Snel aan de slag met. Licht 1. digifotocursus robert van den eijk. Cursus Compleet ver 2.3

Transcriptie

1 9 Snel aan de slag met Licht 1 digifotocursus robert van den eijk Cursus Compleet ver 2.3

2 Inhoud 1 - Bekende fotografen - Ellen Kooi Inleiding licht Kleur van het licht, witbalans Flitsen & andere hulpmiddelen 19 Oefeningen 26 Begrippenlijst 30 Wij fotografen werken met dingen die continu verdwijnen en als ze verdwenen zijn kan niets op de wereld ze weer terug laten komen. Je kunt een herinnering niet fotograferen! Henri Cartier-Bresson, Franse fotograaf 2

3 1 - Bekende fotografen - Ellen Kooi (geb. Leeuwaarden 1962)

4 1 - Bekende fotografen - Ellen Kooi (geb. Leeuwaarden 1962) Ellen Kooi fotografeert herkenbare landschappen. Het is het bos waar je ooit gewandeld denkt te hebben of het polderlandschap dat je vanuit een treinraampje zag. Maar de aanwezigheid van een persoon op een bepaalde plek of een specifieke lichtinval prikkelen de fantasie. Het bos krijgt een toverachtige sfeer, het huis in de polder lijkt het laatste huis aan de rand van het bestaan. Ellen Kooi Sprookjesachtige scènes nemen ons mee in een dramatische fantasiewereld, zodat we ons voor even Alice in Wonderland voelen. Kooi s voorliefde voor regie is onmiskenbaar in elke foto aanwezig. En dat is ook niet gek, want de fotografe is begonnen als theaterfotograaf. Ellen Kooi ensceneert altijd haar foto s en wil met haar foto s een persoonlijk verhaal vertellen. Zo was Ellen Kooi een keer in Lissabon waar bepaalde bomen haar opvielen. Deze bomen hadden een horizontale onderkant en mooie bladvorming. Het bladerdek was zo dicht dat je er niet door heen kon Lissabon, meisjesbenen kijken. Ze vroeg zich af wat er allemaal wel niet in dit soort bomen zou kunnen gebeuren. Uiteindelijk is het idee ontstaan van de meisjeskinderbenen in de boom. Het licht in haar foto s probeert Ellen altijd subtiel te doen. Het moet eruitzien alsof je het landschap zo zou kunnen tegenkomen, maar dat je je dan toch afvraagt waarom je het nog nooit bent tegen gekomen. Om dit voor elkaar te krijgen werkt ze altijd met een lichtassistent en neemt ze veel lampen mee naar een locatie. 4

5 1 - Bekende fotografen - Ellen Kooi (geb. Leeuwaarden 1962) De foto s die Ellen maakt kunnen op twee manieren ontstaan. De eerste manier begint vanachter haar bureau. Soms heeft ze een idee dat ze eerste helemaal uitwerkt. Deze manier van foto s maken is het meest lastige omdat ze soms weken moet zoeken naar een locatie die aansluit bij het idee. Als voorbeeld noemt ze de foto met de vrouw die een soort brug vormt met een turnoefening over een beekje. Het vinden van een beekje met de juiste breedte was een enorm karwei, omdat in Nederland de breedte van beekjes aan bepaalde normen moet voldoen wat niet overeen kwam met de wensen van Ellen. Overigens zijn bij deze foto de zijkanten van de sloot nauwkeurig uitgelicht. Het meisje met de kikkervisjes 5

6

7

8

9 1 - Bekende fotografen - Ellen Kooi (geb. Leeuwaarden 1962) De tweede manier waarop foto s ontstaan bij Ellen is als ze op een plek is waar ze een gevoel krijgt dat ze er wat mee kan gaan doen. Vervolgens gaat ze aan de slag om het uit te werken. Bij deze manier komt het idee als het ware uit het landschap. Volgens Ellen is de ene manier niet beter dan de andere. Beide kunnen goede foto s opleveren. Hoewel het lijkt alsof Ellen veel doet met Photoshop, vertelt ze zelf dat dit mee valt. Ze gebruikt Photoshop voornamelijk om bredere landschappen te maken. Als ze dit zou doen met een supergroothoekobjectief dan krijgt ze ronde lijnen in haar foto s. Die ronde lijnen wil ze niet dus fotografeert ze links, midden, rechts en die maakt ze met de computer aan elkaar. Eventuele kleine onvolkomenheden werkt ze weg met Photoshop maar voor de rest laat ze het beeld zoals het is. Dat laatste is min of meer een principe van haar. Ellen werkt het meest met kennissen en familieleden. Vooral haar twee dochters betrekt ze vaak bij de fotografie. Ze vind dit makkelijker om mee te werken. Zo vertelt ze dat ze een keer in Italië is geweest met beide dochters om foto s te maken. De ene dochter hield een flitser vast terwijl de andere een sprong maakte voor de camera. Op deze manier lijkt het alsof je met de familie aan het spelen bent. Eén van haar dochters, de ander hield de flits vast

