Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,"

Hidde ten Hart
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Ik vind het een van de boeiendste gelijkenissen uit de Bijbel: dat verhaal over de werkers in de wijngaard. Het verhaal is eenvoudig: een landheer huurt op verschillende tijden van de dag arbeiders in, en aan het eind van de dag krijgen ze allemaal hetzelfde loon. Of ze nu de hele dag hard hebben staan zwoegen, of er dat ze op het laatst een uurtje hebben meegewerkt. En als de werkers die de hele dag hebben gewerkt tegen datzelfde loon protesteren, en zeggen dat ze dat niet eerlijk vinden, legt de landheer hen het zwijgen op. Ik mag zelf weten wie ik wat geef, zegt hij dan. Het is een gelijkenis die direct reactie oproept. Natuurlijk vinden we dat niet eerlijk. Het is toch eerlijker als iedereen wordt beloond naar zijn of haar inzet. Een belangrijke economische vuistregel is, dat de hoogte van het loon overeenkomstig moet zijn met de geleverde inspanning. Dus wie zich meer inzet, wie meer werkt, moet ook meer betaald krijgen. Ik denk dat de meesten van ons het daar wel over eens zijn. En als je kijkt naar de reactie van de werkers van het eerste uur, uit de gelijkenis van Jezus, is dat een regel, een economisch basisprincipe, dat ook in die tijd gold. Nee, het is niet eerlijk war die landheer doet. 1

2 Maar de vraag is: gaat deze gelijkenis wel over wat economisch eerlijk is? Gaat het over de economie of over iets heel anders? Ik denk dat we de betekenis van deze gelijkenis allereerst moeten zoeken in de ecclesiologie: in wat het betekent om kerk, om gemeente van Christus te zijn. Ik denk dat het ons ook veel vertelt over de psychologie, over hoe wij mensen in elkaar zitten. En het vertelt ons ook over de theologie, over wie God is. Een natuurlijk gaat het ook over de praktijk, over hoe we in het dagelijks leven met elkaar omgaan. En dan komt ook de economie om de hoek kijken. Want alles is economie, maar economie is zeker niet alles. Lieve mensen, het leven is niet eerlijk. We hopen dat het goede wordt beloond en het slechte wordt gestraft, maar in de praktijk pakt dat soms heel anders uit. Mensen die het goede doen, krijgen ellende voor hun kiezen. En mensen die de kluit belazeren komen daar nog mee weg ook. Mensen die niet gemist kunnen worden, worden ziek en sterven veel te vroeg. En de grootste schurken worden gezond oud. Het leven is niet eerlijk. Het is een constatering, een worsteling van alle tijden. We hebben er over gelezen uit het Bijbelboek Maleachi: Wie zich goddeloos gedraagt gaat het voor de wind, wat heeft het voor nut om God te dienen? 2

3 Een begrijpelijke reactie, als je om je heen kijkt. En de God van Maleachi begrijpt het ook. Hij wordt niet boos en zegt niet dat je dat helemaal niet mag denken. Of dat je dat niet hardop mag zeggen. Nee, de Eeuwige hoort het. En hij luistert. En hij zal het niet vergeten. En tegenover de klachten van zijn volk, zet de Eeuwige het visioen van zijn toekomst. Er komt een dag, waarop het anders zal zijn. Waarop recht wordt gedaan. Waarop je zult zien waar het allemaal goed voor was. Een prachtige dag, waarop je zult huppelen als de kalfjes, die voor het eerst in de wei komen. Dat prachtige visioen is een antwoord op onze gevoelens van oneerlijkheid. Niet om ons zoet en stil te houden, maar juist om ons te inspireren om met dat visioen aan de slag te gaan. Er werk van te maken. Want wat we vandaag niet zien, kan morgen werkelijkheid zijn: oneerlijkheid, onrecht dat wordt rechtgezet. Er zit ook nog een andere kant aan die oneerlijkheid van het leven. En dat is de kant van psalm 130. Vaak zouden we willen dat alle onrecht en kwaad direct gestraft wordt. Tòt het moment dat we zelf degenen zijn die iets uithalen dat niet door de beugel kan. 3

4 Momenten dat we een ander tekort doen, door een vervelende opmerking, door geroddel, door ruzies die blijven voortwoekeren. Momenten dat we tekort schieten, en anderen niet kunnen of willen geven waar die ander behoefte aan heeft. Als we egoïstisch zijn en weigeren te delen. Noem maar, u kunt dat vast zelf wel invullen. En dan is het maar wàt fijn dat de wereld soms een beetje oneerlijk is. Dat wij niet direct worden afgestraft en afgeschreven, maar er vaak mee wegkomen. Of dat er zoiets bestaat als vergeving, een nieuwe kans. Zand er over en opnieuw beginnen. Psalm 130 is een grote zucht van verlichting, dat God geduldig met ons is, lankmoedig in kerkelijke taal. En dat God het goede met ons voor ogen heeft. Goedertieren, zongen we in de psalm. Prettig zo n God, die ons onze fouten niet aanrekent. Die onze misstappen niet hard afstraft. Dat geeft ruimte en lucht. Maar ook reden om bescheiden te zijn en niet te hoog van de toren te blazen. Nu naar de gelijkenis van de wijngaard uit Matteüs 20. Vlak voor deze gelijkenis, aan het eind van Matteüs 19, komen we een vraag van Petrus tegen. Petrus zegt tegen Jezus: Meester, wij hebben ontzettend veel opgeofferd om u te volgen. 4

