Bijlage: reductiemogelijkheden en reductievoorstellen

Transcriptie

1 Bijlage: reductiemogelijkheden en reductievoorstellen Paspoortwet en Wet GBA Het zwaarste deel van de administratieve lasten die voortkomen uit de Paspoortwet en de Wet gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens (GBA) wordt veroorzaakt door de verplichting voor de burger om zich persoonlijk te vervoegen op het gemeentehuis. Deze vorm van informatieverplichting is gericht op een goede identiteitsvaststelling ten behoeve van de uitgifte van betrouwbare reisdocumenten en een goede registratie van burgers in de basisadministratie. De Nederlandse reisdocumenten zijn in belangrijke mate ook identiteitsdocumenten. Om die daarvoor te kunnen gebruiken, moet de verkrijging ervan ook op een betrouwbare wijze hebben plaatsgevonden. Dit is overigens niet alleen in het belang van de overheid, maar ook van de burger en zijn of haar privacy. Om fraude tegen te gaan worden de reisdocumenten op een centrale plaats voorzien van persoonsgegevens. Hierdoor kunnen de aanvraag en uitgifte niet op dezelfde dag plaatsvinden. Om zeker te zijn dat het juiste reisdocument bij de juiste burger terechtkomt, moet de burger niet alleen voor de aanvraag, maar ook voor de uitreiking in persoon naar het gemeentehuis. Om de identiteit van kinderen beter te controleren, dienen zij bij het aanvragen van een bijschrijving in het paspoort aanwezig te zijn. Dit zijn twee informatieverplichtingen die de burger veel tijd kosten en soms tot irritatie bij de burger leiden. Hoewel het verminderen van administratieve lasten is meegewogen is, vanwege het verhoogde risico op identiteitsfraude, toch de keuze gemaakt de verschijningsplicht aan het loket te handhaven. De Nederlandse reisdocumenten worden conform de EU-regelgeving terzake voorzien van biometrische kenmerken (gelaatscan en vingerafdrukken). De Tweede Kamer heeft op 18 april 2005 een brief (TK , , nr. 26) ontvangen over de wijze waarop de EU-regelgeving in Nederland zal worden geïmplementeerd. Voor de totstandkoming van de gelaatscan wordt gebruik gemaakt van de foto die de burger moet inleveren bij het aanvragen van een reisdocument. Het maken van een live opname aan het loket bij de instanties die de reisdocumenten uitgeven is thans geen optie. De praktijkproef die in zes gemeenten is gehouden heeft op dit punt uitgewezen dat het nog niet mogelijk is om te garanderen dat aan het loket van de uitgevende instanties een opname kan worden gemaakt die aan de vereiste kwaliteitseisen kan voldoen. Dit is cruciaal voor de burger omdat de gelaatscan gebruikt wordt voor identificatiedoeleinden bij grenscontrole. Het aanpassen van circa locaties (dat zijn circa loketten) zou naast de bouwkundige consequenties ook uitermate kostbaar zijn. Kosten die, aangezien de prijs van het paspoort

2 kostendekkend is, door de burger opgebracht zouden moeten worden. De kale administratieve-lastenbesparing voor de burger bij het maken van een live scan bij de uitgevende instantie is becijferd op circa 1 mln uren en 8,5 mln. Het gevolg van bovenstaande is uiteraard een grote beperking voor de mogelijkheden tot reductie van de administratieve lasten voor de burger op deze terreinen. Hieronder worden de mogelijkheden genoemd die wél reductie opleveren. 1. Plaatsonafhankelijke dienstverlening Plaatsonafhankelijke dienstverlening houdt in dat een burger naar een andere gemeente dan waarin hij/zij als ingezetene in de GBA staat ingeschreven kan gaan voor bepaalde gemeentelijke diensten. Dit zou zowel voor GBA-uittreksels (Wet GBA), als voor reisdocumenten (Paspoortwet) kunnen gelden. Om het mogelijk te maken dat een burger zijn reisdocument in een andere dan de eigen gemeente kan aanvragen en ophalen is het noodzakelijk dat de gemeente waar de aanvraag wordt gedaan, toegang heeft tot de benodigde persoonsgegevens (uit de GBA) en de documentgegevens van de aanvrager (uit een centrale reisdocumentenadministratie). Daarbij moet de gemeente ook nog kunnen nagaan of er niet ook een aanvraag bij een andere gemeente is gedaan dan wel of er eerder een reisdocument is geweigerd. De financiële gevolgen voor bepaalde gemeenten zullen overigens naar verwachting ingrijpend zijn; uitgaande van de huidige systematiek zou de burger via de gemeentelijke leges deze extra kosten moeten gaan betalen. Met plaatsonafhankelijke dienstverlening moet de burger even vaak naar de gemeente toe als nu, maar de tijd die hiervoor nodig is zal worden bekort. Ook zal het dan vaak niet meer nodig zijn om voor een bezoek aan het gemeentehuis vrij te moeten nemen van het werk. Berekende reductie Het lijkt het een reële schatting dat ongeveer 12,5% van de mensen die per jaar voldoen aan de informatieverplichtingen Aanvraag paspoort en Aanvraag NIK (ongeveer mensen) 2x15 minuten minder tijd kwijt is aan de handeling gemeente bezoeken. Dit is bijna uur per jaar. Het is nog niet bekend of, en zo ja wanneer, dit voorstel kan worden ingevoerd, maar dit zal vanwege benodigde wetswijzigingen zeker niet eerder dan 2008/2009 kunnen zijn. 2. Uitwisseling gegevens politie en gemeente Bij de vermissing van een reisdocument dient de burger aangifte te doen bij de politie. Met een kopie van het proces-verbaal moet de burger naar de gemeente om de vermissing aldaar ook aan te geven. Daarna kan dan

