Atletiekbanen: asfalt en weer bepalen de. De eerste plaats - het hoogst haalbare - is in de sport het doel.

Transcriptie

1 Atletiekbanen: asfalt en weer bepalen de Evert de Jong; VBW-Asfalt Voor atletiekbanen is deze ontwikkeling al vele jaren geleden ingezet. Begrijpelijk, want als een topprestatie op de 100 m moet worden geleverd dan wil geen enkele atleet zich zorgen maken over de ondergrond. Wedstrijdbanen moeten over de hele wereld aan dezelfde eisen voldoen. Uiteraard qua inrichting en afmetingen. Maar ook het oppervlak. Er mag geen enkel verschil bestaan tussen de verschillende banen en het mag niet voorkomen dat de ene pas anders kan worden ervaren dan de andere pas. De aanleg van een atletiekbaan vereist Eric Sarelse test vlak voor het aanbrengen van de laatste lijnen de nieuwe baan De eerste plaats - het hoogst haalbare - is in de sport het doel. De winnaars van de Tour de France zijn bij velen bekend maar slechts weinigen weten na enige jaren nog wie de tweede plaats heeft bereikt. Verleggen van de grenzen komt bij topsport tot uitdrukking in de aandacht voor gebroken records. Dit geldt ook voor het materiaal van de sporters. De markt voor de klapschaats beperkt zich niet tot de selectie van de nationale schaatsploeg. Ook de betere amateurs maken er gebruik van. Bij het voetbal is de discussie over de kwaliteit van de grasmat actueel. De romantici vinden de onverwachte richtingverandering van de bal door een graspol tot de Normen De eisen aan sportaccommodaties worden (inter)nationaal vastgesteld. In Nederland is ISA Sport (Instituut voor Sport Accommodaties) - een zelfstandige business unit van NOC-NSF de instantie die de eisen aan sportvelden opstelt en controleert of de velden daaraan ook voldoen. De werkzaamheden van ISA Sport zijn op nationaal niveau geaccrediteerd door de grote sportbonden als KNVB, KNLTB en KNAU terwijl internationale accreditaties zijn afgegeven door ondermeer de FIFA en UEFA. ISA Sport hanteert een lijst, de zogenaamde sportvloerenlijst, van producten en bedrijven die zijn gecertificeerd voor de aanleg van velden waarvoor het certificaat is afgegeven. Alleen door ISA goedgekeurde constructies mogen worden toegepast. Specifieke eisen heeft ISA Sport opgesteld voor de laagopbouw en samenstelling (bitumenpercentage en holle ruimte) van asfaltverhardingen. 1 charmes van het spel behoren. Maar met de toegenomen mogelijkheden van vlakkere grasmatten zullen de eisen ook toenemen 1 Opmerkelijk is dat in de normen van NOC-NSF voor open asfaltbeton nog gebruik gemaakt wordt van de Eisen 1978 (RWS) 4 Asfalt nr. 2, oktober 2006

2 kwaliteit daardoor een topprestatie waarbij alleen het hoogste resultaat acceptabel is. Deze hoge eisen gelden niet alleen voor de wedstrijdbanen. Topatleten moeten worden gekweekt en vanaf de eerste training is het nodig dat de pupillen bekend raken met de afstanden en het gevoel van de baan. Alle banen moeten daarom aan dezelfde eisen voldoen als die voor wedstrijden. Ontwikkeling eisen aan een atletiekbaan Een atletiekbaan omvat een aantal elementen voor de diverse onderdelen. Naast de meest in het oog springende baan voor de loopnummers bevat het de baan en bak voor het verspringen, een kooi met een grasmat voor sporten als kogelstoten, speer- en discuswerpen, hoogspringen en polsstok hoogspringen. Al die elementen behoren tot de standaardinrichting die zorgvuldig zijn beschreven. Bij de baan voor de loopnummers zijn de afmetingen het belangrijkst; de afstand is immers het criterium voor de loopnummers. Het oppervlak moet voldoende verend zijn om bij het neerkomen van de voet de energie op te vangen (voorkomen van blessures) en voldoende hard om af te kunnen zetten. De hoogst haalbare vlakheid is