10 2 - Inleiding licht

11 2 - Inleiding licht De letterlijke vertaling van fotografie is: schrijven met licht. Is er geen licht dan zijn er geen kleuren en contrast en dus ook geen vormen. Licht is een onmisbaar ingrediënt voor een foto. De hoeveelheid, richting, verdeling en kleur van het licht bepalen het karakter van de opname. Als we achteloos naar de wereld om ons heen kijken, zullen we zelden specifieke kenmerken van licht waarnemen, maar kijken we met een fotografisch oog dan zien we dat het licht om 12 uur s middags heel anders is dan bij zonsondergang. Dat kunnen we gebruiken om een onderscheidende opname te maken van een anders alledaags onderwerp. Lichtsoorten Er zijn veel soorten licht en lichtbronnen. Een eenvoudig onderscheid in het soort licht is bestaand Deze foto is gemaakt met een extreme groothoek. Des te verder van de zon, des te blauwer is de lucht! licht en licht in de studio. Het laatste hoeft niet een professioneel ingerichte studio te zijn, maar kan ook een huiskamer of hobbyruimte zijn waar met kunstlicht wordt gewerkt. Bij bestaand licht denken we altijd aan daglicht buiten, maar het kan ook daglicht zijn dat binnen wordt gebruikt, bijvoorbeeld in een serre of bij een dakraam. Bestaand licht Ga maar eens op een betrokken dag buiten staan en kijk goed om u heen. De kleuren zijn niet sprankelend en het contrast is laag. Nergens is een harde schaduw of een glanspunt te zien. Het licht is 11

12

13 2 - Inleiding licht als gevolg van het dichte wolkendek zeer homogeen verdeeld en diffuus alsof we in een witte tent staan. Het licht is uitermate geschikt om registrerend onderwerpen te fotograferen, zoals bij macro s, maar is minder geschikt voor landschapsfotografie. Zodra de zon vrij baan krijgt, zien we de kleuren opleven en ontstaat veel contrast met diepe schaduwen. Midden op de dag werkt de zon als een felle puntlichtbron. Tegen de avond wordt de weg van het zonlicht langer, dus minder fel en meer verdeeld. Bovendien verandert het van kleur: van wit naar geel en rood. Deze lage zon zorgt voor zogeheten strooilicht. Samen met de warme kleur geeft dit vooral bij landschapsfotografie een extra sfeervol accent aan foto s. Als de zon schijnt is er niet alleen op de grond veel te zien maar ook in de lucht. Deze zal blauw zijn met mogelijk hier en daar een wolkje. Kijk maar eens goed en zie dat de lucht het meest blauw is precies aan de andere kant dan waar de zon staat. Draait u vanuit dat punt naar de zon toe, dan neemt de blauwe kleur af. Er is steeds meer tegenlicht, wat moeilijker fotograferen is. Een indicatie van de stand van de zon ten opzichte van het te fotograferen onderwerp is nuttige informatie voordat u op pad gaat. Gebruik hiervoor applicaties als Google Maps of Live Maps en let daarbij op zomer- en wintertijd. De hoeveelheid, richting, verdeling en kleur van het licht veranderend gedurende de dag, maar zij is ook per seizoen verschillend. Behalve dat de kracht en kleur van het zonlicht anders is in de zomer dan in de winter, is vooral de hoogte van de zon een belangrijk verschil. In de winter blijft de zon relatief laag en zijn er altijd lange schaduwen aanwezig. Dit kan worden gebruikt als bijzonder sfeeronderdeel van de foto, maar soms kan het ook een goede Door het bedompte weer ontstaat een grauwe contrastloze opname! opname in de weg staan als de lange schaduw het hoofdonderwerp in het donker zet, zelfs om 12 uur s middags. Het blauw kwartiertje (volgende bladzijde) is de benaming van een korte periode vlak voor zonsopkomst en net na zonsondergang waarbij de lucht prachtig blauw kleurt en landschappen en natuur een bijzonder sfeervol karakter krijgen. 13