3 pas een nieuw reisdocument worden aangevraagd. Indien de politie en de gemeente deze gegevens onderling uitwisselen, waardoor de aangifte bij de politie terechtkomt in een (beoogde) centrale reisdocumentenadministratie, hoeft de burger geen kopie van het procesverbaal te maken, maar kan gelijk een nieuw reisdocument worden aangevraagd. Overigens is hiervoor een wijziging van de Paspoortwet noodzakelijk. De dubbele aangifte van vermissing is nu in de regelgeving opgenomen om een drempel te creëren met als doel misbruik van en fraude met reisdocumenten tegen te gaan. Na een daartoe genomen besluit zal verder onderzocht moeten worden om te bezien of dit voorstel ten uitvoer gebracht kan worden, en onder welke voorwaarden. Overigens wordt hierbij opgemerkt dat als de elektronische aangifte bij de politie wordt ingevoerd, deze mogelijkheid opnieuw moet worden bezien. De elektronische aangifte moet immers minimaal even betrouwbaar als een aangifte in persoon, omdat anders het plegen van paspoortfraude mogelijk te veel zou worden vergemakkelijkt. Berekende reductie Dit betekent dat voor iedereen die jaarlijks voldoet aan de informatieverplichting Melden vermissing reisdocument (gemiddeld mensen per jaar) 0,10 en 43 minuten minder kwijt is. Dit scheelt en uur. Dit voorstel vraagt een wetswijziging. Het is nog niet bekend of, en zo ja wanneer, dit voorstel kan worden ingevoerd, maar dit zal vanwege de benodigde wetswijziging zeker niet eerder dan 2008/2009 kunnen zijn. 3. Uitvoeringspraktijk gemeenten In de uitvoering door gemeenten zou gedacht kunnen worden aan diverse voor de burger lastenverlichtende maatregelen, zoals verruiming van openingstijden, speciale loketten voor het aanvragen en afhalen van reisdocumenten, een afsprakensysteem ter ondersteuning daarvan, het plaatsen van fotohokjes op gemeentehuizen en het door de gemeente alvast anticiperen op de aanvraag van een reisdocument bij het naderen van de vervaldatum, door de aanvraag reeds voor te bereiden. Een aantal van deze voorstellen vraagt nogal wat aanpassingen van de werkprocessen binnen gemeenten. Het is daarom niet in te schatten of en zo ja wanneer ze worden ingevoerd. Bovendien heeft het Rijk geen directe zeggenschap over de uitvoeringspraktijk van gemeenten; het is dus aan de gemeenten zelf om te bepalen deze voorstellen wel of niet uit te voeren. Gemeenten kunnen hierin, ook door het Rijk, worden ondersteund door het delen van best practices. Er zullen aannames moeten worden gehanteerd in hoeverre gemeenten zelf invulling geven aan reductiemaatregelen. De mogelijkheid van fotohokjes op het gemeentehuis is niet al te ingrijpend voor gemeenten om in te voeren en