gewenst, zowel voor de loopprestatie als het voorkomen van plassen. Om het water af te voeren is de baan zelf doorlatend en zijn er goten langs de baan aangebracht. Tot slot gelden er eisen aan de stroefheid waarbij vooral die van de belijning kritisch is. De toplaag bepaalt het loopcomfort. Daarbij is er een optimalisatie nodig tussen een zacht oppervlak om de energie Wafeltjes Om een grote demping bij het neerkomen van de voet te bereiken en een hard effect bij het afzetten is een vloer met dwars op de looprichting geplaatste wafeltjes ontwikkeld. Deze toplaag leverde bij de wereldkampioenschappen in 2006 te Göteborg een aantal records op. Vanwege de hoge kosten wordt het systeem echter weinig toegepast. Veel aansluitingen te absorberen bij het neerkomen van de voet en een hard oppervlak om goed af te zetten. Diverse gecertificeerde toplagen van kunststof zijn ontwikkeld die de gravelbanen van jaren geleden volledig hebben verdrongen. De verschillende systemen van toplagen moeten ook gedragen worden. ZOAB varianten genieten de voorkeur: waterdoorlatend en vlak aan te brengen. De kunststof toplaag kan geen enkele oneffenheid van de draagconstructie corrigeren. Allereerst omdat de laag daarvoor te dun is, maar ook omdat de laag overal exact even dik moet zijn om een gelijk loopcomfort te bieden. De maximale correctie is 2 mm. Een tolerantie waar asfaltploegen doorgaans niet mee werken. Bij de uitvoering worden daarom ploegen ingezet die in staat zijn om kleine producties zeer nauwkeurig aan te brengen. 5 Asfalt nr. 2, oktober 2006

3 Recreanten en prestatielopers Binnen de normen is er altijd nog enige speling waarbij de opdrachtgever kan kiezen voor een zachtere of hardere baan. Er zijn steeds meer recreanten die de voorkeur geven aan een zachter oppervlak om blessures te voorkomen. De voorkeur van wedstrijdatleten gaat op de korte afstand uit naar een wat hardere variant vanwege de hogere snelheid. Atletiekbaan Spijkenisse De vijfjaarlijkse keuring van de atletiekbaan in Spijkenisse wees in 2003 uit dat de binnenbaan niet meer voldeed aan de dempingseisen, de energieabsorptie en energierestitutie. Dit was niet geheel onverwacht aangezien de gravelbaan al 17 jaar eerder was vervangen door een vaste toplaag. Over het algemeen mag worden uitgegaan van een levensduur van tien tot vijftien jaar. Relatie vereniging en gemeente De atletiekvereniging SPARK gebruikt de baan en betaalt daarvoor jaarlijks een vergoeding aan de gemeente. De exploitatie ligt volledig in handen van de atletiekvereniging onder de voorwaarde dat scholen van de voorzieningen gebruik mogen maken. Hier staat dan weer een gemeentelijke vergoeding tegenover omdat SPARK de overige voorzieningen als kleedkamers en kantine beheert. Het klein onderhoud ligt met uitzondering van het grasmaaien en drainage bij de vereniging. Het groot onderhoud, waaronder ook het verwijderen van mos op de baan valt, verzorgt de gemeente. Dit groot onderhoud besteedt de gemeente in langlopende contracten van tien jaar uit. Houdt rekening met tegenvallers Bij de gemeente Spijkenisse is John Bergwerff, teamcoördinator accommodaties, verantwoordelijk voor het beheer van de middelen. Samen met zijn medewerkers bij de afdeling onderwijs en welzijn is hij ondermeer verantwoordelijk voor de aanleg en het beheer van de sportaccommodaties. De keuze voor de aanbesteding op uitnodiging heeft bij de renovatie van de atletiekbaan goed voor de gemeente uitgepakt. aldus John. De aannemer heeft alle disciplines die bij de aanleg van een baan nodig zijn zelf in huis. Bij een andere gemeente waar in eerste instantie ook alleen maar de toplaag vervangen hoefde te worden, bleek uiteindelijk dat ingrijpender maatregelen nodig waren. Daarvoor