NAAR EEN FISCAAL PACT

Transcriptie

1 Tekst na bespreking op Algemene vergadering vzw VVSG 7 juni 2007 NAAR EEN FISCAAL PACT Discussietekst voor een debat met de Vlaamse en de federale overheid 1. Inleiding Het Vlaamse regeerakkoord van 2004 bevat de wil om in de loop van deze bestuursperiode te komen tot een fiscaal pact met de gemeenten: We sluiten een globaal fiscaal pact met de gemeenten en provincies over onder meer: 1) een meer bedrijfsvriendelijke fiscaliteit, waarbij ook voorstellen opgenomen worden om de betrokken gemeenten toe te laten te evolueren naar de overeengekomen fiscaliteit. 2) mogelijkheden voor de lokale besturen om de gemeentelijke fiscaliteit te differentiëren om een beleid te voeren ter versterking van dorps- en stadskernen, bijvoorbeeld door vormen van selectiviteit bij de onroerende voorheffing te hanteren; 3)de afschaffing van een aantal kleinere belastingen die veel rompslomp met zich meebrengen en die moeilijk kunnen verantwoord worden. De VVSG ontving begin maart 2007 een brief van Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Marino Keulen met de vraag om tegen 15 april 2007 een gedragen en uitgewerkt voorstel voor het fiscaal pact over te maken, binnen de budgettaire marges zoals aangegeven en met als finaliteit een bedrijfsvriendelijke lokale fiscaliteit. Met de budgettaire marges wordt 50 miljoen euro bedoeld in 2008, en 100 miljoen euro in Een tweetal weken later (16 maart 2007) kreeg de VVSG een brief van de federale Hoge Raad van Financiën, afdeling Fiscaliteit en Parafiscaliteit. Die heeft van de federale regering de opdracht gekregen een nieuw mechanisme inzake aftrekbaarheid uit te werken met het oog op het aanzetten van de Gewesten tot het lanceren van lastenverminderingen ten voordele van de bedrijven. Daarom moet de Hoge Raad nadenken over de manier waarop een gemeenschappelijke strategische doelstelling kan worden gerealiseerd voor wat betreft de fiscaliteit die weegt op het creëren van toegevoegde waarde, en dit in het licht van de fiscale autonomie van de Gewesten, de provincies en de gemeenten. De Hoge Raad wil de drie verenigingen van Steden en Gemeenten bij dit overleg betrekken, en houdt hierover op 11 en 20 april 2007 een vergadering met vertegenwoordigers van de verenigingen. De VVSG is zich al langer dan vandaag bewust van de mogelijke bedreigingen die op de lokale fiscaliteit afkomen. Dat blijkt uit een uitgebreide analyse in het document Gemeentelijke fiscaliteit - Analyse, bedreigingen remedies 1. De tekst werd goedgekeurd door de Raad van Bestuur van de VVSG op 18 oktober 2004 en door de Algemene Vergadering op 3 december Momenteel loopt een gezamenlijk onderzoeksproject van de VVSG, VOKA en Unizo, uitgevoerd met de steun van de Vlaamse overheid (kabinet Vlaams minister Moerman) op zijn einde. Het project bestaat uit twee delen: Een beeld schetsen van de variëteit op het vlak van gemeentelijke bedrijfsfiscaliteit in Vlaanderen. Dat gebeurt op basis van een onderzoek in een steekproef van 22 Vlaamse gemeenten en voor 17 verschillende soorten belastingreglementen. Het opzetten van een auditinstrument dat aan gemeenten de mogelijkheid biedt om op basis van enkele tientallen vragen het eigen fiscale beleid door te lichten. De VVSG vraagt dat de timing van de besprekingen over het fiscaal pact rekening zou houden met de afronding van beide projectonderdelen. 1 Zie: Naar een fiscaal pact - 1/11

2 2. Financieel Vanuit financieel oogpunt zijn lokale belastingen belangrijk, maar toch ook weer niet. Alles hangt af van de benaderingswijze. 2.1 Lokale belastingen als inkomstenbron voor gemeenten Belastingen zijn voor de Vlaamse gemeenten een belangrijke inkomstenbron. Gemiddeld halen Vlaamse gemeenten 45 tot 50% van hun gewone ontvangsten uit belastingen. In grote steden ligt dat percentage lager (ten gevolge van een hoger aandeel middelen uit centrale subsidiëring, zoals het Gemeentefonds en het Stedenfonds), in kleinere gemeenten hoger. Met die 45 tot 50% scoren Vlaamse gemeenten internationaal bekeken vrij hoog. In Wallonië (2006) gaat het om 39,5%, in Nederland om minder dan 10%. De lagere Waalse cijfers hebben te maken met het grotere aandeel van vooral specifieke subsidies die van het Waalse Gewest en de Franstalige Gemeenschap naar de lokale besturen gaat. In Nederland is het zeer lage aandeel van de fiscaliteit te wijten aan twee oorzaken. Enerzijds is de fiscale autonomie er veel beperkter dan bij ons 2, maar anderzijds trekt de Nederlandse Rijksoverheid een pak meer middelen uit voor het Gemeentefonds: 13 miljard euro (voor 16 miljoen inwoners), tegenover slechts 1,8 miljard euro voor 6 miljoen inwoners in Vlaanderen (+ 112 miljoen euro via het Stedenfonds voor dertien Vlaamse centrumsteden en Brussel). Binnen de totaliteit van de lokale belastingen is ongeveer 80% afkomstig van de aanvullende personenbelasting en de opcentiemen op de onroerende voorheffing. De rest komt van zogenaamde eigen gemeentelijke belastingen. De discussie over het fiscaal pact zal voornamelijk over die laatste groep gaan. De verhouding tussen aanvullende belastingen en de eigen gemeentelijke belastingen (gemiddeld dus 80-20) kan sterk verschillen van gemeente tot gemeente. Sommige kleinere gemeenten hebben soms een zeer hoge opbrengst van één bedrijfsbelasting, b.v. die op drijfkracht 3. In de discussie over het fiscaal pact is het dus belangrijk om niet alleen naar landelijke cijfers en gemiddelden te kijken, maar ook naar de gegevens voor individuele gemeenten. 