4 goed te kwantificeren. Daarom is hieronder deze reductiemogelijkheid berekend. Berekende reductie Fotohokjes plaatsen op het gemeentehuis Gemeenten zouden kunnen overwegen fotohokjes te plaatsen op gemeentehuizen. Uiteraard kan BZK gemeenten niet voorschrijven zulke hokjes op gemeentehuizen te plaatsen, maar door het delen van best practices lijkt het aannemelijk dat in 2007 ongeveer de helft van de burgers in de gelegenheid zal zijn om in een pasfotohokje op het gemeentehuis een pasfoto te laten maken. Er zijn al verschillende bedrijven die een dergelijke dienst aanbieden. Aandachtspunt is overigens dat de pasfoto die gebruikt wordt voor het reisdocument moet voldoen aan de internationale eisen. In de nulmeting is vastgesteld dat het laten maken van een pasfoto 30 minuten en 2 kost. De out-of-pocket kosten zullen niet dalen, maar de te besteden tijd wordt met een dergelijke actie gereduceerd met 20 minuten, wat ruim uur oplevert. 4. Elektronische gemeente Dat wat in de Wet GBA door de burger schriftelijk moet worden aangeleverd of aangevraagd, moet ook elektronisch kunnen plaatsvinden. Er wordt gewerkt aan een enik (elektronische Nederlandse identiteitskaart) die hoogwaardige identiteitsvaststelling op afstand mogelijk maakt, zodat verstrekking elektronisch plaats kan vinden. Dit kan voor een aantal informatieverplichtingen uit de Wet GBA en de Paspoortwet relevant zijn, zoals Toestemming paspoort/nik, Verzoek geheimhouding persoonsgegevens, Verzoek aanduiding naamgebruik en Verwijderen gegevens i.g.v. adoptie/geslachtswijziging. In sommige gevallen kan fysieke verschijning op het gemeentehuis zelfs komen te vervallen. Per geval kan de AL-reductie dan aanzienlijk zijn, maar vanwege de kleine aantallen is de totale reductie voor BZK gering, en wordt deze daarom niet verder gekwantificeerd. In de gemeente Beverwijk is een pilot gestart, waarbij een burger via internet (geauthenticeerd via DigiD) een GBA-uittreksel aan kan vragen, waarna er nadat er via internet leges zijn betaald een digitaal gewaarmerkt uittreksel in PDF-formaat wordt aangemaakt dat de aanvrager zelf via de site van de gemeente kan op halen. De reductie die hiermee te behalen is, is hier niet gekwantificeerd. De reductie slaat immers neer bij die departementen waar het GBA-uittreksel wettelijk wordt gevraagd.

5 Kieswet De gang van kiezers naar het stembureau valt binnen de definitie van een administratieve last, hoewel het gebruik maken van het stemrecht door velen niet wordt ervaren als een last. De volgens de meetmethode berekende administratieve lasten van de Kieswet zijn in totaal zeer fors. Als wordt uitgegaan van het feit dat gemiddeld één keer per jaar verkiezingen plaatsvinden bedragen de administratieve lasten jaarlijks in totaal uren en Los hiervan veroorzaakt de Kieswet ook, maar in totaal veel minder omvangrijk, administratieve lasten voor politieke partijen (in het kader van administratieve lasten aangeduid als georganiseerde burgers ). In de Kieswet is binnen de beschikbare mogelijkheden zo goed mogelijk geprobeerd om het voor burgers zo gemakkelijk mogelijk te maken om te gaan stemmen (groot aantal stembureaus, oproepkaart wordt vroegtijdig toegestuurd, mogelijkheid om anderen te machtigen een stem uit te brengen, enz.). Het kan natuurlijk altijd beter en hieraan wordt ook gewerkt in het project Kiezen op Afstand (KOA). Stemmen via internet of telefoon? De tijd voor het stemmen kan fors worden gereduceerd door alle burgers aan te bieden elektronisch te stemmen. Hiermee wordt de tijd die benodigd is om te stemmen teruggebracht van 31 minuten (bezoek aan stembureau) naar 15 minuten (schatting bij elektronisch stemmen), hetgeen een administratievelastenreductie zou opleveren van uren. Om deze reductie te kunnen realiseren dient de mogelijkheid om nog te kunnen stemmen in een stembureau te vervallen. Een dergelijke vergaande optie achten wij thans politiek onwenselijk. Begin 2002 is de politieke keuze gemaakt om nog niet over te gaan op een snelle algemene invoering van stemmen via internet of telefoon. Hiervoor bestonden (ook beveiligings-)technische, organisatorische en politieke argumenten (o.a. risico s voor stemgeheim en stemvrijheid) die grotendeels nog steeds gelden. Bovendien zijn hiervoor forse financiële investeringen nodig. Het volledig stemmen via internet is om deze redenen niet als administratieve- lastenreductiemaatregel opgenomen. Wel wordt geëxperimenteerd met elektronisch stemmen voor kiezers in het buitenland. Verderop in deze brief treft u daarover meer informatie aan. Samenvoegen van verkiezingen? Een tweede optie in dit verband waar niet voor is gekozen is het samenvoegen van verkiezingen. Door verschillende verkiezingen Tweede Kamer, Europees Parlement, Gemeenteraad en Provinciale Staten - samen te laten vallen, kunnen in één bezoek aan het stemlokaal de verschillende stemmen worden uitgebracht. De frequentie en daarmee de tijdsbesteding voor het