14

15 2 - Inleiding licht Studio Zoals het licht buiten is verdeeld, zo kan dat ook in de studio of huiskamer. De lichtbronnen zijn dan flitsers of continue lampen waarvan we soms het licht met softboxen en reflectoren zo veel mogelijk proberen te verdelen en een andere keer weer concentreren met een snoot of honingraat. Belichten we het onderwerp met een flitser of een lamp langs slechts één kant, dan zien we hoog contrast (portret, product) en veel structuur (macro). Belichten we langs twee zijden, dan ontstaat een vlakke opname. Voordeel van een studio ten opzichte van buiten of een locatie met bestaand licht is dat we de belichting volledig in eigen hand hebben en zo het karakter van het onderwerp volledig kunnen bepalen. op je foto. Daarbij komt ook nog dat mensen hun ogen dichtknijpen voor het harde licht. Dat ziet er niet echt mooi uit. Er zijn twee manieren om hard licht te sturen. Dat is met een reflector of door een diffuser. Het verschil tussen hard (boven) en zacht licht (onder). Zacht Licht Zacht licht is diffuus en geeft een zachte schaduw in je foto. Het is het gebruik van indirect licht van je lichtbron. Je kunt bijvoorbeeld een bewolkte dag vergelijken met een hele grote softbox die in de lucht hangt, tussen de lichtbron en jou in. De zon schijnt nog steeds op de aarde, maar wordt gefilterd door de wolken, waardoor zacht licht ontstaat. Hard Licht Als je ooit eens hebt geprobeerd om een portretfoto midden op een heldere zonnige dag te maken weet je wat hard licht is en waarom het zo lastig is. Zonlicht geeft een grote hoeveelheid intens licht van slechts één lichtbron. En dat geeft harde lichtplekken 15

16 3 - Kleur van het licht, witbalans

17 3 - Kleur van het licht, witbalans Kleur speelt een belangrijke rol in het slagen van een foto. Soms moet die kleur zo natuurgetrouw mogelijk zijn en in andere gevallen moet ze aansluiten bij ons verwachtingspatroon of smaak. Ook de afwezigheid van kleur kan het karakter van een opname versterken. Zelfde omgeving, zelfde bestaande licht, echter gemaakt met verschillende witbalansinstellingen! 17

18 3 - Kleur van het licht, witbalans Hoewel we de kleuren van een afbeelding in een fotobewerkingsprogramma kunnen aanpassen, kijken we hier vooral naar de mogelijkheden om de kleuren te sturen met behulp van de instellingen van de camera. De belangrijkste instelling op een camera die de kleuren van de opname beïnvloedt, is de witbalans. Deze staat standaard op automatisch (auto white balance, AWB) en is in staat om de kleurtemperatuur van de lichtbron zodanig te compenseren dat een grijs onderdeel ook inderdaad neutraal van kleur blijft. Elke lichtbron heeft namelijk zijn eigen kleur(temperatuur) en als die niet zou worden gecompenseerd zouden opnamen bij kunstlicht sterk geel zijn gekleurd en foto s in de schaduw een blauwe kleurzweem hebben. Is de automatische witbalans in bepaalde gevallen niet nauwkeurig genoeg, dan kan worden gekozen voor een vooringestelde witbalans op de camera, zoals gloeilamp, tl-licht, flits of schaduw. De resultaten zijn waarschijnlijk iets beter, maar gaat u van binnen naar buiten en vergeet u de witbalans (gloeilamp) aan te passen, dan zullen alle foto s een sterke en onherstelbare blauwkleuring hebben. Met een voorkeuze voor witbalans bent u minder flexibel. Met bijna alle camera s kan een handmatige witbalans worden gemaakt op basis van een referentie die u hebt gemaakt met behulp van een vel wit papier in het betreffende licht. Bij sommige spiegelreflexcamera s kan zelfs een kleurtemperatuur worden ingesteld. Voor een gloeilamp is dat ongeveer 3000K, voor tl 4000K, buiten in de zon 5000K en bij betrokken weer 6000 of 7000K. Tijdens zonsopkomst en zonsondergang doorloopt de k1eunemperatuur in korte tijd zelfs een scala van waarden. Is de witbalans echt kritisch, zoals bij product- of bruidsfotografie, dan moet in RAW worden gewerkt waarbij in de conversie de witbalans, eventueel gebaseerd op een meegefotografeerde grijskaart, kan worden ingesteld. Ook weer gemaakt met verschillende witbalansinstellingen Overigens is het de vraag of de witbalans altijd volledig moet aansluiten op de kleurtemperatuur van het onderwerp. Een foto van een etentje bij kaarslicht wordt dan erg kil (mag gelig zijn) en een opname van een ijskoud sneeuwlandschap te warm (moet een beetje blauw zijn). De fotograaf is immers degene die bepaalt hoe de kleuren moeten zijn ; hij moet de baas blijven over de resultaten van de witbalans. Zo kunnen we de witbalans op een zonnige dag met een strakblauwe lucht op tl zetten om het blauw te benadrukken of bij een portret bij flitslicht op bewolkt 6000K, zodat de huidstinten iets warmer zullen zijn.

