REGELGEVING VEILIGHEID HANDBOOGBANEN

Transcriptie

1 REGELGEVING VEILIGHEID HANDBOOGBANEN De Regelgeving Veiligheid Handboogbanen is deel III van het gelijktijdig verschenen handboek: normen en richtlijnen voor Handboogsportaccommodaties waarin opgenomen Regelgeving Veiligheid Handboogbanen Uitgave NHB, ISBN In bovengenoemd handboek begint betreffende regelgeving op pagina 52. Deze uitgave heeft een eigen paginanummering; er wordt echter wel gebruik gemaakt van dezelfde hoofdstuknummering en onderverdeling als in het handboek. Opdrachtgever : Nederlandse Handboog Bond Sportlaan 18A Postbus GA ROSMALEN Datum : 2 oktober 1998 Opgesteld door : ing. J.J.L.F. Geurts (NOC*NSF) ir. C.A. Bax (NOC*NSF) W.F. Trienekens Msm (NHB). 1

2 DEEL III Regelgeving veiligheid handboogbanen 9. ALGEMEEN UITVOERING EXPERIMENT EN RESULTATEN 1984 EN DE BANEN VAN HANDBOOGACCOMMODATIES DE VRIJE BUITENBANEN afmeting en inrichting Voorschriften vrije buiten banen DE BUITENBANEN MET VOORZIENINGEN afmeting en inrichting Voorschriften voor buitenbanen met voorzieningen Specifieke toelichting en voorschriften bij de buitenbaan met voorzieningen met beperkte onveilige zones Specifieke toelichting en voorschriften bij de buitenbaan met voorzieningen zonder onveilige zones DE BINNENBANEN BANEN VOOR VELDSCHIETEN BANEN VOOR DEMONSTRATIE EN KENNISMAKING TOEPASSING VAN BANEN VOOR DE VORMEN VAN HANDBOOGSPORT VRIJE BUITENBANEN BUITENBANEN MET VOORZIENINGEN BINNENBANEN VERKLARENDE WOORDENLIJST AANVULLINGEN 11.6 SCHIETNETTEN VOOR HANDBOOGSPORT (JUNI 2005)

3 9. ALGEMEEN Het aspect van de veiligheid is van groot belang bij het inrichten van wedstrijd- en/of oefenaccommodaties. Door het opstellen van een aantal regels, voorschriften en gedragscodes, worden voorwaarden geschapen waarbinnen de handboogsport optimaal en zonder hinder voor anderen, kan worden beoefend. Directieven voor ontwikkeling van veiligheidsregels voor handboogsportaccommodaties Om te bepalen hoe banen voor handboogsport er uit dienen te zien, is onderzoek nodig naar factoren die invloed uitoefenen op die inrichting. Hierbij kan niet worden voorbij gegaan aan de aanwijzingen die gegeven worden door instanties buiten de N.H.B., te weten: de voorwaarden door FITA (de internationale organisatie voor handboogsport) gesteld voor bepaalde wedstrijden en richtlijnen vanwege de Wet Milieubeheer De veiligheidseisen die FITA stelt zijn in Nederland algemeen geaccepteerd maar gaan soms minder ver dan in Nederland gewenst is. In de uitwerking van de NHB Regelgeving Veiligheid wordt dan ook ruimschoots aan die eisen voldaan. Per 1 oktober 1998 is Besluit 322 van 20 mei 1998 betreffende horeca-sport-en recreatieinrichtingen milieubeheer van kracht, hetgeen een onderdeel is van de Wet Milieubeheer. Dit Besluit vervangt de regelgeving die tot dan volgens de Wet Milieubeheer van kracht was, welke op zich een voorzetting was van de regelgeving volgens de Hinderwet. In dit besluit wordt, naast de algemene zaken die voor sportinrichtingen gelden, ook specifieke aandacht besteed aan de veiligheidsaspecten voor handboogbanen. In paragraaf 2.4 van het Besluit wordt aangegeven dat boogbanen binnen de werkingsfeer van dit Besluit vallen. In de toelichting staat dat door de NHB regels zijn opgesteld (Regelgeving Veiligheid) om de boogsport optimaal en zonder gevaar en hinder voor anderen te kunnen beoefenen. Een handboogactiviteit dient bij de gemeente gemeld te worden middels een daartoe bestemd formulier, uiterlijk 4 weken voor aanvang. Vóór het begin van de activiteit dient van de gemeente een instemmingbrief te worden ontvangen. De NHB stelt verder nog specifieke regels voor het gebruik van banen voor de verschillende disciplines van de handboogsport. Door de NHB zal nader beleid worden ontwikkeld om te komen tot veiligheidscertificering van alle inrichtingen voor handboogsport. Voor de NHB heeft de werkgroep Accommodatie en Veiligheid in 1984 een aantal experimenten uitgevoerd in een onderzoek naar de resultaten van de grootste afwijkingen die voorkomen bij wedstrijden en oefeningen van de handboogsport. Hierbij is uitgegaan van twee afwijkingen: over het doel en naast het doel. In juni 1997 zijn deze proeven door NOC*NSF Sector Sportaccommodaties en de NHB herhaald, om te zien of aanpassing van de regelgeving mogelijk is. De beschrijving hiervan staat in hoofdstuk 10. 3