6 bezoeken van het stembureau (30 minuten) wordt dan in het meest gunstige geval teruggebracht van ieder jaar naar een keer in de vier jaar. Hierbij dient wel rekening te worden gehouden met politieke ontwikkelingen zoals de val van een kabinet die de frequentie van verkiezingen en daarmee de administratieve lasten kunnen verhogen. Het samenvoegen van verkiezingen wordt niet wenselijk geacht. In de discussies hierover in de Tweede Kamer werd niet zozeer het lastenverminderende aspect als voordeel genoemd, als wel de mogelijke verhoging van de opkomst bij met name Provinciale-Staten- en Europese- Parlementsverkiezingen. Steeds is echter expliciet de keuze gemaakt voor het gescheiden houden van de verkiezingen. Het belangrijkste argument hiervoor was dat ieder volksvertegenwoordigend orgaan zijn eigen verantwoordelijkheden en taken heeft en dus ook een eigen legitimatie door de kiezers behoeft. Het samenvoegen van verkiezingen heeft het risico dat de stem op gemeentelijk, provinciaal en Europees niveau te zeer beïnvloed wordt door de Tweede-Kamerverkiezingen, waardoor de aandacht voor de specifieke belangen van de andere organen onderbelicht raakt. Los hiervan brengt de samenvoeging van verkiezingen ook praktische problemen met zich mee. Samenvoeging van verkiezingen vereist een wettelijke regeling in de Kieswet, de huidige stemmachines kunnen niet meerdere verkiezingen tegelijkertijd aan (waardoor geïnvesteerd moet worden in nieuwe stemmachines; kosten: circa 80 mln) en daarnaast moet rekening worden gehouden met grondwettelijke bepalingen (onder andere t.a.v. verkiezingen Eerste Kamer in relatie tot Provinciale-Statenverkiezingen). Het samenvoegen van twee verkiezingen zou overigens een administratievelastenreductie van circa uren opleveren. Wat is wel mogelijk aan reductie bij de Kieswet? 1. Elektronisch stemmen voor Nederlandse kiezers in het buitenland Bij de EP-verkiezingen in 2004 is geëxperimenteerd met de mogelijkheid om het stemmen per telefoon en via internet voor Nederlandse kiezers in het buitenland mogelijk te maken. Daarnaast wordt onderzocht of er mogelijkheden zijn de stembescheiden voor Nederlandse kiezers in het buitenland te digitaliseren. Dit zou de administratieve lasten voor deze groep kiezers kunnen verminderen (minder postzegels voor aanvraagformulieren, minder tijd nodig voor invullen formulieren). Bij de Tweede- Kamerverkiezingen in mei 2007 zal in het kader van het project KOA naar verwachting weer een vervolgexperiment plaatsvinden. Het structureel wijzigen van procedures naar aanleiding van dit experiment zal echter pas kunnen gebeuren in de volgende kabinetsperiode. Het vervolgexperiment bij de Tweede-Kamerverkiezingen in mei 2007 zal leiden tot een reductie van uren en Vanwege de experimentstatus is in eerste instantie sprake van een incidentele

7 lastenreductie in Als dit experiment succesvol verloopt, zou dit na 2007 een structurele aanpak kunnen worden met een structurele lastenreductie. Bovendien zal een succesvol experiment meer zicht bieden op de mogelijkheden voor het breder toepassen van stemmen via internet/telefoon in de toekomst. Berekening reductie: Bij de Europese-Parlementsverkiezingen in 2004 hebben zich in totaal ruim Nederlanders in het buitenland laten registreren als kiezer, waarvan ruim aangaven met internet en of telefoon te willen stemmen. Uiteindelijk hebben ruim van die laatste mogelijkheid gebruik gemaakt. Bij een gemiddelde Tweede-Kamerverkiezing, registreren zich ruim kiezers. De verhouding bij deze verkiezingen in 2004 doortrekkend zouden in dat geval ca Nederlanders in het buitenland m.b.v. internet en/of telefoon stemmen. Reductie kosten: 2 x 0,39 (postzegelkosten) = 0,78 x stemmers = Reductie tijd: 25 minuten x stemmers = uren Of en in hoeverre de enik van invloed zal zijn op het komende experiment is nu nog niet te kwantificeren. 2. Beperken mondeling verzoek kiezerspas Op dit moment heeft de burger de keuze om een kiezerspas schriftelijk (33 minuten en 0,39) of mondeling (75 minuten) aan te vragen. Bij de mondelinge aanvraag moet de aanvrager naar de gemeente toe. Door alleen een schriftelijke aanvraag mogelijk te maken kan tijd gereduceerd worden, maar het is niet wenselijk de burger de bestaande keuzemogelijkheid te onthouden. Uit de nulmeting Administratieve Lasten Burgers blijkt dat het aantal mondelinge verzoeken fors hoger is dan het aantal schriftelijke verzoeken, ondanks de hogere tijdbelasting. Een burger zal dat alleen doen als dat voor hem uiteindelijk minder belastend is, bijvoorbeeld omdat hij toch in het gemeentehuis moest zijn voor een andere zaak, of omdat hij zoveel moeite heeft met schriftelijke procedures dat hij het prettiger vindt om naar het gemeentehuis te gaan. Daarom is er niet voor gekozen om de mogelijkheid voor mondeling verzoek af te schaffen, maar wel om met behulp van een stimuleringsbeleid (meer publiciteit door gemeenten over de mogelijkheid van schriftelijk verzoek) te zorgen dat het aantal mondelinge verzoeken afneemt. Berekening reductie: Het aantal mondelinge verzoeken bedraagt Het stimuleren van het schriftelijk aanvragen zou een reductie opleveren van 42 minuten per aanvraag. Naar schatting zullen de mondelinge aanvragen door een fors stimuleringsbeleid van schriftelijk aanvragen kunnen worden teruggebracht tot aanvragen.

