Jaarverslag Centrum voor Israëlstudies 2016

Transcriptie

1 Jaarverslag Centrum voor Israëlstudies 2016 Postbus BB EDE

2 Inhoudsopgave: Algemeen... 3 Studiereizen als vertaling van de CIS-profilering... 3 Hoezo Israël?... 4 Contacten met Messiasbelijdende Joden... 4 Verbreding draagvlak... 5 Diaconale toerusting... 5 Diaconale hulp... 6 Het werk in Israël... 7 Terugkoppeling van Israël naar Nederland... 7 Theologische bezinning, onderwijs en netwerken in Nederland... 8 Heidag... 8 Publicaties... 9 Bestuur en organisatie Conclusie

3 Algemeen Het Centrum voor Israëlstudie heeft zich in 2016 verder geprofileerd als kenniscentrum. De verbinding tussen de opgedane kennis en ervaring in Israël en het werk in Nederland draagt op verschillende manieren vrucht. In het jaarplan voor 2016 waren hierbij vijf aandachtsvelden genoemd. Alle concreet genoemde doelen konden in 2016 worden behaald. Drie studiereizen als vertaling van de CISprofilering konden doorgang vinden. De publicatie voor een breder publiek, Hoezo Israël?, zag het licht. De positie van Messiasbelijdende Joden kreeg aandacht door de conferentie die op 23 november werd belegd met dr. Richard Harvey. De in het jaarplan ten vierde genoemde verbreding van het draagvlak werd gezocht en gevonden. En tenslotte werd ook op diaconaal gebied het nodige bereikt. In de volgende paragrafen zal elk van deze elementen apart worden toegelicht. Door alles heen zijn we dankbaar dat het CIS een actieve rol kan spelen in steeds nieuwe verbanden in de kerken en in onderwijsland en daarin de ontmoeting met Israël onder de aandacht kan blijven brengen. Het netwerk van contacten groeit nog steeds, in Nederland, Israël en ook daarbuiten. Daarnaast gaat het gewone werk door en wordt de vrucht van de ontmoeting met Israël ingedragen in de onderwijsinstellingen, waarin het CIS een vaste plaats gekregen heeft: de Christelijke Hogeschool te Ede (CHE), de Theologische Universiteit te Apeldoorn (TUA) en te Kampen (TUK), en via tal van toerustingsavonden in gemeenten in het land. In dit verslag zien we terug, maar ook vooruit. In 2016 zijn de ambities van het CIS met de participanten besproken op een hei-dag, waarin een aantal lijnen zijn uitgezet voor de middellange termijn. Ook daarvan zal in dit jaarverslag kort iets aan de orde komen. Studiereizen als vertaling van de CIS-profilering Het CIS was in 2016 betrokken bij de organisatie van studiereizen naar Israël voor drie verschillende doelgroepen. Door de contacten die in Israël zijn opgebouwd kunnen dit echte ontmoetingsreizen worden, die nauw beantwoorden aan de doelstelling van het CIS. Niet alleen voor de deelnemers is zo n reis van betekenis, zij worden ambassadeurs van wat zij hebben meegemaakt. Dat blijkt uit publicaties en ontmoetingen in Nederland na de reizen. Daarnaast zijn de reisgroepen ook voor het werk in Israël van groot belang, omdat de gesprekspartners van de Israëlconsulent op deze wijze kennismaken met het achterland van het CIS en het doel van zijn presentie daardoor duidelijker zichtbaar wordt. Van 8-16 april was er een gemeentereis onder leiding van Annemieke de Bruin. Dit was een pilot om te onderzoeken of dergelijke gemeentereizen ook een nieuw element van het CIS-werk kunnen worden. De reis is positief verlopen en werd met name gewaardeerd vanwege de meerwaarde van een aantal ontmoetingen met religieuze Joden en ook met Arabische christenen. Of er meer van zulke reizen komen hangt mede af van de bereidheid bij reisgroepen om in ruil voor deze meerwaarde ook een financiële bijdrage te leveren. Van juni organiseerde het CIS een predikantenreis naar Jeruzalem in het kader van de vraagstelling van deputaten Kerk en Israël van de Christelijke Gereformeerde kerken (CGK): Defining Israel in Jewish and Christian Traditions. Naast enkele deputaten vanuit de CGK werd een aantal andere deelnemers uitgenodigd te participeren in deze bezinning: de nieuwe voorzitter van het CIS, de voorzitter van Yachad (GKv), drie docenten uit Kampen (TUK), en twee leden van de Israëlcommissie 3

