Landelijke Klachtencommissie Onderwijs (mr.dr. L.P.M. Klijn, drs. W.D. Hajonides van der Meulen, S.Y. Kuurstra Brons)

Transcriptie

1 Landelijke Klachtencommissie Onderwijs (mr.dr. L.P.M. Klijn, drs. W.D. Hajonides van der Meulen, S.Y. Kuurstra Brons) Uitspraaknr Datum: 7 juli 2008 Pesten, onaanvaardbare voorwaarden voor terugkeer op school, school werkt niet mee aan plaatsing op nieuwe school en verstrekt vertrouwelijke informatie; klacht gedeeltelijk gegrond; voortgezet onderwijs. De klacht Een moeder klaagt erover dat de directeur zich onvoldoende inspant om plaatsing van haar zoon op een andere school te realiseren. Door de wijze van informatieverstrekking aan andere scholen verhindert de directeur dat haar zoon bij die andere scholen kan worden ingeschreven. Voorts klaagt de moeder erover dat de directeur ertoe heeft bijgedragen dat haar zoon na een incident in de herfst van 2007 in een geïsoleerde positie is geraakt. Zij wijst er daarbij onder meer op dat haar zoon toen is geschorst, hij vanuit de school niet werd voorzien van huiswerk en geen normaal onderwijs meer kon volgen. Tenslotte klaagt de moeder erover dat zaken die zij vertrouwelijk met een vertrouwenspersoon heeft besproken, ter kennis zijn gekomen van derden, zonder haar toestemming. De visie van partijen De zoon heeft psychische schade opgelopen in zijn (vroege) jeugd wegens huiselijk geweld en is onder behandeling bij een GZ psycholoog voor Post Traumatisch Stress Syndroom (PTSS). Hij kan moeilijk omgaan met pesterijen. De zoon heeft een tic waardoor hij met zijn gezicht trekt en bovendien lijdt hij aan een huidziekte die hem soms doet ruiken. Dit maakt hem extra gevoelig voor pesten en hij wordt dan ook zeer regelmatig gepest, o.a. met de bijnaam konijn vanwege zijn tic. De zoon is een voor zijn leeftijd grote en sterke jongen en vanwege zijn voorgeschiedenis zal hij wellicht eerder fysiek reageren op pesterijen dan andere kinderen van zijn leeftijd. Sinds hij is ingeschreven op de school hebben zich eerder twee incidenten voorgedaan. Het incident van de herfst van 2007 deed zich voor nadat de zoon meerdere keren was uitgedaagd door een medeleerling in de school en daarna in de pauze op het plein. In het verslag van het gesprek dat de moeder en haar zoon de volgende dag hadden met de deelschoolleider, de pedagogisch medewerkster en de directeur wordt vermeld dat de hele school in een kringetje om de zoon heen ging staan. De zoon zelf zegt dat hij door iedereen werd geduwd en dat het zwart voor zijn ogen werd en dat hij niet meer precies weet wat er is gebeurd. Het zou terecht zijn als beide jongens zouden zijn gestraft voor dit incident, maar alleen de zoon is geschorst. De directeur heeft verder geen actie ondernomen naar de uitdagende leerling of de groep die er zich actief mee bemoeide. Ook de conciërge heeft niet ingegrepen, hoewel hij het incident wel heeft gezien.