2.2 Lokale belastingen binnen de totale belastingen Lokale belastingen zijn voor de gemeenten een belangrijke inkomstenbron. In het geheel van de Belgische fiscaliteit betekenen ze echter niet veel: slechts 7,3% van de totale belastingmassa die in ons land wordt geheven. Daarmee scoren we in ons land een heel stuk lager dan het Europese gemiddelde, dat op 17,8% ligt. Dat heeft uiteraard te maken met het naar verhouding beperkte economische gewicht van de Belgische lokale besturen 4. Belangrijk in het licht van de discussie over een fiscaal pact is dus dat de lokale belastingen een relatief klein deel uitmaken van alle belastingen in ons land. Als er dus een probleem zou zijn met de fiscale druk op burgers en bedrijven, dan ligt dat zeker niet (in eerste instantie) aan de belastingen die de gemeenten heffen. Of nog anders uitgedrukt, als alle gemeentebelastingen behalve de aanvullende personenbelasting en de opcentiemen op de onroerende voorheffing zouden verdwijnen (wat op dit ogenblik zeker niet de bedoeling is van het fiscaal pact), dan zou dat leiden tot een daling van de totale belastingdruk met maar iets meer dan 1%. 5 2 Nederlandse gemeenten mogen alleen de toegelaten belastingen heffen, in België garandeert de Grondwet aan de gemeenten een grote fiscale autonomie. Alleen de wetgever kan die beperken. 3 Uit gegevens van 2004 blijkt b.v. dat alleen al de belasting op drijfkracht in Zwijndrecht goed was voor 32,6% van de totale belastingopbrengst. Andere hoge aandelen waren er in Kluisbergen (26,7%), Beveren (21,7%) Meerhout (14,4%), Tessenderlo (10,6%). In Dessel was een andere bedrijfsbelasting goed voor 24,3% van de fiscale ontvangsten en in Lanaken 13,8%. Kinrooi haalde in ,4% van de belastingontvangsten uit de belasting op groeven (zie bijlage). 4 De uitgaven van de Belgische lokale besturen zijn goed voor ca. 7% van het BBP, tegenover een Europees gemiddelde van 12,5%. 5 Vanuit de veronderstelling dat de verloren inkomsten door de afgeschafte of verboden belastingen niet worden gecompenseerd door hogere gemeentelijke aanvullende belastingen of gewestelijke heffingen, dit laatste ter financiering van de toegekende compensaties. Naar een fiscaal pact - 2/11

3 2.3 Het belang van lokale bedrijfsbelastingen De Vlaamse gemeenten haalden in 2004 een bedrag van in totaal ca. 3,4 miljard euro uit belastingontvangsten. De belangrijkste bedragen waren (met vermelding van de bedragen, het aandeel in de belastingontvangsten en het aantal betrokken gemeenten): Opcentiemen onroerende voorheffing: mln. euro 42,9% 308 gem. Aanvullende personenbelasting: mln. euro 39,6% 306 gem. Drijfkracht: 92 mln. euro 2,7% 117 gem. Opdeciem op de verkeersbelasting 6 : 71 mln. euro 2,1% 308 gem. Ophalen huisvuil: 70 mln. euro 2,1% 153 gem. Algemene gemeentebelasting: 52 mln. euro 1,5% 46 gem. Afgifte huisvuilzakken en recipiënten: 49 mln. euro 1,4% 200 gem. Tweede verblijven: 41 mln. euro 1,2% 188 gem. Milieubelasting: 38 mln. euro 1,1% 71 gem. Het is niet gemakkelijk om te becijferen welk deel van deze belastingen van burgers afkomstig is, en wat van bedrijven. We mogen er redelijkerwijze van uitgaan dat van bovenstaande belastingontvangsten de aanvullende personenbelasting, de belasting op het ophalen van huisvuil, de belasting op afgifte van huisvuilzakken en recipiënten, de belasting op tweede verblijven en de milieubelasting helemaal of voor het overgrote deel betaald wordt door burgers. Voor de verkeersbelasting en de algemene gemeentebelasting delen we het bedrag gewoon in twee: de helft betaald door burgers, de helft door bedrijven. De opcentiemen op de onroerende voorheffing verdelen over beide groepen is minder gemakkelijk. Daarom deze benadering. De afschaffing van de onroerende voorheffing op rechtspersonen kostte de Vlaamse overheid in ,2 miljoen euro. Een extrapolatie leert dat dus ongeveer 600 miljoen euro gemeentelijke opcentiemen OV van rechtspersonen afkomstig was. We stellen de rechtspersonen hier voor de eenvoud gelijk aan bedrijven. Van de betaalde OV kwam dus 867 miljoen euro van burgers. Voor de in het overzicht vermelde belastingen levert dat een bijdrage van de burgers op van miljoen euro. Bedrijven zijn dan goed voor een bijdrage van 754 miljoen euro. Passen we deze verhouding (76,7 23,3) toe op de tientallen andere niet in het overzicht geciteerde belastingen (die samen slechts 5,4% van de gemeentelijke belastingontvangsten uitmaken), dan komen we aan een totale bijdrage van: miljoen euro door burgers 797 miljoen euro door bedrijven Voor het debat over het fiscaal pact is het een cruciale vraag of deze bijdrage van bedrijven aan de financiering van de gemeenten onredelijk hoog kan worden genoemd, in relatie tot wat de burgers betalen en in relatie tot wat de bedrijven als return aan gemeentelijke dienstverlening terugkrijgen. We kunnen de lokale belastingen betaald door ondernemingen ook in relatie brengen tot de betaalde vennootschapsbelasting. Die was in 2004 goed voor ca. 9,9 miljard euro 7. Een gewestelijke opsplitsing van dat bedrag is er niet, maar redelijkerwijze kunnen we ervan uitgaan dat hiervan zeker 60% afkomstig is van binnen het Vlaamse gewest gerealiseerde economische activiteiten of ca. 5,9 miljard euro. De in Vlaanderen geïnde gemeentelijke bedrijfsbelastingen bedragen slechts ca. 13,5% van dat bedrag 3. Randvoorwaarden voor een goed fiscaal pact 3.1 Een pact is een overeenkomst Het is belangrijk dat het fiscaal pact tot stand komt na echte onderhandelingen tussen de verschillende partijen. De VVSG kan daarbij de Vlaamse gemeenten vertegenwoordigen, maar moet de tijd en de ruimte krijgen om terug te koppelen naar de leden, de gemeenten. 6 Strikt genomen is dit geen echte gemeentebelasting, want de gemeenten hebben hier geen tariefbevoegdheid. Ze krijgen gewoon 1/11 de van de verkeersbelasting betaald voor voertuigen ingeschreven op hun grondgebied. 7 Cf. Jaarverslag 2005 FOD Financiën pag. 45: Naar een fiscaal pact - 3/11