4 van de Hersteld Hervormde Kerk. Het programma was intensief, gevuld met lezingen van goede kwaliteit. Hoogtepunt was wel de chevroeta-sessie op het Schechterinstituut met een aantal rabbijnen en studenten van de rabbijnenopleiding. Ondanks enige aarzelingen aan de Joodse kant zijn we dankbaar dat dit contact gecontinueerd kon worden. Tijdens deze reis bleek opnieuw de waarde van het samen bestuderen van de schriften. Naast het contact met Joodse en Arabische gesprekspartners was voor deze predikantenreis ook het onderlinge contact van grote betekenis, als bezinning op de wijze waarop de opgedane kennis in Nederland kan worden ingedragen in de kerken en in het onderwijs. Van 6-20 oktober organiseerde het CIS een Israëlreis voor studenten aan de CHE, als minor in de vrije ruimte voor alle opleidingen. Deze module was evenals in voorgaande jaren vlot volgetekend en werd zeer positief geëvalueerd door de 23 deelnemende studenten. Opnieuw kreeg deze minor een gedeelde eerste plaats in de studentwaardering uit de vele minors die op de CHE worden aangeboden, wat het CIS enorm helpt om binnen het grote instituut, dat de CHE is, goed zichtbaar te blijven. Voor de CHE-docentenreis naar Israël, die het CIS in het voorjaar van 2017 organiseert, was dan ook ruime belangstelling, zodat deze in december 2016 was volgeboekt. Hoezo Israël? Na diverse publicaties waarin het CIS zich richt op predikanten en theologen, verscheen in 2016 het boek Hoezo Israël? Gespreksstof voor Bijbelkringen, uitgegeven door Boekencentrum in Zoetermeer. Bewust is ervoor gekozen om via deze publicatie een breder publiek te bereiken met de visie die we willen uitdragen. Alle medewerkers van het CIS hebben er aan bijgedragen en de eerste reacties zijn positief. In diverse gemeenten wordt het boek gebruikt in gesprekskringen. De gesprekken gaan over de betekenis van de verbondenheid met Israël, wat christenen daaruit voor zichzelf kunnen leren en ontvangen, maar ook over actuele vragen rond land en landbelofte en de betekenis van diaconaat in Israël. We hopen dat deze handreiking nog enige tijd dienstbaar zal blijven en het beoogde effect zal hebben: de vrucht van de ontmoeting met Israël indragen in de kerken. Contacten met Messiasbelijdende Joden Van meet af heeft het CIS oog gehad voor de positie van Messiasbelijdende Joden. Dat is helaas niet vanzelfsprekend voor een christelijke organisatie die streeft naar een inhoudsvolle ontmoeting met religieuze Joden. Toch wordt deze lijn de jaren door volgehouden. Op 23 november werd opnieuw een conferentie georganiseerd met een internationaal bekend Messiaans theoloog als hoofdspreker. Het thema luidde: Messiaanse stemmen over de Joodse feesten: uitdaging voor de kerk en Israël. Richard Harvey gaf s middags een historisch exposé en s avonds sprak hij over de relevantie van de Messiaanse stemmen over de Joodse feesten voor de kerk van vandaag. In workshops werd het thema uitgewerkt, soms geleid door tweetallen sprekers die vanuit verschillende visies subthema s inleidden: Joop Akker en prof. dr. Bernhard Reitsma over het thema Zijn de Joodse feesten Joodse of universele feesten?, prof. dr. Pieter Siebesma en drs. Kees de Vreugd 4

