Richtlijnen voor een fijn gemalen voeding

Transcriptie

1 Richtlijnen voor een fijn gemalen voeding Voedingsadviezen bij stent of endoprothese in slokdarm, maag of dunne darm Dieetbehandeling voor: Naam: Geboortedatum: Datum van afgifte: Naam diëtist: Telefoonnummer diëtist: Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Algemene adviezen 1 Een volwaardige fijngemalen voeding 2 Richtlijnen 2 Warme maaltijd 3 Kant-en-klaarproducten 4 Obstipatie (verstopping) 4 Ongewenst gewichtsverlies 4 Hulpmiddelen 5 Tot slot 5 Persoonlijke dieetbehandeling 5 Noteer hieronder uw vragen 5 Belangrijke telefoonnummers 6 Deze folder is bedoeld voor mensen die een stent geplaatst hebben gekregen in verband met een vernauwing in de slokdarm, de maag of de dunne darm. Een stent of endoprotese is een flexibel buisje dat geplaatst wordt wanneer er problemen zijn met de doorgang van voedsel. Wanneer zo n buisje geplaatst is, moeten een aantal maatregelen genomen worden om te zorgen dat het buisje niet door voedsel verstopt raakt. Om deze reden moet u een fijngemalen voeding gebruiken, bestaande uit onder andere vloeibare broodmaaltijden en fijn gemalen warme maaltijden. Daarnaast is het belangrijk om uw gewicht en conditie op peil te houden. Om uw gewicht en conditie goed op peil te houden, moet u voldoende energie, eiwitten, vocht en voedingsstoffen zoals vitamines en mineralen binnenkrijgen. Algemene adviezen U kunt een verstopping van de stent voorkomen door de volgende adviezen op te volgen: langzaam en met aandacht eten; goed kauwen; royaal drinken bij de maaltijden; meteen iets drinken bij het idee dat voeding niet snel genoeg zakt; 1

2 de stent na ieder maaltijd schoon spoelen met een willekeurige vloeistof; uw eten goed gaar koken; de warme maaltijd pureren; botjes in vlees en gevogelte, zoals karbonades, kippenpoten, kippenvleugeltjes en graten in vis zorgvuldig verwijderen; vermijd vezelige groenten en fruit; zoals asperges, bleekselderij, zuurkool, rabarber, snijbonen, draderige sperziebonen, grove doperwten, tuinbonen, taugé, maïs, champignons, peulvruchten, partjes citrusvruchten, ananas, gedroogde vruchten, vijgen, dadels en rozijnen; vermijd biefstuk en draderig (rund)vlees; wees voorzichtig met fruit met pit en/of harde schil, zoals appels, peren, druiven; vermijd noten, pinda s, zaden en pitten; vermijd harde snoepjes zoals zuurtjes, drop, toffee. Om uw conditie goed op peil te houden, is het belangrijk dat u een goede voeding gebruikt met daarin alle benodigde voedingsstoffen. Door de stent is het niet mogelijk om gewoon te eten; u moet een fijngemalen voeding gebruiken om verstopping van de stent te voorkomen. Een volwaardige fijngemalen voeding 1,5 liter melkproducten; 125 gram vlees, vis, kip, vleeswaren. Eventueel 2 tot 3 keer per week een ei; 200 gram groente (4 opscheplepels); 2-3 keer per dag een broodvervanging (zie verder in brochure); 4-5 aardappelen of 4-5 opscheplepels rijst of deegwaren; 2 porties vruchtenmoes of vruchtensap; (dieet) halvarine, margarine, of roomboter voor het bereiden van de warme maaltijd of toevoegen in pap of vla; 2 liter vocht per dag (dit is inclusief thee, koffie, water etc.). Richtlijnen Zorg voor voldoende variatie in zoet-hartig, warm-koud, zoet-zuur en kleur in de voeding. U kunt bijvoorbeeld 2 keer per dag warm eten en 2 à 3 keer per dag een melkproduct tussendoor gebruiken. Maak maaltijden niet te groot van volume. U zult merken sneller vol te zitten, gebruik dus vaker kleine maaltijden. Om u op weg te helpen met de fijngemalen voeding volgt hieronder een overzicht van de mogelijkheden per maaltijd. Broodmaaltijden Bij een fijngemalen voeding kunt u geen brood(-producten) eten. U moet gebruikmaken van pap, pudding, vla of yoghurt. Zowel de kant-en-klare als zelfgekookte pap, vla en pudding zijn geschikt. Voorbeelden: zelf gekookte of kant en klare vla of pap; havermoutpap, brintapap, bambixpap, griesmeelpap, bloempap, karnemelksepap, rijstepap, (slagroom) vanillevla, (slagroom)chocolade-vla, (slagroom)karamelvla; (room)yoghurt of kwark: naturel of met gepureerde vruchten; drinkontbijt op basis van melkproducten, zoals Goedemorgen; 2