4 Taakverdeling en verantwoordelijkheden bij handboogsport betreffende veiligheid Bij de organisatie van handboogactiviteiten (hiermee is bedoeld het daadwerkelijk schieten) zoals: wedstrijden; trainingen; kennismaking enz. is er een aantal functies en functionarissen te noemen, die elk een eigen taak en/of verantwoordelijkheid met betrekking tot de veiligheid hebben. Om hiertussen een goede samenwerking te laten ontstaan is het nodig zicht te geven op de afbakening van taken binnen ieders gebied. De volgende begrippen spelen daarbij een rol: handboogaktiviteit; inrichting voor handboogsport; regelgeving veiligheid organisator; organisatie; toezichthouder; wedstrijdleider; scheidsrechter. passieve veiligheid; actieve veiligheid; Handboogaktiviteit Hiermee wordt bedoeld al het daadwerkelijk schieten met handbogen en pijlen tijdens wedstrijden, trainingen of in andere zin. Inrichting voor handboogsport Dit is de ruimte waarin het met fysieke middelen mogelijk wordt gemaakt om handboogactiviteiten te houden. Dit gebied, inclusief eventuele onveilige zones en andere aangegeven perken, staat beschreven in Regelgeving Veiligheid. De inrichting kan per discipline van handboogsport verschillend zijn. Als synoniem van inrichting voor handboogsport wordt ook gebruikt: (handboog)accommodatie, (handboog)banen, wedstrijdruimte/wedstrijdterrein. Regelgeving Veiligheid Dit betreft een stelsel van minimum eisen waaraan de te onderscheiden inrichtingen voor handboogsport dienen te voldoen om de sport veilig voor de buitenwereld, de deelnemers en de toeschouwers te laten beoefenen. Deze voorschriften zijn ontwikkeld door NHB/NOC*NSF en gepubliceerd in: het handboek Handboogaccommodaties van NHB, Handboek Sportaccommodaties van NOC*NSF, en Handboek milieuvergunningen van het Ministerie van V.R.O.M. 4

5 Organisator De organisator is de rechtspersoon voor wiens eindverantwoordelijkheid een handboogactiviteit wordt gehouden. Organisatie De organisatie is de rechtspersoon die met fysieke middelen een handbooginrichting exploiteert en als zodanig handboogactiviteiten ontwikkeld. De organisatie is degene die door de Wet Milieubeheer aangeduid wordt als: degene die de inrichting drijft, en die daarom de instemming ingevolge die Wet dient aan te vragen bij de Gemeente. In veel situaties zullen Organisator en Organisatie in dezelfde rechtspersoon samenvallen, zoals bij handboogactiviteiten die georganiseerd worden door een handboogvereniging. In een aantal gevallen echter ook niet: bij bijvoorbeeld een Nederlands Kampioenschap is de NHB Organisator en de uitvoerende vereniging de Organisatie. Toezichthouder Bij handboogactiviteiten zijn twee toezichthouders met betrekking tot de veiligheid aan te wijzen die elk een verschillend werkveld hebben: de Gemeente, die de instemming heeft afgegeven op grond waarvan de handboogactiviteit veiligheidstechnisch is toegestaan; de NHB, die bij bepaalde wedstrijden toeziet op het naleven van het Schiettechnisch Reglement van de NHB. Door de NHB wordt deze functie gedelegeerd aan de voor die wedstrijd toegewezen (hoofd)scheidsrechter. Bij handboogactiviteiten waarbij de NHB geen toezicht houdt ligt de verantwoordelijkheid voor veiligheid bij de Organisatie van de activiteit. Wedstrijdleider Dit is de persoon die namens de organisatie de leiding heeft van de handboogactiviteit. Deze functionaris is, naast andere taken, tevens verantwoordelijk voor actieve en passieve veiligheid. Scheidsrechter Aan een aantal wedstrijden zal door de NHB een scheidsrechter worden toegevoegd. In die situatie zal de verantwoordelijkheid voor zowel de actieve als passieve veiligheid door de scheidsrechter worden overgenomen van de wedstrijdleider. De wedstrijdleider blijft echter wel medeverantwoordelijk voor de passieve veiligheid. Passieve veiligheid Dit betreft een aantal materiële voorzieningen die mede de inrichting vormen en welke vooraf getroffen worden om te voorkomen dat pijlen buiten de inrichting schade veroorzaken. Deze voorzieningen zijn spijkervast en zijn gedurende een handboogactiviteit niet of nauwelijks aan verandering onderhevig. (Zie beschrijvingen voor banen in hoofdstuk 11, en verder) Actieve veiligheid In het Schiettechnisch Reglement van de NHB staat beschreven hoe de handboogsport per discipline wordt uitgevoerd. Hierin staat ook aangegeven hoe de sporters zich dienen te gedragen met betrekking tot veiligheid. De belangrijkste gegevens daarin zijn dat: 5

6 het niet toegestaan is om te schieten indien zich personen in de onveilige zone bevinden; het sporters alleen is toegestaan om de boog met of zonder pijl op de schietlijn uit te trekken, en bij het uittrekken en lossen steeds op het doel te richten; sporters aanwijzingen van de leiding dienen op te volgen. Het gedrag van de sporter bepaalt de actieve veiligheid. (Zie beschrijvingen voor banen in hoofdstuk 11, en verder) 6

