Gemeente Den Haag. De gemeenteraad

Transcriptie

1 RIS109285_ Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus , 2500 DJ Den Haag Uw brief van De gemeenteraad Onderwerp Preventie en hulpverlening slachtoffers 'Loverboys' (motie 8.5/2002) Uw kenmerk Ons kenmerk rm BOW/ RIS Doorkiesnummer (070) Aantal bijlagen 1 Datum 14 oktober 2003 Bij de behandeling van de begroting heeft de gemeenteraad in haar vergadering van 31 oktober 2002 de volgende motie over Loverboys (motie 8.5) van mevrouw H. Hijmans en mevrouw I. Gyömörei c.s. aangenomen. Constaterend dat; er in toenemende mate sprake is van activiteiten van Loverboys hiervan vaak tienermeisjes en soms ook jongens het slachtoffer worden de traumatische gevolgen voor slachtoffers en familie zeer ingrijpend zijn de reguliere veilige jeugdopvang kampt met een groot tekort aan opvangplekken de enige veilige plek voor deze slachtoffers de jeugddetentie blijkt te zijn Van mening dat; het hier gaat om gevolgen van ernstig criminele delicten van groepen of personen die vaak in georganiseerd verband opereren om jeugdige slachtoffers blijvend uit de handen van Loverboys te kunnen houden directe opvang nodig is hulpverlening aan slachtoffers zeer snel op gang moet komen daar waar gewenst een heel gezin bij de opvang en hulpverlening betrokken moet kunnen worden Verzoekt het College op zeer korte termijn met politie, Parnassia, Jeugdzorg, Raad voor de Kinderbescherming en andere relevante instanties te komen tot een sluitende hulpketen voor deze slachtoffers te onderzoeken hoeveel bedden en gezinsunits nodig zijn voor deze crisisopvang en verdere begeleiding Inlichtingen bij: Postadres: Postbus , 2500 DJ Den Haag Telefoon Bezoekadres: Spui 70, Den Haag Telefax

2 BOW/ Wij beantwoorden deze motie als volgt. De problematiek rondom het fenomeen 'loverboys' is het College bekend. In de afgelopen jaren is ook Den Haag geconfronteerd met de activiteiten van de jongens die door verleiding jonge meisjes de prostitutie in lokken. De eerste signalen van deze problematiek waren voor het gemeentebestuur aanleiding om maatregelen te nemen. In de gemeenteraad van 16 december 1999 is bij de bespreking over de herbestemming van middelen in het kader van 'Jeugd meer in Balans' een amendement aangenomen waarin eenmalig fl ,- ter beschikking werd gesteld voor de ontwikkeling van voorlichtingsmateriaal voor middelbare scholieren. Juist bij het opkomen van dit verschijnsel was het van belang om met voorlichting potentiele slachtoffers (en ouders) te attenderen op de problematiek en de te ondernemen stappen als men met een loverboy in aanraking komt. Huidige aanpak; voorlichting op 'risico'scholen Onder aansturing van de GGD Den Haag is door Centrum 16/22 in overleg met Stichting Prostitutieprojecten, Politie Haaglanden en enkele vertegenwoordigers van scholen op basis van ervaringen elders in het land (o.a. Utrecht) een lessenserie ontwikkeld onder de noemer "Wat jij wil, weerbaarheid tegen loverboys". Het voorlichtingsproject op school is gericht op leerlingen (zowel jongens als meisjes) in de leeftijd tussen jaar behorend tot de risicogroep (met name leerlingen in het V(S)O, (I) VMBO en woonachtig in opvangcentra en/of in behandeling bij instellingen jeugdhulpverlening). De voorlichtingen zijn in het schooljaar 2000/2001 als pilot op een aantal scholen van start gegaan, en zijn in de schooljaren daarna langzaam uitgebreid naar 11 scholen (18 klassen), in combinatie met