4 Wat we absoluut niet wensen is een fiscaal pact naar Waals voorbeeld, waar het eerder om een eenzijdig opgelegde paix fiscale gaat, zonder dat er echt onderhandeld is. De onderhandelingen over een fiscaal pact dreigen extra complex te worden, omdat het noodzakelijk zal zijn om er op een bepaald moment ook de federale overheid bij te betrekken (cf. 3.4). Bij de verdere timing van het traject om tot een fiscaal pact te komen, is dat belangrijk. Voor echte onderhandelingen met de federale overheid wordt het immers wachten tot er een nieuwe federale regering is. 3.2 Het belang van lokale belastingen Bestuurlijk belang Elke verkozen overheid maakt beleidskeuzes. Voor de financiering van die beleidskeuzes kan ze terecht bij verschillende bronnen. Sommige daarvan kan ze niet zelf sturen (b.v. het Gemeentefonds), andere deels (door b.v. te voldoen aan bepaalde subsidievoorwaarden) en andere grotendeels of zelfs volledig (fiscaliteit). Om een echt beleid te kunnen voeren, heeft een bestuur nood aan een voldoende volume aan eigen inkomsten. In theorie zou men ook kunnen vertrekken van een systeem waarbij de centrale overheid de middelen helemaal zelf verdeelt. Dat betekent dat gemeenten dan wel beleidskeuzes kunnen maken, maar die moeten telkens binnen het toebedeelde budget blijven. Het budget vergroten kan dan immers niet. Het andere uiterste is een situatie waarbij verkozen overheden helemaal op zichzelf zijn aangewezen voor de financiering. Ook dat systeem heeft nadelen, b.v. alleen al door het feit dat de soms grote verschillen in fiscale rijkdom niet kunnen worden uitgevlakt. De VVSG pleit voor een voldoende groot aandeel van de gemeentelijke middelen dat afkomstig is van belastingen, dus van door het bestuur zelf beïnvloedbare ontvangsten. Dat pleidooi ligt trouwens volledig in dezelfde lijn als de vraag van de Vlaamse overheid aan de federale overheid naar meer fiscale autonomie 8. Het zou dan ook niet echt consequent zijn indien diezelfde Vlaamse overheid de fiscale beleidsruimte van de gemeenten zou terugschroeven. Naarmate een groter deel van de middelen niet door de gemeente kunnen worden gestuurd, wordt die gemeente ook afhankelijker van (financiële) keuzes die op een ander niveau worden genomen. In die positie willen de Vlaamse gemeenten absoluut niet terecht komen. Belastingen als inkomstenbron een voldoende aandeel blijven geven, is ook belangrijk vanuit zuinigheidsoogpunt. Toegekende subsidies moeten op, want anders bestaat het risico dat ze het jaar nadien lager zullen zijn. Dat geldt zeker voor projectsubsidies, en in mindere mate voor algemene financieringsbronnen zoals het Gemeentefonds. Belastingen daarentegen moet men als bestuur telkens weer verantwoorden tegenover burgers en bedrijven, wat een stimulans tot zuinigheid betekent. Je moet als bestuur immers aantonen dat er tegenover een eventuele verhoging ook een hogere of betere dienstverlening staat. Belastingen kan een bestuur ook verlagen, b.v. omdat men efficiënter werkt dan voorheen of omdat men beslist heeft bepaalde diensten niet langer aan te bieden. Belastingen zijn ook een instrument waardoor de betaler (de belastingplichtige), de beslisser (de kiezer) en de genieter van een bepaalde dienst in grote mate kunnen samenvallen. Zijn er alleen maar subsidies, dan zal een kiezer die een bepaalde gemeentelijke dienstverlening onvoldoende vindt, zich (ook) moeten wenden tot de centrale overheid die klaarblijkelijk te weinig middelen toekent aan die gemeente. We kunnen dit ook met een cijfervoorbeeld duidelijk maken. Een gemeente die vandaag 50% van haar middelen uit belastingen haalt, moet de tarieven met 20% optrekken om haar uitgavenvolume met 10% te verhogen, b.v. om nieuwe diensten aan te bieden aan de burgers. Een gemeente die slechts 20% van haar middelen uit belastingen haalt, zal de tarieven met de helft moeten verhogen om een zelfde uitgavenstijging te realiseren. In dat laatste geval wordt het veel moeilijker om deze relatief sterke stijging aan de belastingplichtige te verantwoorden. 8 Vandaag haalt de Vlaamse overheid maar 20 tot 25% van de middelen uit eigen belastingen. Naar een fiscaal pact - 4/11