moesten onderaannemers worden ingeschakeld. Om de afspraken te maken was extra tijd nodig waardoor de accommodatie een jaar lang niet gebruikt kon worden. Zijn boodschap aan collega s: Houdt Het sportcomplex omvat ook een handbalveld bij de renovatie van projecten altijd van asfalt dat al vele jaren onderhoudsarm tot tevredenheid functioneert. rekening met tegenvallers. De gemeente besloot de volledige toplaag te laten vervangen. Vervanging van uitsluitend de binnenbaan zou immers binnen korte tijd kunnen leiden tot afkeuring van de buitenste banen. De vijf door ISA Sport gecertificeerde aannemers werden gevraagd een aanbieding te doen. Nootenboom Sport B.V. een onderdeel van BAM Wegen B.V. deed de voor de gemeente gunstigste aanbieding en kreeg het werk gegund. Na verwijdering van de toplaag kwam ISA Sport de baan keuren. Daarbij bleek dat de bestaande asfaltlaag niet aan de strenge vlakheidseisen voldeed. In nauw overleg met Eric Sarelse van de aannemer ging John Bergwerff de effecten en mogelijkheden inventariseren. De kosten van de diverse alternatieven werden op een rij gezet en aan het bestuur voorgelegd. Uitvlakken behoorde daar niet bij want daarna zou de baan niet meer aan de eisen voor de draagconstructie voldoen. Het bestuur besloot het voorstel om de asfaltverharding te overlagen over te nemen, ondanks de overschrijding van het budget. John Bergwerff: Nu oplappen om de kosten te drukken leidt tot een vroegtijdige, onvoorspelbare renovatie. Bij de gekozen oplossing mag worden uitgegaan van een goede baan die ten minste tien jaar aan alle eisen voldoet. Op de aannemer rust bij onverwachte ontwikkelingen een grote verantwoordelijkheid om bij te dragen aan een oplossing. Nootenboom Sport B.V. voert jaarlijks ongeveer 75 projecten uit en heeft dus veel kennis en ervaring. Een gemeente als Spijkenisse voert slechts af en toe een dergelijk werk uit. Blind vertrouwen op de blauwe ogen van de aannemer is er echter ook niet bij en daarom wordt voor specialistische kennis een op dit gebied gerenommeerd adviesbureau ingeschakeld. 6 Asfalt nr. 2, oktober 2006

4 Elk spettertje blijft onherroepelijk zitten Asfalt bepalend voor vlakheid Nadat besloten was tot het overlagen van de bestaande constructie moest het project worden uitgewerkt. Een nauwkeurige inmeting van het oppervlak om Vlakheid op de millimeter de dikte van de aan te brengen asfaltoverlaging vast te stellen werd uitgevoerd. De te plaatsen goten werden aangebracht en eveneens ingemeten. Voor de overlaging is gekozen voor 40 mm ZOAB 0/8 sport. Een bij de asfaltinstallaties onder apart nummer bekend mengsel dat specifiek voor deze toepassing is ontwikkeld. De planning is in overleg met BAM Wegen opgesteld en die koos een voor dit werk geschikte ploeg uit. De verwerking vereist een ploeg die zeer nauwkeurig werkt en zich bewust is dat de hoogste kwaliteit moet worden geleverd. Eric Sarelse: De kwaliteit begint al met het kalibreren van de balk van de afwerkmachine. De balk moet recht zijn in plaats van met de gebruikelijke bolling. Achter de balk wordt met reien de vlakheid direct gemeten en als het niet goed is moet het werk over. Bij het walsen kan nog iets worden gecorrigeerd maar zowel de hoogte als de vlakheid moet achter de balk al goed zijn. Dat Eric ervaring heeft als asfaltuitvoerder komt bij dit essentiële onderdeel van de uitvoering goed van pas. In totaal is er nog geen 400 ton asfalt verwerkt. Een hoeveelheid die een asfaltploeg normaal in enkele uren verwerkt. In de baan zitten echter ook diverse onderbrekingen en aansluitingen. Bijvoorbeeld de bak voor de steeplenummers, een baan voor het verspringen, een uitloopbaan en het half ronde vlak in de binnenbocht. Al deze vakken en aansluitingen moeten aan de extreme eisen aan vlakheid voldoen. Al met al is dit onderdeel in drie dagen uitgevoerd. Als bij het meten nog kleinere onvlakheden aan het licht komen, dan zijn die met bouchaderen en het aanbrengen van een speciale reparatie ZOAB nog te corrigeren. Dat het oppervlak er dan iets afwijkend uit ziet is geen probleem omdat de kunststof toplaag dit visuele effect volledig doet verdwijnen. 7 Asfalt nr. 2, oktober 2006