2 De locatiedirecteur heeft in het gesprek opgemerkt dat de buitengewone agressiviteit van de zoon ten overstaan van 100 leerlingen hem kwetsbaar maakt voor nieuwe uitdagingen door andere leerlingen en dat andere leerlingen zich in zijn bijzijn niet meer veilig voelen. De moeder is geschokt door het gebrek aan aandacht voor hoe de zoon zich bij dit alles moet hebben gevoeld en het volslagen gebrek aan aandacht voor de veiligheid van de zoon. In datzelfde gesprek werd aangekondigd dat de zoon van de school zou worden verwijderd en dat de directeur naar een andere onderwijsplaats binnen de scholengemeenschap op zoek zou gaan. Eveneens werd afgesproken dat de school huiswerk zou verzorgen. Dit laatste is echter nooit gebeurd. De moeder heeft daarom zelf de hulp ingeschakeld van een huiswerkbegeleidingsinstituut waar hij met behulp van zijn schoolboeken geprobeerd heeft bij te blijven. Ook nu nog (de huiswerkbegeleiding werd om budgettaire redenen gestopt) maakt de zoon alle dagen huiswerk onder begeleiding van zijn moeder. Eind september 2007 werden de moeder en haar zoon uitgenodigd voor een gesprek waarbij de directeur en de deelschoolleider aanwezig waren. Op weg naar dit gesprek werden zij, toen ze over het schoolplein liepen, uitgelachen door andere leerlingen en er hing een sfeer waarbij zelfs de moeder zich niet veilig voelde. In dit gesprek werd de moeder en haar zoon meegedeeld, dat plaatsing op twee andere locaties niet was gelukt. De eerste andere locatie had geen plaats en vond bovendien de gedragsproblematiek van de zoon te zwaar. Montessori onderwijs was zowel door de moeder als de directeur niet geschikt bevonden. De directeur wilde de zoon weer toelaten, maar verbond hieraan de voorwaarde dat hij een aantal dagen apart zou worden gezet, waarna een herstelrecht conferentie zou worden belegd. De moeder vond dit een voor de zoon onaanvaardbaar onveilige situatie. De afzondering bleek echter niet bespreekbaar voor de directeur en om die reden heeft de moeder dit voorstel afgewezen. De directeur heeft vervolgens ongeoorloofd verzuim gemeld bij de leerplichtambtenaar. De moeder is van mening dat de directeur niet heeft voldaan aan haar inspanningsverplichting om tenminste gedurende een periode van acht weken intensief te zoeken naar een andere school. De directeur heeft een toelichting gegeven over de gang van zaken na het incident. In het concept Sociale Cohesie zoals dat op de school wordt gehanteerd speelt herstelrecht een belangrijke rol om (opnieuw) tot verbinding te komen. Daartoe wordt een herstelconferentie belegd, waarbij beide leerlingen mogen aangeven wie zij daar graag bij willen hebben en wat zij daar graag besproken willen hebben. In de conferentie worden dan afspraken gemaakt over hoe nu verder te gaan. Omdat de voorbereiding voor een herstelconferentie enige tijd kost, zou de zoon eerst een paar dagen afgezonderd moeten werken. Dit betekent dat de leerling buiten de kamer van de deelschoolleider wordt gestationeerd, zodat hij daar dan toezicht kan uitoefenen. Deze plek ligt niet in de normale looproute van de leerlingen, maar is wel vrij toegankelijk voor andere leerlingen. Deze situatie zou twee lesdagen duren (vrijdag en de daaropvolgende maandag) waarbij dan op dinsdag de herstelconferentie zou worden gehouden. Van pesten van de zoon op de school (afgezien van wat kleine aanvarinkjes) was niets bekend en er is dan ook niet overwogen om af te wijken van de procedure. In principe wordt deze procedure altijd gevolgd. Naar aanleiding van de herstelconferentie zou actie