3 hartige broodpap: bereid van bijvoorbeeld 3 snee bruin/witbrood met 10 gram dieetmargarine en 2 plakken kiptuinkruiden of 30 gram paté of pastei. Voeg bouillon naar behoefte toe. Dan met staafmixer/passe-vite fijnmaken tot gladde pap zonder klontjes. Warme maaltijd Soep Soep volgens eigen recept bereiden met staafmixer of draaizeef/passe-vite. Bij voorkeur gebonden soep of gevulde soep, deze leveren meer voedingsstoffen dan een heldere soep. Bouillon (zowel zelfgetrokken als bereid van een bouillontablet) bevat weinig tot geen voedingstoffen. Vlees en vleesvervanging Kies vleessoorten die goed fijn te malen zijn, zoals gehakt, tartaar, kip, kalkoen, ham, varkensvlees en lever. Bereid het vlees zoals u gewend bent. Zorg dat het goed gaar is en maak het dan fijn met behulp van passe-vite. In plaats van vlees kunt u ook vis, ei (omelet, roerei), tahoe/tempé of kaas (kaasragout of gerapte kaas door de groente) gebruiken. Champignons zijn slecht te malen. Die kunt u beter niet gebruiken. Jus of saus Bereid jus/saus zoals u gewend bent. U kunt die glad maken door een staafmixer/passe-vite te gebruiken. Groente Gebruik verse groente, diepvriesgroente of groente uit pot of blik. Kies groente die u goed kunt fijn maken, zoals bloemkool, broccoli, bietjes, koolraap, spruitjes, witlof en wortelen. Gebruik geen vezelige groente vernoemd onder algemene adviezen. De groente goed gaar koken en fijn malen met de passe-vite. Appelmoes en compote zijn geen goede vervanging van groenten. Die kunt u wel extra bij de warme maaltijd gebruiken. Aardappelen en vervangingen Aardappelen goed gaarkoken, met een vork fijn prakken tot kruim en eten met veel jus/saus of u kunt er puree van maken. In plaats van aardappelen kunt u ook (zilvervlies)rijst met royaal saus zonder stukjes, (volkoren) macaroni of mie gebruiken (deze goed fijn malen) en eten met royaal saus zonder stukjes. Nagerecht Als nagerecht kunt u alle soorten pap, vla of pudding gebruiken, zowel kant-en-klaar als zelf gemaakt. Ook kunt u volle yoghurt, volle biogarde, volle kwark, (room)ijs, of een milkshake nemen. Pap, vla, pudding, yoghurt en milkshake kunt u ook tussendoor gebruiken. Fruit Dagelijks heeft u 2 porties fruit nodig. U kunt fruit uitpersen (sinaasappel, grapefruit) en fijn maken door passe-vite. Kiwi, perzik, aardbei, meloen en ander zacht fruit zijn goed te gebruiken. Gedroogd fruit (zoals rozijnen) en ananas zijn moeilijk fijn te maken en kunt u beter niet gebruiken. Eventueel kunt u ook fruit uit blik/pot nemen en dit fijn maken. Deze bevat weinig vitamine C en kan 3