5 Vanuit het bedrijfsleven weerklinkt al langer het pleidooi om alle gemeentelijke bedrijfsbelastingen af te schaffen. Wanneer we het principe van de overeenstemming beslisser-genieter-betaler doortrekken, heeft een radicale keuze voor het afschaffen van gemeentelijke bedrijfsbelastingen ook tot gevolg dat van gemeenten niet meer automatisch kan worden verwacht dat ze aan bedrijven nog diensten blijven aanbieden. Gedaan dus met loketdiensten, brandweer, bewegwijzering, ondersteuning bij het aantrekken van personeel, enz. Een onderneming die een fiscale bijdrage levert aan een gemeentebestuur, kan dat bestuur ook aanspreken op de kwaliteit en kwantiteit van wat het biedt. Zonder bedrijfsbelastingen is die aanspreekmogelijkheid er veel minder of zelfs helemaal niet meer. Het in 2003 afgesloten Bestuursakkoord tussen de Vlaamse overheid en de gemeenten heeft bovenstaande principes en het belang van lokale fiscaliteit uitdrukkelijk bevestigd. De tekst luidde als volgt: 6.1. Uitgangspunt: fiscale verantwoordelijkheid van elk bestuursniveau Met betrekking tot de financiering van het overheidsbeleid geldt als basisregel dat een overheid die bevoegdheden uitoefent en daarvoor de politieke verantwoordelijkheid opneemt, er ook op een herkenbare wijze de financiële verantwoordelijkheid voor draagt. Dit houdt in dat zij de bevolking er ook rechtstreeks fiscaal voor aanspreekt. Dit principieel standpunt geldt voor elk van de drie overheidsniveaus. De fiscaliteit is de basis van hun financiering. Zij vormt de herkenbare bijdrage van de burger tot het beleid. Voor de Vlaamse overheid betekent dit dat verdere stappen naar fiscale autonomie noodzakelijk zijn. De provincies en zeker de gemeenten beschikken over een ruime fiscale autonomie, verankerd in de Grondwet. Zij beschikken daardoor over de instrumenten voor de financiering van de bevoegdheden waarvoor zij politieke verantwoordelijkheid dragen. De Vlaamse overheid wil die autonomie volop respecteren. Als elke overheid zelf financieel en fiscaal verantwoordelijk is voor de bevoegdheden die zij uitoefent heeft dit tot gevolg dat naarmate een bestuursniveau meer bevoegdheden uitoefent en meer politieke verantwoordelijkheid draagt, zij de burger ook in ruimere mate fiscaal zal aanspreken. 9 In de beleidsbrief van Vlaams minister Keulen voor worden deze principes nog eens bevestigd: Een dergelijke initiatiefontplooiing zou niet mogelijk zijn in een systeem waar de lokale besturen niet dezelfde hoge mate van fiscale autonomie genieten als in het Vlaamse gewest. Dit is een reden te meer, waarom de fiscale autonomie van gemeenten en provincies onaantastbaar moet blijven. Zij is trouwens in artikel 170 van de grondwet verankerd. Daarnaast is financiële verantwoordelijkheid voor het eigen beleid uiteraard het controlemiddel bij uitstek, zowel voor het eigen budgettair beheer als voor de kritische want belastingbetalende burger Kredietwaardigheid Er is nog een andere reden om te pleiten voor een voldoende hoog aandeel van eigen gemeentelijke fiscaliteit. Bij de beoordeling van de kredietwaardigheid van een bepaalde overheid, kijken financiers 11 ook naar de mate waarin dat bestuur de eigen inkomsten zelf kan beïnvloeden. Hoe groter die autonomie, hoe beter het bestuur kan scoren qua kredietwaardigheid 12. Het belang van de solvabiliteit van lokale besturen wordt, ten gevolge van de inwerkingtreding van de zogenaamde Basel-II-richtlijnen 13, de komende jaren steeds belangrijker. 9 Zie: 10 Zie: 11 Door de internationalisering van de financiële sector zullen dat ook steeds meer instellingen worden die niet noodzakelijk een gespecialiseerde afdeling lokale financiën hebben, en dus moeten terugvallen op een meer algemene benadering. 12 Standard & Poor s, één van de bekende ratingagentschappen, formuleert het als volgt: On s attachera particulièrement à déterminer la capacité de la collectivité locale à générer de nouvelles recettes. Cette évaluation prend en considération d une part la charge fiscale, en termes absolus et relatifs et, d autre part, la proportion de recettes contrôlées directement par la collectivité (...).Un niveau élevé de recettes propres offre une marge de manœuvre plus importante en matière de recettes. La volonté de l administration d utiliser cette marge de manœuvre est un élément-clé. (uit: La notation des collectivités locales, Standard & Poor s, maart 2001) 13 Deze richtlijnen betekenen dat banken verplicht zijn een consistent beoordelingssysteem uit te werken voor de kredietwaardigheid van de kredietnemers. Naar een fiscaal pact - 5/11

6 3.3 Nood aan variëteit op het terrein Hierboven stelden we al dat gemeenten vanuit bestuurlijk oogpunt nood hebben aan een voldoende volume aan zelf beïnvloedbare ontvangsten, belastingen dus. Niet alleen het volume is echter van belang, ook het aantal belastingen waarover een bestuur kan beschikken speelt een rol. Gemeenten willen immers instrumenten in handen hebben om de belastingdruk zo billijk mogelijk te spreiden. Die spreiding heeft verschillende aspecten: - tussen burgers en bedrijven; als bedrijfsbelastingen worden afgeschaft of verboden, dreigt een verschuiving richting belastingen betaald door burgers 14 ; - tussen burgers-inwoners en burgers (b.v. toeristen) die niet in de gemeente wonen maar wel van bepaalde gemeentelijke diensten gebruik maken; - tussen diverse types bedrijven: horeca, land- en tuinbouw, industrie, diensten, banken, De huidige variëteit in gemeentelijke belastingen is te verklaren door het feit dat gemeenten het fiscale instrumentarium verschillend hebben ingezet, gegeven de ook sterk verschillende kenmerken van de gemeenten. Een kustgemeente zal andere belastingen heffen dan een overwegend industriële gemeente, een residentiële gemeente hanteert andere fiscale instrumenten dan een gemeente met voornamelijk landbouwactiviteiten. Die variëteit is trouwens in de eerste plaats een probleem van statistici, voor mensen die een beeld willen krijgen van alle belastingen van alle 308 Vlaamse gemeenten. De belastingplichtigen zelf worden steeds maar met een of slechts enkele van die belastingen