8 Reductie tijd: uren. Toename kosten door stijging aantal schriftelijke verzoeken: x 0,39 =

9 3. Elektronisch indienen verzoek kiezerspas Zowel tijd als kosten kunnen fors worden teruggebracht als het mogelijk wordt om het verzoek kiezerspas elektronisch te kunnen aanvragen. De enik kan hier een belangrijke stimulans zijn, maar ook voor deze optie geldt (zie ook onder punt 1 elektronisch stemmen ) dat de mogelijkheden worden onderzocht en dat het structureel gebruik van deze mogelijkheid waarschijnlijk pas in de volgende kabinetsperiode kan plaatsvinden. Berekening reductie: Het totaal aantal aanvragen van een kiezerspas bedraagt , waarvan mondeling en schriftelijk. Het is moeilijk in te schatten hoeveel mensen hiervan gebruik zullen maken. In deze berekening wordt uitgegaan van 50%. Dit leidt tot de volgende reducties: Schriftelijke verzoeken; reductie in tijd: 521 uren; Schriftelijke verzoeken; reductie in geld: 678; Mondelinge verzoeken; reductie in tijd: uren; Mondelinge verzoeken; reductie in geld: Stemmen in een willekeurig stemlokaal binnen de eigen gemeente Enige reductie van tijd voor het bezoek aan het stembureau wordt gerealiseerd door de burger de mogelijkheid te bieden om te stemmen in een willekeurig stemlokaal binnen de eigen gemeente. Bij de Gemeenteraadsverkiezingen in maart 2006 zal het experiment voor stemmen in een willekeurig stemlokaal binnen de eigen gemeente worden uitgebreid naar alle gemeenten die dit willen, op basis van vrijwilligheid. In dat geval hoeven kiezers die in een ander stemlokaal binnen de eigen de gemeente willen stemmen geen kiezerspas meer aan te vragen, waardoor deze administratieve lasten verdwijnen. Berekening reductie Het totaal aantal mondelinge en schriftelijke verzoeken kiezerspas bedraagt Gelet op de uitbreiding van het experiment naar alle gemeenten die dit willen bij de GR-verkiezingen in 2006, wordt uitgegaan van een reductie van het aantal verzoeken met 70%. reductie schriftelijke verzoeken: - reductie in tijd: uren - reductie in geld: 949 reductie mondelinge verzoeken: - reductie in tijd: uren - reductie in geld: Het gaat hier om een incidentele administratieve-lastenreductie in 2006, maar de voorbereidingen om deze mogelijkheid zo spoedig mogelijk na het tweede experiment structureel te regelen in de Kieswet zijn al gestart, zodat dit, na