5 over Hoe denken Messiaans-Joodse theologen over het vieren van de Joodse feesten door niet- Joodse christenen? en Jacob Keegstra en Asaf Peled over de vraag Moeten/mogen christenen de sabbat c.q. de Joodse feesten vieren?. Onder leiding van ds. Sjaak Maliepaard werd de workshop Joodse feesten door het oog van een christelijke kunstenaar gehouden. Dr. Harvey gaf in de worskhop Joy with an 'oy!' voorlichting over de Messiaanse huisgodsdienst. Meer dan 70 bezoekers namen deel aan de conferentie. Het CIS onderhield verder contacten met de groep Messiaanse theologen van de Helsinki Consultation, met de Amerikaanse theoloog dr. Mark Kinzer, met diverse groepen in Israël, en uiteraard met de Nederlandse vereniging van Jeshua ha-masjiach belijdende Joden Hadderech. Plannen om de werkgroep waarin Hadderech zitting had op een andere wijze gestalte te gaan geven werden ontwikkeld en zijn nog in bespreking. Verbreding draagvlak In het communicatieplan van het CIS is de wens geuit het draagvlak te verbreden door te zoeken naar andere partners die wellicht kunnen gaan participeren in het stichtingsbestuur. Er is contact geweest met afgevaardigden van de Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt; GKv) en de Nederlands Gereformeerde Kerk (NGK). Binnen de GKv is een voorstel tot aansluiting bij het CIS niet aangenomen door de Generale Synode, terwijl er binnen de commissie die het contact met Israël onderhoudt wel toenadering tot het CIS is gezocht. Binnen de NGK is op de Landelijke Vergadering wel meer aandacht voor de verbondenheid met Israël gevraagd, maar het voorstel om tot het CIS toe te treden werd niet in meerderheid aanvaard. Om die reden is gezocht naar mogelijkheden een aantal zaken wel samen te doen, met name om de theologische en kerkelijke bezinning op de verhouding met Israël te blijven stimuleren. Besloten is om het materiaal dat het CIS voor Israëlzondag aanreikt ook binnen beide kerkverbanden ter beschikking te stellen. Een viertal theologen vanuit de GKv nam deel aan de laatste predikantenreis van het CIS. En afgesproken is om een academische conferentie te beleggen in 2018 in samenwerking met de TUA, de TUK en de NGP (Nederlands Gereformeerde Predikantenopleiding) om de vragen rondom Israël breder te thematiseren. Ondertussen groeiden ook contacten met de Israëlcommissie van de Hersteld Hervormde Kerk (HHK). Na een aantal verkennende gesprekken en deelname aan de genoemde predikantenreis naar Jeruzalem kwam de HHK tot het besluit om als waarnemer deel te nemen aan de bestuursvergaderingen van het CIS met het oog op een definitieve beslissing tot het al of niet toetreden tot de stichting aan het eind van Hiermee is een historische stap gezet. De hoop is dat door de eventuele toetreding van de HHK als nieuwe participant van het CIS in 2018 er substantiële capaciteitsuitbreiding voor het CIS mogelijk is. Diaconale toerusting Diaconaal consulent Wilma Wolswinkel MA heeft in 2016 aangegeven haar werk voor het CIS te willen beëindigen, vanwege het opstarten van een nieuwe studie en uitbreiding van haar al bestaande functie bij de GZB. Tot 1 september is zij nog voor onze stichting werkzaam geweest en heeft zij met zorg haar werkzaamheden overgedragen. Het projectbeheer werd overgenomen door mevr. Annemieke de Bruin-Steitner en voor het toerustingswerk ontstond een vacature, die in 2017 verder ingevuld zou worden. Wilma was bereid om tot de definitieve invulling van deze functie nog een aantal lezingen en workshops voor haar rekening te blijven nemen. 5