7 10. UITVOERING EXPERIMENT EN RESULTATEN 1984 EN 1997 Voor die proefnemingen hebben enkele handboogsporters (zowel ervaren als onervaren) met verschillende bogen een aantal pijlen geschoten met de diverse maximale afwijkingen. Eén van de belangrijkste afwijkingen is het verkeerd in stellen van het vizier. Naar aanleiding van de resultaten worden de onveilige zones gecontroleerd en daar waar mogelijk aangepast. De proefnemingen in 1997 zijn uitgevoerd door NOC*NSF/NHB. Bij "over het doel" is geschoten op een doel met de hoogte van de roos op 2.10, 3.00 en 4.00 meter ten opzichte van het maaiveld. (Bij wedstrijden en trainingen is de vaste rooshoogte 1.30 m.). Hierbij is vastgesteld dat een afwijking van meer dan 4 meter ten opzichte van het maaiveld over het doel niet voorkomt (dit blijft onveranderd ten opzichte van 1984). Bij het veldschieten wordt echter gebruik gemaakt van variabele rooshoogten. Daarom wordt daar, bij over het doel, uitgegaan van een maximale afwijking van 2,70 m. gemeten boven de hoogste roos van het betreffende doel. Bij "naast het doel" is uitgegaan van een maximale afwijking links of rechts van de baanas bij een doel op de doelenlijn van 90 meter. Voor deze afwijking is geëxperimenteerd met het verkleinen van de uitwijking ten opzichte van de baanas van 9 naar, gerekend vanuit de standplaats sporter (Na het experiment van 1984 was door de Werkgroep de maximale afwijking gesteld op. Door de Commissie Hinderwet werd echter een aanname vastgelegd van een maximale afwijking van 9, waarna dit in de NHB-regelgeving zodanig is opgenomen) Uit het huidige experiment blijkt dat voor een afwijking van 9 de schutter in een onnatuurlijke houding dient te staan, wat in de praktijk niet voor zal komen. Een maximale afwijking tot ligt binnen de verwachtingen. De maximale afwijkingen over het doel en naast het doel gelden ook als het doel op een afstand dichterbij dan 90 meter ten opzichte van de standplaats sporter op de baanas wordt gezet. Pijlen zullen niet hoger dan 4 meter ten opzichte van het maaiveld over, en niet meer dan naast het doel gaan, zonder dat er van opzet sprake is. Bij het hanteren van een afwijking van maximaal 4 meter boven het maaiveld, kunnen de lengtes van de veiligheidszones achter het doel onveranderd blijven. Door aanpassing van de norm voor de afwijking naast het doel van 9 naar, kan de breedte van de veiligheidszones naast het doel verkleind worden. Hoewel een aantal maatregelen de veiligheid van de handboogsport ten opzichte van derden sterk kan bevorderen, blijft toch de individuele deelnemer het belangrijkste element. De sporter dient zich er steeds van te overtuigen dat zijn handelen bijdraagt aan de veiligheid. De beschrijving van de banen in de volgende hoofdstukken, is een samenstelling van algemene regels uit het advies van de NHB aan de Commissie Hinderwet, de voorschriften van FITA en specifieke regels van de NHB. Deze samenstelling is door NOC*NSF Sector Sportaccommodaties, in 1997 herzien. 7

8 11. DE BANEN VAN HANDBOOGACCOMMODATIES De handboogsport wordt zowel op banen gelegen op een buitenterrein als op binnenbanen beoefend. Hierdoor is het nodig zowel de specifieke buitenbanen als de binnenbanen te beschouwen. De navolgende (en meest voorkomende) banen voor handboogsport worden behandeld: 1. Vrije buitenbanen over de afstanden en 50 meter; over de afstanden en 90 meter. 2. Buitenbanen met voorzieningen met beperkte onveilige zone; zonder onveilige zones. 3. Binnenbanen geheel overdekte accommodaties voor handboogsport. 4. Banen voor veldschieten parcours van een aantal banen in de natuur, variabele afstanden tussen 5 en 60 meter. 5 Banen voor demonstratie en kennismaking opzet van een kleine tijdelijke baan De vrije buitenbanen afmeting en inrichting Het kenmerk van de vrije buitenbaan is het ontbreken van enige materiële voorziening tussen standplaats sporter en doelenlijn om de onveilige zones te beperken. De vrije buitenbanen kunnen zowel voor training als wedstrijden worden gebruikt. Er worden twee typen onderscheiden: de vrije buitenbaan over de afstanden standplaats sporter tot doel van 18 meter tot 50 meter (zie figuur 1a); de vrije buitenbaan tot max. 90 meter (zie figuur 1b). In de beide figuren is zone 1 het directe schootsveld. Zone 2 is de onveilige zone achter de doelenlijn waarbij uitgegaan wordt van de maximale afwijking van 4 meter boven het maaiveld. Zone 3 is de ricocheer-zone. De twee banen komen elk afzonderlijk voor, het is mogelijk dat binnen de baan volgens fig. 2. afstanden van 30 en 50 meter worden gebruikt. Ook is het mogelijk dat een baan voor een enkele afstand wordt gebruikt, b.v. 25 m. Het centrum van het blazoen, de roos, ligt 1.30 meter boven het maaiveld. 8

9 Zone 1 Zone 2 Zone 3 13 baan-as baan-as Figuur 1a Zone 1 Zone 2 Zone 3 16 baan-as baan-as Figuur 1b Maten in meters = doel = standplaats sporter 9

10 Voorschriften vrije buiten banen De hierna te noemen voorschriften zijn voor de vrije buitenbanen van toepassing: Uitvoering van de baan de inrichting en de uitrusting moeten altijd in een goede staat van onderhoud verkeren; de onveilige zones die in acht moeten worden genomen zijn in de figuren aangegeven als zone 1 en zone 2. Zone 3 is een niet veilige zone en wordt ricocheer-zone genoemd. de zone 1, het directe schootsveld, tussen standplaats sporter en de doelenlijn kan niet vervangen worden. Deze zone moet zoveel mogelijk zijn geëffend en vrij zijn van harde voorwerpen en zware begroeiing. De zone 2, de zone tussen de doelenlijn en het begin van de ricocheer-zone (zone 3), kan geheel of gedeeltelijk vervallen indien gebruik wordt gemaakt van een doelmatige pijlenvanger. De pijlenvanger moet, indien deze direct aansluitend achter de doelenlijn wordt geplaatst, een hoogte hebben van tenminste 4 meter (zie figuur 2a en 2b). De doelenlijn kan gesteld worden op een of meer genoemde afstanden. Zone 2 begint op de doelenlijn van de grootste afstand. Een doelmatige pijlenvanger kan bestaan uit een grondlichaam, een houten schutting, een versperring van enig ander daartoe geschikt materiaal, of een combinatie van materialen. Bij een grondlichaam wordt het talud bij voorkeur gevormd door een laag zand of gemengde grond en heeft het talud geen flauwere helling dan 1:2, 1 meter hoogte op 2 meter aanleg. Door middel van het laten begroeien van de taluds met een laagblijvende en diep wortelende struik kan afkalving van het talud worden tegen gegaan. Indien een pijlenvanger gesitueerd wordt op een plaats tussen de doelenlijn en de grens van de onveilige zone 2 met de ricocheer-zone wordt de minimale hoogte bepaald door een denkbeeldige lijn vanaf een hoogte van 4 meter op de doelenlijn naar 0,25 meter op de grens onveilige zone 2 met de ricocheer-zone. indien van een vervanging zoals in het voorgaande voorschrift genoemd gebruik wordt gemaakt, vervalt zone 3; de zone 3, de ricocheer-zone, kan worden vervangen door een pijlenvanger van tenminste 25 cm. hoogte, aansluitend op de achtergrens van de onveilige zone 2. Dit kan zijn en aarden wal, een zandrug, strobalen, of een versperring van enig ander, daartoe geschikt materiaal; 10