3 zijn ondernomen naar de andere bij het incident betrokken leerlingen. Nu deze niet tot stand is gekomen, is verder geen actie ondernomen. De directeur heeft tevens een toelichting gegeven op de gesprekken die met de moeder hebben plaatsgevonden. De directeur stelt zich op het standpunt dat de patstelling voornamelijk te wijten is aan de opstelling van de moeder. De moeder heeft er met haar opstelling zelf aan bijgedragen dat de zoon in een geïsoleerde positie is geraakt. Van de moeder is nooit een verzoek om huiswerk ontvangen en ook tussen de pedagogisch medewerkster van de school en de leerplichtambtenaar is dit nooit een onderwerp van gesprek geweest. Overwegingen van de Commissie De Commissie constateert dat de wenselijkheid van overplaatsing van de zoon naar een andere locatie van de school in eerste instantie door de directeur zelf is aangedragen. Het behoorde dan ook tot de inspanningsverplichting van de directeur om hiernaar onderzoek te doen. De directeur heeft op twee andere locaties van de school onderzocht of plaatsing mogelijk zou zijn. Toen dit niet mogelijk bleek en de voorwaarden die door de school aan de terugkeer van de zoon werden gesteld voor de moeder onaanvaardbaar bleken, heeft de school verder geen activiteiten meer ondernomen en de contacten hoofdzakelijk via de leerplichtambtenaar laten verlopen. De Commissie kan zich niet aan de indruk onttrekken dat de visie van de directeur op de zoon als een agressieve leerling met veel gedragsproblemen zeker heeft bijgedragen aan het mislukken van de plaatsing bij de andere locatie. De directeur ontkent aan andere scholen informatie te hebben verstrekt noch daartoe verzoeken te hebben ontvangen. Waar het betreft de informatieverstrekking over de zoon aan derden is niet komen vast te staan dat deze door de directeur is verstrekt. Desondanks is de moeder daarmee wel geconfronteerd geworden, terwijl de informatie ook niet door haar is verstrekt. De vraag of dit van invloed is geweest op de mogelijkheden tot herplaatsing kan niet worden beantwoord. De Commissie acht dit ook minder van belang dan de vraag of de directeur zich voldoende heeft ingespannen, terwijl zij zelf het initiatief tot een plaatsing op een andere school heeft genomen. De Commissie moet vaststellen dat de directeur zich niet afdoende heeft ingespannen om een plaatsing op een andere school te bewerkstelligen. Toen plaatsing binnen de eigen scholengemeenschap niet mogelijk bleek, is de directeur, in plaats van andere mogelijkheden in een bepaalde straal rond de woonplaats van de zoon te onderzoeken, op haar aanvankelijke besluit teruggekomen en heeft aangeboden dat de zoon onder voorwaarden weer kon terugkeren op de school. Een dergelijke beslissing staat in schril contrast met de kort daarvoor genomen beslissing om de zoon van de school af te halen. Het komt de Commissie niet alleen als een tamelijk willekeurige reeks van besluiten voor, maar bovendien als onzorgvuldig en ondoordacht. Dit besluit moet de moeder en de zoon hebben bevreemd en tot verwarring aanleiding hebben gegeven. Daarbij weegt voor de Commissie ook zwaar dat het hier een zorgleerling (zie ook hierna) betreft. Om die reden acht de Commissie dit klachtonderdeel gegrond. Voor wat betreft de klacht dat de directeur heeft bijgedragen aan het in een geïsoleerde positie raken van de zoon overweegt de Commissie het volgende: De zoon was op de school een zorgleerling, wat mede blijkt uit het aanvragen van leerlinggebonden financiering (rugzak) voor de zoon. De directeur was er dus mee bekend

4 dat de zoon specifieke onderwijs en begeleidingsbehoefen had. De directeur heeft gesteld dat op de school niets bekend was van al dan niet structureel pesten van de zoon, doch slechts van een paar aanvarinkjes zoals van de zijde van de directeur ter zitting is gesteld. Als het slechts een paar aanvarinkjes betrof, vermag de Commissie niet in te zien waarom een derde aanvaring niet beter is onderzocht in plaats van zonder meer over te gaan tot schorsing gevolgd door een besluit tot verwijderen van school. Gelet ook op de door de moeder gegeven toelichting ter zitting rond de fysieke kenmerken van de zoon en wat de zoon daar zelf over vertelt in het in het dossier aanwezige rapport van de onderzoeker van de Raad van de Kinderbescherming naar aanleiding van het vermeend ongeoorloofd verzuim, overweegt de Commissie dat deze verklaring van de directeur op zijn minst bevreemding wekt. Ook de