rijksuniversiteit gent

Transcriptie

1

2 rijksuniversiteit gent laboratorium voor toegepaste geologie en hydrogeologie Studie van de verzilting van het grondwater nabij de Handelskom te Brugge geologisch instituut S 8 krijgslaan 281 B9 gent telefoon Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Leiding : Prof Dr W De Breuck Studie en verslag : Dr L Lebbe Lic E Pieters Lic P Van Burm Lic L Zeuwts Onderzoek nr : TGO 86/47 Datum : augustus 1987

3 NHOUD 1 nleiding 2 Probleemstelling 2 1 Algemeen 22 Aanpak van het probleem 3 Beschikbare gegevens 31 Oppervlaktewaters 32 Grondwater 33 Besluit 4 Boringen 4 1 Algemeen 42 Boormetode en grondbemonstering 43 Geofysische boorgatmetingen 44 Peilbuizen en afwerking putten 4 5 Waterpassing 46 Litologische opbouw 47 Stijghoogtemetingen 48 Besluit 5 Resistiviteitsmetingen 5 1 Algemeen 5 2 Relatie tussen formatieresistiviteit en kwaliteit van het grondwater 5 3 Resistiviteitsdoorsnede 54 nvloed van de litologie op de formatieresistiviteit 55 Resultaten 5 6 Besluit 6 Grondwaterbemonstering en analyse 6 1 Algemeen 62 Monstername 6 3 Analyseresultaten 64 Besluit 7 Algemeen besluit

4 Referenties Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 boorstaten boorlogs grondwateranalysen 41

5 FGUREN Fig 1 Fig 2 Fig 3 Fig 4 Fig 5 Fig 6 Fig 7 Fig 8 Fig 9 Fig 1 Fig 11 Ligging van de putten te Brugge aangehaald in het interimrapport van 1984 De oppervlaktewateren in het noorden van Brugge Evolutie van het chloridegehalte in het Boudewijnkanaal te Brugge Evolutie van het chloridegehalte in het kanaal GentOostende te Brugge Resistiviteiten opgemeten in funktie van de diepte op het kanaal GentOostende en op het Boudewijnkanaal Uittreksel uit de "verziltingskaart" van DE BREUCK ea (1974) (vergroting naar 1/25 ) Uittreksel uit de kaart "voorkomen van verschillende watertypes in de LedoPaniseliaanlaag classificatie volgens P STUYFZAND, : 2" van WALRAEVENS (1987) Plaats van de boringen en van de doorsneden (fig 9, fig 11) Geologische doorsnede Opbouw van een peilput Resistiviteitsdoorsnede

6 V BJLAGEN 1 Boorstaten 2 Boorlogs 3 Grondwateranalysen

7 1 1 NLEDNG Begin 1984 werd binnen de Westvlaamse Commissie voor Grondwaterbeheer de aandacht gevestigd op het feit dat aan de nieuwe Zeesluis te Zeebrugge geen maatregelen werden genomen om het inkomende zoute water terug te dringen Gewezen werd er op de mogelijkheid van een toenemende verzilting van het Boudewijnkanaal en van het kanaal BruggeOostende en een daarmee gepaard gaande verzilting van het grondwater n dat bestek en met het oog op enkele konkrete gevallen van grondwaterkwaliteitsveranderingen werd door de Gemeenschapsminister van Leefmilieu, Waterbeleid en Onderwijs aan het Laboratorium voor Toegepaste Geologie en Hydrogeologie van de RUG opdracht gegeven een korte hydrageologische verkenning uit te voeren in de buurt van de Handelskom te Brugge (over: eenkomst LM/W/OD 17) De studie ving aan op 1 rnaart 1987 De voorziene uitvoerings termijn bedroeg 3 maanden Door vertraging in de boorwerkzaamheden werd 3 juni 1987 de einddaturn van de studie Onderhavig verslag behandelt achtereenvolgens de problematiek, de verwerking van de beschikbare gegevens en het, in het bestek van deze studie, uitgevoerde litologische en kwaliteitsonderzoek, waarna een algemeen besluit wordt geformuleerd

8 2 2 PROBLEEMSTELLNG 21 ALGEMEEN n een interimrapport getiteld "Verzilting van het grondwater in de streek van Brugge" opgesteld door de Dienst Natuurlijke Rijkdommen en Energie (ACKAERT, 1984) en overgemaakt aan de Westvlaamse Commissie voor Grondwaterbeheer op 3 maart 1984 werden drie konkrete gevallen van "abnormaal" hoge chloride gehalten in het grondwater gesignaleerd : Polderweg te BruggeZeebrugge, in het Kwartair met 3215 mg/1 Cl Potterierei te Brugge, in het eperiaan met ca Cl (fig 1) 25 mg/1 Komvest te Brugge, in het Paniseliaan met ca 15 mg/1 Clen in het eperiaan met ca 3 mg/1 Cl (fig 1) 11 Het interimrapport besluit dat : de verzilting van het grondwater afkomstig is van de verzilte kanalen; o a treedt er een belangrijke verzilting op langsheen het kanaal Gent Oostende ter hoogte van de Handelskom (Fort Lapin) te Brugge Het zout water overschrijdt blijkbaar de verbindingasluis te Brugge het chloridegehalte in het kanaal GentOostende jaarlijks toeneemt en vooral ter hoogte van Fort La pin" Op grond van dit rapport werd in de schoot van de Commissie voor Grondwaterbeheer op 21 november 1984 de werkgroep "verzilting in de streek rond Brugge 11 opgericht De werkgroep vergaderde drie maal (6 december 1984, 18 januari 1985, 3 september 1986), evalueerde de beschikbare gegevens en kwam tot het besluit dat bijkomend onderzoek was vereist Onderhavige korte hydrageologische verkenning situeert zich in dat bestek Om budgetaire redenen diende het onderzoek beperkt te worden tot het gebied in de omgeving van de Han

9 3 Fig 1 Ligging van de putten te Brugge aangehaald in het interimrapport van 1984

10 4 delskom te Brugge en moesten de boringen beperkt worden tot het Kwartair en het LedoPaniseliaan 2 2 AANPAK VAN HET PROBLEEM Het onderzoek werd uitgevoerd in drie fasen : Fase 1 (hoof?stuk 3) literatuuronderzoek en opsporen en verwerken van beschikbare analyseresultaten van oppervlakteen grondwater in de buurt van de Handelskom teneinde een beeld te krijgen van de kwaliteiten en de evolutie ervan Tijdens deze fase werden enkele grondwaters bemonsterd en geanalyseerd Resistiviteiten werden opgemeten in het kanaal GentOostende Fase 2 (hoofdstuk 4) : uitvoeren van vier boringen met boorgatmetingen, plaatsing van peilbuizen, grondwaterbemonstering en analyses in het Kwartair en het LedoPaniseliaan Fase 3 opmaken eindverslag

11 5 3 BESCHKBARE GEGEVENS 31 OPPERVLAKTEWATERS Algemeen Kwaliteitsgegevens (chloriden) van het Boudewijnkanaal en het kanaal GentOostende werden verzameld bij : Waterzuiveringsmaatschappij van het Kustbekken (WZK) nstituut voor Hygiëne en Epidemiologie (!HE) Gemeentebestuur Brugge (Dienst Leefmilieu) Dr Beernaert (GOM WestVlaanderen) BECEWA De grondige verwerking van deze gegevens valt bui ten het bestek van dit onderzoek Teneinde toch een idee te verkrijgen van de huidige chloridegehalten en van de evolutie ervan werden enkele eenvoudige grafieken opgesteld (fig 3 en 4) Een algemeen overzicht van de hydrografische situatie te Brugge is gegeven in fig Boudewijnkanaal (fig 3) De gegevens op de grafiek hebben betrekking op monsternamepunten te BruggeDudzele (brug) en te BruggeHavensluis De monsters zijn vermoedelijk afkomstig van de bovenste meter onder het wateroppervlak Er zijn te weinig in de tijd verspreide resultaten beschikbaar om een kwantitatief beeld te krijgen van de evolutie Een kwalitatieve analyse van de gegevens leert dat er geen noemenswaardige stijging van het Clgehalte is waar te nemen op de bemonsterde plaats aan Dudzelebrug De kwaliteitsschommelingen aan de havensluis zijn groot; waargenomen Clschommelingen liggen tussen ca 8 en ca de

12 6, 8 >> fig 2 " oppervlaktewaterpeil (in m TAW) sluis :: ",ój! d't: dam De oppervlaktewateren in het noorden van Brugge '

13 Cl (mg/1) Herkomst van de analseresultaten e Dr BEERNAERT ( G WVL) DENST LEEFM[L!EU BRUGGE!HE WZK t: Benonsteringsläats,, Brugge brug ( Dudzele) 11 Brugge havensluis r u '7 J Fig 3 Evolutie van het chloridegehalte in het Boudewijnkanaal te Brugge

14 8 14 mg/1 wat te wijten kan zijn aan de menging tussen zoet en zout water die er optreedt Kanaal GentOostende (fig 4) De bemonsteringsplaatsen kunnen teruggevonden worden op figuur 1 Uit fig 4 blijkt dat zowel stroomopwaarts als stroomafwaarts van het bemonsteringspunt "Fort Lapin" (Handelskom) lagere Clgehalten worden aangetroffen; er is een geleidelijke Cl afname van de Handelskom naar de expressweg toe Het hoger zoutgehalte nabij de Handelskom is te wijten aan menging met zouter water uit het Boudewijnkanaal dat via de verbindingssluis kan binnendringen (het debiet van het kanaal Gent Oostende is zeer gering) Een kwalitatieve analyse van de grafieken toont ook hier geen duidelijke evolutie, in tegenstelling tot de (op te weinig gegevens gesteunde) bevindingen beschreven in het interimrapport van 1984 Hoogstens zou men kunnen besluiten tot een stijgende trend in het punt Scheepsdalebrug en dit vanaf half 1985 Om een idee te verkrijgen van de vertikale verdeling van de waterkwaliteit werden op enkele resistiviteitsmetingen uitgevoerd vanop de Krakelebrug en de Warandebrug; ook op het Boudewijnkanaal (tegen de verbindingssluis aan) werd gemeten (fig 5) De konduktiviteitswaarden (bij 17 C) die op de figuur zijn gegeven werden berekend uit de resistiviteiten aannemend dat de watertemperatuur 17 C bedroeg n tegenstelling met de waarneming op het Boudewijnkanaal vertonen de profielen in het kanaal GentOostende een duide

15 9 Cl (mg/1) Cl (mg/1) BRUGGE KRUSPOORT ("'ETNGEN e WZK) 25 BRUGGE "FORT LAPN" (HANDELSKO ) (melmyen e WlK) ol, 97=8r,9=79, =98 1 1, 1 2, 1 J r 1 r Cl" (mg/1) 1 s, 1 r 2 5 BRUGGE SCHEEPSDALEBRUG (metingen e WZK) Ci) HE) 25 BRUGGE EXPRESWEG NAAR ZEEBRUGGE (metingen e WZK) o, r,= = 7,1 98,M,, &5 986 o, r , 1 98 r 1 Y B J 1984,r r Fig 4 Evolutie van het chloridegehalte in het kanaal Gent ' Oostende te Brugge

16 1 t =; 2! Boudelllijnkanaal (tegenaan verbindingssluis) \ ) 1667 KONDUKTVTET (17 ) (US/cm) 3 4 ", Krakelebrug, 5 6 diepte (m beneden wateroppervlak) Fig 5 Resistiviteiten opgemeten ifv de diepte op het Kanaal Gent Oostende en op het BoudewijnkanaaL