5 We hebben alles achter ons gelaten en we zijn u gevolgd. Daar staat vast wel een mooie beloning tegenover. En als reactie op die vraag, vertelt Matteüs deze gelijkenis. Ik zei het al: ik denk dat we de betekenis van deze gelijkenis allereerst moeten zoeken in de ecclesiologie: in wat het betekent om kerk, om gemeente van Christus te zijn. Waarschijnlijk waren er in de eerste christengemeenten in Jeruzalem spanningen tussen de gelovigen van het eerste uur, van Joodse komaf, en latere gelovigen uit de volkeren. Joodse volgelingen van Jezus, die de hele Joodse wet hielden, alle 613 regels en geboden van de wet. Joden, die, omdat ze Jezus volgden, door andere Joden uit de synagoge en de familieverbanden gezet. En soms werden vervolgd. Het volgen van Jezus vroeg veel van hen, grote offers. En dan had je in de gemeente ook nog niet-joodse volgers van Jezus, die zich niet aan allerlei Joodse wetten hielden en waarschijnlijk ook geen problemen kregen met hun christen-zijn. Het kostte hen relatief weinig. Dat gaf spanningen binnen de gemeente, en de Joods christenen claimden een betere plek, een belangrijker stem in de kerk. Want zij brachten de grootste offers. En ze konden het niet hebben dat anderen, nieuwkomers met andere ideeën, die lang zulke grote offers niet hebben moeten brengen, dat die in de kerk net zoveel aandacht, ruimte en stem kregen, als zij. 5

6 De gelijkenis legt uit dat het zo niet werkt binnen de kerk. De een is niet belangrijker, niet meer waard dan de ander. In de kerk, in Gods gemeente, heeft niemand meer rechten dan een ander. Nieuwkomers, kinderen, jongeren, of mensen die niet of nauwelijks op zondag in de kerk komen, horen er net zo goed volwaardig bij, als mensen die iedere zondag op de voorste rij zitten. Want in de kerk gelden niet de wetten van de economie, maar de wetten van Gods genade. En God is vrij aan wij hij genadig is. Daar hebben wij niets over te zeggen en niet over te oordelen. Wat dat betreft doet deze gelijkenis denken aan de gelijkenis van de verloren zoon. En dan vooral aan die oudste broer, die klaagt dat zijn vader zo blij is om de terugkeer van zijn jongste zoon, terwijl hij, de oudste zoon, zich miskent voelt in zijn trouw. Dat is het lastige met genade, met vergeving. Het is fijn als we zelf niet worden afgerekend op onze fouten, maar het is lastiger te pruimen als een ander er mee wegkomt. En daarmee komt de vraag dichtbij: gunnen we het een ander om te krijgen wat wij krijgen? Als wij een nieuwe kans krijgen, gunnen we dat een ander ook? Ook al valt er misschien wat meer te vergeven? 6

7 Als wij bijvoorbeeld een vrijwilligersvergoeding of een kerstpakket krijgen, gunnen we dat een ander ook, ook als heeft die misschien wat minder gedaan dan jij? Kan je blij zijn met wat een ander krijgt? Of meet je dat direct af aan waar je zelf denkt dat je recht op hebt? Dat passen en meten en vergelijken kan van ons zure mensen maken. Dat kan de sfeer in een gezin, op het werk of in een kerk grondig verpesten. Wie vrij leeft, wie leeft vanuit de genade, die vraagt niet of wat ik heb meer of minder, slechter of beter is dan wat een ander heeft. Die kijkt of wat je hebt genoeg is om goed, tevreden van te leven. En of dat ook voor de ander geldt. Het ontmaskert de psychologie van de hebberigheid en zet ons op het spoor van gunnen en delen. En misschien is het vervelend om te horen, maar ik denk dat God niet veel boodschap heeft aan onze op-ons-zelf-gerichte gevoelens van rechtvaardigheid. Ik denk dat we God veel meer moeten verbinden met het heil voor kwetsbare mensen. De landheer vindt aan het einde van de dag nog een groep mensen die door niemand zijn ingehuurd. Waarom? Het staat er niet bij. Misschien zijn ze niet concurrerend genoeg. Misschien presenteren ze zich niet voldoende. Misschien komen ze uit een ander land. Misschien zien ze er niet sterk of sexy uit. En misschien hebben ze gewoon pech gehad, net overal naast gevallen. 7

8 Er staat nergens in de gelijkenis dat hun hulp in de wijngaard echt nodig is. Het zou zomaar kunnen dat het feit dat deze mensen de hele dag geen werk hebben, en dus zonder geld, zonder eten, zonder dagelijks brood naar huis moesten, dat dat reden genoeg was voor de landheer om ze alsnog in dienst te nemen. Economisch stom, want dat drukt de winst. Maar niet het economisch verstand, maar het barmhartige hart spreekt hier. Zo is het Koninkrijk van God. God gunt ieder mens het dagelijks brood, genoeg om te leven. En wie zijn wij, om dat dan een ander te misgunnen? Ook al gaat dat dan een beetje ten koste van onze overvloedige welvaart. En zo gaat het toch ook over economie. Alles is economie, maar economie is niet alles. Genade is alles. En gunnen. En leven uit barmhartigheid. Alleen zo brengt God ons samenleven terecht. In de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest. 8

Vergelijkbare documenten

De gelijkenis van de onbarmhartige dienstknecht. (Deze gelijkenis kun je lezen in : Mattheüs 18:21-35 )

De gelijkenis van de onbarmhartige dienstknecht. (Deze gelijkenis kun je lezen in : Mattheüs 18:21-35 ) Eerst lezen. Daarna volgen er vragen en opdrachten. Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was,