vicieuze cirkel is doorbroken, ik ga slapen! Had ik dit maar eerder geweten Ontspanningsoefeningen Mindfulness, yoga, (progressieve) relaxatie, ademhalingsoefeningen. Beweging Hoeveel beweging u nog aankunt hangt natuurlijk erg van uw persoonlijke omstandigheden af en van het stadium van de ziekte. Maar hoe gering ook, iedere vorm van beweging helpt om beter te kunnen slapen (en tegen depressieve gevoelens). Medicatie? Liever niet! Soms zijn deze tijdelijk toch noodzakelijk. Het grote probleem van slaapmiddelen en kalmeermedicatie (benzodiazepines) is echter de gewenning, waardoor het middel minder werkzaam wordt bij langer gebruik en u eraan verslaafd raakt. 7

9 5. Praktisch informatie De slaapcursus bestaat uit 7 wekelijkse sessies van 2 uur. Groepen bestaan uit maximum 10 personen. Kostprijs: - Groepsessies: 250 euro (totaalpakket) - 7 sessies, syllabus en relaxatiecd inbegrepen Locatie: Jessa ziekenhuis Hasselt, campus Virga Jesse 6. Contactgegevens Slaaplabo Tel: Pneumologen Dr. Karolien Weytjens & Dr. Koen Demuynck Tel: Klinisch Psycholoog Gedragstherapeut Jessie Schoofs Tel: Jessie.schoofs@jessazh.be 8

Vergelijkbare documenten

Slaaptraining. Annelies Smolders Psycholoog - Psychotherapeut Slaaplabo Dr. Weytjens, verantwoordelijke arts. Jessa Ziekenhuis vzw.

Slaaptraining. Annelies Smolders Psycholoog - Psychotherapeut Slaaplabo Dr. Weytjens, verantwoordelijke arts. Jessa Ziekenhuis vzw. Slaaptraining Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Dienst kwaliteit E-mail: info@jessazh.be Tel: 011 30 90 22 Annelies Smolders Psycholoog - Psychotherapeut