geconfronteerd. De indruk wekken dat een bepaalde onderneming met vele tientallen verschillende gemeentelijke belastingen wordt geconfronteerd, is de waarheid geweld aandoen. Een eventuele verplichte afschaffing van bepaalde (bedrijfs)belastingen, kan de billijke verdeling van de belastingdruk aan het wankelen brengen. Zelfs al wordt de afschaffing financieel gecompenseerd, dan nog zal de indruk blijven dat vanaf dan bepaalde belastingplichtigen wel en voortaan andere niet of veel minder bijdragen aan de financiering van de gemeente. Een voldoende ruim fiscaal instrumentarium is om nog andere redenen belangrijk. De meeste belastingen hebben in eerste instantie een financieel oogmerk, maar sommige andere willen eerder sturend of ontradend zijn. Dat is b.v. het geval met een belasting op leegstand, met een belasting op de verspreiding van reclamedrukwerk, enz. Op een moment dat b.v. de federale overheid vanuit CO 2-oogpunt ook steeds meer naar sturende heffingen grijpt 15, zou het natuurlijk niet echt consequent zijn dat de gemeenten een deel van die sturingsinstrumenten zouden verliezen. De VVSG pleit uitdrukkelijk voor het behoud van een voldoende ruim fiscaal instrumentarium, en is zelfs vragende partij voor de creatie van juridisch sluitende nieuwe fiscale mogelijkheden voor de gemeenten. 3.4 Nood aan betrokkenheid federale overheid De bevoegdheid van de Vlaamse overheid op het vlak van lokale fiscaliteit is relatief beperkt. Volgens de Grondwet kan alleen de wetgever regulerend optreden. Volgens sommigen kan de decreetgever wel ingrijpen in de lokale fiscaliteit wanneer dit absoluut noodzakelijk is voor het voeren van een beleid waarvoor de Vlaamse overheid zelf volledig bevoegd is. Het gebrek aan Vlaamse juridische instrumenten bleek de voorbije jaren meermaals: Toen de vorige Vlaamse regering het Wetboek op de Inkomstenbelastingen wou aanpassen zodat gemeenten opnieuw wel een op het kadastraal inkomen gebaseerde belasting zouden kunnen heffen (de Raad van State had die mogelijkheid in een arrest tegen een dergelijke belasting in Lanaken van de hand gewezen), zei de Raad van State in een advies dat dit een federale bevoegdheid was. 14 Ten gevolge van het niet langer indexeren van het KI van materieel en outillage en het vrijstellen van het KI van nieuw materieel en outillage sinds 1998, werd de fiscale basis van industriële gemeenten ernstig aangetast. Bedrijven betaalden minder onroerende voorheffing, en gemeenten compenseerden dat door de opcentiemen voor alle belastingplichtigen (dus ook voor burgers) te verhogen. 15 Cf. de uitspraak van minister van Financiën Reynders dat de nieuwe heffingen op o.a. wegwerpzakjes niets hoeft op te brengen (19 maart 2007). Naar een fiscaal pact - 6/11

7 In een advies bij een voorstel van decreet van Dirk De Cock e.a. 16 om gemeenten de mogelijkheid te geven om de opcentiemen op de onroerende voorheffing op het grondgebied te kunnen differentiëren, stelde de Raad van State dat dit alleen de federale overheid toekwam. Intussen heeft premier Verhofstadt in zijn beleidsverklaring van oktober 2006 een fiscaal pact met de gemeenten aangekondigd. Nog recenter verscheen in de media het voornemen van de federale regering om de fiscale aftrekmogelijkheid van gemeentelijke belastingen door bedrijven te laten afhangen van de mate van fiscale bedrijfsvriendelijkheid van de gemeenten. Dit zou concreter moeten worden na de volgende verkiezingen. De federale overheid zal ook een belangrijke partner zijn wanneer wordt nagedacht over eventuele nieuwe fiscale mogelijkheden voor gemeenten ter vervanging van afgeschafte of verboden bedrijfsbelastingen. Het bedrijfsleven heeft vooral kritiek op gemeentelijke belastingen omdat die per definitie (andere mogen niet) niet resultaatgebonden zijn. Of een onderneming het nu goed doet of niet, de gemeentelijke fiscale factuur blijft dezelfde. Willen we aan die, niet helemaal onterechte, kritiek iets doen, dan moeten we voor gemeenten de mogelijkheid creëren om wel min of meer resultaatgebonden belastingen te heffen. Een bijkomend argument hiervoor ligt trouwens in het feit dat de voorbije jaren steeds meer zelfstandigen en uitvoerders van vrije beroepen hun activiteiten in een vennootschap hebben ondergebracht. Die is wel onderworpen aan de vennootschapsbelasting, maar niet (of alleen door het aan de betrokken zaakvoerder uitgekeerde inkomen) aan de personenbelasting en de gemeentelijke aanvullende personenbelasting. We denken momenteel aan drie mogelijke nieuwe grondslagen voor gemeentelijke belastingen: Op de omzet (of een daaraan gerelateerde grootheid) gerealiseerd in een bepaalde gemeente voor zover die omzet voldoende in relatie staat met het resultaat van het bedrijf. De belastbare grondslag kan dan b.v. het aantal overnachtingen zijn, de verkoop van bioscooptickets, het aantal toegangskaarten in een pretpark, enz. Op het verbruik van elektriciteit en aardgas. Deze belasting zou een alternatief kunnen vormen voor de bestaande Eliaheffing (die de komende jaren toch verdwijnt). Ze is bovendien een bijkomende stimulans voor zuinigheid en past dus in de verschuiving van belastingen op arbeid naar belastingen op (CO 2-gerelateerd) verbruik. Belastingen op de toegevoegde waarde gerealiseerd in een bepaalde bedrijfsvestiging. Dat is een beter alternatief dan gemeentelijke opcentiemen op de vennootschapsbelasting, omdat de vennootschapsbelastingen niet in de bedrijfszetel