11 Zone 1 5,5 m. Hoogte 4 m Figuur 2a Zone 1 baan-as 9,5 m. Hoogte 4 m baan-as 90 Figuur 2b indien meer banen naast elkaar worden gebruikt moet de onderlinge afstand van de baanassen tenminste 1 meter bedragen. De onveilige zones zoals in de figuren zijn aangegeven moeten dan gezien worden vanaf de buitenste baanassen. de afstand tussen standplaats sporter en doel mag bij fig.l. ten hoogste 50 meter en bij fig.2. ten hoogste 90 meter zijn. Indien er over een kleinere afstand wordt geschoten moet het doel over de baanas richting standplaats sporter worden verplaatst; 11

12 bij alle toegangen tot de inrichting wordt vóór het begin van de onveilige zone tijdens een handboogactiviteit, de volgende waarschuwing geplaatst: Vanwege Handboogsportactiviteiten is het hierachter gelegen terrein onveilig. Gebruik van de baan de handboogsport moet altijd worden beoefend onder leiding en verantwoordelijkheid van een vereniging of organisator, waarbij de instructies met betrekking tot de veiligheid moeten worden opgevolgd; er mag uitsluitend op het blazoen worden geschoten vanaf de standplaats sporter. De standplaats sporter moet door middel van een merkteken blijvend zijn aangegeven; de boog mag, met of zonder pijl, alleen worden uitgetrokken op de standplaats sporter indien zich niemand in de onveilige zone bevindt. Tijdens het uittrekken en lossen dient steeds op het blazoen te worden gericht, om te voorkomen dat de pijl buiten de veiligheidszones terechtkomt als deze te vroeg of per ongeluk wordt los gelaten. Indien een sporter na een waarschuwing van de wedstrijdleiding aan deze veiligheidseis geen gevolg geeft leidt dit onherroepelijk tot uitsluiting van verdere deelname aan wedstrijd of training; tijdens het schieten mag zich niemand in de onveilige zones bevinden. De onveilige zones moeten te overzien zijn of, indien een gedeelte hiervan niet te overzien is, dient toegang daartoe te worden voorkomen De buitenbanen met voorzieningen afmeting en inrichting Het kenmerk van de buitenbaan met voorzieningen is dat bepaalde materiële voorzieningen zijn getroffen waardoor onveilige zones beperkt worden of overbodig zijn. De banen voor het zo genoemde van binnen naar buiten schieten dienen volgens de categorie buitenbanen met voorzieningen te worden beschouwd. De hierna belichte banen hebben een afstand van standplaats sporter tot doel van maximaal 25 meter. Er worden twee typen onderscheiden: de buitenbanen met voorzieningen met beperkte onveilige zones (zie figuur 3); de buitenbanen met voorzieningen zonder onveilige zones (zie figuur 4) Voorschriften voor buitenbanen met voorzieningen De hierna te noemen voorschriften zijn op beide hiervoor genoemde banen van toepassing: Uitvoering van de baan 12

13 de inrichting en de uitrusting moeten altijd in een goede staat van onderhoud zijn; de poorten, de schermen, de pijlenvanger en de overkapping van de pijlenvanger moeten tenminste bestaan uit vurenhout van 18 mm. beschermd tegen weersinvloeden door middel van beits of verf, of een ander materiaal dat dezelfde pijlen stoppende kwaliteit heeft ; in de hoogste schiethouding waarbij in het nulpunt 2.00 meter boven de baanzool moet worden aangehouden, moet zodanig worden afgeschermd dat een direct schot met een elevatie tot en met 20 de inrichting niet kan verlaten; in de laagste schiethouding, waarbij in het nul punt 1 meter boven de baanzool moet worden aangehouden (gebaseerd op in een rolstoel zittende handboogsporter), moet een direct schot dat nog juist onder het eerste bovenscherm door kan, terechtkomen in het tweede scherm; een direct schot dat nog juist onder het tweede scherm door kan moet terechtkomen in het derde scherm en een direct schot dat nog juist onder het derde scherm door kan moet in de pijlenvanger terechtkomen; de onderdoorgangen van de bovenschermen moeten respectievelijk 2,3, 3,0 en 3,2 meter zijn. Hiermee worden de pijlen in het verticale vlak binnen de inrichting gehouden. Het is daarom noodzakelijk dat de bovenschermen op 5,5, 12,5 en 18,5 meter uit het nulpunt worden gesitueerd. De schermgedeelten dienen respectievelijk 1,7, 1,0 en 0,8 meter hoog te zijn. De hoogte van de pijlenvanger moet 4,0 meter bedragen; de afstand tussen standplaats sporter en doel mag ten hoogste 25 meter bedragen; indien over kleinere afstanden wordt geschoten moet het doel over de baanas worden verplaatst; Gebruik van de baan de handboogsport moet altijd worden beoefend onder leiding en verantwoordelijkheid van een vereniging of organisator, waarbij de instructies met betrekking tot de veiligheid moeten worden opgevolgd; er mag uitsluitend op het doel worden geschoten vanaf de standplaats sporter; de standplaats sporter moet door middel van een merkteken blijvend zijn aangegeven; de boog mag met of zonder pijl, alleen worden uitgetrokken op de standplaats sporter indien zich niemand in de onveilige zone bevindt. Tijdens het uittrekken en lossen dient steeds op het blazoen te worden gericht, om te voorkomen dat de pijl buiten de veiligheidszone terechtkomt als deze te vroeg of per ongeluk wordt los gelaten. Indien een sporter na een waarschuwing van de leiding aan deze veiligheidseis geen gevolg geeft leidt dit onherroepelijk tot uitsluiting van verdere deelname aan wedstrijd of training. 13