6 Tijdens het najaarstournee van Aart Brons heeft het CIS-team afscheid genomen van Wilma en haar bedankt voor haar inzet, enthousiasme en creativiteit. Een overzicht van de presentaties die in 2016 door Wilma zijn gehouden: 12 januari: Basisschool De Klaroen (Maarssen), presentatie over Yad Elie, alle klassen 9 februari: Presentatieavond over diaconaal werk in Israël, Stavenisse (Hervormd) 6 april: Workshop Ichthus College: Hoezo Israël? 16 april: Presentatie over diaconaal werk in Israël (met focus op House of Light gevangeniswerk), Capelle a/d IJssel (CGK) 21 september: College Verbredingsminor CHE 26 oktober: Presentatieavond over diaconaal werk in Israël, Onstwedde (PKN/CGK) 21 november: Presentatie diaconale projecten, werkgroep Klundert (Ger. Kerk) Diaconale hulp Namens de GZB en Deputaten Diaconaat van de CGK onderhoudt de diaconaal consulent de contacten met de partnerorganisaties in Israël en de Palestijnse gebieden. Vanuit de GZB werden de volgende projecten ondersteund: 1. Musalaha: Youth Desert Encounter 2. Aleh: activiteitenprogramma voor de locatie in Gedera 3. Shepherd Society: werkgelegenheidsproject in Bethlehem 4. Bible Society in Israel: Bijbels voor hulpbehoevenden in Israël Tijdens haar werkbezoek van 31 mei t/m 6 juni heeft Wilma Wolswinkel o.a. het project in Gedera van Aleh bezocht, samen met Aart en Tineke Brons. Dit project wordt sinds 2016 gesteund door de GZB. Voor de meervoudige gehandicapte kinderen wordt een activiteitenprogramma georganiseerd, waarbij goed gekeken wordt welke activiteiten passend zijn voor ieder kind. De activiteiten vinden zowel op de locatie zelf plaats als daar buiten. Zo worden er bezoekjes aan het strand, de bibliotheek of het theater gebracht. De werking hiervan is meervoudig. De kwaliteit van leven voor de kinderen wordt aanmerkelijk vergroot door deze activiteiten, ze genieten van de nieuwe indrukken en contacten. Daarnaast zijn deze kinderen door de activiteiten ook meer zichtbaar in de samenleving, wat de sociale acceptatie weer kan vergroten. Voor vrijwilligers zijn er veel mogelijkheden binnen Aleh en deze zijn meer dan welkom. Het is ook mogelijk om via de GZB vrijwilligerswerk te gaan doen voor deze mooie organisatie. Vanuit de CGK werden de volgende projecten ondersteund: 1. House of Light: gevangeniswerk en voedselbank 2. Schechter Instituut: TALI verzoeningsprogramma 3. STEP: Engelse lesprogramma s op de Westbank 4. Jemima: Thuiszorgprogramma Het TALI programma werd in 2016 voor het eerst ondersteund. Dit is een project waarin Joodse schoolklassen gekoppeld worden aan Arabische (met christelijke leerlingen). Gedurende het schooljaar ontmoeten deze kinderen elkaar en geven ze elkaar presentaties over hun religieuze feesten, verhalen en tradities. Aan de hand van interactieve spelletjes en opdrachten worden de kinderen uitgedaagd om over culturele en religieuze grenzen heen te kijken. Ook werd dit jaar voor het eerst het Engelse lesprogramma van de christelijke organisatie STEP on- 6

7 dersteund. Binnen dit project worden de cursussen in het centrum van Ramallah ondersteund. STEP hoopt met het aanbieden van deze programma s betere kansen te bieden aan met name Palestijnse jongeren. Tot slot onderhield het CIS contacten met de Joodse organisatie Yad Elie, die zowel door de CGK als de GZB ondersteund wordt, met de volgende projecten: 1. Schoolmaaltijden voor kwetsbare kinderen in Jeruzalem 2. Schooltuintjesproject in achterstandswijken 3. Bosbouwproject in het Jerusalem Forest Er is door Yad Elie in 2016 weer enorm veel werk verzet om zoveel mogelijk zowel Joodse als Arabische scholen en kinderen te kunnen laten profiteren van deze twee projecten. Het is mooi om te zien dat het werk steeds meer mag uitbreiden en dat ook ouders en leerkrachten hierbij betrokken worden. Zo werd er o.a. een seminar