19 4 - Flitsen en andere hulpmiddelen

20 4 - Flitsen en andere hulpmiddelen In een studio kunnen we het licht met allerlei hulpmiddelen naar onze hand zetten. Bij bestaand licht wordt dat moeilijker, maar we hebben als fotograaf wel enkele mogelijkheden om de belichting van het onderwerp te sturen. Flitsen In de basiscursus bespreken we niet uitgebreid de technische achtergrond van flitsen. Wel willen we ingaan op enkele speciale instellingen van een externe opzetflitser en de creatieve mogelijkheden daarvan, zodat u bewuster gaat flitsen en dus betere foto s kunt maken. Belangrijk daarbij is dat het flitslicht vooral een toevoeging is aan het bestaande licht en dat de natuurlijke belichting van het onderwerp behouden blijft. Het gebruik van flitslicht is daarom zeker niet beperkt tot omstandigheden Geflitst op het tweede gordijn, hierdoor wordt vlak voor de sluiter sluit het beeld nog even bevroren bij weinig licht, maar geeft de fotograaf ook overdag volledige controle over het contrast en over de verhouding van de helderheid van het hoofdonderwerp en de achtergrond. Eerste en tweede gordijn Als u in diafragmavoorkeur bij minder licht met flits een bewegend onderwerp fotografeert, bevriest u die beweging met het flitslicht. Het onderwerp wordt maar kort belicht door het flitslicht en de rest van 20

21 4 - Flitsen en andere hulpmiddelen de tijd dat de sluiter openstaat, zal het onderwerp, afhankelijk van de hoeveelheid omgevingslicht, slechts een schim of streep zijn. Om een natuurlijk spoor van de beweging te krijgen, is het noodzakelijk de flitssynchronisatie van de camera op tweede gordijn te zetten. Dat betekent dat als de sluiter opengaat de opname eerst wordt belicht met de reflectie door het aanwezige licht en net voordat de sluiter dichtgaat de flitser pas in werking treedt om het hoofdonderwerp goed te belichten. Belichtingstip Let bij flitsen in diafragmavoorkeur of bij handmatige belichting altijd goed op de sluitertijd. Wordt deze te lang dan kan er, hoewel er geflitst wordt, toch bewegingsonscherpte optreden. Werken vanaf een statief is dan vaak noodzakelijk. Hi-speed sync Hoewel we niet gewend zijn om buiten bij zonnig weer te flitsen, kan een invulflits een positieve bijdrage geven aan de belichting en het karakter van een portret. U zult echter zien dat de sluitertijd dan nooit veel korter zal zijn dan 1/250s (kortste flitssynchronisatietijd van de camera) en dat, ondanks lage ISO, het diafragma altijd klein zal zijn. Dit geeft een grote scherptediepte (scherpe achtergrond) en dat is bij portretten meestal niet gewenst. U kunt dit oplossen door ND-fllters (veel licht tegenhouden) of de optie Hi-speed sync van de flitser te gebruiken. Als deze optie wordt geactiveerd kan wel met een kortere sluitertijd, dus een groter diafragma en een vagere achtergrond, gewerkt worden. Flitser los van camera Hoewel een opzetflitser met diffuser veel van de problemen met de interne flitser oplost (meer vermogen, geen rode ogen, indirect flitsen, betere verdeling), komt het flitslicht nog steeds vanaf dezelfde positie als de camera en wordt her onderwerp frontaal belicht. Zeker bij portretten is dat niet altijd flatteus. Omdat de zon voorwerpen schuin van boven belicht, zorgt deze hoek van belichting bij veel onderwerpen voor een natuurlijk aanzien. We kunnen deze lichtval imiteren door de flitser schuin boven de camera te plaatsen. Dit kan eenvoudig met een zogeheten off-shoekabeltje, desgewenst in combinatie met een flitsbeugel. Een dergelijke kabel bewijst ook zijn diensten bij product- en macroopnamen, waarbij de fotograaf meer controle heeft over de plaats en richting van het flitslicht. Hij heeft zo het verloop van de schaduw en contrast volledig in de hand en daarmee het karakter van vormen en structuur. Hebt u een camera en flitser(s) die draadloos communiceren ondersteunen, dan kunt u een onderwerp vanuit elke positie met meerdere flitsers belichten en zo een verfijnde of juist creatieve belichting verkrijgen. 21

