Griep versie februari 2017

Transcriptie

1 Griep versie februari 2017 Griep in het kort Wat is griep? Griep, ook wel influenza genoemd, is een besmettelijke ziekte. Mensen krijgen het door een virus, het griepvirus. Mensen noemen verkouden zijn, hoesten en koorts ook vaak 'griep'. Maar een verkoudheid komt door andere virussen. Griep komt in Nederland vaak voor, meestal in de winter. U kunt ieder jaar opnieuw griep krijgen. Dit komt doordat het virus elk jaar een beetje verandert. Wat zijn de klachten bij griep? De klachten kunnen zijn: hoesten koorts en koude rillingen hoofdpijn spierpijn keelpijn moe. Deze klachten duren enkele dagen tot een week. Na een griep kan het enkele weken duren voordat iemand zich weer helemaal fit voelt. De tijd tussen besmet raken en ziek worden kan 1 tot 5 dagen zijn. Meestal gebeurt dat 2 tot 3 dagen nadat u besmet bent geraakt. Al 1 dag voor u ziek wordt, bent u besmettelijk voor anderen. Hoe kunt u griep krijgen? Het virus zit in de keel, neus en luchtwegen van iemand die ziek of besmet is. Door hoesten, niezen en praten, komen kleine druppeltjes met het virus in de lucht. U kunt deze druppeltjes inademen en zo 30/08/2017 Pagina: 1

2 besmet raken. Het virus kan ook op de handen en op voorwerpen komen. Op die manier kunt u ook besmet raken. Niet iedereen wordt ziek nadat zij besmet zijn geraakt. Wie kan griep krijgen? Iedereen kan griep krijgen. Werken of leven mensen dicht op elkaar? Dan is de kans om besmet te raken groter. Mensen met hartproblemen, een longziekte, nierziekte of suikerziekte hebben een grotere kans op een longontsteking door het griepvirus. Bij oudere mensen is dit ook zo. Wat kunt u doen om griep te voorkomen? Er is een inenting om de ziekte te voorkomen: de griepprik. Er zijn elk jaar andere griepvirussen waardoor mensen griep krijgen. Daarom hebben mensen elk jaar weer een griepprik nodig. U krijgt een uitnodiging van de huisarts voor een griepprik als: u suikerziekte heeft u problemen met het hart heeft u een longziekte heeft u een nierziekte heeft u ouder bent dan 60 jaar uw huisarts dat nodig vindt. De griepprik beschermt na 2 weken. Iemand die de griepprik heeft gehad, kan toch griep krijgen. Men heeft dan wel minder klachten van de griep. De griepprik helpt niet tegen verkoudheid en andere virussen die hoest veroorzaken. Griep is erg besmettelijk. Het is niet altijd mogelijk om te voorkomen dat iemand besmet raakt en ziek wordt. Om griep te voorkomen is het belangrijk om op het volgende te letten: Bij hoesten of niezen: Gebruik een papieren zakdoek. Heeft u geen papieren zakdoek bij de hand? Hoest dan in de plooi van uw elleboog. Gebruik een zakdoek maar één keer. Gooi de zakdoek na gebruik weg. Was hierna uw handen. Het is niet nodig om bij iedereen die hoest of niest uit de buurt te blijven. Houd pasgeboren baby's wel uit de buurt van hoestende en niezende mensen. 30/08/2017 Pagina: 2