14 1 1 5,0 m 1 0,5 0,5 1,0 0 5,5 12,5 18, m 20 4,0 m 1 m 0 5,5 12,5 18,5 25 0,5 m 0,5 m 2,3 m 3,0 m 3,2 m Aantal banen * 1m + 1m 1 e poort 2 e poort 3 e poort Figuur 3 14

15 Specifieke toelichting en voorschriften bij de buitenbaan met voorzieningen met beperkte onveilige zones Poorten in combinatie met een pijlenvanger kunnen de directe schoten binnen de inrichting houden. De indirecte schoten (ricochetten) kunnen echter alsnog via de voorzieningen de inrichting verlaten, waardoor een beperkte onveilige zone noodzakelijk is. Tijdens het schieten moeten onveilige zones worden afgesloten Voor het opvangen van pijlen en van ricochetten, die bij de handboogsport meestal in het horizontale vlak voorkomen, dient bij het inrichten van een handboogsportbaan, zie fig.3., naast het gestelde in aan de volgende regels te worden voldaan: Uitvoering van de baan de poorten worden gesitueerd op respectievelijk 5,5, 12,5 en 18,5 meter van uit het nulpunt; het verticale gedeelte van de poort is zowel links als rechts minimaal 0.5 m. breed. Hierdoor worden pijlen, die vanaf een van de schietpunten geschoten worden met een afwijking in het horizontale vlak tot en met, op gevangen. (zie figuur 3); de pijlenvanger wordt direct achter het doel geplaatst en deze is zowel links als rechts 1 meter breder dan de buitenste baanassen; de hoogte van de pijlenvanger is 4 meter. De pijlenvanger overkapt tevens de doelen tot minimaal 0.8 meter voor de blazoenen; bij deze baan moet links en rechts van de buitenste baanassen een onveilige zone in acht worden genomen van 6 meter; bij alle toegangen tot de inrichting wordt vóór het begin van de onveilige zone tijdens een handboogactiviteit, de volgende waarschuwing geplaatst: Vanwege Handboogsportactiviteiten is het hierachter gelegen terrein onveilig. Gebruik van de baan Tijdens het schieten mag zich niemand in de onveilige zones bevinden. De onveilige zones moeten te overzien zijn of, indien een gedeelte hiervan niet te overzien is, dient toegang daartoe te worden voorkomen Specifieke toelichting en voorschriften bij de buitenbaan met voorzieningen zonder onveilige zones Bij handboogbanen kunnen voorzieningen worden getroffen die onveilige zones geheel overbodig maken. Indien men een handboogbaan wenst zonder onveilige zone kan dat geschieden door het plaatsen van gesloten zijwanden, bovenschermen en een pijlenvanger. De hoogte en plaats van de schermen moeten dan zijn zoals in de tekening fig. 4 is aangegeven. 15

16 ,5 12,5 18, m 20 4,0 m 2,3 m 3,0 m 3,2 m 1 m Figuur 4 Aan de volgende maten en regels moet, naast het gestelde in , bij deze baan worden voldaan: Uitvoering van de baan de banen moeten vanaf het nulpunt tot en met de uiteinden van de pijlenvanger zijn voorzien van zijwanden met een hoogte van 4 meter, zie figuur 4.; de pijlenvanger moet zijn gelegen direct achter de plaats waar het verst gelegen doel mag worden opgesteld en moet aansluiten tussen de zijwanden; de hoogte moet tenminste 4 meter bedragen. 16

17 11.3 De binnenbanen De kans dat door handboogbanen die binnen een gebouw zijn gelegen gevaar, schade of hinder buiten de inrichting kan ontstaan is zeer gering. De trefenergie van de pijlen is klein en het schieten gebeurt nagenoeg geluidloos. Alhoewel niet belangrijk uit het oogpunt van de Wet milieubeheer kan in dergelijke inrichtingen zelfs door het gebruik geen luchtverontreiniging ontstaan. Uitvoering van de baan: de inrichting en de uitrusting moeten altijd in een goede staat van onderhoud verkeren; voorkomen moet worden dat pijlen buiten de inrichting kunnen geraken: raamopeningen vóór de standplaats sporter moeten tijdens het schieten hiertoe worden gesloten en ventilatieopeningen, die rechtstreeks aanschietbaar zijn, moeten worden afgeschermd; zware metalen delen van de baanconstructie bijv. kolommen/radiatoren die zich bevinden voor de standplaats sporter en een ricochet zouden kunnen veroorzaken dienen afgeschermd te worden met pijlenstoppend materiaal; voorkomen moet worden dat de baan binnen getreden kan worden tussen standplaats sporter en doel: toegangsdeuren moeten achter de standplaats sporter zijn gesitueerd of indien tussen de standplaats sporter en de achterwand toch deuren voorkomen, mogen deze tijdens het schieten alleen van binnenuit geopend kunnen worden. Gebruik van de baan: de handboogsport moet altijd worden beoefend onder leiding en verantwoordelijkheid van een vereniging of organisator, waarbij de instructies met betrekking tot de veiligheid moeten worden opgevolgd; er mag uitsluitend op het blazoen worden geschoten vanaf de standplaats sporter. De standplaats sporter moet door middel van een merkteken blijvend zijn aangegeven; de boog mag met of zonder pijl, alleen worden uitgetrokken op de standplaats sporter indien zich niemand in de onveilige zone bevindt. Tijdens het uittrekken en lossen dient steeds op het blazoen te worden gericht. Indien een sporter na een waarschuwing van de leiding aan deze veiligheidseis geen gevolg geeft leidt dit onherroepelijk tot uitsluiting van verdere deelname aan wedstrijd of training Banen voor veldschieten Veldschieten gebeurt meestal in een natuurlijke omgeving, op een geaccidenteerd terrein met natuurlijke begroeiing. De sporters worden ingedeeld in groepjes van drie of meer personen en volgen een looproute van baan naar baan (zie figuur 5a). Voor de veldschietbanen zijn de hierna te noemen voorschriften van toepassing: Uitvoering van de banen 17