deskundigheidsbevordering van mentoren op deze scholen. De voorlichtingen worden uitgevoerd door Centrum 16/22, het centrum ontvangt daarvoor per schooljaar vergoeding vanuit incidentele middelen (o.a. programma jeugd en veiligheid van het GSB, het preventief jeugdbeleid, jeugd en jongerenwerk en GGD). De GGD adviseert Centrum 16/22 over de opzet en uitvoering en fungeert als klankbord. Op dit moment zijn er echter, zoals ook in de motie wordt aangegeven, serieuze signalen (ook vanuit andere grote steden) dat de problematiek rondom Loverboys in Den Haag toeneemt. Dit hangt deels samen met een wijziging in de werkwijze van de loverboys. Meisjes die slachtoffer worden van de 'Haagse loverboy' worden in toenemende mate ook buiten Den Haag geprostitueerd (andere grote steden in Nederland of zelfs België, bv. Antwerpen). Verder maken loverboys meer gebruik van communicatiemiddelen zoals mobiele telefoons en internet, waardoor opsporing wordt bemoeilijkt. De toename van de problematiek wordt ook weerspiegeld in de toegenomen vraag van scholen naar de lessenserie "Wat jij wil, weerbaarheid tegen loverboys". Miniconferentie 'Loverboys, jeugdprostitutie en hulpverlening' d.d. 12 december 2002 Door het Regionaal Steunpunt Seksueel Geweld is naar aanleiding van bovenstaande ontwikkelingen in december 2002 een miniconferentie georganiseerd waarvoor betrokken organisaties (Gemeente en GGD, Parnassia, regiopolitie Haaglanden, Bureau Jeugdzorg, Pepita van Rijn, Justitie, Raad voor de Kinderbescherming en SHOP) waren uitgenodigd. Deze goed bezochte bijeenkomst was gericht op de

3 BOW/ uitwisseling van ervaringen/kennis over het fenomeen 'Loverboy' en een gerichte aanpak (presentatie van succesvolle voorbeeldprojecten uit Utrecht en Friesland). Tevens zijn de problematiek en noodzakelijke, maar ook haalbare (zowel financieel, organisatorisch en uitvoerend) oplossingen voor Den Haag aan de orde geweest. De betrokken organisaties in Den Haag zijn van mening dat de komende tijd moet worden ingezet op: Intensivering van de preventie door middel van voorlichting over het bestaan en de werkwijze van loverboys en mogelijke stappen die meisjes en ouders kunnen ondernemen. De huidige aanpak is te beperkt voor een adequate uitstraling naar de risicogroepen en ouders. Vroegtijdige signalering door middel van deskundigheidsbevordering bij intermediairen die met jonge (risico-)meisjes in aanraking komen en daardoor in staat zijn belangrijke signalen tijdig te herkennen (mentoren op school, agenten, hulpverleners in de jeugdzorg, medewerkers in jongerencentra etc.) Ontwikkelen van een protocol voor de regio Haaglanden waarin de betrokken organisaties een sluitende ketenaanpak, van preventie tot hulpverlening en nazorg, voor de slachtoffers van loverboys regelen. Met name afspraken over beschikbaarheid van adequate opvang verdient hierbij aandacht. Sluitende aanpak; van preventie tot en met daderaanpak Voor het succesvol aanpakken van de 'loverboy-problematiek' is een gerichte en integrale ketenbenadering nodig van preventie tot en met daderaanpak. In de concept nota volksgezondheidbeleid Op uw gezondheid - II ( ) is de ontwikkeling en uitvoering van een dergelijke aanpak ook expliciet als actiepunt 21 opgenomen. Mede gelet op het advies van betrokken organisaties in de miniconferentie, gelden daarvoor een aantal randvoorwaarden: er is een regisseur die gemaakte afspraken in de sluitende aanpak van loverboy-problematiek en uitvoering