3 Handen wassen: Was regelmatig de handen met water en zeep, zeker na een flinke hoest- en niesbui. Handen wassen doe je zo: Maak de handen goed nat onder stromend water. Neem wat vloeibaar zeep uit een pompje. Wrijf de handen over elkaar. Zorg dat er zeep op de binnenkant en buitenkant van de handen zit. Wrijf goed alle vingertoppen in. Vergeet de duimen niet. Wrijf ook tussen de vingers. Spoel de zeep goed af, onder stromend water. Droog de handen goed af aan een schone handdoek of aan een papieren handdoek (keukenrol). Zie ook de film 'Handen wassen - Doe het goed en vaak' van het RIVM. Huis schoon houden: Let vooral op deurknoppen, kranen en de leuning van de trap. Maak speelgoed vaak schoon en was knuffels regelmatig. Ventileren: Ventileer goed door ramen en deuren op een kier te laten, of: lucht 1 x per dag 10 minuten door een raam en/of deur open te zetten. Is griep te behandelen? Meestal is behandeling niet nodig. De ziekte geneest vaak zonder medicijnen. Wel kan na griep een longontsteking ontstaan. In dat geval kan de arts medicijnen geven. Bel de huisarts als: koorts langer duurt dan 5 dagen de koorts opnieuw terugkomt de zieke benauwd is. Kan iemand met griep naar een kindercentrum, school of werk? Iemand met griep die zich weer goed voelt, kan gewoon naar het kindercentrum, school of werk. Griep is al besmettelijk voordat de klachten beginnen. Thuisblijven helpt niet om te voorkomen dat anderen griep krijgen. Werkt u in de zorg? Dan moet u eerst overleggen met uw werkgever voor u weer gaat werken. Heeft u nog vragen? Vraag het de GGD-afdeling Infectieziekten of de huisarts. 30/08/2017 Pagina: 3

4 Meer informatie Wat is een griepepidemie? Griep is in de winterperiode een besmettelijke ziekte die zich vaak snel door het land verspreid. Als in een land of regio meer dan een normaal aantal mensen tegelijk griep of griepachtige symptomen heeft en er griepvirus aangetoond wordt in afgenomen monsters, dan spreken we van een epidemie. Een griepepidemie wordt ook wel wintergriep of seizoensgriep genoemd en komt vrijwel ieder jaar voor tussen november en april. Wat is een grieppandemie? Bij een grieppandemie is er sprake van een nieuw influenzavirus dat zich over de hele wereld verspreidt en mensen ziek maakt. Omdat ieder mens na het doormaken van de griep een tijdelijke weerstand heeft tegen griep, zal je niet snel na een griep weer griep krijgen. Alleen wanneer je besmet raakt met een geheel nieuw virus kan je ziek worden. Is buikgriep ook griep? Nee. Buikgriep is zelden griep. Misselijkheid, braken en diarree kunnen wel eens optreden bij griep, vooral bij kinderen. Maar griep is een ziekte van de luchtwegen en geen ziekte van de maag of darmen. Buikgriep is een infectieziekte die meestal veroorzaakt wordt door een norovirus. Wat moet u doen als u griep heeft? Griep geneest bij gezonde mensen meestal zonder medische behandeling. De volgende punten zijn desondanks wel goed om te weten: Neem rust als u zich ziek voelt en ziek uit. Vermijd lichamelijke inspanning. Houd bij koorts het vocht in uw lichaam op peil door veel te drinken. Voorkom dat uw lichaam afkoelt als u koorts heeft. Houd er rekening mee dat u besmettelijk bent voor de mensen in uw buurt. Goede hygiëne voorkomt verdere verspreiding. Tegen verschijnselen als koorts en pijn kunt u bijvoorbeeld paracetamol nemen. Voor kinderen bestaat er kinderparacetamol. Geef aan kinderen geen middelen die acetylsalicylzuur bevatten. Dit zit bijvoorbeeld in aspirine. Acetylsalicylzuur kan bij kinderen met griep een ernstige reactie veroorzaken: het zogeheten Reye-syndroom. Wat zijn antivirale middelen? 30/08/2017 Pagina: 4