problemen waar de zoon psychisch mee kampt, waren op de school genoegzaam bekend. Op een middelbare school als deze is een dergelijk kind per definitie kwetsbaar voor pesten. Het gebeurde en de beschrijving daarvan door anderen had tot bijzondere aandacht moeten leiden van de zijde van de directeur op een wijze zoals dit van een professionele organisatie mag worden verwacht. De directeur heeft dit nagelaten. De Commissie wijst er in dit verband op dat de beide eerdere incidenten met de zoon, naar van de zijde van de directeur niet is weersproken, ook betrekking hadden op een door anderen uitgelokte reactie van de zoon (zie ook in het navolgende de overwegingen van de Commissie hierover). Signalen die naar het oordeel van de Commissie opgepakt hadden dienen te worden toen het laatste incident zich voordeed. Door dit na te laten, heeft de directeur eraan bijgedragen dat de zoon niet alleen slachtoffer is geworden van pesten, maar heeft de verkeerd gerichte aandacht op zijn minst ook bijgedragen aan (verdere) isolatie van de zoon. Op dit onderdeel dient eveneens gegrondheid te volgen. Ten aanzien van de aan de terugkeer op de school gestelde voorwaarden overweegt de Commissie het volgende. De directeur heeft in zijn verweerschrift gesteld dat de moeder door inschrijving van haar zoon bij de school onverkort met het beleid van de school op dit punt akkoord is gegaan en daarmee ook akkoord is gegaan met de voorgestelde procedure bij de terugkeer van de zoon na schorsing. Uit het gespreksverslag van het gesprek op de dag na het incident (opgesteld door de directeur en niet ter verificatie aan de moeder voorgelegd) en de toelichting ter zitting is echter gebleken dat de zoon niet zomaar tot fysiek geweld was overgegaan, maar dat hij hiertoe geprovoceerd was in een situatie die op hem als zeer bedreigend moet zijn overgekomen. Ook het gedrag van de leerlingen op het schoolplein toen de moeder en de zoon op weg waren naar dit gesprek heeft niet aan een gevoel van veiligheid bijgedragen. De Commissie vindt het dan ook onbegrijpelijk dat, mede gezien de bij de directeur bekende specifieke problematiek van de zoon, de directeur heeft vastgehouden aan de twee dagen die de zoon afgezonderd op de school zou moeten werken. En dat, naar ter zitting is gebleken, op een plek waar hij blootgesteld kon worden aan mogelijk pestgedrag van andere leerlingen. De directeur heeft niet adequaat gereageerd op de niet onredelijke eis van de moeder door niet op zijn minst te overwegen om de zoon thuis te laten totdat de herstelconferentie kon worden georganiseerd. Ook heeft de directeur niet aangeboden om voor de zoon een vangnet te organiseren voor als hij zich bedreigd voelde, bijvoorbeeld door een mentor aan te wijzen waarbij hij altijd terecht zou kunnen. De moeder heeft naar het oordeel van de Commissie zeer terecht aandacht gevraagd voor maatregelen om de veiligheid van haar zoon te waarborgen en toen deze niet aanwezig bleek te zijn, ook terecht geweigerd om mee te werken aan het terugkeerplan. Uit het verweerschrift en de toelichting ter zitting is ook niet gebleken van maatregelen of andere acties van de directeur tegen de overige betrokkenen bij het incident. Dit had naar het oordeel van de Commissie toch zeker op de weg van de directeur gelegen, nog los van de voorgestelde herstelconferentie. Ook dit heeft bijgedragen aan het gevoel van de moeder dat haar zoon van alles de schuld kreeg en