gehouden met het thema healthy snacks and educating towards responsibilty, waaraan 15 leerkrachten deelnamen. In september heeft mevr. Marion Kunstenaar oprichtster van Yad Elie het voorzitterschap overgedragen aan rabbijn David Lilienthal. Zij zal als erevoorzitter echter zeker nog betrokken blijven bij deze organisatie. Het werk in Israël De Israëlconsulent, ds. Aart Brons, woont en werkt sinds 2012 in Jeruzalem. Hij onderhoudt een veelheid en verscheidenheid aan contacten en relaties in Israël. Voor het CIS zijn deze essentieel. Centraal staan hierin de contacten met religieuze Joden. Bijzondere aandacht is er bovendien voor de relaties met Messiaanse Joden. Daarnaast zijn ook de contacten met Palestijnse christenen van betekenis. Persoonlijke contacten spelen een belangrijke rol. Daarnaast zijn er relaties via organisaties of platforms, zoals aan Joodse zijde: de Jerusalem Rainbow Group (waarvan ds. Brons voorzitter is), het Schechter Institute of Jewish Studies, het Center for Jewish-Christian Understanding and Cooperation, de Interfaith Encounter Association, het Pardes Institute, de Conservative Yeshiva in Jeruzalem, het TALI-project; met Messiaanse Joden: het Caspari Center, het Bram Center, Bible Society in Israel, Netivyah, en diverse gemeenten; met Palestijnse christenen: Bethlehem Bible College, Musalaha ; christelijk: Fraternity, Swedish Theological Institute en de Near East Ministry. Hij is actief in twee groepen die werken onder de paraplu van de Interfaith Encounter Association: de Circle of Light and Hope, waarin Joden, moslims en christenen elkaar ontmoeten, en de kring Jews and Christians Study the Gospel of Matthew, die door hem gestart is en geleid wordt. In maart nam hij deel aan de vijfdaagse conferentie Christ at the Checkpoint, in Bethlehem. Zijn vrouw Tineke Brons-Annot neemt als vrijwilliger actief deel aan werk van de stichting Elah, die zorg en aandacht geeft aan holocaust-survivors, die in de oorlogstijd in Nederland gewoond hebben en naar Israël zijn geëmigreerd. Dit werk is ook van belang door de contacten die het meebrengt. Terugkoppeling van Israël naar Nederland De terugkoppeling naar Nederland gebeurde door artikelen voor diverse kerkelijke bladen en door het weblog Ma Nisjma? ( In 2016 hield ds. Brons twee keer 7

8 een tournee. Thema s waren respectievelijk: Hoe kijken Joden tegen christenen aan? en Typisch Joods maar niet heus. Hij hield op acht plaatsen presentaties. Ook gaf hij drie interviews af, voor lokale omroepen en voor het Reformatorisch Dagblad. Hij is betrokken bij de diverse studiereizen die door het CIS georganiseerd worden. In juni was er een reis voor waar, zoals reeds aangegeven, diverse theologen aan deelnamen. In oktober was er weer, zoals ieder jaar, een groep studenten van de CHE, in het kader van hun opleiding (als onderdeel van de module Israël, Bronnen en Beroep ). Theologische bezinning, onderwijs en netwerken in Nederland De directeur, dr. Michael Mulder, bracht aan het begin van het jaar een extra werkbezoek aan Jeruzalem, met name om kennis te maken met de nieuwe rector van de rabbijnenopleiding van het Schechterinstituut, waar nauwe banden mee zijn gegroeid. In alle openheid kon gesproken worden over de intentie om met respect voor elkaars eigenheid te willen leren door te luisteren naar Gods stem, rondom de geopende Schrift. De chevroeta-sessies op het Schechterinstituut zijn bij elke theologische studiereis van bijzondere waarde, en het was goed om de bedoeling die het CIS hiermee heeft apart te bespreken. De directeur droeg ook dit jaar bij aan de kenniscirculatie door het geven van de colleges Kerk en Israël aan