22 4 - Flitsen en andere hulpmiddelen Voorbeelden Ter verduidelijking bekijken we in drie situaties de invloed van een flitser. In het eerste voorbeeld zijn we binnen in een kunstlichtomgeving waarbij flitsen vanzelfsprekend is, maar toch enige aandacht vraagt. In de tweede situatie is sprake van tegenlicht en zal de gevorderde fotograaf de hulp inschakelen van een invulflits. In het derde - minder vanzelfsprekende - geval flitsen we buiten bij voldoende licht en proberen we daar zowel de belichting van de achtergrond als het hoofdonderwerp naar onze hand te zetten met behulp van hi-speedsynchronisarie. Situatie 1 - Eerste serie Het bestaande licht is niet toereikend om zelfs bij hogere ISO s met voldoende korte sluitertijd uit de hand scherpe foto s te kunnen maken. Flitsen is een must. In de bovenste afbeelding is geflitst met de interne flitser en de camera in de P-stand bij ISO 100. Een typische flitsfoto met verlies van sfeer, harde slagschaduw, donkere omgeving en vaak rode ogen is het gevolg. In het midden is de interne flitser vervangen door een opzetflitser en is de gevoeligheid verhoogd naar ISO 800. Het onderwerp is zachter belicht, maar omdar het licht frontaal op het gezicht valt, is dit nogal vlak. Bij de onderste opname is de flitser bij die hoge ISO met een off-shoekabel aan de camera verbonden en met de hand linksboven het model gehouden. Tevens is via het plafond geflitst en de flitser is voorzien van een flitskapje. Het licht is meer verdeeld, maar ook meer gericht, waardoor de linkeren rechterhelft anders belicht zijn en (iets) meer diepte ontstaat.

23 4 - Flitsen en andere hulpmiddelen Situatie 2 - Tweede serie In de bovenste foto is met matrixmeting niet geflitst en is het onderwerp sterk onderbelicht. Zonder enige correctie is bij de middelste foto het onderwerp ingeflitst. Het onderwerp is duidelijk beter belicht, maar de achtergrond is te veel overbelicht. Om deze achtergrond donkerder te maken is bij de onderste opname de belichtingscompensatie op -1 Ev gezet. De belichting van het hoofdonderwerp wordt geregeld door de flitsbelichtingcompensatie op + 1 Ev te zetten.

24 4 - Flitsen en andere hulpmiddelen Situatie 3 - Laaste serie Aangezien er voldoende licht is en ogenschijnlijk geen hoog contrast is op de bovenste foto niet geflitst. De camera staat daarbij in de A-stand met een groot diafragma voor een onscherpe achtergrond. Bij de onderste foto is wel geflitst! Door de flitser op hi-speedsynchronisarie te zetten (1/250s), heeft de camera een klein diafragma moeten instellen van f/4 en is de resulterende sluitertijd 1/1600s. De achtergrond is nu mooi onscherp en ook het bereik van het flitslicht is hierdoor beperkt. Tevens is de belichtingscompensatie één stop verhoogd om de achtergrond toch iets helderder te maken. Had de flitser niet op hi-speed gestaan zou de camera een kleinere diafragma hebben gekozen met als gevolg meer scherptediepte.