10 parlementaire instemming met het wetsvoorstel, in 2007 structureel landelijk toegepast kan worden en zorgt zodoende voor een structurele administratievelastenreductie. 5. Stemmen in een willekeurig stemlokaal buiten de eigen gemeente De tijd die nodig is voor het bezoek aan het stembureau kan fors worden teruggebracht als het mogelijk wordt om in een willekeurig stemlokaal in een andere gemeente te stemmen, bijvoorbeeld in de plaats waar men werkt, op stations, etc. Deze mogelijkheid wordt verder onderzocht, maar is naar verwachting niet realiseerbaar in deze kabinetsperiode. Randvoorwaarden hiervoor zijn: - nieuw soort oproepkaart (met echtheidskenmerken) is nodig; - er moet een centraal raadpleegbaar register met vervallen verklaarde oproepkaarten komen; - nieuwe stemmachines zijn nodig omdat 95% van de huidige stemmachines niet meerdere kieslijsten aankan (bij Provinciale-Staten- en Gemeenteraadsverkiezingen verschillen de kieslijsten per kiesdistrict); - extra beveiligingen en technische voorzieningen (o.a. PKI-infrastructuur en e-nik; worden thans wel ontwikkeld) zijn nodig (o.a. tegengaan uitbrengen meerdere stemmen door één persoon zou alleen kunnen als alle stembureaus via een beveiligde internetverbinding die de gehele dag toegankelijk is met elkaar informatie kunnen uitwisselen); - wijziging van de Kieswet is nodig. Los hiervan moet besloten worden of het wenselijk is dat mensen alleen met oproepkaart kunnen stemmen (nu kan het ook zonder kaart na identificatie op het stembureau met een geldig legitimatiebewijs), want anders moet er ook een Landelijk Kiezersregister komen. Berekening reductie: Aangenomen wordt dat naar schatting ongeveer 1,8 mln mensen buiten de eigen gemeente zullen stemmen. Hierbij wordt aangenomen dat de standaardtijd van 30 minuten voor de gang naar het stembureau gereduceerd wordt met 20 minuten. Totale reductie dan 1,8 mln. mensen x 20 minuten = uren. 6. Wijziging procedures registratie politieke partijen etc. In overleg met de Kiesraad wordt bezien of er reductiemogelijkheden zijn in de procedures rondom registratie voor politieke partijen, kandidatenlijsten etc. Nu kan nog geen inschatting worden gemaakt van de lastenreductie. 7. Modernisering modellen Er loopt een project voor modernisering van de modellen behorende bij de Kieswet. Dit zou ertoe kunnen leiden dat sommige formulieren eenvoudiger worden. Of dat ook een administratieve-lastenbesparing oplevert is moeilijk in

11 te schatten, maar als dit het geval is zal het waarschijnlijk een reductie in tijd (m.n. minder tijd nodig om formulieren in te vullen) zijn. Wet Nationale Ombudsman in samenhang met Algemene wet bestuursrecht Een groot deel van de tekst van de Wet Nationale Ombudsman is per 15 maart 2005 overgegaan naar de Algemene wet bestuursrecht. Daar maakt deze tekst deel uit van het klachtrecht. Inhoudelijk betekent dit voor de administratieve lasten dat de informatieverplichtingen die wellicht administratieve lasten veroorzaken nu dus alleen in de Awb (minister van Justitie is eerstverantwoordelijke minister) staan en niet meer in de Wet Nationale Ombudsman. Reductiemogelijkheden De Wet Nationale Ombudsman levert in totaal uren en aan administratieve lasten op. Er kan een reductie worden bereikt indien meer mensen gebruik maken van de reeds bestaande mogelijkheid om de klacht, bijbehorende informatie en de reactie op de bevindingen van de ombudsman elektronisch in te dienen en aan te leveren. De administratieve lasten kunnen zo omlaag worden gebracht met en met uren. Algemene wet gelijke behandeling In de nulmeting Administratieve Lasten Burgers is de Algemene wet gelijke behandeling opgenomen voor uren en 380 aan uitgaven. Reductiemogelijkheden: De uitgaven kunnen tot nul terug gebracht worden door elektronische indiening en aanlevering van stukken ( , scannen), zonder vervolgens ook schriftelijke indiening en aanlevering te eisen. Dit is nu al mogelijk. Het aantal uren kan op deze wijze met 81 worden teruggebracht. De verwachting is dat deze reductie automatisch zal optreden als het gevolg van het toenemende gebruik van internet. Het plegen van nog een extra inspanning weegt in dit geval niet op tegen de mogelijk te realiseren reductie. Wet op de lijkbezorging De administratieve lasten die verbonden zijn aan deze wet ( uren, 0,18 mln uitgaven) worden nagenoeg geheel veroorzaakt doordat de burger bij de gemeente een verlof tot begraven of verbranding dient aan te vragen. De administratieve last in tijd (1 uur bezoek aan gemeente) wordt door de burger in de praktijk overigens nauwelijks gevoeld. In bijna alle gevallen dient de begrafenisondernemer de aanvraag voor verlof tot begraven of verbranding in bij de gemeente, en niet de nabestaande zelf. Bij deze aanvraag dient een