daarvan bewaakt en op basis van evaluatie knelpunten bespreekbaar maakt cq. aanstuurt op bijstelling; er is draagvlak bij de natuurlijke partners (scholen, GGD RSSG/JGZ, politie, jeugdzorg, SHOP, Parnassia, AMW, andere intermediairen/hulp-zorgverleners); de integrale aanpak (van preventie tot en met nazorg) sluit aan bij en maakt gebruik van bestaande infrastructuren en expertise; onnodige belasting van de (zeden-)politie ten aanzien van vaak acute opvang van slachtoffers wordt zoveel mogelijk weggenomen; er vindt monitoring plaats van het aantal en soort casussen om inzicht te verkrijgen in achtergronden, omvang en het verloop van de loverboy-problematiek. De gemeente heeft via de beleidsonderdelen volksgezondheid-, veiligheids- en jeugdbeleid diverse instrumenten in handen om bovenstaande randvoorwaarden voor een succesvolle, sluitende ketenaanpak te realiseren. De GGD (bv. Jeugdgezondheidszorg, Regionaal Steunpunt Seksueel Geweld en Openbare Gezondheidszorg) is, gezien de leeftijd van de slachtoffers en de reeds bestaande samenwerking met de scholen aangewezen om inhoud te geven aan de collectieve preventie van 'loverboys-problematiek' door samenwerking en afstemming met andere betrokkenen zoals de politie, het onderwijs en

4 4 jeugdzorg. Collectieve preventie valt daarbij uiteen in primaire preventie (voorkomen dat loverboys slachtoffers maken), secundaire preventie (slachtoffers van loverboys 'uit het circuit halen') en tertiaire preventie (slachtoffers die 'niet uit het circuit willen stappen' begeleiden). In de bijlage is een uitwerking van deze onderdelen opgenomen. Als randvoorwaarde voor de sluitende ketenaanpak is een goede uitwisseling van informatie tussen participerende organisaties een belangrijk element. Hierbij dient echter wel rekening te worden gehouden met de Wet Bescherming Persoonsregistratie. In de gemeente Zwolle is sinds 2001 ervaring opgedaan met een Loverboy-project waarbij een gerichte en integrale ketenbenadering centraal staat. In dit project wisselen organisaties onderling informatie uit over potentiële slachtoffers en verdachten van loverboy activiteiten via een protocol. In dit protocol is de registratie en informatie uitwisseling rondom de loverboys en hun slachtoffers conform de Wet Bescherming Persoonsregistratie vastgelegd. Dit protocol, dat werd ontwikkeld door de stichting Zorgconcept, is succesvol en daarom wordt in samenwerking met Zorgconcept gekeken naar een vertaalslag voor Den Haag. Op basis van de resultaten van de miniconferentie worden er vanuit het volksgezondheidsbeleid, in samenwerking met jeugdbeleid en veiligheidsbeleid, twee vervolgtrajecten in gang gezet. Ten eerste dient de continuïteit en versterking van preventie via de voorlichtingen op 'risicoscholen' te worden gewaarborgd. Daarnaast zal het Regionaal Steunpunt Seksueel Geweld (RSSG) van de GGD Den Haag haar initiatief (miniconferentie) om tot een integrale aanpak in regio Haaglanden te komen, voortzetten door in 2003 met de betrokken organisaties, ondersteund door de stichting Zorgconcept, een gezamenlijk protocol te ontwikkelen. Op basis van het protocol wordt een implementatieplan gemaakt waarin ook de deskundigheidsbevordering van intermediairen en opvangcapaciteit wordt meegenomen. Samengevat wordt op de volgende wijze invulling gegeven aan een sluitende aanpak van de loverboys-problematiek: Onderdeel plan van aanpak Bedrag Dekking vanuit Inschakeling Zorgconcept (incidenteel) Coördinatie Regionaal Steunpunt Seksueel Geweld (0,1 fte) (structureel) Drukwerk/activiteitenbudget (incidenteel) Voorlichting (Centrum 16/22) (structureel) i Veiligheidsbeleid (BSD) Basisgezondheidszorg (GGD) i Basisgezondheidszorg/Regionaal Steunpunt Seksueel Geweld (GGD) i Basisgezondheidszorg/Regionaal Steunpunt Seksueel Geweld (GGD) i Volksgezondheidsbeleid en Jeugdbeleid Opvangvoorzieningen (regionaal en elders) (structureel) PM T.z.t. in afstemming met Opvangvoorzieningen en stadsgewest Haaglanden Samengevat, Totale begroting BOW/

5 Naar verwachting kan de implementatie van de integrale werkwijze in regio Haaglanden dan dit najaar plaatsvinden en vanaf 2004 integraal onderdeel zijn in de werkwijzen van de betrokken organisaties. Juist de combinatie van preventie, deskundigheidsbevordering en hulpverlening/zorg zijn essentieel voor een succesvolle aanpak. Gezien het bovenstaande beschouwen wij de motie als een bevestiging van het reeds door de GGD Den Haag ingezette traject. Aan de raadscommissie SZWI zal aan het eind van dit jaar een plan van aanpak 'Loverboys' worden gepresenteerd waarin voor de regio Haaglanden een integrale en gesloten hulpketen en een implementatietraject is uitgewerkt. Wij beschouwen de motie hiermee als afgedaan. Het college van burgemeester en wethouders, de secretaris, de burgemeester, D.M.F. Jongen P.M.M. Heijnen, lo.

6 Bijlage bij BOW/ Sluitende aanpak Loverboys problematiek Primaire preventie; voorlichting en vroegsignalering door deskundigheidsbevordering Het voorkómen dat loverboys slachtoffers maken vereist dat potentiele slachtoffers en hun omgeving (familie en vrienden maar ook intermediairen zoals scholen, jongerenwerkers, huisartsen etc.) het fenomeen loverboys niet alleen kennen maar ook herkennen (vroegsignalering). Een mix van maatregelen is nodig: Voorlichting op 'risicoscholen' (Lager en Middelbaar (speciaal) Beroepsonderwijs) voor jongeren en hun ouders gericht op kennisvermeerdering over (de werkwijze van) loverboys in combinatie met weerbaarheidstraining (zoals nu door Centrum 16/22 gebeurd, intensivering is nodig) Deskundigheidsbevordering van een breed scala aan 'intermediairen' zoals leerkrachten, school-mentoren, conciërges, jeugdartsen, jongerenwerkers (JIP), politie en huisartsen ten behoeve van een adequate vroegsignalering (dit kan bv. worden gecoördineerd door het RSSG en opgezet/uitgevoerd door de afdeling GVO van de GGD of uitbesteed aan een derde zoals Centrum 16/22). Mogelijkheid voor melding en nader onderzoek van signalen voor de intermediairen (dit kan bv. via de jeugdartsen in samenhang met het in ontwikkeling zijnde regionaal advies- en meldpunt 'geweld in privé-sfeer'. Afspraken kunnen worden opgenomen in het Meldprotocol dat scholen hanteren). Secundaire preventie: melding, opvang, begeleiding, hulpverlening en nazorg slachtoffers Als een meisje reeds slachtoffer is geworden van een loverboy en het wordt (al dan niet vroegtijdig) gesignaleerd, is het van groot belang dat snel adequate opvang en hulpverlening kan worden aangeboden. Hierbij kan onderscheid worden gemaakt tussen twee trajecten, namelijk de vrijwillige hulpverlening (voor zowel minderjarige als meerderjarige meisjes) en de gedwongen hulpverlening via een Voorlopige Onder Toezicht Stelling (VOTS) en een Machtiging Uithuisplaatsing door de kinderrechter (minderjarige meisjes tot 18 jaar). Met name voor minderjarige meisjes die nog sterk onder invloed en dwang