17 11 lijke gelaagdheid; het water wordt zouter naar onder toe Nabij de bodem wordt een zoutgehalte van ca 17 mg 1 bereikt Het ondiepe water aan de Krakelebrug (stroomafwaarts van de sluis) is zouter dan dat aan de Warandebrug Uit deze waarnemingen blijkt het belang van een diepteafhankelijke bemonstering; om de oppervlaktewaterkwaliteiten nabij de havensluis te kennen is het noodzakelijk in de toekomst de meetcampagnes zo te organiseren dat (eventueel vanop de bruggen) metingen op verschillende diepten kunnen gebeuren 32 GRONDWATER 321 Algemeen Ofschoon er vrij veel grondwateranalyseresultaten uit het Brugse beschikbaar zijn werden tot nu toe weinig hydrageologische syntesen, eventueel onder de vorm van kaarten, gepubliceerd Beschikbare kaarten zijn : "Diepte van het grensvlak tussen zoet en zout water in de freatische laag van het Belgisch Kustgebied" (DE BREUCK e a, 1974) diverse hydrachemische kaarten van het LedoPaniseliaan in de doctoraatsverhandeling van WALRAEVENS (1987) Analyseresultaten werden opgezocht of opgevraagd in de archieven van : Laboratorium voor Toegepaste Geologie en Hydrogeologie Administratie voor Ruimtelijke Ordening en Leefmilieu (AROL) enkele bedrijven, in het bijzonder de Koninklijke Nederlandse Gist en Spiritusfabrieken te Brugge

18 12 n onderstaande paragrafen worden deze beschikbare gegevens summier besproken 3 22 De "verziltingskaart" De kaart "Diepte van het grensvlak tussen zoet en zout water in de freatische laag van het Belgisch Kustgebied" (DE BREUCK ea, 1974 ) werd opgesteld op grond van geoelektrische sonderingen De kaart (schaal 1/1) geeft lijnen van gelijke diepte beneden maaiveld waarop het grondwater een totaal zoutgehalte van 15 mg/1 bezit (fig 6) Op de kaart loopt de grens tussen verzilt en niet verzilt gebied ter hoogte van de Handelskom te Brugge Uit het voorgestelde uittreksel (fig 6) kan men bovendien volgende besluiten trekken : infiltratie van zout water uit het Boudewijnkanaal (ondiep zout water nabij het kanaal) infiltratie van zoet water in de omgeving van "Kruisabele" en nabij het Vormingsstation Zeehaven (diep zout water) Hydrachemische kaarten van WALRAEVENS (1987) n haar studie "Hydrogeologie en hydrachemie van het Ledo Paniseliaan in Oost en WestVlaanderen" geeft WALRAEVENS (1987) diverse hydrachemische kaarten op schaal 1/2 of 1/4 Een syntesekaart, waarvan een uittreksel is weergegeven in fig 7, geeft dè watertypes aan (volgens het STUYFZANDklassifikatiesysteem, 1986) Uit deze kaart blijken in het LedoPaniseliaan nabij het studiegebied drie watertypes voor te komen : F2 CaHC3 zoet, hard calciumbicarbonaatwater dat sporen vertoont van kationuitwisseling; dit water is nog nauw verwant met het infiltrerend water;

19 13 lijn van gelijke diepte beneden maaiveld waarop het zout water ( 15 ng/1) voorkomt gebied zonder zout water 1 Fig 6 Uittreksel uit de "verzilti ngskaart" van D E BREUCK ea (1974) (vergroting naar 1/25)

20 14 Bs 1Naa 4> (,", t, r J t""'f / ' J,: r t F/Fb 4>NaHCDJ ": ONTSLUTNGSLJN \ ', '<"' 1 BARTOONKLE \ f \ " " ahcoj \ km fig 7 Uittreksel uit de kaart "Voorkomen van verschillende watertypes in de LedoPaniseliaanlaag classificatie volgens P STUYFZAND, /2" van WALRAEVENS (1987)

21 15 F/FbO Na HC3 : zoet tot bijna brak zacht natriumbicarbonaatwater dat sporen vertoont van kationuitwisseling Vermoedelijk is de uitbreiding van dit watertype echter kleiner dan op de kaart is aangegeven en beperkt tot een strook langsheen de ontsluitingslijn van de Bartoonklei; Bs5 NaClO : brak tot zout, uiterst hard water, beïnvloed door de polderverzilting WALRAEVENS tekent de grens tussen het verzilte en niet verzilte gebied te Brugge ten zuiden van de Handelskom 324 Grondwateranalysen Van de in de archieven opgespoorde grondwateranalysen van LedoPaniseliaan en eperaan werden de watertypes volgens STUYFZAND (1986) bepaald Van het grondwater in het LedoPaniseliaan ter hoogte van het bedrijf GSTBROCADES NV (Komvest 43) zijn veel in de tijd verspreide analyseresultaten beschikbaar De watertypes variëren er van calciumbicarbonaatwater tot natriumchloridewater Ook andere analyseresultaten in de buurt van de Handelskom vertonen nogal wisselende watertypes Dit houdt verband met de polderverzilting waarop in hoofdstuk 5 wordt teruggekomen Een overzicht van de beschikbare kwaliteitsgegevens uit het eperiaan in de buurt van de Handelskom is gegeven in tabel 1 Uit deze tabel 1 kunnen volgende besluiten in verband met de eperiaanwaterkwaliteit in de buurt van de Handelskom getrokken worden : het zoutste water komt voor ter hoogte van de GSTBROCADES N V ; een snelle verzoeting van het water wordt er waargenomen Zonder bijkomend onderzoek is dit fenomeen niet meteen verklaarbaar;

22 16 Tabel 1 Kwaliteitsgegevens uit het eperiaan in de buurt van de Handelskom te Brugge Plaats van Diepte filter Watertype bernonstering (rn :maaiveld (STUYFZAND Clklassifikatie (rng/1) GistBrocades N V Komvest 43 (put 3) ca 5 m B4NaHC3 322 tot 33 (put 3*) ca 52 m BS6NaCl 33 tot naar 57 B3NaCl (put 3B) ca 61 m B3NaHC3 319 tot 38 (put 3B*) ca 69 m B3NaHC3 35 tot 397 St Catharina P Tempelhof 41 ca 55 m F2NaHC3 115 u co J Van Arteveldestraat 1 ca 61 rn FB2NaHC3 168 STROV Kalvariebergstraat 12 ca 68 rn FB5NaHC St Jozefskliniek Komvest 34 ca 57 m FB3NaHC3 211

23 17 het "normale" water schijnt zoet tot brak, hard tot zeer hard natriumbicarbonaat water te zijn dat sporen vertoont van verzoeting; als normale Clgehalten kunnen waarden tussen 1 en 4 mg/1 verwacht worden n dat verband kan verwezen worden naar het interimrapport van 1984 waar een waarde van 25 mg Cl ter hoogte van de Potterierei ten onrechte als "abnormaal" werd beschouwd 3 3 BESLUT Uit de beschikbare gegevens besproken in hoofdstuk 3 kan men besluiten dat er wat het kanaal GentOostende en het Boudewijnkanaal betreft geen toenemende verzilting is waar te nemen Wel worden ter hoogte van de Handelskom in het kanaal GentOostende hogere Clgehalten vastgesteld dan stroomopof stroomafwaarts ervan en dit tengevolge van menging met zouter water dat via de verbindingssluis uit het Boudewijnkanaal kan binnenstromen Uit eigen kwaliteitsmetingen is gebleken dat het water van het kanaal GentOostende nabij de Handelskom duidelijk gestratificeerd is Uit de beschikbare grondwateranalysen uit het LedoPaniseliaan in de buurt van de Handelskom vallen de sterke variaties op; dit houdt verband met de polderverzilting Het grondwater in het eperiaan nabij het studiegebied is zoet tot brak, hard tot zeer hard natriumbicarbonaatwater dat verzoet De normale Clgehalten liggen tussen 1 en 4 mg/1

24 18 4 BORNGEN 4 1 ALGEMEEN Gezien het beschikbare budget werden 4 boringen van ca 5 rn, reikend tot in de Paniseliaanklei Plm gepland Om een geologische doorsnede en een resistiviteitsdoorsnede te kunnen opstellen werden de boorplaatsen op een min of meer rechte lijn voorzien (fig 8) De booropdracht werd door de Administratie voor Ruimtelijke Ordening en Leefmilieu toegewezen aan de firma SMET DB (lastenkohier WBB 86/2/2) De boorwerkzaamheden startten op en waren beëindigd op BOORMETODEN EN GRONDBEMONSTERNG De boringen werden uitgevoerd met het toestel SPRNT 8 van de firma SMET DB volgens de inspeelingstechniek et normale circulatie Als spoeling werd water gebruikt afkomstig van de Zijdelingse vaart (Bl), de waterleiding (TMVW) (B2 en B3), de Potteriarei (B4) De boordiameter bedroeg 24 rnrn; de boorbeitel was 4 m lang Om de 4 m werd een monster beschreven volgens de klassifikatie in gebruik bij het Laboratorium voor Toegepaste Geologie en Hydrogeologie Deze klassifikatie is een uitgebreide versie van deze opgenomen in typebestek 15 van het Ministerie van Openbare Werken De boorstaten zijn gegeven in bijlage GEOFYSSCHE BOORGATMETNGEN Teneinde de kennis van de litologie en van de grondwaterkwaliteit te verruimen werden geofysische boorgatmetingen uitge

25 19 1 N 2 fig 8 P laats van de boringen en van de doorsneden (fig 9, fig 11) 3 m

26 2 voerd Volgende grootheden werden gemeten boorgatdiameter spontane potentiaal elektrische puntweerstand resistiviteit (norrnaalopstelling) natuurlijke gammastraling Door het kombineren van de waarnemingen ter plaatse gedaan door de geoloog en de boorgatmetingen, werden definitieve boorlogs opgesteld; deze werden opgenomen in bijlage 2 en aangewend voor het tekenen van een geologische doorsnede (fig 9) Het verloop van de doorsnede is weergegeven op fig 8 (zie paragraaf 46) Op de relatie resistiviteit grondwaterkwaliteit wordt verder ingegaan in hoofdstuk 5 44 PELBUZEN EN AFWERKNG PUTTEN Elk boorgat werd voorzien van twee PVCpeilbuizen met diameter 63 mrn De opbouw van een peilput is schematisch weergegeven in fig 1 Eén peilbuis werd net boven de P1mklei aangebracht, de andere ondiep (maximum 1 m diepte) De peilbuizen werden onmiddellijk na de plaatsing schoongepompt (zandvrij) De afwerking gebeurde met een straatpot van het type "PDPA" De diepe peilbuis is aangeduid als "F1", de ondiepe als "F2", voorafgegaan door het boringnurnrner 45 WATERPASSNG De top van de peilbuizen werd aangesloten op het referentievlak van de Tweede Algemene Waterpassing (TAW) van het Natio

27 Zijdelin gracht T nracht 21 i Handelskom vaartje r gracht T n s Potterierei 1 D EJ D rn [] Dl [fzl rn [] Dl! rn Dl D EJEJ EJB EJEJ GJ GJ El B lliiill BEl El BEJB 8GJ fijn tot zeer fijn zand middelmatig zand grof tot zeer grof zand leem Aangevulde grond leem met we1mg (zeer) fijn zand leem met veel (zeer) ftjn zand tot leemhoudend tzeer) fijn zand leemhoudend (zeer) fijn zand we1mg leemhoudend (zeer) fijn zand kle1 zandig (KZl klei met weimg (zeer) rijn zand zandhoudende kle1 zandhoudende klei tot kielhoudend (zeer) fijn zand 1===? ====lemig(kll==i===============eat:================== TERTAR G:: vv kleihoudend {zeer) fijn zand wemig kleihoudend (zeer) fijn zand leemhoudende klei zand van Vlierzele (Paniseliaan P1d) veen met weinig bijmenging (klei leem of zand) sterk veenhoudend tot veen met veel bijmengmg (klei, leem of zand) veenhoudend humushoudend we1mg veenhoudend, weinig humushoudend lil kleih oudend zand van Pittem!Paniseliaan P1c) 111 klei van Merelbeke (Paniseliaan P1ml o==13 oo 2 3oo4E oo==== s oo ===== m sterk grinthoudend tot grint gnnthoudend schelpen weinig grinthoudend (), ke1en {2) zeer weinig grinthoudend baksteenrragmenten o( ander puin zandlensjes (glaukonîet) zandsteenrragmenten glaukonlethoudend (glaukoniet) zamlsteenbank gelaagd verharde laag geen monster Jl veel tot zeer veel leem( 1), klel(2), veenbrokken met meerdere leem( 1), klei(2), veenbrokken wemig leem(!), klei(2), veenbrokken Fig 9 Geologische doorsnede (31 (3) (3)