5 Antivirale middelen, ook wel virusremmers genoemd, zijn medicijnen die worden gebruikt bij de behandeling van griep. De medicijnen zorgen ervoor dat mensen met een griep korter ziek zijn, minder complicaties krijgen en minder besmettelijk zijn voor anderen. In Nederland zijn verschillende antivirale middelen op de markt die werkzaam zijn tegen het influenzavirus. Dit zijn oseltamivir (Tamiflu ) en zanamivir (Relenza ). Deze middelen moeten dan wel uiterlijk 48 uur na het begin van de eerste ziekteverschijnselen ingenomen worden en zijn alleen op recept van een arts verkrijgbaar. Hoe is het gebruik van antivirale middelen in Nederland? Antivirale middelen worden in Nederland weinig voorgeschreven. Omdat de griep bij gezonde mensen meestal vanzelf overgaat, worden deze middelen vrijwel alleen voorgeschreven in ziekenhuizen en tijdens een griepgolf in verpleeg- en verzorgingshuizen om een influenza-uitbraak te stoppen. Wat zijn de risico s van griep bij een zwangerschap? Zie de webpagina Griep en zwangerschap. Griep en verkoudheid Wat is het verschil tussen griep en verkoudheid? De veroorzaker van griep is een influenzavirus. Dit virus kan ontstekingen geven in het slijmvlies van de neus-, keel- of bijholten, maar ook van van de luchtpijp of de longen (lagere luchtwegen). Het begint vaak zeer plotseling met koude rillingen, hoofdpijn, heftige spierpijn en vermoeidheid keelpijn en droge hoest (hoge)koorts. De koorts kan binnen 12 uur oplopen tot 39 C of hoger. De koorts duurt meestal 3 tot 5 dagen. Volledig herstel duurt 1 tot 3 weken. Griep gaat meestal zonder problemen vanzelf over. Het kán ernstig verlopen, vooral als mensen andere ziekten hebben (risicogroepen). Verkoudheid kan worden veroorzaakt door verschillende virussen zoals het rhinovirus, het coronavirus of het respiratoir syncytieel virus (RS-virus). Bij verkoudheid is het slijmvlies in vooral de bovenste luchtwegen ontstoken. Het gaat meestal alleen om het slijmvlies in de neus- en keelholte en/of bijholten. De verschijnselen bij verkoudheid beginnen geleidelijk en zijn: keelpijn (meestal als eerste), hoesten (ophoesten van slijm), hoofdpijn, lichte spierpijn, loopneus, snotteren. Kinderen hebben soms koorts. Verkoudheid geeft bij volwassenen bijna nooit koorts. Na 1 tot 3 weken gaat een verkoudheid meestal vanzelf over. Bij kinderen kan het wat langer duren. Bij verkoudheid door sommige virussen kan ziekenhuisopname bij zeer jonge kinderen nodig zijn. Wat is het RS-virus? Een veelvoorkomend verkoudheidsvirus is het respiratoir syncytieel virus (RS-virus). Dit virus veroorzaakt vooral klachten bij jonge kinderen. De meeste kinderen met een RS-virusinfectie krijgen alleen een neusverkoudheid. Er kan ook koorts (hoger dan 38 C) ontstaan met hoesten en heesheid. Soms treedt benauwdheid op. Als de ziekteverschijnselen niet ernstig zijn, is geen behandeling nodig. De klachten verdwijnen dan 30/08/2017 Pagina: 5