maar op de plaats van de administratieve zetel (vaak Antwerpen of Brussel) worden betaald. Bovendien is de toegevoegde waarde minder aan jaar-opjaarschommelingen onderhevig dan de vennootschapsbelasting. Gemeenten die een of meer van de bovenstaande fiscale instrumenten kunnen hanteren, zullen zeker bereid zijn om te snoeien in hun andere bedrijfsbelastingen. Wanneer de Vlaamse overheid werk zou maken van een volledige financiële compensatie voor de kosten die gemeenten maken voor de inzameling en verwerking van oud papier, kan misschien ook de gemeentelijke belasting op de verspreiding van reclamedrukwerk naar omlaag. Voorwaarde is wel dat de prikkels die uitgaan van deze sturende heffing op de een of andere manier behouden blijven. De VVSG vraagt dat bij de timing van de onderhandelingen over een fiscaal pact rekening wordt gehouden met de noodzakelijke betrokkenheid van de federale overheid. Dit is immers iets voor de volgende federale regering. 3.5 Naar betere lokale belastingen Wie in de media het discours van sommige politici en bedrijfsorganisaties over de gemeentelijke pestbelastingen volgt, krijgt soms de indruk dat gemeenten er maar wat op los belasten, zonder veel inzichten in de gevolgen. Niets is natuurlijk minder waar. 16 Voorstel van decreet van de heer Herman Lauwers, de dames Caroline Gennez en Cathy Berx en de heren Sven Gatz en Jan Peumans houdende de mogelijkheid tot de invoering van een binnengemeentelijke differentiatie van de onroerende voorheffing (overgenomen, wat de heer Herman Lauwers betreft, op 6 februari 2007, door de heer Dirk De Cock), Vlaams parlement, stuk 838 ( ). Naar een fiscaal pact - 7/11

8 Heel wat gemeenten hebben de voorbije jaren hun belastingpolitiek grondig geanalyseerd en bijgestuurd. Dat gebeurde bijvoorbeeld nog bij de invoering van de euro, toen heel wat belastingreglementen toch moesten worden herzien. Ook de permanente maatschappelijke druk op de gemeentelijke (bedrijfs)fiscaliteit 17 was een stimulans om het eigen fiscale beleid kritisch te bekijken. Door dat onderzoek zijn intussen heel wat kleinere belastingen afgeschaft (er waren in 2004 b.v. maar acht gemeenten meer met een belasting op tewerkgesteld personeel), werden verschillende belastingen vervangen door een gemeenschappelijke, kwamen er aanpassingen in reglementen (met b.v. een hoger vrijgesteld minimum voor de belasting op drijfkracht) waardoor de administratieve lasten kleiner werden, enz. Het is duidelijk dat de gemeenten hier nog niet aan het einde van de mogelijkheden zijn. Het aangehaalde auditinstrument (cf. 1) kan hiervoor een prima instrument zijn. Dat kan b.v. plaatselijk de discussie helpen voeren over de baten van de belasting (financieel, andere) versus de kosten (voor het bestuur zelf, maar ook voor de belastingplichtigen). Ook andere initiatieven zijn nog mogelijk: Besturen blijvend stimuleren om gebruik te maken van bepaalde typereglementen, wat de vergelijkbaarheid en de juridische zekerheid ten goede kan komen; Besturen ook stimuleren om hun belastingtarieven en reglementen via de eigen webstek te ontsluiten voor de geïnteresseerden. Vele gemeenten blijven op dat vlak vandaag nog in gebreke. Op wat langere termijn kan er dan gewerkt worden aan een instrument om de belastingreglementen en tarieven van alle Vlaamse gemeenten geïntegreerd aan te bieden, naar het voorbeeld van wat al in Wallonië bestaat. 18 De VVSG stelt voor om bij de onderhandelingen over het fiscaal pact af te spreken hoe we dit verbeteringstraject kunnen voortzetten. 4. Wat met de 50 tot 100 miljoen beschikbare compensaties? 4.1 Kunnen afgeschafte belastingen zo maar worden gecompenseerd? Hierboven gaven we al aan dat het afschaffen of verbieden van gemeentelijke belastingen een aantal nadelen heeft. Die nadelen verdwijnen slechts heel gedeeltelijk wanneer de gemiste inkomsten worden gecompenseerd door subsidies, want die plaatsen de gemeenten in een meer afhankelijke positie. Uit de brief van minister Keulen leiden we af dat er voor de compensatie van de afgeschafte belastingen 50 miljoen euro beschikbaar is in 2008 en recurrent 100 miljoen euro vanaf Fundamenteel rijst de vraag op welke wijze de Vlaamse regering die compensatie wil realiseren. Is ze alleen bestemd voor die gemeenten die na het afsluiten van het Pact bepaalde (bedrijfs)belastingen afschaffen, of gaat ze ook naar gemeenten die dat de voorbije jaren al hebben gedaan? Indien ja, hoeveel jaar gaat men dan terug? En wat met gemeenten die een af te schaffen belasting snel nog invoeren, en via de compensatie zo extra middelen willen binnenrijven? En zelfs al zou men een en ander willen compenseren, dan is er nog de vraag hoe ver men kan geraken met amper 100 miljoen euro beschikbare middelen tegenover ca. 800 miljoen euro gemeentelijke belastingen afkomstig van ondernemingen (cf. 2.3). In elk geval wordt het bijzonder moeilijk om voor de compensatie een eerlijk systeem uit te werken. 4.2 Een alternatieve bestemming voor de beschikbare compensaties In het najaar van 2003 werd onder de toenmalige Vlaamse meerderheidspartijen overeengekomen dat van de extra Lambermontmiddelen 19 vanaf de tweede helft van de legislatuur een deel naar de gemeenten zou gaan. Die toezegging paste in de toenmalige discussie over de herfinanciering van de gemeenten, een operatie die noodzakelijk was gegeven o.a. de bijzonder zware financiële gevolgen van 17 Mede veroorzaakt door het feit dat tijdens de legislatuur ca. 80% van de Vlaamse gemeenten een of meer belastingtarieven verhoogde, in een periode waarin andere overheden belastingverlagingen aankondigden en/of doorvoerden (kijk- en luistergeld, personenbelasting, registratierechten, ). 18 Zie: 19 Bijkomende financiering voor gewesten en gemeenschappen ten gevolge van het Lambermontakkoord. Naar een fiscaal pact - 8/11