28 22 "PDPA" PVC E N ZAND E N f ' ' PVCfilter 16 KLESUBSTRAAT /////// Fig 1 Opbouw van een pei l put 63 zandopvulling ZAND P1 m 63 ll1ll grintemstarting nr grintemstarting nr ' E N E N ll1ll 16

29 23 naal Geografisch ns ti tuut Ook het maai veldpeil werd bepaald De merktekens Dal en Dabl werden gebruikt Alle hoogtepeilen zijn genoteerd op de boorstaten 1 ) (bijlage 46 LTOLOGSCHE OPBOUW De geologische doorsnede (fig 9) laat, van boven naar onder, volgende lagen zien : de doorlatende laag KZ, daterend van het Kwartair, opgebouwd uit voornamelijk zand, bovenaan geroerd of bedekt door aanvulling, en variërend van ca 6 tot ca 17 m dikte; de slecht doorlatende laag KL, van kwartaire ouderdom, bestaande uit leem of leem met zand De laag werd niet aangetroffen in de boring Bl De dikte kan oplopen tot ca 7 m; de doorlatende laag Pld, van het Tertiair, Paniseliaan, samengesteld uit al dan niet kleihoudend, glaukoniethoudend fijn zand, onderaan middelmatig tot grof (niet in B1) Deze laag is 12 tot 18 m dik n boring B1 bevatten de bovenste 8 m relatief veel klei; de minder goed doorlatende laag Plc, van tertiaire ouderdom, Paniseliaan, opgebouwd uit glaukoniethoudend, kleihoudend zand en zandhoudende klei De dikte wisselt van 12 tot 15 m; de zeer slecht doorlatende laag Plm van het Tertiair, Paniseliaan, bestaande uit stijve klei en vermoedelijk 5 tot 1 m dik Bij dit overzicht dient men er rekening mee te houden dat de beschrijvingen gedeeltelijk steunen op geroerde, gespoelde monsters Het spreekt vanzelf dat een gedetailleerd beeld van de litologische opbouw slechts bekomen kan worden door het uitvoeren van gepulste of, bij voorkeur, gestoken boringen

30 24 47 STJGHOOGTEMETNGEN n alle peilbuizen werden op drie tijdstippen stijghoogtemetingen uitgevoerd (tabel 2) Daar hier niet verder ingegaan wordt op de grondwaterstromingspatronen zijn de gegeven stijghoogten niet omgerekend naar zoetwaterstijghoogten Tabel 2 Stijghoogten Peilbuis nummer Stijghoogten (m TAW) BlF1 2, 916 3,22 2, 96 1 B1F2 3,431 3,477 3, 453 B2F1 2, 187 2, 389 2, 397 B2F2 3, 45 3, 173 3, 22 B3F1 1, 169 1, 64 1, 616 B3F2 3,71 3, 167 3, 19 B4F1 3,74 3, 267 3, 21 B4F2 3, 957 4,85 3, 917 Uit de waarden kan men al afleiden dat op alle lokaties de stroming van boven naar onder plaatsvindt (stroming geschiedt van de hoogste naar de laagste stijghoogte) 48 BESLUT Uit de geologische veldwaarnemingen en de boorgatmetingen blijkt dat het freatisch reservoir van ca 4 tot 45 m dikte in het studieareaal van boven naar onder is opgebouwd uit een kwartaire zandige doorlatende laag (KZ) plaatselijk van de tertiaire doorlatende laag (P1d) gescheiden door een leem

31 25 pakket (KL) Tussen de laag P1d en het kleisubstraat (P1m) komt nog een minder goed doorlatende laag voor (P1c) Als gemiddelde diktes gelden volgende waarden : ca 1 m (KZ), ca 5 m (KL), ca 15 m (P1d), ca 15 m (Plc) De stijghoogtemetingen wijzen op een neerwaartse grondwaterstroming in het onderzochte gebied

32 26 5 RESSTVTETSMETNGEN 51 ALGEMEEN De grondwaterkwaliteit kan op een snelle en relatief betrouwbare wijze worden geschat door middel van de resistiviteit van het gesteente Deze formatieresistiviteit wordt beïnvloed door meerdere faktoren, doch wordt in hoofdzaak bepaald door de kwaliteit van het poriënwater in de sedimenten n de in het bestek van deze studie uitgevoerde boringen werden rsistiviteitsmetingen uitgevoerd met de normaalopstelling De formatieresisti vi tei t werd gemeten op regelmatige diepteintervallen, namelijk iedere, 25 m Hierdoor verkrijgt men voor elke boring het verloop van de resistiviteit van de afzetting pt met de diepte Aan de hand hiervan werd een doorsnede opgesteld, waarop lijnen van gelijk zoetwaterpercentage worden uitgezet Een dergelijke doorsnede geeft dus een beeld van de kwali tei tsverspreiding in een vertikaal vlak 52 RELATE TUSSEN FORMATERESSTVTET EN KWALTET VAN HET GRONDWATER De gemeten formatieresistiviteit biedt de mogelijkheid het totale gehalte aan opgeloste stoffen (TOS) te begroten De relatie tussen de formatieresistiviteit pt en de resistiviteit van het poriënwater p wordt gegeven door de formule van ARCHE : = pt Fp De formatiefaktor F in deze formule brengt de invloed van de karakteristieken van het sediment (o a poriënvolume) op de gemeten resistiviteit in rekening

33 27 Het verband tussen het totale gehalte aan opgeloste stoffen TDS en de resistiviteit van het poriënwater p werd experimenteel vastgesteld en wordt gegeven door TDS = 1 /p Hierin is p de resistiviteit van het poriënwater bij 11 c 5 3 DE RESSTVTETSDOORSNEDE (fig 11) Een resisti vi tei tsdoorsnede is een doorsnede waarop lijnen van gelijk zoetwaterpercentage zijn aangegeven door het verbinden van gelijke resistiviteiten De formatieresistiviteiten overeenstemmend met de gewenste zoetwaterpercentages worden afgeleid met behulp van de hoger beschreven formules Hiervoor wordt voor een zoetwaterpercentage van 1 % een TOSwaarde van 375 mg/1 aangenomen; % zoet water stemt overeen met een TDS van 28 7 mg/1 (tabel 3) Uitgaande van deze waarden wordt de TDS van de tussenliggende percentages berekend met behulp van de formule 1TDS = [C (1P) J (C P) met TDS = totale gehalte aan opgeloste stoffen in mg/1 = c TDS van 1% zout water (% zoet water) = 28 7 mg/1 c = TDS van 1% zoet water (% zout water) = 375 mg/1 p = zoetwaterpercentage De bekomen TOSwaarden worden omgezet in poriënwaterresistiviteit p en tenslotte, na vermenigvuldiging met de formatiefaktor van het sediment, tot forrnatieresistiviteit (tabel 3)

34 N pe1l (m TAWJ 1o ZijQelirs;yqortJg B1 beek gracht TT gracht Z tjdelrngsvoor [Je T gracht! 1( Hondelskom B2 1, B3, s Eot::erierei t 2B B4 % < 5% < 84% < 1 95% < 15zo 25 1 V Pt pf Pt < 5% < 84 'lb < 95 'lb < 99% zoetwatergehalte grondwater 11 f 35 watertafel r 1U!W 3 U1,:N C\1 L,, (") ( NU1o8 J") J") N?t<n m) \schaal van de txxjrgatmet:rg 11 ' 2=:::::::::::::: OOm 1 ==c=== =============== == ==== ==== ==== =============== :::::::::::::====51 :== e f ilt r ft Pt Pt resistiviteit van de grond

35 29 Ten gevolge van het geringe aantal beschikbare gegevens was het niet mogelijk de formatiefaktor nauwkeurig te bepalen De berekeningen zijn uitgevoerd met een algemeen aanvaarde, gemiddelde formatiefaktor voor zandige sedimenten gelijk aan 4 Tabel 3 Relatie tussen zoetwaterpercentage P, TOS, poriënwaterresistiviteit p en formatieresistiviteit pt voor een formatiefaktor gelijk aan 4 Zoetwaterpercentage TO S p(11 C) pt(11 C) p (%) (mg/1) (Qm) ( Qm) , , , 2 6, , , , 37 8, ,688 2, ,414 1, , 362 1, , 352 1, ,348 1, NVLOED VAN DE LTOLOGE OP DE FORMATERESSTVTET s een sediment gevuld met zoet water, dan vertonen, voor éénzelfde waterkwaliteit, fijnkorrelige afzettingen (klei, leem, veen, ) een lagere formatieresisti vi tei t dan middelmatig tot grofkorrelige gesteenten (zand) Dit uit zich in de formule van ARCHE in een kleinere formatiefaktor F voor

36 3 de fijnkorrelige afzettingen (F = 1 à 2 voor klei ten opzichte van ca 4 voor zand) ndien het sediment gevuld is met brak tot zout water zijn de formatieresistiviteiten van hogergenoemde afzettingen, voor éénzelfde waterkwaliteit, identiek De invloed van de litologie op de formatieresistiviteit is in dit geval te verwaarlozen Hogergenoemde vaststellingen tonen aan dat de relatie tussen formatieresistiviteit en poriënwaterkwaliteit éénduidig is voor zones met brak tot zout water; in zoetwaterzones kan een lage formatieresistiviteit evenwel ook gebonden zijn aan litologische faktoren Hiermee dient bij de interpretatie van de doorsnede rekening gehouden te worden 55 RESULTATEN De resistiviteitsdoorsnede in fig 11 geeft de verdeling van zoet en zout water in de buurt van de Handelskom De lijnen die erop zijn voorgesteld zijn de zoetwaterpercentages 95%, 84 % en 5% Eerstgenoemd percentage kan worden beschouwd 'als de benedengrens van het zoete water, laatstgenoemd percentage als de bovengrens van het zoute water Het tussenliggende interval betreft brak water Het nauwkeurige verloop van de lijnen van gelijk zoetwaterpercentage kan als gevolg van de geringe puntdichtheid, vooral tussen de boringen Bl en B2, niet afgeleid worden Een dichter net van waarnemingen zou toelaten de kwaliteitsverdeling meer gedetailleerd te bestuderen De doorsnede laat evenwel toe een aantal belangrijke besluiten naar voor te brengen n de buurt van de Handelskom is de basis van het LedePaniseliaan gekenmerkt door de aanwezigheid van zout water Deze

37 31 zoutwaterzone bereikt een dikte van ca 5, m en reikt in zuidelijke richting ongeveer tot aan de Potterierei De zoutwaterwig wordt belangrijker in noordelijke richting, naar de kustvlakte toe Het zoute water gaat naar boven toe over, via een brakwaterzone, in zoet water dat als gevolg van de infiltratie van neerslagwater het zoute water langzaamaan uitspoelt n de lagen gelegen boven de Paniseliaanklei Plm (kleisubstraat op de doorsnede) zal dus eerder sprake zijn van verzoeting dan van verzilting De aanwezigheid van het zoute water is, zoals kan worden afgeleid uit de doorsnede, duidelijk het gevolg van de kwartairs polderverzilting Het zoute water strekt zich immers uit als een wig, vanaf de kustvlakte in zuidelijke richting Bovendien blijkt uit recente literatuur dat het gehele bestudeerde gebied, zelfs ten zuiden van de Handelskom, onderhevig was aan kwartairs transgressies Het zoute basiswater staat niet in relatie met het zoute water in de Handelskom Tussen beide waters bevindt zich een zoetwaterzone van ca 2 m dikte Daarenboven volgt uit de resistiviteiten ter hoogte van boring B3, die in de onmiddellijke nabijheid van de Handelskom is uitgevoerd, dat er, op die plaats althans, hoogstens een kleine en in de resistiviteiten niet merkbare hoeveelheid zout water uit de Handelskom naar het grondwater sijpelt De grondwaterkwaliteit in de winningsputten van de GSTBRO CADES N V gelegen in het LedoPaniseliaan (cf interimrapport 1984) dient gezien te worden in het licht van het resisti vi te i tsprof iel opgemeten in boring B3 De meeste filters van de winningsputten zijn gelegen tussen 18 en 35 m diepte zijnde de zone net boven of net in het zout gedeelte Hierbij mag men ook niet uit het oog verliezen dat het resistivi