18 de inrichting en de uitrusting moeten altijd in een goede staat van onderhoud verkeren; binnen de inrichting worden één of meer parcoursen uitgezet die elk een aantal afzonderlijke banen bevatten. De banen hebben een lengte van minimaal 5 en maximaal 60 meter (figuur 5 b); de banen dienen zo gesitueerd te zijn dat elk voldoet aan de veiligheidsnorm zoals die gesteld is in figuur 5b en in paragraaf , met uitzondering van de 2 e zin van de 3 e aanhaling. Indien bij veldbanen echter gebruik gemaakt wordt van (tijdelijke) pijlenvangers om de zone s 2 en 3 te laten vervallen, dient, voor wat de hoogte betreft, op de banen langer dan 30 meter de direct achter het doel geplaatste pijlenvanger tenminste 2.7 meter boven de bovenste spot (roos) van dat doel uit te steken. Op banen van 10 meter en korter kan de hoogte van de pijlenvanger beperkt worden tot 1,3 meter boven de bovenste spot. Op afstanden tussen 30 en 10 meter kan de pijlenvanger evenredig kleiner worden. (b.v. bij 25 meter: 2,35 m, bij 20 meter : 2,0m en bij 15 meter : 1.65m). De breedte van de pijlenvanger is conform de uitgangspunten van figuur 5b. indien achter het doel de grondslag oploopt ten opzichte van de baanzool van de baan, dan kan daardoor een natuurlijke pijlenvanger ontstaan waarmee de veiligheidszone achter het doel ingekort kan worden; indien zich geen natuurlijke pijlenvanger bevindt achter het doel van een baan, waarvan de oog-spot-lijn, ten opzichte van horizontaal gezien, oploopt, dient achter het doel een extra voorziening getroffen te worden zoals hierboven in de 3 e aanhaling is aangegeven, om te voorkomen dat misgeschoten pijlen de veiligheidszone 2 overschrijden. Indien niet in een pijlenvanger voorzien wordt, dan dient de veiligheidszone 2 (figuur 5b) voor de desbetreffende baan verlengd te worden tot 350 meter. Indien de oog-spot-lijn niet meer dan 20º ten opzichte van horizontaal gezien oploopt, kan die veiligheidszone beperkt worden tot 225 meter; bij alle toegangen tot de inrichting wordt vóór het begin van de onveilige zone tijdens een handboogactiviteit, de volgende waarschuwing geplaatst: Vanwege Handboogsportactiviteiten is het hierachter gelegen terrein onveilig. Gebruik van de banen de handboogsport moet altijd worden beoefend onder leiding en verantwoordelijkheid van een vereniging of organisator, waarbij de instructies met betrekking tot de veiligheid moeten worden opgevolgd; er mag uitsluitend op het blazoen worden geschoten vanaf de standplaats sporter. De standplaats sporter moet door middel van een merkteken blijvend zijn aangegeven; de boog mag met of zonder pijl, alleen worden uitgetrokken op de standplaats sporter indien zich niemand in de onveilige zone bevindt. Tijdens het uittrekken en lossen dient steeds op het blazoen te worden gericht, om te voorkomen dat de pijl buiten de veiligheidszone terechtkomt als deze te vroeg of per ongeluk wordt los gelaten. Indien een sporter na een waarschuwing van de leiding aan deze veiligheidseis geen gevolg geeft leidt dit onherroepelijk tot uitsluiting van verdere deelname aan wedstrijd of training; 18

19 nog meer dan bij de andere handboogdisciplines draagt het persoonlijk gedrag van de sporter bij aan de veiligheid. Zodra op een baan begonnen wordt met schieten houden de sporters die niet aan de beurt zijn, zicht op de omgeving. Met name zal men attent zijn op het mogelijk binnentreden van de baan of veiligheidszones door andere personen. 19

20 Voorbeeld veldparcours van 8 banen figuur 5a lengte van de banen tussen de 5 en 60 meter X = organisatie = buitengrens van de inrichting --->-- = looproute = toegangsweg = standplaats sporter 20

21 Zone 1 Zone 2 Zone 3 baan-as Maximaal 60 m voorbeeld uitgangspunt rooshoogte 1.30 m = doel = standplaats sporter Figuur 5b 11.5 Banen voor demonstratie en kennismaking Organisatoren kunnen demonstraties van de handboogsport geven of kunnen mensen laten kennismaken met de sport. Dit gebeurt dan op banen die alleen voor dat moment worden opgezet. De verantwoordelijkheid en toezicht berusten bij het bestuur van de betreffende vereniging of organisator. Een dergelijke inrichting kan zowel binnen als buiten worden opgezet. Op dergelijke banen wordt op een korte afstand geschoten (zie figuur 6). De hierna te noemen voorschriften zijn voor deze tijdelijke banen van toepassing: Uitvoering van de baan de inrichting en de uitrusting moeten altijd in een goede staat van onderhoud verkeren; de afstand waarover geschoten wordt dient niet groter te zijn dan 10 meter; achter de doelen dient een pijlenvanger gesitueerd te zijn die bestaat uit een gesloten wand of een systeem van netten van tenminste 3,5 meter hoog; links en rechts van de buitenste baanassen dient de pijlenvanger tenminste 3 meter door te lopen. Indien de baan is voorzien van een gesloten zijwand dient de pijlenvanger hierop aan te sluiten; indien geen gebruik gemaakt wordt van een pijlenvanger gelden de voorschriften zoals die in 11.2 worden genoemd; de wachtlijn dient tenminste 2 meter achter de schietlijn te worden aangebracht. Gebruik van de baan 21