9 de vrijmaking van de energiesector 20. Voor zover we weten werd dit engagement herhaald in de financiële meerjarenplanning die de Vlaamse regering tijdens de onderhandelingen over het regeerakkoord opstelde. Het engagement staat niet expliciet in het regeerakkoord zelf. Het is wel vreemd dat wat eerst bedoeld was als extra middelen voor de gemeenten, intussen verschoven is naar een financiële compensatie voor af te schaffen bedrijfsbelastingen. Netto komen er dus, in tegenstelling tot de eerdere beloften, geen middelen bij. De VVSG is zoals gezegd geen voorstander van de vervanging van gemeentelijke bedrijfsbelastingen door subsidies. We pleiten daarentegen voor nieuwe rechtszekere fiscale instrumenten die bepaalde verouderde of administratief omslachtige lokale bedrijfsbelastingen zouden kunnen vervangen. 4.3 Andere financiële uitdagingen voor gemeenten de komende jaren De Vlaamse overheid moet er zich van bewust zijn dat de gemeenten de eerstkomende jaren aankijken tegen nog een aantal andere financiële uitdagingen. Zeer concreet zijn in elk geval al volgende elementen: De Vlaamse regering wil de verkeersbelasting hervormen. Het is de bedoeling dat weggebruikers meer in functie van de gereden kilometers gaan bijdragen tot de kosten van de aanleg van de wegen. Het aanvankelijke idee van een wegenvignet lijkt intussen opgeborgen, maar dat de verkeersbelasting wordt hervormd, lijkt een zekerheid. De gemeenten krijgen vandaag 1/11 de van die verkeersbelasting, op basis van de plaats waar het voertuig is ingeschreven. In 2006 ging het voor de Vlaamse gemeenten om 78,8 miljoen euro. Strikt genomen gaat het niet om een gemeentelijke belasting, want gemeenten hebben hier geen tariefbevoegdheid. Wanneer de verkeersbelasting echter wordt afgeschaft of verminderd, lopen de gemeenten wel een pak inkomsten mis. Dat moet in elk geval worden gecompenseerd, b.v. via het Gemeentefonds. Ook hiervoor zal de Vlaamse overheid extra middelen moeten uittrekken. De Eliaheffing, door de federale regering ingevoerd ter gedeeltelijke compensatie van de dividendverliezen ten gevolge van de vrijmaking van de energiesector, wordt vanaf juli 2007 gehalveerd en vanaf juli 2010 afgeschaft. Daardoor verdwijnt een jaarlijks bedrag van 160 miljoen euro voor de Vlaamse gemeenten. Momenteel is er, door de federale noch door de Vlaamse regering ook maar enige andere compensatie voor deze verloren middelen in het vooruitzicht gesteld. Er is bovendien de principiële beslissing van de Vlaamse regering van oktober 2005 om de Eliaheffing al in 2008 helemaal af te schaffen. Voor zover we weten is dit nog steeds niet hard gemaakt, maar als dit doorgaat plaatst het de gemeenten voor nieuwe financiële moeilijkheden. De beslissingen van de CREG van eind december 2006 over de tarieven die de distributienetbeheerders voor elektriciteit en aardgas in 2007 mogen aanrekenen, dreigen te leiden tot een nieuwe zware dividenddaling (alleen al voor de gemengde sector, goed voor een aandeel van ca. 80%, zou het gaan om 100 miljoen euro). De CREG heeft uit de ingediende budgetten een reeks kosten verworpen, ook al moesten die dienen voor de uitvoering van door de Vlaamse overheid opgelegde openbaredienstverplichtingen. Het gelag wordt betaald door de aandeelhouders, en dat zijn uitsluitend (voor de zuivere sector) of voor 70% (voor de gemengde) de gemeenten. Ten gevolge van de Europese Richtlijnen kijken de Vlaamse gemeenten de komende zes tot twaalf jaar aan tegen een investeringsinspanning in rioleringen en kleinschalige waterzuivering van ruim 6 miljard euro. Het is nu al duidelijk dat de gemeentelijke saneringsbijdrage op drinkwater in veel gevallen niet zal volstaan voor de financiering van deze werken. De VVSG vraagt dat de besprekingen over het fiscaal pact ook rekening houden met deze andere financiële uitdagingen die op de Vlaamse gemeenten afkomen. 20 De jaarlijkse dividenden uit gas en elektriciteit voor de Vlaamse gemeenten liggen na de liberalisering ca. 350 miljoen euro lager dan voorheen. Naar een fiscaal pact - 9/11

10 BIJLAGE Overzicht van de belangrijkste gemeentelijke bedrijfsbelastingen (op basis van het totaal door de Vlaamse gemeenten in 2004 geïnde bedrag 21 ), met telkens de vermelding van de belasting, het aantal gemeenten dat ze heft, het totale bedrag, het bedrag in de drie gemeenten met de hoogste opbrengst in absolute cijfers, en de drie gemeenten waar de betrokken belasting het grootste aandeel uitmaakt van de totale belastingontvangsten in die gemeente. Belasting Aantal gemeenten Totale opbrengst Hoogste bedrag Drijfkracht ,3 mln 26,2 mln (Antwerpen) 13,1 mln (Gent) 8,4 mln (Beveren) Andere belastingen op 42 12,4 mln 2,2 mln (Lanaken) ondernemingen 1,1 mln (Asse) 1,0 mln (Dessel) Plaatsrecht op markten ,1 mln 1,2 mln (Antwerpen) 0,5 mln (Blankenberge) 0,4 mln (Leuven) Verspreiding reclamedrukwerk ,2 mln 1,2 mln (Antwerpen) 0,7 mln (Kortrijk) 0,6 mln (Gent) Kamers 13 5,6 mln 2,7 mln (Antwerpen) 1,6 mln (Leuven) 0,9 mln (Gent) Kampeerterreinen 58 5,5 mln 1,7 mln (Middelkerke) 1,4 