5 ook daardoor moet het gevoel van niet alleen fysieke maar ook psychische onveiligheid zijn toegenomen. Door aan het weigeren daaraan medewerking te verlenen door de moeder een melding bij de leerplichtambtenaar te verbinden, heeft de directeur er geen blijk van gegeven de problemen rond de zoon, zoals door de moeder geschetst, serieus te nemen. De moeder moet zich daarmee niet gehoord en gerespecteerd hebben gevoeld en bovendien onder druk gezet. Dat de moeder niet heeft meegewerkt aan de melding bij het Regionaal Meld en Coördinatiepunt voor dreigende vroegtijdige schoolverlating (RMC) kan de Commissie eveneens billijken, evenals haar verzet tegen de melding bij de instelling die een toegeleidingsproject verzorgt waar door middel van sport en observatie/begeleiding wordt getracht jongeren met problemen naar de arbeidsmarkt te brengen. Voor een nog leerplichtige leerling komt de Commissie zo n project niet voor als de aangewezen weg naar een oplossing. Het intelligentieniveau van de zoon is blijkens de in het dossier aanwezige psychologische en didactische rapporten voldoende om op havo/vwo niveau te functioneren en met de toekenning van de leerlinggebonden financiering kan bovendien worden ingespeeld op de speciale (leer)behoeften van de zoon. Uit het dossier zoals overgelegd door de directeur rijst een beeld van een jongen met problemen die zeer agressief is. Uit de in het dossier aanwezige stukken van psychologen en andere deskundigen blijkt dit evenwel niet. Naar het oordeel van de Commissie wordt de zoon ten onrechte als agressor aangemerkt. Dat hij agressief kan worden als hij wordt bedreigd, wordt door niemand ontkend. Uit het dossier blijkt dat hij niet zelf zonder aanleiding het initiatief heeft genomen tot fysiek geweld, doch daartoe is geprovoceerd. Daarentegen verdient de wijze waarop door de moeder en de zoon zelf naar het oordeel van de Commissie aan beheersing van de reacties van de zoon wordt gewerkt door middel van begeleiding en intensieve karatetraining, eerder waardering. Desgevraagd heeft de moeder verklaard dat de effecten hiervan al in positieve zin merkbaar zijn. Ook uit het dossier blijkt dat de zoon goede vorderingen maakt en niet kan worden geduid als een uit zichzelf agressieve leerling. Dat de verhouding tussen de directeur en de moeder overwegend door toedoen van de directeur verstoord geraakt is en dat dit vervolgens tot een patstelling heeft geleid waardoor de zoon geïsoleerd is geraakt, schrijft de Commissie daarnaast toe aan de halsstarrigheid van de directeur en het gebrek aan zorg voor de gevoelens van de zoon bij het terugkeerplan en daarin opgenomen voorwaarden. Dit onderdeel van de klacht acht de Commissie eveneens gegrond. Voor wat betreft het zonder toestemming van de moeder verstrekken van informatie aan derden die de moeder met een vertrouwenspersoon had besproken spitst de klacht zich toe op informatie die bij de wethouder van de gemeente en gemeenteambtenaren, met name de leerplichtambtenaar, bekend bleek te zijn. Niet duidelijk is geworden over welke informatie het precies gaat. Nu de directeur ten stelligste ontkent dergelijke informatie te hebben verstrekt en de moeder niet heeft aangegeven om welke informatie het hier precies gaat, kan de Commissie niet anders dan tot het oordeel komen dat dit deel van de klacht als ongegrond moet worden aangemerkt. Het oordeel van de Commissie De klacht is op de eerste twee onderdelen gegrond; op het derde onderdeel moet de klacht ongegrond worden verklaard. Aanbevelingen van de Commissie

6 De Commissie beveelt het schoolbestuur aan: 1. Op zo kort mogelijke termijn met de leerplichtambtenaar in overleg te treden om nog voor aanvang van het nieuwe schoolseizoen een plaatsing van de zoon op een andere school te bewerkstelligen, daarbij in aanmerking genomen dat de directeur op voorhand zich bereid heeft verklaard om binnen de door de wet of regelgeving gestelde grenzen haar medewerking te verlenen aan uitschrijving van de zoon. 2. Bij de uitvoering van het beleid ten aanzien van het handhaven van een goed schoolklimaat naast het uitvoeren van de procedures ook meer aandacht te besteden aan de individuele behoeften van de leerlingen ten aanzien van ondersteuning en (fysieke en psychische) veiligheid. Daarvan kan een opnieuw onder de aandacht brengen van het pestprotocol een onderdeel vormen. 3. Bij de uitvoering van het beleid ten aanzien van het handhaven van een goed schoolklimaat meer aandacht te besteden aan het vastleggen van aanleiding en oorzaak van incidenten ten behoeve van een goede dossieropbouw.