38 32 teitsprofiel kan verschillen naargelang de plaats op het bedrijfsterrein Het zoutgehalte in de putten is vooral afhankelijk van de plaats van de filter ten opzichte van het zoute grondwater Anders is het gesteld met het Boudewijnkanaal De zoutwaterlens, aanwezig tussen 7 en 17 m diepte ter hoogte van boring Bl, uitgevoerd naast het Boudewijnkanaal, is van het zoute basiswater gescheiden door een ca 5 m dikke brakwaterzone De sterk uiteenlopende chemische samenstelling van beide zoute waters (zie hoofdstuk 6) en het voorkomen van de lens juist onder het Boudewijnkanaal maakt dat infiltratie van zout water uit dit kanaal niet mag worden uitgesloten Over de zoetzoutverdeling in de Paniseliaanklei Plm en het eperiaan Yd, kon in het bestek van deze studie geen informatie verzameld worden Besluiten in dit verband zijn slechts mogelijk na bijkomend onderzoek Volledigheidshalve dienen de lage formatieresistiviteiten die worden waargenomen ter hoogte van de boringen B2, B3 en B4 in de zone gevuld met zoet water te worden verklaard Vergelijking met de litologische doorsnede (fig 9) toont de aanwezigheid van een kwartaire leemlaag op hetzelfde diepteinterval De lage resistiviteiten zijn te wijten aan litologische kenmerken en zijn dus niet kwaliteitsgebonden (zie paragraaf 5 4 ) 56 BESLUT Uit de resistiviteitsmetingen in de boorgaten is gebleken dat de basis van het LedoPaniseliaan ten noorden van de Potterierei sterk verzilt is, zout grondwater komt er voor Het zoute water is het gevolg van de natuurlijke polderverzilting en is er hoogstwaarschijnlijk reeds meer dan 1 jaren aan

39 33 wezig Handelskom Het staat zeker niet in relatie met het water van de Dit fossiele grondwater beïnvloed de waterkwaliteit in winningsputten die er dichtbij zijn geplaatst Meer dan waarschijnlijk treedt een verzilting van het grondwater op nabij het Boudewijnkanaal

40 34 6 GRONDWATERBEMONSTERNG EN ANALYSE 61 ALGEMEEN Uit de acht peilbuizen werd een grondwatermonster ontnomen en geanalyseerd (ionenbalans) Het doel van de analyse was niet alleen het kennen van de watersamenstelling maar ook het bevestigen van de resultaten bekomen met de resistiviteitsrnetingen Uit drie Plrnkleirnonsters werd water geperst n het bestek van dit onderzoek konden deze monsters evenwel niet geanalyseerd worden 62 Monstername De monstername had plaats eind juni en begin juli 1987 De data zijn opgenomen in de analysestaten (bijlage 3) De bernonstering werd verricht met een peristaltische pomp (DELASCO) met een debiet van ca 1 rn 3 /h Tjdens het pompen werden de resistiviteit en de ph op regelmatige tijdstippen gemeten De eigenlijke monstername greep slechts plaats nadat deze parameters konstant bleven n alle gevallen werd meer dan één uur gepompt n tabel 4 zijn de veldwaarnemingen op het tijdstip van de bernonstering samengebracht Uit de veldwaarnemingen blijkt dat de dieptefilters (Fl) telkens zouter water leveren dan de korresponderende ondiepe filters (F 2) Ook neemt in het algemeen het zoutgehalte af van noord (Bl) naar zuid (B4)

41 35 Tabel 4 Veldwaarnemingen bij de monstername Peilbuis Watertemp Konduktiviteit Konduktiviteit ph duur nununer ( C) (!JS/cm) (JS/cm) pomping bij lp C bij 2 C BlFl 12, ,9 lh3min B1F2 11, ,87 3hmin B2Fl 12, ,31 2h2min B2F2 12, ,27 lhlomin B3Fl 13, ,11 2h4min B3F2 16, ,9 2h1min B4Fl 12, ,5 2h7min B4F2 11, ,41 lhoomin 6 3 ANALYSERESULTATEN De resultaten van de analysen Z1Jn opgenomen in bijlage 3 n dit verslag worden de parameters niet gedetailleerd besproken; wel worden de stalen geklassificeerd volgens de metode van STUYFZAND (1986) (tabel 5) n de tabel 5 zijn ook de kondukti vi te i t, bepaald in het laboratorium, en het chloridegehalte gegeven De waters uit de diepe filters van de boringen Bl, B2 en B3 zijn zout, uiterst hard en van het NaCltype Het is fossiel zout water Het minteken achteraan het symbool wijst erop dat het sediment Na, K (en Mg) heeft opgenomen of thans nog opneemt uit het water in ruil voor Ca (kationuitwisseling) Het is dus verziltingswater wat een vroegere (fossiele) verdringing van zoet door zout water aantoont

42 36 Tabel 5 Watersoorten volgens de klassifikatie van 5TUYFZAND (1986) Peilbuis Watersoort Konduktiviteit Clnummer (5/cm) (mg/1) bij 2 c B1F1 57NaCl B1F2 56NaClO B2F1 57NaCl B2F2 Fb3CaMix ,4 B3F1 S6NaCl B3F2 Fb3NaHC ,9 B4F1 Fb3CaHC ,4 B4F2 F2CaHC ,6 ' De diepe filter van de boring B4 daarentegen geeft een zoet tot brak zeer hard water dat van het CaHC3type is Het plusteken wijst op een verdringing van zout door zoet water Het water uit de ondiepe filter ter hoogte van boring B1 is zout, uiterst hard en van het NaCltype Het is schijnbaar in evenwicht met het sedim'ent Het vertoont, in tegenstelling met het water uit de onderste filter, slechts geringe verziltingskenmerken (uit zich in een hoger Nagehalte en een lager Cagehalte) Dit kan erop wijzen dat dit water minder lang in het sediment aanwezig is en recent vanuit het Boudewijnkanaal infiltreerde Het ondiepe grondwater uit B2F2 is zoet tot brak, zeer hard en van het CaMixtype Noch de chloriden of sulfaten noch het bicarbonaat vertegenwoordigen meer dan de helft van de anionen Het is water ontstaan door de verdringing van zout door

43 37 zoet water De ondiepe filter F2 op de boorplaats B3, gelegen aan de Handelskom op de terreinen van de GSTBROCADES N V, is van het NaHC3type Het is zoet tot brak en zeer hard Opvallend zijn de relatief hoge Cl, Na en NH4concentraties wat vermoedelijk wijst op kontaminatie door Handelskomwater Het peil van het oppervlaktewater is immers hoger dan de stijghoogte van het omgevende ondiepe grondwater (paragraaf 47) Dit fenomeen kan nog versterkt zijn door de niet onbelangrijke grondwaterwinning van het bedrijf GSTBROCADES N V in het LedoPaniseliaan (ca 4 m 3 /jaar in 1985) Het ondiepe grondwater ter hoogte van de Potterierei (B4F2) is een zoet en hard CaHC3water Het is normaal van samenstelling voor een ondiep, niet beïnvloed, zoet grondwater Hogerbeschreven resultaten tonen duidelijk het fossiele karakter van het zoute basiswater, aanwezig in het studiegebied, aan Het werd, en wordt nu nog steeds, geleidelijk verdrongen door zoet infiltratiewater Alle analyseresultaten zijn goed in overeenstemming met de gemeten resistiviteiten (hoofdstuk 5) 64 BESLUT De grondwateranalysen bevestigen de resultaten van de resistiviteitsmetingen Ten noorden van de Potteriarei komt onderaan het LedoPaniseliaan zout en uiterst hard grondwater voor van het NaCltype Het ondiepe grondwater, in het Kwartair, verschilt van plaats tot plaats n de buurt van het Boudewijnkanaal is het zout en vermoedelijk beïnvloed door vanuit dit kanaal infiltrerend zout water

44 38 Naar het zuiden toe is het ondiepe water zoet of brak, met Ca als het belangrijkste kation Uitzondering hierop vormt het ondiep grondwater in de boring aan de Handelskom : het water is er iets zouter en rijker aan Cl, Na en NH4 Zeer waarschijnlijk is het beïnvloed door infiltrerend Handelskomwater

45 39 7 SAMENVATTNG EN ALGEMEEN BESLUT De studie werd uitgevoerd op vraag van de Westvlaamse Provinciale Commissie Grondwaterbeheer naar aanleiding van een interimrapport verschenen in 1984 waarin gewaarschuwd werd voor een dreigende grondwaterverzilting in het noorden van Brugge en dit ten gevolge van een toenemende oppervlaktewaterverzilting Het onderzoek omvatte een evaluatie van beschikbare gegevens evenals het uitvoeren van vier boringen met boorgatmetingen reikend tot in de Paniseliaanklei P1m (ca 5 m diep) in het noorden van Brugge stad Per boring werden twee peilbuizen, een diepe op ca 45 m, een ondiepe omstreeks 1 m geplaatst Grondwateranalysen werden verricht Uit de beschikbare gegevens kan men voor het studiegebied niet besluiten tot een toenemende verzilting van het kanaal GentOostende en het Boudewijnkanaal Door de verbindingssluis tussen beide kanalen kan wel zout water in de Handelskom terechtkomen Uit eigen metingen is gebleken dat het water er duidelijk gestratificeerd is (zout onderaan) Uit de veldwaarnemingen blijkt dat het freatisch reservoir in het noorden van Brugge 4 tot 45 m dik is en van boven naar onder opgebouwd is uit (gemiddeld) ca 1 m kwartair zand, plaatselijk ca 5 m leem, ca 15 m tertiair zand (LedoPaniseliaan P1d) en ca 15 m kleihoudend zand (LedoPaniseliaan P1c) Daaronder komt de stijve P1mklei (Paniseliaan) Resistiviteitsmetingen uitgevoerd in de vier boorgaten leerden dat de basis van het freatisch reservoir ten noorden van de Potteriarei gevuld is met zout water Dit water is het gevolg van de natuurlijke polderverzilting en is er zeer waarschijnlijk al meer dan 1 jaren Het staat niet in verbinding met het water van de Handelskom maar het kan wel

46 L 4 de kwaliteit van het bij de GSTBROCADES N V opgepompte water beïnvloeden Nabij het Boudewijnkanaal treedt verzilting op door vanuit dit kanaal uitsijpelend water De grondwateranalyses bevestigen de resultaten van de resistiviteitsmetingen Waarschijnlijk is het ondiepe zoete tot brakke grondwater aan de Handelskom beïnvloed door infiltrerend Handelskomwater n tegenstelling tot hetgeen vermeld in het interimrapport van 1984 tonen de beschikbare gegevens aan dat het grondwater in het eperiaan nabij de Handelskom geen abnormaal hoog zoutgehalte vertoont Globaal kan men stellen dat het interimrapport van 1984 door het te geringe aantal toen beschikbare basisgegevens, zowel over oppervlakte als over grondwaterverzilting, voorbarig concludeerde tot een alarmerende toestand omtrent de grondwaterkwaliteit

47 41 REFERENTES STUYF ZAND, P ( 1986) A new hydrochemical classification of atertypes : principles and application to the coastal dunes aquifer system of the Netherlands Proc 9th S W M, Delft, WALRAEVENS, K (1987) Hydrogeologie en hydrochemie van het LedoPaniseliaan in Oost en WestVlaanderen 2 delen, 35 p platen & figuren Gent : Rijksuniversiteit (Doctoraatsverhandeling)