12 verklaring van overlijden, afgegeven door de arts of een gemeentelijke lijkschouwer, of een verklaring van geen bezwaar van de officier van justitie tegen begraving of verbranding te worden overgelegd. Voor reductiemogelijkheden is gekeken naar de vraag of de gemeente de verlofverklaring uit eigen beweging naar de nabestaanden kan zenden. Dat bespaart de burger een gang naar het gemeentehuis. In het kader van de reductie Administratieve Lasten Bedrijven wordt bezien of het mogelijk is dat artsen de verklaring van overlijden geautomatiseerd naar gemeenten sturen (nu geschiedt dit door tussenkomst van een uitvaartondernemer). Vervolgens zou het (theoretisch) mogelijk zijn dat de gemeente een verlof tot begraven of verbranden opmaakt en aan de nabestaande toestuurt. Voor deze theoretische mogelijkheid wordt op de volgende gronden niet gekozen. De Wet op lijkbezorging bepaalt in artikel 18 dat in de lijkbezorging wordt voorzien door degene die het verlof tot begraven of verbranding aanvraagt. De nabestaanden van de overledenen moeten zelf bepalen wie het verlof aanvraagt; wettelijk is hieromtrent niets geregeld. Nu het voor de gemeente bij ontvangst van de verklaring van de arts of officier van justitie op voorhand niet bekend is aan welke nabestaande het verlof moet worden verstrekt, is het niet mogelijk het proces zo aan te passen dat de gemeente uit zichzelf na ontvangst van de verklaring van de arts of officier van justitie het verlof aan "de" nabestaande toestuurt. Aanpassing van artikel 18 van de Wet op de lijkbezorging is niet aan de orde: het is niet aan de wetgever om te bepalen wie van de nabestaanden verantwoordelijk is voor het doen begraven of cremeren van de overledene. Wat doet BZK voor anderen op het gebied van de Elektronische overheid? Samen met de ministeries van EZ, Fin en SZW heeft BZK in de beleidsnotitie 'Op weg naar de elektronische overheid' aangegeven welke infrastructurele basisvoorzieningen op ICT-gebied de komende tijd zullen worden gerealiseerd. Aan de realisatie van deze basisvoorzieningen werken ook andere departementen mee. Deze basisvoorzieningen brengen concrete mogelijkheden tot vermindering van de administratieve lasten voor burgers met zich mee. De invoering van onder andere het burgerservicenummer, de authenticatievoorziening DigiD, de enik, de formulierenmachine en de basisregistraties maken het mogelijk dat transacties van de burger met de overheid aan de fysieke balie sneller uitgevoerd kunnen worden, dat deze transacties ook op afstand vi a het internet kunnen worden verricht en dat er door de burger minder gegevens op formulieren hoeven te worden ingevuld. De potentiële effecten van de inzet van deze hulpmiddelen zijn in een onderzoek in samenwerking met de ministeries van Financiën en Economische Zaken kwantitatief in kaart gebracht. Consequente toepassing van deze hulpmiddelen kan op termijn een reductie van circa 10 procent van de totale administratieve

13 lasten voor de burger opleveren. Voor de verschillende categorieën van bouwstenen wordt hieronder aangegeven op welke wijze ze ingezet kunnen worden voor het verminderen van de administratieve lasten.

14 Het burgerservicenummer (MinBVK) Het burgerservicenummer (BSN) kan vanaf de streefdatum 1 januari 2006 door alle overheidsorganisaties worden gebruikt voor de vastlegging en raadpleging van gegevens die op de burger betrekking hebben. Het wordt tevens mogelijk dat gegevens zoals naam, adres en woonplaats met behulp van de voorzieningen van het burgerservicenummer uit de bevolkingsadministraties worden opgehaald. Dat betekent dus dat burgers straks niet meer op elk formulier deze gegevens hoeven vast te leggen. Daarmee wordt de tijd die nodig is voor het invullen van formulieren verkort. Het burgerservicenummer is de opvolger van het sociaalfiscaalnummer (sofi-nummer). Het verschil is onder meer dat er een betere kwaliteitsgarantie is van de koppeling van persoonsgegevens aan het nummer en dat er straks meer organisaties zijn die het BSN kunnen gebruiken. De digitale authenticatievoorziening DigiD (MinBVK, MinEZ en MinFin) en de enik (MinBVK) De DigiD maakt het mogelijk dat burgers op een betrouwbare manier op afstand kunnen communiceren met de overheid. Daardoor wordt het mogelijk dat een burger of een bedrijf diensten betrekt van de overheid vanachter een computer op het moment dat het de burger of bedrijf zelf uitkomt. De winst die daarmee geboekt wordt is dat de burger voor veel diensten niet meer naar het stadhuis of een andere overheidsbalie hoeft te gaan. Voor een aantal diensten volstaat de nu beschikbare versie van DigiD. Daarnaast wordt gewerkt aan een voorziening waarmee de burger een rechtsgeldige handtekening kan zetten. De beoogde drager van deze digitale handtekening is de Nederlandse identiteitskaart (NIK). Wanneer deze gerealiseerd is, dan kunnen op termijn vrijwel alle diensten waarvoor geen fysieke identificatie nodig is, door de burger digitaal worden afgehandeld. Ook bij gebruik aan de fysieke balie betekent de NIK voorzien van een digitale handtekening winst. Het BSN van een burger kan dan door een kaartlezer worden uitgelezen in plaats van het (foutgevoelige en meer tijd vergende) proces van het intikken van het burgerservicenummer. De formulierenmachine (MinEZ en MinBVK) De formulierenmachine is een voorziening die ervoor zorgt dat steeds meer formulieren van de gehele overheid ook digitaal op het internet ter beschikking komen. Het voordeel hiervan is dat de burger (en het bedrijfsleven) geen aparte aanvraag hoeft te doen om een formulier te verkrijgen, dat hij het thuis kan invullen en het eventueel vanuit zijn thuiscomputer kan versturen. Uiteraard kunnen gegevens die reeds eerder op een vergelijkbaar formulier zijn ingevuld, eenvoudig opnieuw worden gebruikt. In combinatie met de authenticatievoorziening DigiD, de enik en de productencatalogi ontstaat dan een compleet pakket voor elektronische dienstverlening voor de burger.