5 Verharding binnenterrein na coaten (goot langs de baan nog zorgvuldig afgeplakt) Aanleggen atletiekbanen: het mooiste wat er is. Eric Sarelse coördineert als bedrijfsleider bij Nootenboom Sport B.V. twaalf uitvoerders die jaarlijks 75 projecten realiseren op sportgebied. Gelijktijdig heeft hij ongeveer 35 projecten onderhanden die variëren van de aanleg van de grasmat in het nieuwe stadion van FC Groningen tot de inrichting van de Coolsingel in Rotterdam. Eric: Het mooiste werk vind ik het aanleggen van een atletiekbaan. Dat komt voort uit zijn hobby: hardlopen. Eric behoorde tot de landelijke top op de middenafstanden van 400 tot meter op de baan. In de loop van de tijd ging hij steeds langere afstanden lopen en liep meerdere marathons. Recent heeft hij nog meegedaan aan de Roparun, een estafette van Parijs naar Rotterdam. Toch is hij in zijn hart altijd een baanatleet gebleven. Het liefst loop ik op blote voeten hard door de bocht. Om goed contact met de baan te hebben doe ik geen sokken aan. Wel als ik buiten de baan lange afstanden loop om blaren te voorkomen. Als prestatieloper gaat mijn persoonlijke voorkeur uit naar een hardere baan. De KNAU speelt juist in op het groeiende aantal recreanten die wat zachtere banen wensen. Vanuit zijn functie volgt Eric de verschillende eisen van de sportinstanties. Uiteraard met ISA Sport maar ook volgt hij de ontwikkelingen binnen de KNAU en de IAAF want op onderdelen zijn er verschillen. Die kennis komt van pas binnen zijn eigen atletiekvereniging (waar hij als trainer actief is) bij de plannen voor een nieuwe baan. Daarbij streeft hij naar een zo multifunctioneel mogelijk inzetbare baan. Het werk bij Nootenboom Sport en zijn hobby kan hij goed combineren. Zijn stelregel: Als ik mijn werk niet binnen de normale tijden kan doen ben ik ongeschikt voor dit werk, of is het werk ongeschikt voor mij... Coating Vervolgens moest de goedkeuring van ISA Sport worden afgewacht om de toplaag aan te mogen brengen. De goedkeuring kwam en de afspraken met de gespecialiseerde onderaannemer voor het aanbrengen van het speciaal voor deze toepassing ontwikkelde synthetische rubber konden worden gemaakt. Voor het aanbrengen van de toplaag zijn de weersomstandigheden bepalend voor de kwaliteit. In Spijkenisse viel de uitvoering midden in de eerste hittegolf van Voor de mensen zwaar maar voor de kwaliteit van het resultaat uitstekend. Ook tijdens het spuiten van de rode coating waren de weersomstandigheden extreem: heet en droog. Van andere projecten is bekend dat het Nederlandse klimaat wel eens roet in het eten kan gooien. Een paar druppels regen blijven de hele levensduur zichtbaar. Daarvan is in Spijkenisse geen sprake geweest. De afwerking Het aanbrengen van de belijning behoort tot de laatste werkzaamheden. Ook die moet exact worden uitgevoerd. Zowel de plaats als de kleur zijn van belang. In augustus 2006 kon het resultaat aan de gemeente Spijkenisse en de atletiekvereniging SPARK worden overgedragen. Van diverse kanten kreeg Eric Sarelse complimenten. Want tijdens de hoosbuien die vlak voor de oplevering vielen was er nergens een plas water op de baan te ontdekken. John Bergwerff (l) en Jaap Kruik (r) van de gemeente Spijkenisse bekijken tevreden het resultaat 8 Asfalt nr. 2, oktober 2006