22 de handboogsport moet altijd worden beoefend onder leiding en verantwoordelijkheid van een vereniging of organisator, waarbij de instructies met betrekking tot de veiligheid moeten worden opgevolgd; er mag uitsluitend op het blazoen worden geschoten vanaf de standplaats sporter. De standplaats sporter moet door middel van een merkteken blijvend zijn aangegeven; de boog mag, met of zonder pijl, alleen worden uitgetrokken op de standplaats sporter indien zich niemand in de onveilige zone bevindt. Tijdens het uittrekken en lossen dient steeds op het blazoen te worden gericht, om te voorkomen dat de pijl buiten de veiligheidszones terechtkomt als deze te vroeg of per ongeluk wordt los gelaten. Indien een sporter na een waarschuwing van de wedstrijdleiding aan deze veiligheidseis geen gevolg geeft leidt dit onherroepelijk tot uitsluiting van verdere deelname aan wedstrijd of training; Bij kennismakingsbanen gelden verder nog de volgende voorschriften: er mogen alleen recurvebogen worden gebruikt, en die mogen geen groter trekgewicht hebben dan 11,3 kilogram (25 lbs); er dient alleen geschoten te worden onder begeleiding van personen die door de organisator aangewezen zijn voor instructie; in buitensituaties dient per baan tenminste een instructeur aanwezig te zijn; in binnensituaties kan volstaan worden met tenminste een instructeur per twee banen. wachtlijn schietlijn 3 m Hoogte pijlenvanger 3,5 m 3 m 2 m max. 10 m Figuur 6 22

23 12. TOEPASSING VAN DE BANEN VOOR DE VORMEN VAN HANDBOOGSPORT 12.1 Vrije buitenbanen Naast de algemene veiligheidseisen zoals die eerder beschreven zijn, wordt voor het gebruik van de vrije buitenbanen nog een aantal aanvullende regels gesteld. Voor wedstrijden in de discipline 25m1p geldt: aan de buitenzijden van de meest linkse en meest rechtse baanassen, loopt, evenwijdig met deze baanassen, een onveilige zone van 6 meter. Deze zone gaat over in een bredere zone vanaf het punt waar de buitenste lijn van de 6 meter zone de hoeklijn van de raakt. De wachtlijn wordt gesteld op tenminste 1 meter achter de schietlijn. Voor de toeschouwerslijn is geen bepaalde afstand gesteld, in het algemeen wordt gerekend dat in de wachtruimte gemiddeld 2 m² plaats is voor elke deelnemer; de indeling van het wedstrijdveld is dan zoals figuur 7 aangeeft. Voor beperking van een deel van de onveilige zones zijn de mogelijkheden in het vorige hoofdstuk beschreven. De verdere materiële uitrusting en inrichting van de banen staat beschreven in de Schiettechnische Reglementen. 23

24 Zone 1 Zone 2 Zone 3 wachtlijn schietlijn 6 13 baan-as baan-as Min. 1 meter Maten in meters = doel = standplaats sporter Voor wedstrijden in de discipline Outdoor geldt: Figuur 7 aan de buitenzijden van de meest linkse en meest rechtse baanassen, loopt, evenwijdig met deze baanassen, een onveilige zone van 6 meter. Deze zone gaat over in een bredere zone vanaf het punt waar de buitenste lijn van de 6 meter zone de hoeklijn van de raakt; de wachtlijn wordt gesteld op 5 meter achter de schietlijn; de toeschouwerslijn wordt gesteld op tenminste 10 meter achter de wachtlijn; de indeling van een wedstrijdveld is dan, afhankelijk van de wedstrijd, zoals in figuur 8 of 9 is aangegeven. 24

25 Voor beperking van een deel van de onveilige zones zijn de mogelijkheden in de vorige hoofdstukken beschreven. De verdere materiële uitrusting en inrichting van de banen staat beschreven in het Schiettechnisch reglement. wachtlijn Zone 1 Zone 2 Zone 3 schietlijn 6 13 baan-as baan-as Min. 5 meter 6 13 Min. 10 meter Maten in meters = doel = standplaats sporter Figuur 8 25

26 wachtlijn Zone 1 Zone 2 Zone 3 schietlijn 6 16 baan-as baan-as Min. 5 meter Min. 10 meter Maten in meters = doel = standplaats sporter Figuur Buitenbanen met voorzieningen Ter aanvulling van de reeds genoemde veiligheidsregels wordt de wachtlijn gesteld op tenminste 1 meter achter de schietlijn. Voor elke deelnemer wordt in de wachtruimte in het algemeen 2 m² aangehouden Binnenbanen Ter aanvulling van de reeds genoemde veiligheidsregels wordt de wachtlijn gesteld op tenminste 1 meter achter de schietlijn. Indien de baan in gebruik is voor een wedstrijd onder Fita-reglementering moet de wachtlijn op 3 meter achter de schietlijn gesteld zijn. Voor elke deelnemer wordt in de wachtruimte in het algemeen 2 m² aangehouden. 26