15 Basisregistraties (MinBVK, MinEZ, MinVROM) De verschillende basisregistraties die in ontwikkeling zijn hebben betrekking op personen, bedrijven, gebouwen, adressen en andere objecten. Een basisregistratie betekent dat organisaties de gegevens in zo n registratie niet meer bij de burger behoeven op te vragen maar uit de basisregistratie kunnen betrekken. De reductie in administratieve lasten bestaat eruit dat deze gegevens dus niet meer door de burger behoeven te worden aangeleverd. De burger blijft uiteraard wel zelf verantwoordelijk voor de actualisering van de gegevens in de basisregistraties. Een belangrijke basisregistratie in deze context is de GBA. Zo kan het bijvoorbeeld voorkomen dat de burger voor het verkrijgen van een dienst op bijvoorbeeld het gebied van onderwijs een uittreksel nodig heeft uit de GBA. In de huidige situatie speelt de burger dan als het ware voor postbode tussen de gemeente en de betreffende onderwijsinstantie. Nadat de GBA een basisregistratie is geworden en wanneer de daarbij behorende technische voorzieningen van het project Modernisering GBA zijn gerealiseerd, kan de onderwijsinstantie het uittreksel of een digitaal equivalent daarvan rechtstreeks uit de GBA betrekken. Administratieve lasten medeoverheden Naast inspanningen van onze zijde om te komen tot lastenreductie voor burgers door aanpassing van rijksregelgeving, heeft dit ministerie ook een verantwoordelijkheid voor de coördinatie van de reductiemaatregelen van administratieve lasten van medeoverheden. Het gaat om lasten die decentrale overheden veroorzaken voor burgers, bedrijven en eventueel instellingen. De medeoverheden zijn zelf verantwoordelijk voor het aanpassen van hun regelgeving, maar hebben daarnaast baat bij maatregelen door het Rijk. De administratieve lasten op provinciaal en lokaal niveau kunnen immers ook veroorzaakt worden door medebewindsregelgeving van het Rijk met beleids- en uitvoeringsvrijheid voor medeoverheden. In het kader van de Code Interbestuurlijke Verhoudingen heeft het kabinet met IPO en VNG afgesproken uiterlijk dit najaar concrete reductieafspraken te maken. In het Overhedenoverleg van 18 mei jl. hebben we deze ambitie en de urgentie nog eens benadrukt, nu alle nulmetingen gereed zijn. Dat geldt zeker voor de administratieve lasten voor burgers. De gemeenten spelen een belangrijke rol in het reduceren van deze lasten omdat 41% van de lasten via het gemeenteloket loopt (via medebewindswetgeving en autonome lokale regelgeving). De administratieve lasten van burgers door gemeenten worden grotendeels veroorzaakt door medebewindsregelgeving met beleidsvrijheid. Bij de georganiseerde burgers worden de meeste lasten veroorzaakt door autonome regelgeving. De VNG is momenteel bezig met het opstellen van een snoeiplan waarin de VNG ook zal aangeven voor welke reducties zij een bijdrage van het Rijk verlangt. Bij de provincies worden de administratieve lasten voor burgers en de (georganiseerde) burgers juist veroorzaakt door subsidieaanvragen van

16 provincies zelf. De aanpak van IPO is dan ook met name gericht op de individuele provincies en het verspreiden van best practices.