6 meestal vanzelf na enkele dagen tot een week. Bij kinderen onder de 2 jaar kan het RS-virus ernstige luchtweginfecties of een longontsteking veroorzaken. Vooral baby s die te vroeg geboren zijn (voor 32 weken zwangerschap) zijn gevoelig voor dit virus, net als kinderen met hart- of longaandoeningen of afweerstoornissen. Vermijd dus dat ze in contact komen met verkouden mensen, je weet immers niet of iemand besmet is met het RS-virus. Borstvoeding kan beschermen tegen RS-virusinfecties. Verder zijn handhygiëne en het gebruik van wegwerpzak- en handdoeken extra belangrijk. Ook ouderen kunnen te maken krijgen met een RS-virusinfectie. Vooral ouderen die wonen in zorginstellingen en die een hart- of longaandoening hebben, zijn kwetsbaar voor het RS-virus. De infectie kan bestaande klachten door hart- of longaandoeningen (tijdelijk) verergeren. Goede handhygiëne en het gebruik van wegwerpzak- en handdoeken zijn dus ook bij hen belangrijk. Zijn jonge kinderen vatbaarder voor verkoudheid dan volwassenen? Ja, jonge kinderen zijn nog weinig in aanraking gekomen met verkoudheidsvirussen. Hierdoor hebben ze nog weinig weerstand opgebouwd tegen deze virussen. Daarnaast hebben jonge kinderen op school en op de kinderopvang veel onderling contact waardoor ze elkaar gemakkelijk kunnen besmetten. Het gevolg is dat ze soms wel tien keer per jaar verkouden kunnen worden. Als ze verder gezond zijn, hoeft dit geen probleem te zijn. Wie hebben grotere kans op ernstige klachten bij verkoudheid? Astmapatiënten kunnen astma-aanvallen krijgen door bepaalde verkoudheidsvirussen. Voor deze personen zijn hygiënemaatregelen extra belangrijk. Het RS-virus kan bij kinderen onder de 2 jaar ernstige luchtweginfecties of een longontsteking veroorzaken. Vooral te vroeg geboren baby s (voor 32 weken zwangerschap) zijn gevoelig voor dit virus. Dit geldt ook voor kinderen met hart- of longaandoeningen of afweerstoornissen. Daarnaast kan een infectie met het RS-virus een risico betekenen voor ouderen. (Zie ook de vraag Wat is het RS-virus? ) Hoe worden griep en verkoudheid verspreid? De griep en verkoudheidsvirussen zitten in druppeltjes snot, slijm en speeksel. Door praten, hoesten of niezen worden de virussen verspreid. Dit gebeurt vooral in ruimten waar mensen dicht bij elkaar zitten en waar slecht geventileerd wordt, bijvoorbeeld in een trein of bus, een school of kinderdagverblijf. Ook worden virussen overgedragen via handen en voorwerpen, zoals een deurknop. Als iemand bijvoorbeeld na het vastpakken van de deurknop zijn mond, neus of ogen aanraakt, kan hij besmet worden. Goede hygiëne kan verspreiding en besmetting beperken. Wanneer zijn mensen met griep en verkoudheid besmettelijk? Mensen met griep zijn besmettelijk op de dag vóórdat de ziekteverschijnselen beginnen tot en met 5 dagen daarna. Mensen met verkoudheid zijn besmettelijk vanaf het moment dat de klachten ontstaan. Na een paar dagen vermindert de besmettelijkheid. 30/08/2017 Pagina: 6