de Christelijke Hogeschool te Ede, Judaica en Kerk en Israël aan de Theologische Universiteit te Apeldoorn en enkele malen aan de Theologische Universiteit te Kampen (GKV). Hij werd gevraagd te opponeren bij de promotie van dr. Francois Viljoen aan de Radboud Universiteit te Nijmegen (over het onderwerp The Torah in Matthew) en dr. Hans van den Herik aan de VU in Amsterdam (over de uitleg van Ezechiël in Joods en christelijk perspectief). Hij werd uitgenodigd om van 4-11 april een collegereeks over Joodse hermeneutiek te verzorgen aan de North-West University te Potchefstroom, Zuid-Afrika, waar hij tevens gelegenheid kreeg een lezing over de verhouding van kerk en Israël te verzorgen voor de gehele staf van de theologische faculteit. Hij gaf daarnaast cursussen, bijdragen aan studiedagen, presentaties en gemeenteavonden in o.a. Heino (Prov. K&I Werkgroep Overijssel-Flevoland PKN), Veenendaal, Lelystad, Apeldoorn (conferentie Reformatie en Israël) Leuven (studiedag ETF over de Joodse feesten), Almere (Leeravond Parousiagemeente) en Putten (CGK). In Nederland werd net als in Israël een netwerk aan contacten onderhouden. De directeur is lid van het Overlegorgaan van Joden en christenen (OJEC) en de Protestantse Raad voor kerk en Israël. Naast de al genoemde contacten met de HHK, de GKv en de NGK zocht hij ook naar samenwerkingsmogelijkheden met Christenen voor Israël, de Near East Ministry en de Jules Isaac stichting. Heidag Op 28 oktober 2016 werd een heidag georganiseerd met bestuursleden, werkgroepvoorzitters, vertegenwoordigers vanuit de participanten en werknemers van het CIS. Onderwerp van gesprek was met name getuigen ; één van de drie pijlers van het CIS. Hoe wordt hier vorm aan gegeven in de Israëlische context en hoe is dit aspect ook beter uit te leggen richting onze achterban? Diverse aanwezigen hadden dit onderwerp ook voorbereid om hun zienswijze op het vraagstuk te delen. Belangrijk uitgangspunt is om onze eigen overtuiging niet te hoeven ontkennen in de ontmoeting, 8

9 waarbij sprake moet zijn van gelijkwaardigheid en wederkerigheid in het gesprek. De angst en terughoudendheid van Joden richting christenen is nog steeds aan de orde van de dag, wat ook gemerkt wordt in de ontmoetingen. De bescheidenheid die we voor ogen hebben in onze ontmoeting is gebaseerd (1) vanuit het verleden, (2) vanuit het geheimenis van Gods plan en (3) vanuit het besef dat Jezus aanwezig is in de Tenach. We willen met Israël luisteren naar de schriften en ontdekkenwat wij van hen kunnen leren. Daarnaast werd besproken dat ons werk vanuit de pijler dienen ook bijdraagt aan het getuigen. Zonder enige bijbedoeling dienend aanwezig te zijn, is een getuigenis op zich en opent ook deuren. Publicaties Ds. Aart Brons: Orthodoxe rabbijnen: Het christendom is geen vergissing, Verbonden (februari 2016) Schijnrein, Verbonden (april 2016) Protestantse pelgrims, Verbonden (augustus 2016) De loofhut- van buiten en van binnen, Verbonden (november 2016) Preekschets over Genesis 18:17-19, voor de Israëlzondag Gepubliceerd op de website ( Gen.18.php) Ontdekkingen in Israël. Reiswijzer voor protestantse pelgrims is een project waar drs. Kees Jan Rodenburg, destijds Israëlconsulent in dienst van het CIS, aan begonnen is, en nu door Aart Brons uitgewerkt; er hoort ook een website bij: israelreiswijzer.nl. Aart Brons, Michael Mulder en Wilma Wolswinkel, Hoezo Israël? Gespreksstof voor bijbelkringen, Zoetermeer 2016 Dr. Michael Mulder: Goede vrijdag en Pesach, De Wekker (18 maart 2016), 8-10 Jezus sterven op Pesach heeft diepe betekenis, RD 12 april 2016 Het woord uit Gods hart, De Wekker (27 mei 2016), 6-9 The