25 4 - Flitsen en andere hulpmiddelen Reflector De invulflits is een belichtingscorrectie die vrijwel altijd bij de hand is want de interne/ opklapflitser van de camera heeft vaak voldoende bereik. Het resultaat kan onvoorspelbaar zijn en het vraagt enige oefening. Wilt u vooraf weten hoe het ingevulde resultaat eruitziet dan kunnen de schaduwen ook worden verhelderd met een reflector. Er zijn diverse maten en uitvoeringen beschikbaar, maar ook een vel wit papier, piepschuim of zelfs een witte zakdoek of pet kunnen als reflector dienen. Vooral bij portretten, close-ups en macrowerk is een reflector van onschatbare waarde voor een betere belichting. Reflectors laten zich ook goed combineren met flitsers voor een optimale regie van de belichting van het onderwerp, zowel in de studio als op locatie. Filter Als met een puntlichtbron wordt gewerkt, kan de lichtbundel redelijk hard zijn en voor glansplekken en hoog contrast zorgen. Dit licht kan worden getemperd met een filter van halfdoorlatende witte stof. Vaak is dit gecombineerd met een reflector te koop, maar ook een stuk effen vitrage kan uitstekend dienst doen. Voor zachte portretten en sfeervolle stillevens bewijst een dergelijk filter goede diensten. 25

26 Oefeningen

27 Oefeningen Oefening 1 Lichtkleur? Neem een wit vel papier. Beoordeel oprecht of deze bij het huidige licht echt wel wit is! Beoordeel vervolgens hetzelfde papier bij verschillende lichtbronnen en constateer voor jezelf de verschillen (wordt het papier geel of juist blauwer )! Oefening 2 Lichttemperatuur? Probeer te ontdekken of constateer de verschillen van kleurtemperatuur overdag (buiten bij daglicht). Kijk of je ziet dat aan het begin en aan het einde van de dag, kleuren inderdaad warmer worden. Doe dit ook midden op de dag en beoordel of kleuren nu koeler zijn. Kijk vervolgens (of tijdens) of je dit vast kunt leggen? 27

28 Oefeningen Oefening 3 Hard of zacht licht! Probeer van één of verschillende onderwerp(en) een foto in zacht en hard licht te maken (bijvoorbeeld een portretopname). Zie ook bladzijde 15 (de baseball) Oefening 4 Witbalans! Simpele oefening, maak met uw toestel van één en hetzelfde onderwerp een serie foto s met veschillende witbalansinstellingen. Zie ook blz 17 Oefening 5 Flitsen! Maak twee soortgelijke foto s als op bladzijde 24! Opstelling: model met zon in de rug, en maak twee foto s één zonder flits en één ingeflitst (bepaal zelf eventueel de flitssterkte). 28

29 Oefeningen Voor vragen, advies en ter beoordeling van de foto s/oefeningen kunt u deze het eenvoudigst opsturen naar: Bij voorkeur per Wetransfer: Of naar het volgende adres (max10 mb): opdrachten@dfcursus.nl Vermeld hierbij uw naam, les en bij welke opdrachten de foto s horen! 29

30 Begrippenlijst

31 Begrippenlijst Accu Acculader AdobeRGB Stroomvoorziening camera / flitsers / etc. Lader om accu's op te laden Kleurruimte met een groter bereik dan srgb. Belichtingsprogramma Bij digitale camera's kun je fotograferen in de automatische stand en bij meer geavanceerde camera's ook volledig handmatig. Daartussenin hebben fabrikanten de mogelijkheid gecreëerd om zonder fotografische kennis zelf instellingen te doen die passen bij de situatie waarin gefotografeerd wordt. AF AutoFocus (Automatisch scherpstellen van de lens). Body Behuizing van de spiegelreflexcamera. Algoritme Autofocus (AF) Een wiskundige routine om een probleem of vergelijking op te lossen. In de beeldvorming, wordt de term meestal gebruikt om de set routines te beschrijven die zorgen voor een compressie- of die van het kleur management programma. Automatisch scherpstellen van de lens. Bokeh Bracketing Drukt de kwaliteit van de onscherpte in een foto uit. Het gaat om de onscherpte die ontstaat doordat het voorwerp buiten het scherptevlak ligt. Is een methode om automatisch meerdere foto's achter elkaar nemen met verschillende belichtingswaarden. Batterijgrip Beeldsensor Een batterijgrip is een camera-accessoire met extra accu's of batterijen. Bovendien wordt de grip op de camera steviger. Het onderdeel in de digitale camera dat het licht dat door de lens naar binnenvalt, registreert het beeld via miljoenen lichtgevoelige elementen. De meest gebruikte beeldsensoren zijn de CCD en de CMOS. Een minder gebruikte is de Foveon-sensor. Brandpuntafstand CCD De brandpuntsafstand van een objectief is de afstand in millimeters tussen het midden van de lens en de plaats waar de invallende lichtstralen samenkomen. Type beeldsensor. In een CCD wordt de hoeveelheid licht geregistreerd om het vervolgens om te zettten in een digitaal signaal (apart onderdeel). Beeldstabilistie (IS) Beeldstijlen Belichtingsmeter Bewegingscorrectie tot maximaal 4 stops. Meestal door de lens, maar ook sommige camera body's hebben een dergelijke optie. Voorgeprogrammeerde aanpassingen/correcties die in de camerabody worden toegepast bij het fotograferen in JPEG Lichtmeter. Kan zowel extern zijn als intern plaatsvinden in de body. Centrum meting Chromatische aberratie Bij centrum meting wordt alleen licht gemeten in het centrale punt. In de meeste camera's kent de lichtmeter drie voorkeursstanden namelijk integraal meting, centrum meting en spot meting. Chromatische aberratie/afwijking is een optische lensfout waarbij scherpe (kleur) overgangen een purperen franje gaan vertonen. 31