48 BJLAGE 1 BOORSTATEN

49 rijksuniversiteit gent Laboratorium voor Toegepaste Geologie en Hydrogeologie Prof Dr W Onderzoek nr TGO De Breuck Bori ng 8 6 /4 7 ONDERZOEK : Studie van de verzilting van het grondwater nabij de Hande l s kom te Brugge 1 1:1/ n r B1 OPDRACHTGEVER : Min i sterie van de Vlaamse Gemeenschap 17 Ub DATUM : Smet N V BOORPL OEG (ev FRMA) : Sprint 8 BOORMEESTER : BOORTOESTEL : G RONDBESCHR J VNG DOOR : L7, EP KAART N G Nr : Ul GEOL /PEDO KAART Nr : '3ïl NSCODE : 31Q 5 GEMEENTE : :e::ygg!,i y = x = ZMV = 6,Q5S ( m TAW) ZMV* = (m TAW) (ZMV = hoogtepeil m aaiveld; ZMV* = geschat hoogtepe i l m aaive ld) (/) BOORWJ ZE (mm) gespoe ld van tot 24 DEPTE ONDER MAAVELD (in m) van tot van tot van tot van tot 5 TYPE BOORSPOELN G : Zijdel inqse vaartwatex: VERBRUK (in 1 ) : TYPE BOORGATMETN G (EN) : Cal jpet:, ltzeet:stand, SE, SN JS!, gamma DFB DFO F F Filter NR nr ZMP GWDM ZMP* , , 4 5, 9 2 Ll p L ST N 61 2 F 6 2 F3 NR DFB DFO ZMP ZMP* GWDP L ST p = = = = = = = = Volgnum mer in databank Diepte onder m aaiveld (in m ) van de fil terbovenkant Diepte onder maaiveld (in m ) van de filteronderkant Hoogtepeil van het meetpunt (b v top pei lbuis in m TAW) Geschat hoogtepei l van het meetpunt ( i n m TA W ) Grondwaterdiepte onder meetpunt ( i n m ) Type watervoerende l aag : 1 = freat isch; 2 = niet freatisch Stratigrafische eenheid ( legende beschikbaar op L TG) 1 = Piëzometer; 2 = Peil buis; 3 = Ringput; 4 = Pomp::mt Filters in zelfde boorgat : ja/ Type en kenmerken stijgbui zen : DYKA PVC DRNKWATER EAU PQTAl!E NBN T42 PN x 3 idem fil ters n aa!13 verbindingen : PVC l ijm ta12e Onderkant bezinkbuis (m onder maaiveld) : &:1 15,5 F2 1 5 horizon ta l e zaagsneden F i lteropening vorm :,3 afmeting ( m m ) : nutt i g oppervlak ( % ) : Centreerbeugel(s) plaat s ( m onder m aaiveld) : Omstorting type en kenmerken : z and nr kg volume ( 1 ) k l e ibol l e n Stop( pen ) type en kenmerken : 2 5 kq volume ( 1 ) : oeszeboord mate r iaal Materiaal boorgatopvu l l i n g : 12om,een Schoonpom pen methode : datum duur (h) : : 1 uur Fl : 1 f6 m3 /h F 2 : 2,5 mj /h debiet ( m /h ) : dek se l, daarrond betonblok met ( P,DPA ) i j zeren straatpot Manier van afwerking : 3 filterbuizen met draa istop

50 GR ONDBESCHR] VNG DATUM : 1 7 o 6 B 7 l'lonster nr Beschrijving van de grond Diepte* (m) van tot Aanvulling : bruin zand met grint (bovenaan ) en bleekgeel, fijn zand (onderaan) 1,5 Ml bruingrijs, fijn zand met weinig houtre stjes en zeer we inig fijn schelpgruis 1,5 4 M2 bruingrijs, fijn zand met weng schelpgruis (grotere fragmenten) en schaarse kleibrokj es (blauwe stijve kle i, wellicht gereman ieerd Yc) 4 8 M3 grij s, weinig glaukon iethoudend, fijn zand (iets grover), met meer scelpgruis 8 12 M4 gr ij s, weinig glaukonie thoudend, fijn en midde lmatig zand, met veel grof schelpgrui s en enkele blauwe kle ibrokjes M5 grij sgroen, weinig kleihoudend, fijn zand, met we inig (maar me er ) glaukoniet, zeer veel schelpgruis en veel schelpfragmenten 16 2 M6 gr ij sgroen, glaukoniethoudend, sterk kleihoudend, zand met uiterst veel schelpgruis zeer fijn 2 24 M7 dem, met zandsteenfragmenten MB groene, glaukon iethoudende, fijn zandhoudende slappe klei, met vrij veel schelpgruis en veel kleine zandsteenbrokjes M9 groen, (sterk) glaukon iethoudend, fijn zand met weinig schelpgruis Ml O groen, (sterk) glaukon iethoudend, fijn (iets grover ) zand, met vrij veel schelpgruis 36 4 Ml l groen, (sterk) glaukoniethoudend, fijn zand met we inig schelpgruis enke le brokj es licht grij sgroene, slappe klei 4 44 M1 2 groen, (sterk) glaukon iethoudend, fijn (iets grover) zand met veel fijn schelpgruis M1 3 groen, glaukoniethoudend, weinig kleihoudend, fijn zand met fijn schelpgruis 48 5 Waarnemingen tijdens het boren : moe ilij ker boren hapering, boor trilt schelpenbank boor tr ilt schelpenbank boor davert schelpenbank moeilijk boren boor davert schelpenbank boor davert schelpenbank boor davert schelpenbank boor davert schelpenbank moe il ijk boren moeilijk boren boor davert schelpen of zandsteenbank moeilijk boren boor trilt schelpen of zandsteenbank moeilijk boren moeilijk boren boor zakt sneller even moe ilijker boren kleilaagje , 5 2,5 21, 21,1 22, 22,6 23, 2 5,5 27,5 27,7 27,8 28,3 29,3 31, ,8 19,1 19,7 2,7 21,1 21,3 22,2 22,8 24, 25,8 27,6 27,8 28, 28,4 42,8 43 * onder maaiveld

51 Plonster Diepte* Beschrijving van de (m) grond nr van tot iets moe ilijker boren 46 46,5 nog moe il ijker boren klei 46,5 5 Geologische interpretatie en opmerkingen Zie geologische doorsnede

52 L G G NGSPLAN K adasterb l ad : Perceel n r as v/d weg 8 r J,, f N 5,9 "l J, m! k f gh b b 2 A p V Y V V, : '?>:' : L Colseaukaai anstorting(en) doorlatend b ; slecht doorlatend k f g h b 17: ' :r v E= : : E E= < =:, jj 31 :;; ; : 'c3': : klei [] ;ondoorlatend k f gh b k f g h c Q) c lii Q) Cl ro ro ll b 52 45, U Bc:mnelbeek Q), Q) 1: stop(pen) cement (k) 34 6 : v: 7 V k f gh (g) b K 1, op schaal hydrageologische interpr (h) U f 5t (f) :::> ro r afsluiting / (b) :a, e Cl),, f 1:, 4 1 terrein NV Brugse Scheepssloperij filter(s),!'111 boorprofiel, Boudewijnkanaal niet L hekken 1 berm k f gh

53 rijksuniversiteit gent en Labora torium voor Toegepaste Geologie Prof Hydrogeologie Onderzoek nr TGO 8 6 / 4 7 : Bor i ng B2 nr Dr W De Breuck ONDERZOEK : Studie van de ve r zilt ing van het grond OPDRACHTGEVER : Mini ster ie van de Vlaamse water nabi j de Hande lskom te Brugge Gemeen s chap DATUM : BOORPLOEG (ev FRMA) : SM:c;ï lly SPRNT 8 BOORMEESTER : BOORTOESTEL : G RONDBESC H R J V N G D O O R : EYS EP 23 w U1 KAART NG Nr : GEOL/PEDO KAART Nr : NSCODE : GEMEENTE : Brugge 4,488 ( m TAW) 1Q 3fiQ y = n ;rlq ZMV x = ( m TAW) ZMV* = (ZMV = hoogtepei l m aai veld; ZMV* = geschat hoogtepei l m aaiveld) = (/) BOORWJ ZE (mm) DEPTE ONDER MAAVELD (in m ) van tot van tot van tot van tot van tot 24 oe spoeld 46 VERBRUK ( i n 1) : TYPE BOORSPOEL N G : le idingwater ( TMVW ) TYPE BOOR GATM ETN G ( E N ) : CaLipe r l weerstand, SP! SN, LN, szamma Filter nr NR Fl 4 F , ZMP* ZMP DFO DfB GWDM 1 6 1, 6 ST p N h1 F 2 L 2 F3 NR Volgnum mer i n databank DfB Diepte onder m a aiveld (in m ) van d e filterbovenkant = Diepte onder maai veld (in m ) van de filteronderkant DFO ZMP = Hoogtepeil van het meetpunt (b v top peilbuis in m TAW) ZMP* = Geschat hoogtepei l van het meetpunt (in m TAW) GWDP = Grondwa terdiepte onder meetpunt (in m ) = Type watervoerende laag : 1 niet freatisch L freatisch; 2 = Stratigrafische eenheid ( legende beschikbaar op L TG) ST p Pomp?Ut Peilbuis; 3 = Ringput; 4 = 1 = Piëz ometer; 2 filters in zel fde boorgat : ja DYKA PVC DRNKWATER EAU POTABLE Type en kenmerken st ijgbui zen = = = = = = NBN T42 PN x 3 : filters dem verbindingen : PVC l ij m tape Onderkant bez i nkbuis (m onder m aaiveld) : F l : 4 5 F2 : 1, 5 horizontale zaagsneden filteropening vorm :,3 afmeting ( m m ) : nuttig oppervlak (%) : Centreerbeugel(s) plaat s ( m onder maaiveld) : zand nr 1 6 Omstorting type e n kenmerken 9 5 ko volume ( 1 ) kleibollen Stop( pen ) type en kenmerken : 2 5 kg vo l u m e (1) : OE2e boord materiaal Materiaal boorgatopvul l i n g : 12ompen Schoonpompen methode : datum duur ( h ) : : 1 uur F 2 : 4, 8 m 3 /h F 1 : 2 m3 /h debiet (m /h) : Manier van afwe rking : ijzeren straa tpot (PDPA ) met dekse l, daarrond beton, 3 f i l terbuizen me t draai stop

54 l'lonster nr GRONDBESCHRJVNG DATUM : Beschrijving van de grond Diepte* (m) van tot Aanvulling : lichtbruin, zeer fijn zand 1,5 Ml grij sbruin, zeer fijn zand 1, 5 4 M2 grij s, fijn zand 4 8 M3 gróengrijs, fijn zand, met zeer weinig zeer fijn schelpgruis 8 12 M4 gr ijsgroen, glaukoni ethoudend, kleihoudend, fijn zand, met zeer veel brokjes groene, slappe klei, weinig schelpgruis, enkele grotere schelpfragmenten en enkele zandsteenfragmenten MS dem, maar donkergrijsgroen 16 2 M6 donkergrij sgroen, glaukoniethoudend, we1n1g kleihoudend, fijn zand, met enkele brokjes groene, plastische klei en enkele schelpfragmenten 2 24 M7 donkergrij sgroen, glaukon iethoudend, middelmatig zand, me t enkele brokj es groene, plastische klei, enkele schelpfragmenten en enkele zandsteenbrokjes M8 idem, maar minder middelmatige korrels M9 donkergrijsgroen, glaukoniethoudend, fijn zand, met enkele sche lpfragmenten MlO idem 36 4 Ml l idem, met schelpgruis en enkele brokj es bruine, plastische klei 4 44 M12 idem Waarnemingen tijdens het boren : boor davert boor davert moe ilijk boren klei even moe ilijker boren even haperen volgens boormeester : klei 11,5 11, ,5 25, 42 11,6 11, 14 23,6 25,1 46 onder maaiveld

55 Plonster Diepte* (m) Beschrijving van de grond nr van tot Geologische interpretatie en opmerkingen Zie geologische doorsnede