27 VERKLARENDE WOORDENLIJST Onderstaand vindt u een verklarende woordenlijst voor de diverse termen die gebruikt worden binnen de handboogsport. Baan Enkelvoudige ruimte voor één handboogaktiviteit beginnend met de schietlijn en eindigend met het doel. Door het midden van de baan loopt de baanas. Baanas Een denkbeeldige lijn tussen nulpunt of 0-punt (het oog van de sporter) en het midden van het doel. Baanzool Het gedeelte van de accommodatie tussen het nulpunt en de pijlenvanger. Blazoen Een weergave van concentrische cirkels of andersoortige afbeeldingen, meestal gedrukt op papier of karton. Direct schot De pijl die ongehinderd het doel bereikt. Doel Een lichaam, gemaakt van daarvoor geschikt materiaal, dat de snelheid van de hierin doordringende pijl reduceert tot 0, en dat meestal voorzien is van een blazoen. Doel(en)lijn De lijn waarop het doel staat opgesteld (meestal staan meerdere doelen naast elkaar opgesteld). Deze lijn loopt evenwijdig aan de schietlijn. Elevatie De hoek die gevormd wordt door de pijl en de horizontale bodem. Nulpunt De standplaats sporter; het 0-punt wordt vastgelegd in de baanas; dit gebeurt meestal door middel van een piket, een tegel of een teken op de grond. Onveilige zone Het gedeelte van de inrichting waarin tijdens het schieten pijlen die het doel missen of ricocheren, terecht kunnen komen. In de onveilige zone is gevaar voor leven, letsel en/of schade aan goederen te duchten. De afmetingen van de onveilige zone zijn afhankelijk van het type baan. Pijlenvanger Een ondoordringbare versperring, bedoeld om pijlen die het doel missen op te vangen. Poorten 27

28 Haaks op de baanas opgestelde constructies waarin een of meer openingen zijn aangebracht waar doorheen kan worden geschoten; zij beperken de onveilige zone. De horizontale (boven) en verticale (zij) vlakken worden schermen genoemd Ricochet Een pijl die na contact met de grond of met een voorwerp op-, zijwaarts of terug springt en zijn vlucht meestal in een afwijkende richting voortzet. De snelheid van de pijl kan hierna variëren tussen nagenoeg de oorspronkelijke snelheid en 0. Ricochetgebied Het gebied waarin tijdens het schieten als gevolg van een ricochet pijlen terecht kunnen komen; het ricochetgebied is een onderdeel van de onveilige zone. Roos Centrum van het blazoen. (wordt bij veldschieten spot genoemd) Schermen Haaks op de schietrichting aangebrachte blinderingen: aan de zijkant van de baan verticaal opgesteld, waar tussendoor geschoten kan worden (zijschermen),en/of boven de baan, waar onderdoor geschoten kan worden (bovenschermen). Zij- en bovenschermen vormen samen een poort zoals bedoeld in Schietlijn De lijn van waaraf de handboogsporter de pijlen schiet naar het doel. Toeschouwerslijn De lijn waarachter zich een ieder moet bevinden die geen deelnemer is of een functie heeft bij de beoefening van de handboogsport op dat moment. Wachtlijn De lijn die achter de schietlijn en daaraan evenwijdig loopt. In de ruimte tussen de schietlijn en de wachtlijn mogen zich alleen deelnemers bevinden die op dat moment aan de schietbeurt bezig zijn. Wachtruimte De ruimte tussen de wachtlijn en de toeschouwerslijn waarbinnen zich de functionarissen en de deelnemers die niet aan hun schietbeurt bezig zijn, bevinden. Alleen in deze ruimte mag de handboogsportuitrusting worden opgesteld. Wedstrijdterrein/wedstrijdruimte Ruimte met meerdere banen en bijbehorende aangegeven perken, zoals: onveilige zone s, wachtruimten, toeschouwersruimten e.d. 28

29 14. AANVULLINGEN 11.6 Schietnetten voor handboogsport (juni 2005) Met schietnetten kan een onveilige zone worden afgeschermd en/of het toebrengen van schade aan een gebied voorkomen worden. Netten, mits goed gemonteerd, brengen de snelheid van een pijl die het doel mist, terug tot 0. Schietnetten lijken op visnetten; de mazen van de netten zijn 4.5 mm of minder. Netten mogen niet rekken en kunnen gemaakt zijn van polyester of katoen, of van een ander daarvoor geschikt materiaal. Schietnetten kunnen functioneren omdat ze aan de bovenzijde met ringen aan een staalkabel of rek geplooid opgehangen zijn (lengte net is 1 ½ x de lengte van het af te schermen gebied). Aan de onderkant dienen netten, zonder bevestigingen, vrij tot op de grond te hangen; aan de zijkanten hangen ze ook vrij. Door de losse ophanging zal een net bij de inslag van een pijl meegeven en remmend werken zodat de pijl gestopt wordt; als een net (te) strak hangt zal een pijl er dwars door heen gaan. Indien er netten achter het doel gebruikt worden dan dient er een dubbel systeem van netten met een tussenruimte van ongeveer 25 cm te worden gehangen. Indien netten parallel aan de baanas gebruikt worden dan kan met enkelvoudige netten volstaan worden. Gebruik van een net binnen Netten zijn geschikt om tijdelijke een Indooraccommodatie in te richten. Doordat netten gemakkelijk op te hangen of te verschuiven zijn kan een sporthal of een andere ruimte tot een functionele handboogaccommodatie worden ingericht. Hier door kunnen trainingen en wedstrijden worden gehouden op plaatsen die niet specifiek voor handboogsport zijn ingericht. Zie tevens ook: 11.5 Banen voor demonstratie en kennismaking. Gebruik van een net buiten Voor een permanente opstelling buiten zijn netten niet geschikt omdat tijdens het schieten weersomstandigheden niet onder controle te houden zijn. Door wind zullen netten gaan bollen, strak trekken en daardoor hun pijlstoppende functie verliezen. Tevens is dan niet meer te overzien of netten nog op de goede plaats hangen. Regen zal netten zwaar maken waardoor ze bij de inslag van de pijl niet meer meegeven en daardoor hun remmende werking verliezen: de pijl zal er doorheen gaan. Zie tevens ook: 11.5 Banen voor demonstratie en kennismaking. 29