32 Begrippenlijst Compact flash geheugen (CF) Opslag, type geheugenkaartje Fisheyeobjectief Objectief met extreem grote beeldhoek. Compactflitser Crop-factor Diafragma Diffusiefilter Een compactflitser type flitser dat bovenop uw camera wordt bevestigd en bevat vaak een zwenkkop om onder een ander hoek te kunnen flitsen. De crop-factor is de verhouding tussen de diagonalen van twee opnameformaten, namelijk die van de digitale sensor en die van kleinbeeld (meestal het referentie formaat). De crop-factor duidt aan in welke mate de beeldsensor van een fototoestel groter of kleiner is dan bijvoorbeeld een 35mm negatief. Het diafragma, iris, is het onderdeel van de objectief dat bepaalt hoeveel licht de film of digitale sensor bereikt. De hoeveelheid licht die op de sensor valt bepaalt hoeveel scherptediepte er in de foto zit. Een diffusiefilter is een transparant lichtdoorlatend optisch filter. Het wordt gebruikt in de verlichtingstechniek om het licht van lichtbronnen over een groot oppervlak te verspreiden, zodat een egaal licht ontstaat. Fps Frames per second (fps) Full Frame Gordijn GPS Groothoekobjectief Frames Per Second. Aantal opnames per seconde. Aantal opnames per seconde. Full frame sensoren zijn 36 x 24 mm (kleinbeeldformaat) en worden gebruikt in de duurdere spiegelreflexcamera s. De beelddiagonaal is ongeveer 43 mm. Ter vergelijking: Sensoren in compact camera s hebben een diagonaal van ongeveer 6 tot 11 mm. Bij instapmodellen voor spiegelreflexcamera s is dat ongeveertot 28 mm. Bij fotografie wordt hier de belichtingslamellen in de camera bedoelt. Het global positioning system (gps) is de commerciële naam voor een wereldwijd satellietplaatsbepalingssysteem. Een lens met een (zoom)bereik van 24 tot 35 mm, waarbij er meer op de foto komt dan bij een standaard lens (50 mm). DNG Digitaal negatief. Een open archiveringsindeling voor Rawbestanden die door digitale camera's worden gegenereerd. High key Verlichtingstechniek, waarbij de foto's hoofdzakelijk in tedere en lichte tinten zijn gehouden. F Met f wordt het diafragmagetal of -waarde bedoelt. Hoe groter de waarde hoe kleiner het diafragma is en de scherptediepte groter wordt. Hoekzoeker Wordt bevestigd op het oculair waardoor men onder een hoek door het objectief kan kijken. 32