56 L GG NGSPLAN K adas t e r b l a d P e r c e e l n r Cl QJ :3 c: QJ QJ U N 42 4 QJ 38!!1 QJ QJ N "' :1 c plantsoen G r a af schaal (b) filter(s) (f) hydrageologische interpr (h) b k f gh A i: : 4 5 Ä i:":' : v :, ' E ' EO:: (g) doorlatenel b, ; k f g h stop(pen) cement klei (k) slecht doorlatend b b k fg h b v, 18 v n : G: :, : r \n ; ondoorlatend k f gh an e r e la 31 ; anstorting(en) k f gh b 15 na tfl e ule \ 1 /5 boorprofiel e k f gh

57 ri jksuniversi teit gent Onder zoek nr Labora torium voor Toegepaste Geologie e n Hydrogeologie Prof Dr W De Bor ing nr TGO 86/4 7 Breuck ONDERZOEK : Studie van de ver z il t ing van het grond water nabij de Hande l skom te Brugge B3 OPDRACHTGEVER Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap DATUM : l 5 6 ] 98:Z BOORPLOEG (ev FRMA) : Sfx'JEX: hl rr BOORTOESTEL : BOORMEESTER : SEBhl::C 8 GRONDBESC H R J VNG DOOR : ElZB,Z EE KAART N G Nr : GEOL /PEDO KAART Nr : 23 lz GEMEENTE : Brugge NSCODE 3l x = y = ZMV = (m TAW) ZMV*= (m TAW) (ZMV = hoogtepei l m aaive ld; ZMV* = geschat hoogtepei l m aaive l d) i (/) BOORWJ ZE van tot (mm) ge spoeld 24 DEPTE ONDER MAAVEL D ( i n m ) van tot van tot van tot van t o t 46 Le 1d1ngwater ltmvw J VERBRUK ( i n l ) : T YPE BOO RSPOEL NG : TY PE BOOR GA TMET N G(EN) : Cal iee r L wee rstand L S P L SN L LN L gamma ZMP* L ST p DFB DFO ZMP F ,21 1 GWDM 3, 5 N 61 2 F , F 2 NR Filter n F3 NR DFB DFO ZMP ZMP* GWDP L ST p = = = = = = = = = Volgnum mer i n databank Diepte onder m a aiveld (in m ) van de fil terbovenkant Diepte onder m a ai ve l d (in m ) van de filteronderkant Hoogtepeil van het meetpunt (b v top peilbuis i n m TAW) Geschat hoogtepe i l van het meetpunt (in m TAW) Grondwaterdiepte onder m eetpunt (in m ) Type watervoerende l a ag : = freatisch; 2 = niet freatisch Stratigrafische eenheid ( legende beschikbaar op L TG) = P i ë zometer; 2 = Peilbuis; 3 = ingput; 4 = Poi!l!J?Ut Fil ters i n zelfde boorgat : ja/ree& Type en kenmerken stijgbui zen : DYKA fil ters : verbindingen PVC DRNKWATER EAU POTABLE NBN T42 PN x dem : l ijm ta,ee 4 5 F1 F 2 : 1,5 Filteropening vorm : hor izontale zaagsneden 3 afmeting ( m m ) : Onderkant bezinkbuis (m onder m aaiveld) : nuttig oppervlak (%) : Centreerbeugel(s) plaat s ( m onder m aaive l d) : Omstorting type en kenm erken : z and nr kq volume (1) kle ibol l en Stop(pen) type en kenmerken : 2 kq volume ( l ) : O:Egeboord materiaal Materiaal boorgatopvul l i n g : EO meen Schoonpom pen methode : datum duur (h) : : 1 uur F 2 : O t 6 m3 i:h F 1 : 1 l5 m3 /h debiet ( m 3 /h) : dekse l, daarrond betonblok, met ( PDPA ) ijze ren straateet Manier van afwerking : f ilterbuizen met draaistoe

58 l'lonster nr GRONDBESCHRJVNG DATUM : '6 6, 198 Beschrijving van de grond Diepte* (m) van tot Aanvulling :zwarte assen, stenen 1, 5 M1 bruingrijs, fijn zand me t baksteenfragmenten en fijn schelp 1, 5 4 gruis donkerbruine, veenhoudende klei M2 grij s, fijn zand met kwartskorrels en weinig fijn schelp 4 8 gruis M3 gr ij s, fijn zand met veel schelpgruis (grotere fragmenten 8 12 volledige schelpen ) en brokken grijze leem M4 groengrijs, glaukoniethoudend, leem of kleihoudend, zeer fijn zand met schelpengruis, gastropoden M5 M6 M7 MB M9 MlO idem licht gr ijsgroene, kalkhoudende, zandhoudende, plas 14 tische klei, met schelpbrokken, zandsteenfragmenten en kleihoudend zand idem 16 donkergroen, glaukoniethoudend, fijn zand met brokken bruine 2 plastische klei, fijne houtfragmenten en zeer weinig fijn schelpgruis donkergroen, glaukoniethoudend, middelmatig zand met meer 24 schlpgruis donkergroen, glaukoniethoudend, fijn zand met nog meer 28 schelpgruis donkergroen, glaukon iethoudend, kleihoudend fijn zand met 32 brokjes bruine, plastische klei brokken bruine, plastische en halfstijve klei, met grove 36 glaukonietkorrels, zandsteenfragmenten en enkele grote schelpstukken groen, glaukoniethoudend, fijn zand Ml l idem, iets zandiger 4 44 M1 2 idem, voelt zeer kleiig aan Waarnemingen tijdens het boren : boor trilt zandstenen boor trilt zandstenen moeilijker boren boor trilt zandstenen moe ilijker boren moe ilijker boren volgens boorder : zand volgens boorder : klei 14 16,5 22,5 24, ,5 24, * onder maaiveld

59 Plonster Diepte* Beschrijving grond (m) nr van tot van de 1 Geologische interpretatie en opmerkingen Zie geologische doorsnede

60 Kadasterblad LGGNGSPLAN N Percee l nr Kanaal Gent Oostende 12,1 / e l'l l'l 8;t m gerestaureerd gebouw Koninklijke Nederlandse Gist en Spiritusfabriek % schaal 1/1 boorprofiel (b} filter( s} (f} (g} hydrogeologische interpr ( h} k f gh b anstorüng( en} k f gh b 1 2 doorlatend b G : k f g h stop(pen} cement klei (k} slecht doorlatend b ; ondoorlatend k f gh b : vv :e, V V ; ; b v k fg h v [J fzj 49 5 k f gh

61 rijksuniversiteit gent Laboratorium voor Toegepaste Geologie e n Hydrogeologie Onder zoek nr Prof Dr W De Breuck Bor i ng ONDERZOEK : Studie van de verzilting van het grondwater nabij de Hande l s kom te Brugge nr B4 TGO 8 6 /4 7 OPDRACHTGEVER Mini ster ie van de Vlaamse Gemeenschap DATUM : 23 Qé 1 gr7 BOORPLOEG (ev FRMA) : MF'T' N V BOORMEESTER : BOORTOESTEL : SEEliT 8 J;"P GRONDBESCH R J V N G DOOR 'PV"R 1 11 GEOL/PEDO KAART N r : 23 ïl KAART N G Nr Brugge NSCODE : 31 QQS GEMEENTE : ( m TAW) ZMV = 5,5 4 7 y = x = ZMV * = ( m TAW) (ZMV = hoogtepe i l m aaiveld; ZMV* = geschat hoogtepe i l maaiveld) (/) BOORWJ ZE van tot (mm) oe soo e ld 24 DEPTE O N D E R MAAVE L D (in m ) van tot van tot van tot van tot 44 TYPE BOORSPOEL N G : Reiwater ( Potte r ie re i ) VERBRUK (in 1) : TYPE BOORGATMET N G( EN) : Calipe r, wee r stand, SP, SN t LN t gamma NR DFB DFO ZMP Fl , 45 F Filter nr f3 NR DFB DFO ZMP ZMP* GWDP L ST p = = = = = = = = = ZMP* 5 4E p GWDM L ST 1, 9 N F 2 Volgnu m m e r in databank Diepte onder m aaiveld (in m ) van de fi l terbovenkant Diepte onder m aaiveld (in m ) van de filteronderkant in m TAW) Hoogtepeil van het meetpunt (bv top peilbuis Geschat hoogtepeil van het m eetpunt ( i n m TAW) Grondwaterdiepte onder meetpunt ( i n m ) Type watervoerende laag : 1 = freatisch; 2 = niet freatisch Stratigrafische eenheid ( legende beschikbaar oo L TG) 1 = Pi ë zometer; 2 = Peilbuis; 3 = ingput; 4 = Pomp?Ut f i lters i n zelfde boorgat : ja/hee& Type en kenmerke n st ijgbuizen : DYKA PVC DRNKWATER EAU POTABLE NBN T42 PN l O idem fil ters verbindi n gen : 63 x l ijm taee 3fh5 F2 7 5 horizontale zaagsneden f i l teropening vorm : 3 afmeting ( m m ) : Onderkant bezinkbuis ( m onder maaive l d) : r1 nuttig oppervlak (%) : Centreerbeugel(s) plaat s ( m onder m a aiveld) : ; Omstorting type en kenmerken : zand nr kg volume (1 ) kleibol l en : Stop(pen) type en kenmerken 2 5 ka volume ( 1 ) : egge b oord materiaal M ateriaal boorgatopvu l l i n g : gom gen Schoonpom pen methode : : 1 uur datum duur (h) 3 F 2 : 4 l5 mj /h F l : 2 l 4 m 3 Lh debiet ( m /h) : met dekse l 1 daarrond betonblok, ijzeren straatqo DPA Manier van afwerking : filterbuizen me t draaisto2

62 Plonster nr GRONDBESCHRJVNG DATUM Beschrijving van de grond Diepte* {mj van tot Aanvulling : donkerbruin, fijn zand en stenen M1 groenbruin, fijn zand M2 bruingr ij s, fijn zand, met kleine (< 2 mm) brokjes grijze klei en weinig fijn schelpgruis M3 grijs, fi jn zand, met grove korrels, met kleine brokj es grijze klei en weinig fijn schelpgruis M4 groengrijs, glaukon iethoudend fijn zand, met kleine brokjes groene klei en iets meer schelpgruis M5 groengrij s, glaukoniethoudend, fijn zand met meer kle ine brokjes groene klei, met schelpgruis en zandsteenbrokjes M6 groengrij s, glaukoniethoudend, middelmatig zand M7 idem, maar gemengd met groengrijs, glaukoniethoudend, fijn zand MB groengrijs, glaukon iethoudend, fijn zand met enkele brokjes bruine, slappe klei en we inig fijn schelpgruis M9 donker groengrijs, glaukon iethoudend, zeer fijn zand met enkele brokj es bruine en groene slappe klei en enkele zandsteenbrokjes MlO donker groengrijs, glaukoniethoudend 1 fijn zand met enkele kleine brokjes bruine en groene slappe klei en zeer we inig fijn schelpgruis M1 1 donker groengrijs, glaukoniethoudend 1 weinig kleihoudend, fijn zand, met zeer weinig schelpgruis en enkele zandsteenbrokjes Waarnemingen tijdens het boren : moe ilijker boren klei boor davert zandsteen moeilijker boren klei boor davert zandsteen moe ilijk boren klei nog moeilijker boren vo lgens boormeester : klei , 6 34, , * onder maaiveld

63 Plonster Diepte* ( m) Be schrij ving van de grond nr van tot Geologische interpretatie en opmerkingen Zie geologische doorsnede

64 L G G N GSPLAN Perce e l nr K a d a s t e r b l ad Lange Rei Potterierei N muur van Seminarie steunbeer schaal 1 /5 boorprofiel filter(s) (b) anstorting(en) (f) (g) hydrogeologische interpr (h) k b A f g t> doorlatend k b h f g h b D ; stop(pen) cement klei (k) slecht doorlatend!i] ; ondoorlatend k k f g h b f g k h b f g h b 'V : f : vv ' :'G : : k fgh