staan van een loverboy biedt het gedwongen traject op termijn meer resultaat. Voorwaarde bij deze vorm van hulpverlening zijn van tevoren gemaakte bindende afspraken, vastgelegd in een convenant, tussen de Raad voor de Kinderbescherming, Bureau Jeugdzorg en Politie. Bij beide trajecten is het van groot belang dat tussen relevante partners (politie, Bureau jeugdzorg, algemeen maatschappelijk werk, geestelijke gezondheidszorg, vrouwenopvang, GGD, Raad voor de Kinderbescherming) adequate afspraken worden gemaakt voor snelle opvang en het opstarten van hulpverlening indien een slachtoffer wordt aangetroffen. Voorkomen moet worden dat wanneer een slachtoffer van een loverboy al dan niet werkend wordt aangetroffen de zedenpolitie onvoldoende mogelijkheden heeft om het meisje binnen een redelijke termijn op een veilige plaats onder te brengen, waardoor zij noodgedwongen een nacht in de sociale bewaring op het hoofdbureau van politie moet doorbrengen. De te maken afspraken moeten zich dan ook met name richten op beschikbare opvang-plaatsen, zowel binnen als buiten Den Haag. Hierbij dient wel onderscheid gemaakt te worden tussen de minderjarige en meerderjarige slachtoffers. Bij de minderjarige

7 slachtoffers hebben het Bureau Jeugdzorg en de Raad voor de Kinderbescherming indien er sprake is van een VOTS een centrale rol (van tevoren gereserveerde plaatsen bij jeugdinrichtingen, toewijzing gezinsvoogd) en bij de meerderjarigen zullen goede afspraken binnen de reguliere vouwenopvang gemaakt dienen te worden. Tertiaire preventie; voorlichting en opvang 'blijvers' De situatie kan zich voordoen dat een 'meerderjarig' meisje als slachtoffer van een loverboy er voor 'kiest' om als prostituee werkzaam te blijven. In dit geval zal de preventie gericht moeten zijn op hoe zij zich veilig kan prostitueren (voorlichting over SOA en drugsverslaving, psychosociale bijstand, laagdrempelige aangifte bij politie et cetera). Hiervoor kan worden aangesloten bij SHOP, door hier professionele en laagdrempelige begeleiding voor deze meiden te creëren. Daderaanpak Door de politie wordt altijd een onderzoek ingesteld wanneer er een aangifte/melding van mensenhandel (hieronder valt ook de loverboy) wordt gedaan. Wanneer uit dit onderzoek blijkt dat het mogelijk is om de dader(s) te achterhalen, zal contact worden opgenomen met de officier van justitie binnen het arrondissement waar de zaak zich afspeelt of heeft gespeeld. De officier van justitie (de leider van het opsporingsonderzoek) neemt dan de beslissing over hoe en wanneer de zaak wordt aangepakt. Alhoewel mensenhandel, artikel 250A van het Wetboek van Strafrecht, ambtshalve vervolgbaar is, is het toch noodzakelijk dat er verklaringen door het slachtoffer/getuigen worden afgelegd. Het verdient aanbeveling dat zoveel mogelijk meldingen, waarop door de politie onderzoek kan worden verricht, worden gedaan wanneer er een vermoeden van mensenhandel aan de orde is. In de praktijk blijkt namelijk dat het openbaar ministerie niet tot vervolging overgaat wanneer er geen verklaringen van slachtoffers/getuigen binnenkomen. Daarnaast durven veel slachtoffers geen aangifte te doen uit angst voor de mogelijke gevolgen. Wanneer een slachtoffer aangifte doet, is de kans aanwezig dat haar identiteit bekend wordt bij de dader(s) en niet zelden worden intimidatiemethoden, al dan niet met gebruik of bedreiging van geweld, ingezet om een slachtoffer te bewegen haar aangifte weer in te trekken.