33 Begrippenlijst Hyperfocale afstand De hyperfocale afstand is de afstand vanaf waar alle onderwerpen aanvaardbaar scherp zijn wanneer de lens op oneindig is ingesteld. Lichtsterkte De lichtsterkte van een lens, objectief of optisch instrument is een maat voor de hoeveelheid licht die het opvangt en nuttig gebruikt om een beeld te vormen. Image Stabilisator (IS) Zie beeldstabilisatie! Lithium-Ion Zijn accu's die vaak in consumentenelektronica worden gebruikt, vooral vanwege hun hoge energiedichtheid. ISO JPEG Kitlens Kleinbeeldformaat Kleurruimte Lcd scherm Lensopening Norm voor lichtgevoeligheid van de film analoog) en de sensor (digitaal). Hoe hoger hoe lichtgevoeliger. Een bestandsindeling aangeduid voor het opslaan van rasterafbeeldingen in digitale vorm (gecomprimeerd). Is een 'starterszoomlens' die vaak standaard bij een body wordt meegeleverd (vaak mm) Kleinbeeldformaat - 36 x 24 mm. De afmetingen van een kleinbeeldnegatief (analoge fotografie). Zie ook Full frame sensor! De hoeveelheid kleuren binnen een bepaald bereik. Het 'beeldschermpje' dat op de meeste camera's tegenwoordig aanwezig is. Zit op de achterkant en is soms ook beweegbaar. Behalve dat er via dit schermpje instellingen en foto's kunnen worden bekeken/aangepast heeft het vaak ook een live view functie voor het maken van de foto's. Diameter van het gaatje achter de lens van een camera waarmee de hoeveelheid invallend licht wordt bepaald fotografie (diafragma). Low key Macrofiltser Macrofotografie Matrixmeeting Monopod ND Oculair Verlichtingstechniek, waarbij slechts de voor het beeld belangrijke elementen helder worden verlicht en de rest donker wordt gehouden. Type flitser dat voorop het objectief wordt bevestigd en veel gerbuikt wordt voor macro- en portretfotografie. Officieel betekent macro dat het onderwerp van de foto op ware grootte of groter op het oppervlak van de sensor terecht komt. Bij matrix meting wordt licht gemeten in het grootste gedeelte. Zie ook centrum meeting. Een monopod is een 'één-been-statief'! Grijsverloopfilter wat het gebruik van langere belichtingstijden mogelijk maakt. Bij een spiegelreflexcamera kijk je door een opening, het oculair of zoeker, aan de achterkant door de lens heen. 33

34 Begrippenlijst Polarisatiefilter RAW Een filter dat licht (of andere elektromagnetische straling) alleen doorlaat als het in een bepaalde richtinggepolariseerd is. Geeft bij fotograferen een soort van zonnenbrileffect. RAW duidt op een methode om afbeeldingen, gemaakt met een digitale camera, op te slaan. Een RAW-bestand bevat de oorspronkelijke ruwe en onbewerkte gegevens zoals die van de beeldsensor zijn uitgelezen. Staafflitser Statief Externe flitser die naast de camera is bevestigd. Is een standaard met drie poten die u onder een (video)camera bevestigd, zodat u een basis heeft om stabiele opnamen te kunnen maken. Vooral wanneer de camera foto's moet maken met langere sluitertijden, is een statief onontbeerlijk. Zonder een statief krijgt u bij dergelijke foto's snel bewegingsonscherpte. Reflectiescherm Ruis Een reflector is in de basis niet meer of minder dan een object wat gebruikt wordt om licht te weerkaatsen Korrelstructuur die in het beeld onstaat bij te hoge ISO-waarden. Stop De sprong/stap van een sluitertijd naar een hogere of lagere tijd wordt een 'stop' genoemd. Dat geld ook voor het diafragma. De sprong van de ene diafragma-opening naar de volgende of de vorige is ook een stop. Een stop betekent altijd een verdubbeling of halvering. Scherptediepte Scherptediepte is de afstand waarbinnen het onderwerp op de foto scherp wordt weergegeven. UV - Filter Voorkomt hinderlijke kleurzweem en wordt veel gebruikt ter bescherming van het onbjectief. Sensor Sky filter Slaveflitser Sluitertijd srgb Zie Beeldsensor. Zelfde werking als een UV Filter. Bovendien filtert dit type filter overmatig blauw uit het kleurbereik. Losse flitser ter ondersteuning. Een foto heeft een bepaalde hoeveelheid licht nodig voor een goed resultaat. De sluitertijd bepaalt hoe lang het licht door de beeldsensor wordt vastgelegd. Kleurruimte met een kleiner bereik dan AdobeRGB Vignettering Wifi Witbalansinsteling Vignettering of lichtafval is het afnemen van de helderheid in de hoeken van een afbeelding of foto, ten opzichte van het midden. Draadloze verbinding met een netwerk. Met de witbalans zorg u ervoor dat de invloed van de lichtbronkleur op de kleurweergave van de foto wordt geneutraliseerd. Als u dit niet doet kunnen de foto's in min of meerdere mate een kleurafwijking vertonen (bijvoorbeeld te rood of te blauw). 34

35 Colofon Tekst Robert van den Eijk Lianne van den Eijk Nico Richie Vormgeving Petra Meerdink Wouter Steller Fotografie Robert van den Eijk E.a. Copyright 2015 DigiFotoCursus Internet Facebook digifotocursus 35