7 Wat kan je doen bij verkoudheid? Meestal gaat een verkoudheid na 1 tot 3 weken vanzelf over. Er zijn geen medicijnen tegen verkoudheid. Wel kunnen de volgende tips helpen om de symptomen te verlichten: Onderdruk uw hoest niet. Hoesten houdt de luchtwegen schoon. Hinderlijke hoestprikkels kunt u eventueel onderdrukken met een noscapinehoudend middel. Uw neus ophalen is beter dan snuiten. Ophalen zuigt het slijm weg uit de bijholten en verkleint daar de kans op ontstekingen. Als u snuit, snuit dan de neusgaten één voor één. Zoutwaterdruppels en xylometazolinedruppels helpen bij een verstopte neus; zoutwaterdruppels verdunnen het ingedikte slijm, xylometazolinedruppels maken het opgezwollen slijmvlies dunner. Beide middelen maken het ademen gemakkelijker. Voor volwassenen en kinderen zijn aparte middelen verkrijgbaar. Lees altijd goed de bijsluiter. Stomen kan verlichting geven, maar het versnelt de genezing niet. Volwassenen kunnen stomen boven een kom heet water. Doe een doek over het hoofd en adem de warme vochtige lucht in. Voeg geen kamille of menthol aan het water toe; dit kan de slijmvliezen irriteren. Kinderen kunnen stoom inademen in een badkamer of douche waar de warmwaterkraan stroomt. Voorkom blootstelling aan sigarettenrook. Rook irriteert de slijmvliezen en vertraagt de genezing Tegen koorts en pijn kunt u bijvoorbeeld paracetamol nemen. Voor kinderen bestaat er kinderparacetamol. Wanneer moet je naar de huisarts? Iemand met griep of verkoudheid hoeft gewoonlijk niet naar de huisarts. Griep en verkoudheid gaan meestal vanzelf over, ook al kan het hoesten, niezen en snotteren een paar weken duren. Soms ontstaan ernstige klachten die wél behandeld moeten worden. Neem contact op met de huisarts als bij u of uw kind: bloed of veel slijm loskomt bij het hoesten, of als het hoesten langer dan twee weken aanhoudt de koorts hoger is dan 38 C en langer aanhoudt dan 3 dagen bij een verkoudheid, of langer dan 5 dagen aanhoudt bij griep de koorts terugkomt na een koortsvrije periode sprake is van kortademigheid of benauwdheid, of van piepend ademhalen (eventueel in combinatie met hoge koorts) sprake is van keelpijn die langer dan 7 dagen duurt of van keelpijn die sterk verergert een grotere kans bestaat op ernstige klachten bij griep. (Zie ook de vraag Wie hebben grotere kans op ernstige klachten bij griep? ) Neem bij verkouden baby s contact op met de huisarts als: uw baby jonger is dan 3 maanden en langer dan 24 uur koorts heeft (hoger dan 38 C) uw baby slecht drinkt (minder dan de helft van normaal) uw baby suf is. Wie hebben grotere kans op ernstige klachten bij griep? 30/08/2017 Pagina: 7

8 Een grotere kans op ernstige klachten hebben: mensen met longziekten en aandoeningen aan de luchtwegen, zoals astma, chronische bronchitis of longemfyseem mensen met hartziekten, zoals mensen die een hartaanval gehad hebben, mensen die hartklachten hebben zoals hartritmestoornissen, of mensen die een hartoperatie hebben ondergaan mensen met diabetes (suikerziekte); niet alleen mensen die insuline spuiten, maar ook de mensen die tabletten met bloedsuikerverlagende middelen slikken of een diabetesdieet volgen nierpatiënten; vooral als de nieren door een ziekte niet goed werken (dus niet bij nierstenen) mensen met weinig weerstand door andere ziekten of door een medische behandeling, bijvoorbeeld mensen die recent een beenmergtransplantatie hebben ondergaan, mensen die met hiv zijn geïnfecteerd, mensen waarbij de milt is verwijderd (asplenie), mensen met een autoimmuunziekte, mensen met leukemie (bloedkanker) en mensen die chemotherapie of bestraling ondergaan kinderen vanaf 6 maanden tot 18 jaar die langdurig salicylaten gebruiken (bijvoorbeeld bij chronische darmaandoeningen) mensen met een verstandelijke handicap die in een instelling wonen mensen met verminderde weerstand tegen infecties, bijvoorbeeld door levercirrose verpleeghuisbewoners die niet vallen onder bovengenoemde categorieën mensen van 60 jaar en ouder. Mensen die tot deze groepen behoren, kunnen altijd contact opnemen met hun huisarts of specialist als zij denken griep te hebben. De griepprik kan bij mensen uit de genoemde groepen de kans op ernstige klachten verkleinen. Over het algemeen is de griepprik voor hen gratis en krijgen ze jaarlijks een oproep van de huisarts. Het staat overigens iedereen vrij om zich - op eigen kosten - tegen griep te laten vaccineren. Publieksinformatie Meer publieksinformatie en folders over ziekten en uitbraken vindt u op 30/08/2017 Pagina: 8