mln (Bredene) 1,0 mln (De Haan) Verblijfsbelasting 24 5,1 mln 1,7 mln (Machelen) 1,4 mln (Zaventem) 0,6 mln (Lommel) Uithangborden en lichtreclames 27 4,2 mln 2,5 mln (Antwerpen) 0,5 mln (Oostende) 0,1 mln (Blankenberge) Groeven 19 4,1 mln 1,4 mln (Lommel) 1,0 mln (Maasmechelen) 0,7 mln (Dilsen-Stokkem) Reclameborden 108 3,5 mln 0,8 mln (Antwerpen) 0,5 mln (Gent) 0,3 mln (Aalst) Plaatsen van terrassen, tafels en stoelen Kermissen en kermiskramen en -wagens Andere belastingen gebruik openbaar domein 73 3,5 mln 0,6 mln (Antwerpen) 0,6 mln (Oostende) 0,4 mln (Gent) 205 3,4 mln 0,7 mln (Antwerpen) 0,2 mln (Kortrijk) 0,2 mln (Hasselt) 59 2,4 mln 0,5 mln (Genk) 0,4 mln (Antwerpen) 0,4 mln (Oostende) Vertoningen 18 2,1 mln 0,6 mln (Gent) 0,5 mln (Leuven) 0,4 mln (Hasselt) Andere belastingen vertoningen en vermakelijkheden Ophalen nijverheidsvuil en grof vuilnis Ander gebruik van de openbare weg 12 2,1 mln 1,9 mln (Antwerpen) 0,1 mln (Waregem) 0,1 mln (Kasterlee) 43 2,0 mln 0,8 mln (Kortrijk) 0,4 mln (Geel) 0,2 mln (Middelkerke) 67 1,8 mln 0,3 mln (Brugge) 0,3 mln (Knokke-Heist) 0,1 mln (Gent) Drankslijterijen 35 1,7 mln 1,1 mln (Antwerpen) 0,1 mln (Lommel) 0,1 mln (Sint-Truiden) Tanks en vergaarbakken 5 1,6 mln 1,2 mln (Zwijndrecht) 0,2 mln (Gent) 0,2 mln (Steenokkerzeel) Aandeel belasting in totale belastingen van gemeente 32,6% (Zwijndrecht) 26,7% (Kluisbergen) 21,7% (Beveren) 24,3% (Dessel) 13,8% (Lanaken) 8,4% (Machelen) 2,5% (Blankenberge) 2,2% (Sint-Lievens-Houtem) 1,9% (Heist-op-den-Berg) 3,2% (As) 2,8% (Wommelgem) 2,7% (Roosdaal) 2,4% (Leuven) 0,8% (Antwerpen) 0,7% (De Haan) 14,3% (Bredene) 7,0% (Middelkerke) 6,9% (De Haan) 14,6% (Machelen) 6,7% (Peer) 5,6% (Zaventem) 3,2% (Drogenbos) 1,0% (Oostende) 0,8% (Ronse) 10,4% (Kinrooi) 8,2% (Lommel) 5,7% (Maasmechelen) 1,9% (Aartselaar) 0,7% (Drogenbos) 0,6% (Aalst) 1,6% (Nieuwpoort) 1,1% (Oostende) 0,9% (Middelkerke) 0,5% (Turnhout) 0,5% (Kortrijk) 0,4% (Hasselt) 1,1% (Genk) 0,9% (Vorselaar) 0,8% (Oostende) 1,1% (Hasselt) 0,7% (Leuven) 0,5% (Kortrijk) 0,9% (Kasterlee) 0,6% (Waregem) 0,6% (Antwerpen) 1,8% (Geel) 1,6% (Kortrijk) 1,4% (Herenthout) 0,7% (Knokke-Heist) 0,6% (Beernem) 0,6% (Damme) 0,5% (Borsbeek) 0,4% (Hoogstraten) 0,4% (Rijkevorsel) 10,2% (Zwijndrecht) 3,1% (Steenokkerzeel) 1,0% (Hemiksem) 21 Gegevens ons ter beschikking gesteld door het Agentschap Binnenlands Bestuur van de Vlaamse Gemeenschap. In de gegevens ontbreken de gemeenten Beersel, Halen, Lochristi en Niel. Naar een fiscaal pact - 10/11

11 Dagbladkiosken, frituurkramen, enz ,4 mln 0,2 mln (Brugge) 0,2 mln (Aalst) 0,1 mln (Antwerpen) 0,4% (Aalst) 0,3% (Blankenberge) 0,3% (Brugge) Verhuur van boten 1 1,2 mln 1,2 mln (Brugge) 1,8% (Brugge) Jaarlijkse belasting gevaarlijke, ongezonde en hinderlijke inrichtingen 21 1,1 mln 0,6 mln (Dendermonde) 0,1 mln (Heusden-Zolder) 0,1 mln (Mol) 0,5% (Zoutleeuw) Nijverheidsbouwvallen 2 1,1 mln 1,1 mln (Antwerpen) 0,02 mln (Schelle) Strandexploitatie 8 1,1 mln 0,6 mln (Knokke-Heist) 0,2 mln (Blankenberge) 0,1 mln (De Haan) Ontstentenis parkeerruimte 22 1,1 mln 0,5 mln (Middelkerke) 0,1 mln (De Haan) 0,1 mln (Blankenberge) Banken en financieringsinstellingen Benzine-, olie- en persluchtpompen Andere belasting op gevaarlijke, ongezonde en hinderlijke inrichtingen Afgifte stukken gevaarlijke en hinderlijke inrichtingen 52 1,0 mln 0,5 mln (Gent) 0,1 mln (Aalst) 0,05 mln (Oostende) 51 0,9 mln 0,3 mln (Gent) 0,2 mln (Antwerpen) 0,1 mln (Oostende) 52 0,9 mln 0,5 mln (Denderleeuw) 0,1 mln (Oosterzele) 0,04 mln (Brugge) 143 0,7 mln 0,1 mln (Gent) 0,03 mln (Sint-Niklaas) 0,02 mln (Izegem) Rendez-voushuizen 3 0,6 mln 0,6 mln (Antwerpen) 0,03 mln (Bekkevoort) 0,02 mln (Sint-Truiden) Stortplaatsen 6 0,4 mln 0,2 mln (Huldenberg) 0,1 mln (Kortemark) 0,02 mln (Ham) Vervoer met taxi s 26 0,4 mln 0,2 mln (Antwerpen) 0,1 mln (Zaventem) 0,01 mln (Machelen) Openblijven drankgelegenheden na sluitingsuur 37 0,4 mln 0,1 mln (Gent) 0,1 mln (Sint-Martens-Latem) 0,04 mln (Sint-Niklaas) Kantoorruimten 4 0,4 mln 0,2 mln (Sint-Amands) 0,1 mln (Hoeilaart) 0,1 mln (Overijse) Tewerkgesteld personeel 8 0,3 mln 0,1 mln (Leuven) 0,04 mln (Beerse) 0,04 mln (Drogenbos) Barpersoneel 25 0,3 mln 0,2 mln (Sint-Truiden) 0,03 mln (Menen) 0,02 mln (Kontich) Wegwijzers 22 0,3 mln 0,2 mln (Tongeren) 0,01 mln (Kuurne) Standplaatsen taxi s en huurrijtuigen 0,01 mln (Sint-Katelijnen Waver) 12 0,2 mln 0,1 mln (Brugge) 0,02 mln (Leuven) 0,02 mln (Mechelen) Privéclubs 5 0,2 mln 0,1 mln (Antwerpen) 0,04 mln (Wevelgem) 0,02 mln (Harelbeke) 2,6% (Dendermonde) 0,7% (Heusden-Zolder) 0,5% (Schelle) 0,3% (Antwerpen) 1,5% (Knokke-Heist) 0,9% (Blankenberge) 0,6% (De Haan) 2,9% (Baarle-Hertog) 2,0% (Middelkerke) 0,9% (De Haan) 0,3% (Gent) 0,3% (Liedekerke) 0,2% (Melle) 0,3% (Wommelgem) 0,2% (Gent) 0,2% (Sint-Genesius-Rode) 5,6% (Denderleeuw) 1,5% (Oosterzele) 0,2% (Alveringem) 0,4% (Lo-Reninge) 0,3% (Dentergem) 0,2% (Ledegem) 0,9% (Bekkevoort) 0,2% (Antwerpen) 0,1% (Sint-Truiden) 5,7% (Huldenberg) 4,4% (Kortemark) 1,4% (Ham) 0,5% (Zaventem) 0,1% (Machelen) 0,1% (Antwerpen) 1,4% (Sint-Martens-Latem) 0,2% (Ingelmunster) 0,1% (Sint-Niklaas) 5,9% (Sint-Amands) 2,5% (Hoeilaart) 0,4% (Overijse) 0,9% (Drogenbos) 0,5% (Beerse) 0,4% (Steenokkerzeel) 0,9% (Sint-Truiden) 0,4% (Heers) 0,3% (Kontich) 1,4% (Tongeren) 0,1% (Kuurne) 0,1% (Opwijk) 0,4% (Drogenbos) 0,1% (Brugge) 0,1% (Linkebeek) 0,2% (Wevelgem) 0,1% (Harelbeke) -- Naar een fiscaal pact - 11/11