65 BJLAGE 2 BOORLOGS

66 R JK SUN V ERS T E T L B O R A T O R U N V O O R E N H T C R O G E O L OG E P r o r Dr W O o D EP r E ll P ( l l la AWJ lo T OE G E P A S T E GEN T B O O R G A T ME T N G GEOLOG E Br c u c l 6, 58 SPON T AN E P O T EN T AAL D AME T E R B1 PROJECT NR SOR N G NR DATUM RES ST V! T E! T L N () /SN ( J ELEKT R SCHE P U N T WE E R S T A N D 5 ' V, : ', v v: T G O 86/H 81 7/618' N A T UUR L J K E G AMMA f 1, 5, ' ' : S G: ' vv ' ", G JO 25 ' ' v vv ;G : ' JS J O 4 J Joo fi 2 v oho ,,, o h aa ",

67 r R JKSUN V ERS T E T GENT L AB O R A T O R UM VOOR EN HTOROGEOL OG E PEil t l oijj 4, 488 SPONT ANE P O T EN T AAL D AME T E R ' PROJl C 82 B OR N G D A T UM NR TG 86/ NR 82 22/6/87 RES ST V T E T L N ( l /SN ( ) ELEK T R SCHE PUN T WE ER S T AND : B O O R G A T ME T N G GEOLOG E 8 r 1 u ; P r o f O r or J O D EP T E (J T OE G EPAS T E NAT UURL JKE G AMMA {( v ;! \ 5 l Q \ \ G: S VV 5 2 \ G 1 )! YV \ ' li 2 25 ( G : :t v v,!t <1 r!:' : { 25! ij JO JS? JS \ r : o a f1 2 v oho " \ S 2 25

68 R JK SU N V ER S T E T L AB O R A T O R U M V OO R EN H Y D R O G E O L D G E Pr o r Or w o T OEGEPAS T E GEN T PROJE C T BOR N G 5, 428 S P O N T AN E P O T EN T AAL D AME T E R E L EK T R S C H E P U N T WE E R S T A N D V 'f ; NAT UURL JK E G AMMA < : v v! l o/6/87 :r ( TGO 86/H 83 RES S T! V l T E l T L N () /SN ( ) ) r NR NR D A T UM B r o u r; k PEil D EP T E ' ru11 (, 83 B O O R G A T ME T N G GEOL O G E s S 1 :G : :! \\ j V V ' : 2 S "G 25 2 : JO t 25 r: JS JO { l / l 4 JS / i,' 45 4a sa l aa 2aa 3rn fi 4a v 2a 4 6a BD, oa a 2a 4 6a 8 Oa oh a 25

69 R JKSUN V ERS T E T VOOR H Y D R O G E OL O G E L ABORA T O R UM EN P r o r o, w o DEPTE,, TOEGEPAS T E GEN T BOORGAT ME T N G GEOLOG E S P O N T AN E P O T E N T AAL D AME T E R V '!, : :G, \? \: 25 JO 2 <O 45 tc ) \ ', 25 \ 35 (> ; > ) :::: N A T UURL JK E G AMMA : : 15 :' 2 ' f r \ 5 23/6/87 RES ST V T E l T L N (J /SN ( J (, : : D A l UN ELEK T R SCHE P U N T WE ER S T AN D = 84 Br u d PEL A) s, P R 6 1 < 7 N 8 T G R JE C T N BOR N G R 8< ( ( JO ( ( ( ) i ç 35 t < JOOm 11 2 v BD 1 oho cps

70 BJLAGE 3 : GRONDWATERANALYSEN

71 Geologisch nstituut Onderzoek /? 9 Datum en u ur van sta l nem i n g, Staalnemmg o door EP /SVC j2 "" """,",, ( )icp t: Stratigrafie edo Panse l iac::: \ r ij co ", 13r4 x D,28ii Tempe ra Resistiviteit ( m) Geleidbaarheid ( ps! cm) ph 6 8, (LaboJ 7 (VelQ ) Bezinkbare stoffen Agre ief CO (mg/1) ss Organisrhe stoffen, kouj 3 ( mg/1 ) SiO methyloranje (Fr ' ( ( " 6, n s, 9 5, 6 roocdbr uio te QQ, 2 1 Tijdel ijk hard heid ( Fr " ) <4,3,9 7 Blij n:nde h:rjheij ( f r ") C) J,2,l ( '"!\ ) ( mg ), 2,, ", C) " w:an Totale h:rjhid (Fr ")!'29L!::t: e! r vnn lucht van 1 Z weven d e stoffe n 'o ca cmal\c\'l'r, Zwev!nde stoffeil klur 5 belheid 4? 11:l Zweyende stoffen/6uo"c " 32 boor s taat Zwevende stoiien/ J5 c, u,,, 4) ", Verassingsrest/6"C ( m g : ) Q ) u z ie,,, "," \'rjmping;rest/ l ll'i"c ( mg ' ) : Alkaliteil t o v fenolftaleïne (Fr ") v B D 5 dagen 2ûC (mg/1) Alkaliteil t o ( mg/ 1 ) Organ ische stoffen, warm 1 min Opgeloste (mg/1) min ( mg,d OJ t 2!:!fl,, t roe Srnaak zout a t er,,,, S B1F1 Reuk 2," w Tem pera! u u r J1 '! (?,,9,<;> J!) Kleur Petl g ro nd!3e!:!99 Peil maaiveld, Gemeente Brugge (1 3 1 ) Kaartbla d YJ2Lfi:Y i Ç Datum van ana l y se Anal y se: d or,, JQL /? Nr W A TE R ANA LY S E R J KSU N VERSTET G ENT 8 5 6, 2 4 Tonenbalans Kationen mé mg/1 Faktor Anionen, 4 24 :: ; := Na 23,oo 1 e QJ 4:z: f K 39,96 11l5,42 (Fe ) NH Mn Opmerkingen : J 3 1, 18,4 H Totaal ( ), 1 1\lg ci so :: ;o :==:: :;:=:: := t:::: :: Ca Fe l, U JSL l Q65!L Po! J?!93 "" oh Tot:lal (} Faktor mé ; ll;11 J ;3776 ; 46 4s,oo 62 46, ' mgil 1t} l s,s2 9 9oa!3 o,,,! JJ, n s Q 9 1 E? : o, oo2 6, i! r! 396,5 3, ,67 5 '? L??

72 Geologh>ch nstituut onderzoek TG9 L 42 == = :: 3/6/87 Dtum en uur \'n stalnemmg Dtum van nalyse Anlyse door Stratigrafie j u,!1!ël; Resisti\'iteit ( Q m) 14,12x,2a (Labo ) ' 7 87 (Veld),, 1 Bezinkb re stoffen Agn:ssicf CO ( mg il) B D 5 dagen 2''C (mg/1) Aikaliteit t o v fenolftleïne (Fr "), i:: O,l ml /1 Q J! Na 23, K 39,96 Ca 2,3 Mg 12,16 Fe (Fe ) Mn NH H Total ( ) Opmerkingen : 2 7, 9 1 8,4 27,47 AQ , 1, j, 59 o,2 1 1 ',, Q, 4? 11 7! o, J5J,,l6 48, NOa 62 NOz 16, HCOa 6 1 ro 3, OH l ïoo J Totaal ( 3 1 fiï ) 3 4, 4 1 ' so JJL 3 56, 1 9 mé L516,54 J} 383,B?! 3 t)91 j mg/1 bleekgeel?'? \ fj ') 3546 COa U,!? calcill<lticvrlie! Fa ktor Anionen! Cl 2 6 3, Blijvende lwjheij Tijdelijke hardheid ( Fr " ) 1!2 2?!! , Q9, 1 16,45 ( " C) \\';lier Totale harjh, id ( Fr ") =::;;ç;:::;;::: : : = 6: ; 1? t 9, \"an Zwevende stoffen mg/1 klew:loos,he1de? Zwevmle stoffèn klu, Faktor Zwevmk stoffen: (JJO C ( mg 1 j fonenbalans Kationen m Zwevenue stoffen/ l ll'i"c ( m: } 1,6,! Ver;ssingsrest/ói Hl"C ( m g, ) Verdampingsrest/U'i"C ( m t' ' l } g, Reuk! Alkaliteil t o v methylornje (Fr ") Si2 ( mg/1) Organische stoffen, warm 1 min (mg/ 1 ) Organisrhe stoffen, koud 3 min ( mg,tl ") Opgeloste o ( mg/1), " " "9 1 Temper;lluur Temperatuur \'!111 l ucht (" C ), " Kleur troebelheid Gdeidbarheid ( fts: cm) :?9 3?)gc:J Dtepte,", Peil grondwater :r:c;!= Peil maaiveld :': Qt:l, :, Vrij CO ph Gemeen te,, B 1 F2 Kartbtad ::::::Br:usge!l3 lj l i S7 JB/SVC N r W A TE R AN A LY S E R J K S U NVERST ET G ENT }1 8, : 31,S,Q5 99L 6, 28 l:r= :

73 WATERANA LY S E RJ KSU N V ERSTET G E N T Geologisch nstituut Onderzo ek TP!47 Kartblad J;\ll99L llul Dtum en uur vn srajl nem i ng l/7/87 J::'lY'? Stalneming door Dtum, an nalyse j:yli 67 A na l y se door ;;!f!:/'!!?,, C O Vrij s Re is ti itei t ( Q v ) 1,?!5 Q9?L Geleidbaarheid ( fis; cm) 2 9 5l2CL :UaboL ph (Veld ) 7 8 (Labo )!", Bezinkbare stoffe!l rganische storfen, koud 3 n; in ( m gj l OJ s s e ( mg/1} B D 5 dagen 21l"C (mg/1) Albliteit t o \', fenolf1al:ïne ( Fr ") Alkaliteit t o v SiO ( mg/1) m e hyl or t a n j e (Fr ") Zwevende 5? l) , l; ( r ") Blijvende harjheid bruin 2!iL stoffen :, c:tlrinatie erlic! TijJ el i j ke h:trdheij ( Fr " ) (mg 1 ) ",! hej9,e r 2 9 ' C) Totale harjhcij (Fr ") " ZwevnJe stoffen kiut :':1 Zwevende stoîfcn,'ûoll"c ( mg ),J],j m Zwevende stofien ; J'"C ( t l l g,? Ver:tssi ngsrest/wo"c Verd:mpi ng;rest/ 1 C ( tng L 84 Organische toffe n, warm 1 min ( mg / 1 o) Opgelo t Sma:1k 9 r Reuk loqs t e zie boorstaat Temperal uur van water ( wa " Q LDJ / 1 ai, eld i:' Temperatuur van ludll ( C ) Agressief CO (mgtl) :,, Kleur troebelheid PJ9ee a Diepte, m Peil gro n d m n G eme e te Brugge Peil Stratigrafie J"eqQ::P!l!!i!J, iihul B2Fl Nr 19! 885, 97 28,? :? Tonenbalans Kationen mg/1 Faktor Na 23, K 39,96 Ca 2,3 Mg 12,16 ;JQ 1 27,47 NH 18, !2 1 s, ss "'317 27, 9 Opmerkingen :! :?L! Mn Totaal ( ) } J9 J n 191,3 a 4,a93 Fc (Fe ) H mé 2,5 2 : Cl 35,4li so 48, NOa 46, No 92 Faktor Anionen 3, HCO,, 3 J (iï CO: po 1 7 1, 1! 3, 87,l} 4 Tot::al ( ) mg/ mé == J 2 \ Q j ; ' 3 7, 1 l9j,4 1, :! i, Q, , 3 1, 6 ; :, 5 ', : ld?