presentation of the Infant Jesus in Luke 2:22-24, Unio cum Christo 2 (Oct. 2016), The Voice of Community. Jewish and Christian Traditions Coping with an Absurd Commandment (Deut. 21: 18-21) in Your Text, My Text, FS Dineke Houtman, Leiden: Brill, forthcoming Dat Jezus Christus Joods is van geboorte (1523) in Herman J. Selderhuis, Luther Verzameld, Utrecht 2016, dl. 1, Over de Joden en hun leugens (1543) in Herman J. Selderhuis, Luther Verzameld, Utrecht 2016, dl. 1, Workshop Paulus lezen met de Reformatoren op studiedag Reformatie en Israël, Apeldoorn 11 mei 2016 Lezing Belang en actualiteit van de (her)oriëntatie op Joodse liturgische wortels, Studiedag ETF, Leuven, 21 mei 2016 Diverse weblogs over Israël op Theogenblog RD/ND 9

10 Wilma Wolswinkel, MA: Twee bijbelstudies voor Bijbelstudieboekje Hoezo Israël? Yad Elie: schooltuintjes als brug tot verzoening, Verbonden, jaargang 60, nr. 1 (feb. 2016), 10. Hoezo Israël? Uitgekozen om tot zegen te zijn, Verbonden, jaargang 60, nr. 3 (aug. 2016), 10. Bestuur en organisatie Het bestuur van het CIS bestond in 2016 uit 6 vertegenwoordigers van de drie participanten. Daarnaast was dhr. P. van Turennout tot het eind van 2016 onafhankelijk penningmeester. Hij heeft in deze functie veel voor het CIS betekend, o.m. door de omzetting van het samenwerkingsverband naar een stichting in zakelijk opzicht goed te begeleiden. In de persoon van dhr. Y. Starreveld, docent aan de CHE, werd een opvolger voor hem gevonden. De GZB werd vertegenwoordigd door ds. C.J. Overeem MA en mr. A. van der Poel; Deputaten Kerk en Israël werden vertegenwoordigd door ds. M.W. Vrijhof en drs. F.W. van der Rhee; de CHE door dhr. N. Belo, tevens waarnemend voorzitter tot het einde van het jaar, en dr. P.A. Siebesma. In juni kon bekend gemaakt worden dat ds. Jacco Overeem het voorzitterschap geheel zou overnemen, wat per ultimo 2016 volledig gerealiseerd is. Naast het bestuur functioneren twee werkgroepen. De werkgroep Jeruzalempost begeleidt het werk in Israël onder voorzitterschap van mevr. I. Bulten-van Dijk. De werkgroep Messiasbelijdende Joden, voorgezeten door dr. P.A. Siebesma, richt zich op de relatie met deze specifieke groep. Hierin hebben vertegenwoordigers van het bestuur van de Nederlandse Vereniging van Messiasbelijdende Joden, Hadderech, een plaats, alsmede een vertegenwoordiger van de Voortgezette Gereformeerde kerken in Nederland (vgkn), ds. J. Maliepaard; mevr. M. Sytsma vertegenwoordigt in deze werkgroep de GKv (afgevaardigd door Yachad). Beide werkgroepen ondersteunen de directeur door advies en praktische hulp. Wilma Wolswinkel MA was tot 1 september verantwoordelijk voor het diaconale werk, zowel in projectbegeleiding als in voorlichting en toerusting in kerken; haar arbeidsomvang was 0,4 fte. In overleg met de participanten is ervoor gekozen om een aantal werkzaamheden binnen het CIS op een nieuwe manier te verdelen. Het projectbeheer werd overgenomen door mevr. Annemieke de Bruin- Steitner. Haar aanstelling als managementassistent werd verhoogd naar 0,6 fte. Een nieuwe toeruster werd geworven en aan het begin van 2017 aangesteld in de persoon van dhr. Tjerk Visser. In Jeruzalem werken ds. Aart en Tineke Brons; ds. Brons is aangesteld voor 1,0 fte. Dr. Michael Mulder is als directeur aangesteld voor 0,43 fte. Conclusie We zijn dankbaar voor de werkzaamheden die binnen het Centrum voor Israëlstudies konden worden verricht. We spreken de hoop uit dat deze dienstbaar zullen zijn aan de ontmoeting met Israël in de breedste zin van het woord, en dat de God van Israël hierin de eer zal ontvangen die Hem toekomt voor zijn trouw die alle verstand te boven gaat. 10