4 dus vers fruit niet vervangen. Andere suggesties zijn dubbeldrank, pruimensap, ananassap, appelmoes, abrikozenmoes en pruimenmoes. Kant-en-klaar gekochte sinaasappelsap en multivitaminesap bevatten wel voldoende vitamine C om vers fruit te vervangen. Kant-en-klaarproducten Kant-en-klaar maaltijden, maak deze met behulp van een staafmixer/passe-vite fijn. Er zijn diverse peuter- en kindermaaltijden te koop. Gebruik 2 à 2,5 potje per warme maaltijd. Breng de voeding op smaak met zout en peper. Voeg een klontje (dieet)margarine of boter toe. Producten uit blik, zoals knakworst, bonen en ragout zijn zacht en gemakkelijk te verwerken, maak deze zonodig met behulp van een staafmixer/passe-vite fijn. Maaltijdsoepen in blik of diepvries zijn ook geschikt, zorg er wel voor dat de grove stukken goed fijngemaakt worden voordat u de maaltijdsoep eet. Obstipatie (verstopping) Het kan zijn dat u, sinds u een fijngemalen, vloeibare voeding gebruikt, niet goed naar het toilet kunt. Deze voeding bevat minder vezels en juist vezels geven de ontlasting volume, waardoor obstipatie wordt voorkomen. Als u last krijgt van obstipatie kunt u de volgende adviezen opvolgen: gebruik pap van graanproducten; zoals brinta, griesmeel of bambix ; gebruik goed gaar gekookte zuidvruchten (zoals pruimen, abrikozen, en tutti frutti). Zet de zuidvruchten een paar uur in de week en kook ze goed gaar met water. Pureer de vruchten eventueel met wat kookvocht/weekvocht tot moes. (eventueel op smaak brengen met stroop en/of suiker en citroensap); drink Roosvicee laxo of verwerk dit in melkproducten; drink pruimensap. Ongewenst gewichtsverlies Aan uw gewicht kunt u zien of uw voeding voldoende calorieën levert. Door u 1 keer per week te wegen, kunt u bijhouden of u afvalt dan wel aankomt. Als u afvalt, heeft u meer calorieën in uw voeding nodig. U kunt de calorieën in de voeding verhogen door: Gebruik volle melkproducten in plaats van magere of halfvolle melkproducten. Roer royaal ongeklopte (slag)room in koffie of melkproducten, zoals vla, pap, yoghurt, gebonden soep en saus. Ongeklopte room geeft minder snel een vol gevoel dan geklopte room zodat u er meer van kunt gebruiken. Voeg ruim boter of (dieet)margarine toe aan de warme maaltijd, bijvoorbeeld bij de groente, door de aardappelpuree, in de stamppot. Gebruik zoveel mogelijk suiker in dranken en gerechten, zoals in koffie, thee, vruchtensap, nagerecht en appelmoes. U kunt ook gebruikmaken van suikervervangers, zoals honing, limonadesiroop of stroop. Gebruik eventueel een voedingssuiker bijvoorbeeld Fantomalt of Dextropur (druivensuiker). Deze zijn te verwerken als suiker en leveren evenveel calorieën. Ze zijn echter minder zoet, zodat u meer ervan kunt gebruiken. U kunt de Fantomalt /Dextropur zonder recept kopen bij drogist of apotheek. Gebruik 3 à 4 keer per dag een tussendoortje. Voorbeelden hiervan zijn: o Een schaaltje volle vla, vruchtenmoes, yoghurtdrank met ongeklopte slagroom, 4

5 o o chocolademousse of een milkshake gemaakt van roomijs. Een glas vruchtensap, tweedrank of vruchtensap. Een beker oploskoffie of volle chocolademelk met een scheutje (on)geklopte slagroom. Mocht ondanks bovenstaande adviezen uw gewicht ongewenst afnemen, neem dan contact op met uw diëtist in het ETZ. Hulpmiddelen Onderstaande hulpmiddelen kunt u gebruiken bij het fijnmalen van de voeding. staafmixer passe-vite of draaizeef Tot slot Neem voor meer informatie contact op met Diëtetiek: dietetiek@etz.nl of via uw diëtist. U vindt het nummer bovenaan deze folder. Persoonlijke dieetbehandeling Noteer hieronder uw vragen 5

6 Belangrijke telefoonnummers ETZ (Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis): (013) Locatie ETZ Elisabeth Route 77 Diëtetiek: Locatie ETZ TweeSteden Diëtetiek: Locatie ETZ Waalwijk Diëtetiek: bel uw diëtist bel uw diëtist bel uw diëtist Diëtetiek, 41_ Copyright ETZ Afdeling Communicatie Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. 6