74 WATE R ANA LY S E R J K S U N VERSTET G E N T Geologisch nstituut TGO Onderzoek 86/47,, ", EP/SVC j uli 87!2/ YÇ " Kaartblad /?/fj? Datum van a naly se Analyse door Datum en uur van staalneming Staal neming door J! L Peil maai\'eld :r: 99 Gemeente 1}t"Yf!S!iL B 2F2 Nr! lo J n 1 >icpt JL ::, Straugrafae Kwartair Vrij CO Resistiviteit ( Q m) 2BLJL,O 286 Agressief CO (mg /1) 1 o Alkaliteil 1 o v methyloranje (Fr fenolfta16ne (Fr ") " {)," 12,3 1 3 oran je Zwe\'endc stoffen ' cakinatie, erlic:, Totale h:1 rjhid (f'r " ) : ) Zwevntl<! stoffen kl< U ' Bl ij\'ende hardh:id 59 Tijdel i j ke hardheid ( Fr " ), z,'<:\'nde stoifcn/óuu' C ( mg l ) UJlQ ) Zwevende stoffen/ U'i"C ( mg }! 2 \'crassin g sres1 ( (>"C (mg, Alkaliteil! : B D 5 dagen 2"C (mg/1) SiO ( mg/1),,, Organische stoften, warm 1 min (mg/1 ) \', C) \'erd:jmpingorest/ Oï"C ( mg J 'ml 1 (mg/1) loo, Organische stoffn, koud 3 min (mg/1 OJ Opgeloste Reuk 9 Temperatuur van w:ater ( " (" C) ;1 7L'J,] JYJqJ 91;!1;!1:, l:j':! l c:i:j:' lucht Tem peratllllr \'an ( labo)?,j9 ( apq) Bezinkbare stoffen, 1 73 ( 2 C ) Gele!dbaarhead ( fls; cm) ph Kleur trocb d he i d 1 ; (Fa ") onenbalans Kationen Na Faktor mg/1 : JJ Jê J7, 23, K 39,96 Ca 2,3 Mg 12,16 Fc (Fe ) :Mn ,47 NH 1 8,4 H Totaal ( ) Opmerkingen : 1, J" : 9?1 3L 2 8,?2 62 l :,!? < c1 Q45L so, o,9:l!! 1? 2 Anionen 1?J 9 ";, ;35 46 lao 42 s oae 4s,oo, J N3 62 NO 46, Hco" 61 COa 3, Po 3 1,6ï i :6, Totaal ( ) J j J,? j l, J mé mg;'l Faktor,1, s L 2,!\ =: ::; :, 26 8!!!,,, :??

75 WA TE R ANA LY S E R J KS U N VERS TET G E N T Geologisch nstituut Onderzoek! [? en Datum Gen1ecnte Brugge uur van swal ncming :?9 /fujt? J::99 J }}J Kaartblad B3F1 Nr,, Staalneming door EP/SVC Datum 'an A nal y se \ analyse ";t!? " "", door JB/SVC Diepte, 31::: itq m :z:je:! P99:J:'ê:l=:<:iël,:t Peil grondwater Vrij CO; Resistiviteit ( Q m) 14, ph Bezinkbare stoffen "212, ( L1 ( mg!l) Agrmid CO;,", rganische stoffen, wa rm 1 Opgel oste (mg/1) ( f Alblitcit t o v fenolftaleïne Alkaliteit t o v methyloranje S io" ( mg/1), S 1na,1 k zout ") 9 ;) 3 1 Zwevcndr (Fr ") " ( mg ) ( mg ) 42, 2 2 2,,:4 bruin Tntale harjh, id ( Fr ") ",, TJ"del 11" kc h aru 'l1e1'd ( F r " ) 9 " """" Zwt:\'ende stoffen " rakinati:', rlit 1 ', Q ( m,; : l ) stojïeil CUO"C Zwev:nJe stuffen klt'u, (Fr "), ZwevcnJe stoffen; U5"C ", ( \'erassingsrest i(,lio"c mg ) 13,2 7 ( " C) \'<:rl:!mp ing>rcst,' U"C Reuk :!:92 ve) """ 8 D 5 dagen 2"C (mg/1) J \':lil "''aer 1,ll lufht ( " C ) 28fL Tempera t u u r!! /1 min (mg/ 1 van ab<jl " Organiche stoffe n, kou cl 3 min ( mg: 9l! l1=:1::t:'<:lf:b l Temprratuur,S2x o,286 Geleidbaarheid (fts: cm)?, QQ (QS:LJ) Kleur trodx:l heid! , 68 fonenbalans Faktor Kationen mg/1 4 '2A6, l2 :1Q222! Na 23, K 39,96, ea 2,3 J 9Qr? Mg 12,16 Fe (Fe ) Mn 27,47 NH, H Tota al ( ) Opmerkingen :!!? 668,36 6 4,? 1 1 Cl sonoa 54,9 64 NO:!,332 1COa 9,25 ",?Q" Anionen mg/1 Faktor mé 35,:: t OO= J 2 83 : 4 48, 3! 3 } :?!! J,:?J 1, , 6 1, 1,u 5Qg,g6 ; Q OQ2,,, 8, 36 3, P ' " QJ9 7 COa 8,o4 Po, o,6 L lo al 1, oo o H : :: 1 i 31 7,136 Total () L,!3,3" 1, " 1 :: :; 'l : :::: :: ;== 3

76 Geologisch nstituut!q êj11 Onderzoek uur van Datum en staalneming Analyst: door JB/SVC CO Rcsistiviteit ( t1 m),,,, )icpt<::,! : Temperatuur lemperatuur,, Geleidbaarheid ( 11S,icm) l Q J()Çl C!"ê,Q9L ph Bez i nk ba re s to ffen " Or ga n i sche stoffen, koud 3 min ( mg/l) B D 5 dagen 2"C Qx!l/1,,"", ( mg/1 " ) Albliteit SiO 9 ", 1 m " 28 1 Rlij vcnde " ajs o b l e ekg e e l hardheid calcinatic\'t rlie ( mg ) TijJelijkt hardheid ( Fr " )! ", Totale hardhid ( Fr " ) 48,2 " ' " Zwcvendr stoffen (Fr ") 1615 matig brak (" ( ) \\':aer Zwevndc stuffen klu "Q"" ' an 2Sl l 2 C) Zwevende stoiicn: óljj c ( n og i ) " l ucht (" Zwevende stoffcn / U'i"C?!? \ :lil Vernssin gsrcst: (,JO"C ( mg ) t o v methyloranje ( mg/1)! (Fr ") Alkaliteil t o \', fenolftaleïne ", (mg/1) Smaak (Veld) Organische stoffen, warm 1 min (mgil ) Opgeloste Reuk J (Labo ) "", Agressief CO" (mg/1) " Brugge Peil maaiveld, Brl:!g;g!L }),L Gem:ente " B3F 2 f5 g!;j::r;:,,,, Stratigrafie Vrij :\]1):?? j Staalneming door EP,(Y,r:,, Datum van analyse Kautblad, ",29/6/67 Nr W A TE R ANA LY S E R J K S U N VERS T E T G E N T 12, f1 ) " lonenbalans Kationen Na 23, K 39,96 Ca 2,3 Mg 12,16 Fc (Fc ) 27 rn 27,47 NH 18,4 H Totaal 9 Opmerkingen : 1 L16, 84 7,6B9, l 1 o l 776 J ] P!?8! 9L 35,46 sa 8,, mé ; 5 24;,9: J,:?!, : f 1 : No 46, Mo OOooOoOoooo",,,,,, Hco 61 co" ro, 3 1,67 oh 1 7 ' 2!13! l?!? ct mg,'l No Q QJ Faktor i =:!:: ;: t i==j 43,83 Anionen , () mé Faktor,l 3,!, := : :: =: = : :: : 588, 4 1 Tota al ( ) "", " i 235

77 WATERANA LY S E R J K S U N VERSTET G E N T Geologisch nstituut O nder zoe k 'rg9!2 L17 Datum en uur \'an staalnmin: 2/7/87 Staalneming door, Datum \'an :nal y se Anai)'Se door Stratigrafie,!:{ç:, Geleidbaarheid ( JtS;'cm) Bezinkbare sroiien Na 23, K 39,96 :!) 3! Smaak ( ( '' C) é?,oo 1 o 6 1 1,1) (mg ) Totale hardh1d A n io n en 1 1 ( h " ) o, os5 " , 88 1, so 48, 62 HCOa 61 co J (ii oh " " bleekgeel "", :, 52, 1 1??' 2 25 ' Faktor 3'5,4Ci Po" Cl = ::= o Ql 1, Q1 9)? calrinatic\'erl ic, Tijdelijke hardheid ( Fr ") t:: Zwevende toffcn mati Zwevende stoffen üo"c ( mg i ) g1j 3 8 }?!? Zwe\'en de stotien / U'5"C ( mg ],) 8, 126 mé 1 86, 9 C) 2 " mg/1 J;JQ9ê hjcij: \'erassingsrcst/u"c Verd:mlping>rcstt l ll'i"c ( mg ' l )! w:aer v:m Reuk l99 "," m troebelheid Temperatuur = Tempaatunr van l ucht ", 1 8,4 : 9 c?? NH en 2 7, 9 QdL 27,47 Opmerk in g,, Mn Fc (Fe ) :'>Q,JJ!!J /1 :: = 1 :4 1 Mg 19,,}? Faktor Ca onenblans Kationen merhyloranje (Fr ") SiO" ( mg/1) Totaal ( ) 7, 5 (Veld) Alkalireit t o v feno!ftaleïne (Fr ") H Diepte "", \', abo ) 7, 73 (L B O D 5 dagen 2"C (mg/1) o Org:mische srofien, warm 1 min (mg/1 ) 1 Organisc he stoffen, koud 3 min ( mgl l Opgeloste o ( mg/1) Agressief CO" (mg t l ) Alkaliteil Peil grondw:ncr z ilboorstaat,, 1745 (2 CLJlaboL,, Kleur Resistiviteit ( Q m ) ph Peil maai\' eld :ts ts:1? j!,il JS/SVC Vrij CO B4F l Nr 46, 3, l ïoll l!, 4 3, 1 4,,,",

78 WA TER ANA LY S E RJKSU N VERSTET G E N T Geologisch nstituut Onderzoek Datum en uur van staalneming Staalneming door Datum van a!99 Kaartblad "1L?l?7 Gemeente, n alyse Analyse door EP /SC J/ YÇ,El:l22 Ell J;!:t"JJ9:9 Diept e 5= 7 J1L "" B4F2 Peil m:aivdd, 5,547 J? Nr Vrij CO, Resistiviteit ( Q m) 467x12B6 Geleidbaarheid ( 11Sicm) 92 JQ S], ( J,,, ph 7, 6 ( L "':J 7,A l ( C) " Reuk!<? Sm a ak ZWS ;?;Qgt (Ve ld) fq,jl ll 6 Bezinkbare stofien!!/1 VerdJmpingsrest; 5"C ( mg '), Ag res ief CO (mg/1) Verassingsrest/óUO"C s Organische st ffe n, koud 3 min (mg;l OJ o Opgeloste ( mg/1) 1 min (mg'l ) " Alkalireit t o v methyloranje (Fr ") 9 J f/ 2, Zwevende stoffen o 9 b:jeekbruin Zwevnde stuffen klt uo l i i ca c n a t ec, c r Totale h:mih:id (Fr "), 1! Zw\ cnde sto!ïenj6uu C ( mg )?!23 (mg d ) Zwevende stoffen/ J'i"C ( n;; ) 1, " Alkaliteil t o \', fenolftaleïne (Fr ") SiO, ( mg/1) 68 B D 5 dagen 2"C (mg/1) rg:mische stoffen, warm,, lucht Temperatuur van wtcr ( " C ) v:m Temperatuur TijJdijkc: h:ujheid ( Fr " ), Blijvende hardh< ij ( Fo 3'J,72, l i e' 1 3 3,g?,7 2 ") 5,2 9 onmbalans Kationen mg/1 Faktor 1?,!? 1,!;l1 J' J9? 2, 2,5 1 7 K 39,96 ea 2,3 Mg 12,16 2 7, 9 Fe (Fe ) 1,] 1, ,47 1 8,f H 1 J O,OaL Opmerkingen : J 9t99 1, (),E?X7 ", 2, 2 5 NH Mn Totaal j Anionen m6 : : Na, 23,7) 9 ), el a mg/1 so= f8, j No2 46, Ld HC3 6 1 co" 3, Po 3 1,(iï oh 17, ( ) 1, mé 81, 58 2,:3 QJ 35,fG N Oa 9,66L Totaal j F k tor 1 T7! o!23 446, 52 ' o ", 1 Q llr o oo,, , 3 2 ' l 7J, 1, 4